პირველადი პრევენცია
Pneumocystis jirovecii-ით გამოწვეული პნევმონია
აივ ინფექციით მცხოვრებმა პირებმა (PLWH) უნდა ჩაიტარონ პნევმოცისტური პნევმონიის საწინააღმდეგო ქიმიოპროფილაქტიკა, თუ CD4 უჯრედების რაოდენობა ნაკლებია 200 უჯრედი/მიკროლიტრში. პროფილაქტიკა ასევე განიხილება იმ შემთხვევაშიც, თუ CD4 უჯრედების პროცენტული წილი 14%-ზე ნაკლებია ან CD4 უჯრედების რაოდენობა 200-250 უჯრედი/მიკროლიტრშია, ანტირეტროვირუსული მკურნალობა დაყოვნებულია და CD4 უჯრედების რაოდენობის ხშირი მონიტორინგი (მაგ., ყოველ 3 თვეში ერთხელ) შეუძლებელია.[1]
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი რეკომენდებული პროფილაქტიკური აგენტია.[1][58][59] ალტერნატივაა: დაპსონი, დაპსონი პლუს პირიმეთამინი პლუს ფოლიუმმჟავა, აეროზოლური პენტამიდინი და ატოვაქინი. ატოვაქინი, აეროზოლური პენტამიდინი და დაპსონი თანაბრად ეფექტურია.[1] Pneumocystis jirovecii პნევმონიის პირველადი პროფილაქტიკა უნდა შეწყდეს იმ პაციენტებთან, რომლებიც პასუხობენ ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას და აღენიშნებათ CD4 უჯრედების რაოდენობის ზრდა >200 უჯრედი/მიკროლიტრში, 3 თვის ან მეტი ხნის განმავლობაში.[60][61]
პაციენტებს, რომლებიც ტოქსოპლაზმოზის სუპრესიისთვის მკურნალობენ პირიმეთამინი/სულფადიაზინით, არ ესაჭიროებათ დამატებითი პროფილაქტიკა.[1]
ტოქსოპლაზმოზი
აივ ინფექციით მცხოვრებმა ადამიანებმა აივ ინფექციის დიაგნოსტირებისთანავე, ლატენტური ინფექციის გამოსავლენად ტესტირება უნდა ჩაიტარონ Toxoplasma gondii-ს იმუნოგლობულინ G ანტისხეულზე. მათ უნდა მიეცეთ რჩევა, არ მიირთვან უმი ან თერმულად არასათანადოდ დამუშავებული ხორცი და თავი აარიდონ პირდაპირ კონტაქტს კატის ფეკალიებთან. სეროპოზიტიურ პაციენტებს, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა < 100 უჯრედი/მიკროლიტრში, უნდა დაენიშნოთ T gondii-ს საწინააღმდეგო პროფილაქტიკური მკურნალობა. ტრიმეთოპრიმ/სულფამეთოქსაზოლი (TMP/SMX) უპირატესი აგენტია. რეკომენდებული ალტერნატივაა დაპსონი პლუს პირიმეთამინი ან ატოვაქინი. ტოქსოპლაზმოზის პროფილაქტიკა უნდა შეწყდეს იმ პაციენტებში, რომლებიც დაექვემდებარნენ ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას და მათი CD4 უჯრედების რაოდენობა გაიზარდა >200 უჯრედი/მიკროლიტრში, 3 თვის ან მეტი ხნის ვადით.[1][62]
ტუბერკულოზი (TB)
ლატენტური ტუბერკულოზური ინფექციის (LTBI) ტესტირება რეკომენდებულია აივ ინფექციის პირველივე ამოცნობისას.[1] შეიძლება გამოყენებული იყოს ან ტუბერკულინის კანის სინჯი (TST) ან გამა ინტერფერონის აღმომჩენი ტესტი (IGRA), თუმცა ორივე კვლევის დიაგნოსტიკური სიზუსტე დაბალია და მათი სენსიტიურობა მცირდება იმუნოდეფიციტის პროგრესირებასთან ერთად.[63][64] გადაწყვეტილების მიღება არ უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ TST-ს ან IGRA-ს შედეგებს; გასათვალისწინებელია ასევე ეპიდემიოლოგიური, ანამნეზური და კლინიკური ინფორმაციაც.[1] აივ ინფიცირებულ პირებში ტუბერკულინის კანის სინჯის დადებითი შედეგი განისაზღვრება, როგორც ≥5 მმ-ზე ინდურაცია 48-72 სთ-ის განმავლობაში. ყველა აივ ინფექციით მცხოვრებ პირს, დადებითი TST-თი ან IGRA-თი, აქტიური ტუბერკულოზის გამოსარიცხად უნდა ჩაუტარდეს გულმკერდის რენტგენოგრაფია და კლინიკური შეფასება. რადგან აქტიური დაავადების პროგრესირების რისკი მნიშვნელოვნად მაღალია, ყველა აივ ინფექციით მცხოვრებ პირს (PLWH), ასაკის მიუხედავად, რომელთა TST ან IGRA შედეგები დადებითია, მაგრამ აქტიური ტუბერკულოზის ნიშნები არ აღინიშნებათ და არ აქვთ აქტიური ან ლატენტური ტუბერკულოზის მკურნალობის ანამნეზი, უნდა ჩაუტარდეთ მკურნალობა ლატენტური ტუბერკულოზური ინფექციისთვის (მედიკამენტებზე უკუჩვენების არარსებობის შემთხვევაში).[1] ტუბერკულოზის ანტიგენზე დაფუძნებული კანის ტესტები (TBSTs) ახალი კლასის ტესტებია, რომელიც შემუშავდა M tuberculosis სპეციფიკური ანტიგენისადმი უჯრედული იმუნური პასუხის გასაზომად. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) რეკომენდაციით, TBSTs-ის გამოყენება შეიძლება ლატენტური ტუბერკულოზური ინფექციის გამოსავლენად, მათ შორის აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში. არსებული მონაცემებით, TBSTs-ს დიაგნოსტიკური სიზუსტე გამა ინტერფერონის ტესტის (IGRAs) ანალოგიურია და აღემატება კანის ტუბერკულინური ტესტის (TST) სიზუსტეს.[64] სპეციფიკური რეჟიმების შესახებ ინფორმაციისთვის გაეცანით ადგილობრივ გაიდლაინებს.[1][65][66][67] აშშ-ში ლატენტური ტუბერკულოზური ინფექციისთვის უპირატესი მკურნალობის ვარიანტია ხანმოკლე კურსით რიფამიცინზე დაფუძნებული რეჟიმები: რიფაპენტინი პლუს იზონიაზიდი ერთხელ, 12 კვირის განმავლობაში, რიფამპიცინი ყოველდღიურად 4 თვის განმავლობაში ან ყოველდღიურად იზონიაზიდი პლუს რიფამპიცინი 3 თვის განმავლობაში.[65][68] მკურნალობის დაწყებამდე გულდასმით უნდა იყოს განხილული რიფამპიცინით გამოწვეული წამალთაშორისი პოტენციური ურთიერთქმედება. მონოთერაპია იზონიაზიდით ყოველდღიურად, 6-9 თვის განმავლობაში ეფექტიანი რეჟიმია, რომელიც რეკომენდებულია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) გაიდლაინებით; თუმცა ის დაკავშირებულია ჰეპატოტოქსიურობის უფრო მაღალ რისკთან და მკურნალობის დასრულების უფრო დაბალ მაჩვენებელთან.[67][69] წამლისადმი რეზისტენტული ტუბერკულოზის რეჟიმები უნდა შეირჩეს ექსპერტებთან ან საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ორგანოებთან კონსულტაციების საფუძველზე.[1]
Mycobacterium avium complex (MAC)
აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში, რომლებმაც CD4 უჯრედების რაოდენობის მიუხედავად, დაუყოვნებლივ დაიწყეს ანტირეტროვირუსული მკურნალობა, დისემინირებული MAC დაავადების საწინააღმდეგო რუტინული პირველადი პროფილაქტიკა აღარ არის რეკომენდებული.[1] პროფილაქტიკა რეკომენდებულია მხოლოდ იმ აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში, რომლებიც არ იტარებენ სრულ სუპრესიულ ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას და რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <50 უჯრედი/მიკროლიტრში. უპირატესი პროფილაქტიკური აგენტებია ან აზითრომიცინი, ან კლარითრომიცინი. რიფაბუტინი შესაძლო ალტერნატივაა აზითრომიცინის ან კლარითრომიცინის აუტანლობისას, თუმცა მედიკამენტებს შორის ურთიერთქმედებამ შეძლება გააძნელოს მათი გამოყენება. პროფილაქტიკის დაწყებამდე უნდა გამოირიცხოს დისემინიებული MAC დაავადება, ხოლო რიფაბუტინის დაწყებამდე გამოსარიცხია აქტიური ტუბერკულოზური ინფექცია.
ციტომეგალოვირუსი
ციტომეგალოვირუსული ინფექციის პრევენციისთვის პროფილაქტიკური თერაპია არ არის რეკომენდებული. ეფექტური ანტირეტროვირუსული მკურნალობის გამოყენება CD4 უჯრედების რაოდენობის შესანარჩუნებლად >100 უჯრედი/მიკროლიტრში, საუკეთესო სტრატეგიაა სამიზნე ორგანოს ციტომეგალოვირუსული დაზიანების პრევენციისთვის, პაციენტის განათლებასთან ერთად, ასევე დაავადების ადრეულ სტადიაზე გამოვლინებისა და ჩვენების შემთხვევაში- მკურნალობის დაწყებისთვის.[1]
კრიპტოკოკული მენინგიტი
აივ-თან დაკავშირებული კრიპტოკოკური დაავადების პრევენციის უპირატეს სტრტეგიდ რჩება ეფექტური ანტირეტროვირუსული მკურნალობის ადმინისტრირება სოკოს საწინააღმდეგო რუტინული პროფილაქტიკის გარეშე. ფლუკონაზოლით ან ამფოტერიცინი B-თი წინასწარი მკურნალობა რეკომენდებულია მხოლოდ იმ პაციენტებისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრში და სკრინინგი შრატის კრიპტოკოკურ ანტიგენზე დადებითია. ეს პაციენტები გულდასმით უნდა შეფასდნენ კრიპტოკოკურ მენინგიტზე.[1][70] ანტიგენის სკრინინგზე ხელმისაწვდომობის არარსებობისას, ან შედეგების მიწოდებისთვის ხანგრძლივად დაყოვნების შემთხვევაში, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) რეკომენდაციას უწევს ფლუკონაზოლით პირველადი პროფილაქტიკის დაწყებას აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <100 უჯრედი/მმ³.[70]
კანდიდოზი
კანისა და ლორწოვანი გარსის კანდიდოზის პირველადი პროფილაქტიკა რუტინულად არ არის რეკომენდებული, რადგან დაავადებასთან დაკავშირებული რისკები შედარებით დაბალია და სოკოს საწინააღმდეგო პროფილქტიკის პოტენციურ სარგებელს აჭარბებს მედიკამენტის ღირებულება, წამალთაშორის ურთიერთქმედებას და მედიკამენტისადმი რეზისტენტობის რისკი.[1]
კოკციდიოიდომიკოზი
აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებს, რომლებიც ცხოვრობენ ან სტუმრობენ კოქციდიოიდომიკოზის ენდემურ რეგიონებში, უნდა ვურჩიოთ, თავი აარიდონ დაზიანებულ ნიადაგთან (მაგ., შენობების გათხრის ადგილებში) ექსპოზიციას და მტვრის ქარიშხლის დროს დარჩნენ შენობაში.[1] კოქციდიოიდომიკოზის სეროლოგიური ანალიზი რეკომენდებულია აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში, რომლებმაც ადრე იმოგზაურეს ან ცხოვრობდნენ ენდემურ რეგიონებში.[1] სკრინინგი ყოველწლიურად ან ორ წელიწადში ერთხელ, IgG და IgM სეროლოგიით გასათვალისწინებელია ენდემურ რეგიონებში ამჟამად მცხოვრებ უსიმპტომო აივ ინფიცირებულ პირებში, რომელთაც CD4 უჯრედების რაოდენობა აქვთ <250 უჯრედი/მიკროლიტრში.[1] პირველადი პროფილაქტიკა ფლუკონაზოლით ნაჩვენებია უსიმპტომო აივ ინფექციით მცხოვრებ პირებში, დადებითი სეროლოგიური ტესტით კოქციდიოიდომიკოზზე. პროფილაქტიკა უნდა გაგრძელდეს მანამდე, სანამ აივ ვირუსული დატვირთვა დაითრგუნება დეტექციისთვის შეუძლებელ დონემდე და CD4 უჯრედების რაოდენობა გადააჭარბებს 250 უჯრედი/მიკროლიტრში, სულ მცირე, 3 თვის განმავლობაში.[1] პაციენტები, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა ≥250/მიკროლიტრში, აქვთ ვირუსული სუპრესია და ცხოვრობენ ენდემურ რეგიონებში, პროფილაქტიკური თერაპიის შეწყვეტამდე უნდა იმყოფებოდნენ კოქციდიოიდომიკოზის ნიშნებსა და სიმპტომებზე ინტენსიური მონიტორინგის ქვეშ.[1]
მეორეული პრევენცია
ტუბერკულოზი (TB)
ტუბერკულოზის საკონტროლო ყველაზე ღონისძიებაა ტუბერკულოზის სწრაფი გამოვლენა მკურნალობა. დადასტურებული ან სავარაუდო ტუბერკულოზის შემთვევაში, პაციენტებმა თავი შორს უნდა დაიჭირონ სხვა ადამიანებისგან, განსაკუთრებით აივ ინფიცირებული პირებისგან. საკვანძო პრევენციული ზომებია შემთხვევათა მოძიების გააქტიურება, მაგ. აივ-ის მქონე პაციენტებში ტუბერკულოზის აქტიური გამოვლენა, დაავადებულთა ოჯახის წევრების სკრინინგი აქტიურ ტუბერკულოზზე და ტუბერკულოზის აღრიცხვა.[42][258]
დისემინირებული Mycobacterium avium complex (MAC)
მეორეული პროფილაქტიკა შეიძლება შეწყდეს იმ პაციენტებში, რომლებიც რჩებიან უსიმპტომოები MAC დაავადების 12 თვეზე მეტი ხანგრძლივობის მკურნალობის დასრულების შემდეგ და რომელთაც ანტირეტროვირუსული მკურნალობის შემდეგ 6 თვეზე მეტ ხანს შეუნარჩუნდათ CD4 უჯრედების რაოდენობა >100 უჯრედი/მიკროლიტრში. ქრონიკული შემანარჩუნებელი თერაპია/მეორეული პროფილაქტიკა შეიძლება ხელახლა დაინიშნოს, თუ CD4 უჯრედების რაოდენობა სტაბილურად მცირდება <100 უჯრედი/მიკროლიტრში და შეუძლებელია სრული სუპრესიული ანტირეტროვირუსული მკურნალობის ჩატარება.[1]
Pneumocystis jirovecii-ით გამოწვეული პნევმონია
მკურნალობის დასრულების შემდეგ რეკომენდებულია მეორეული პროფილაქტიკა. მისი შეწყვეტა შესაძლებელია, თუ ანტირეტროვირუსული მკურნალობის შედეგად CD4 უჯრედების რაოდენობა გაიზარდა <200 უჯრედი/მიკროლიტრიდან >200 უჯრედი/მიკროლიტრში, 3 თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში. პროფილაქტიკა კვლავ უნდა განახლდეს, თუ CD4 უჯრედების რაოდენობა შემცირდება <200 უჯრედი/მიკროლიტრში.
თუ ანტირეტროვირუსულ მკურნალობაზე მყოფ პაციენტს პნევმოცისტური პნევმონია განუვითარდა განმეორებით, როცა CD4 უჯრედების რაოდენობა 200 უჯრედი/მიკროლიტრზე მეტია, პროფილაქტიკური თერაპია გასათვალისწინებელია მთელი სიცოცხლის განმავლობაში.
ტოქსოპლაზმოზი
მკურნალობის დასრულების შემდეგ საჭიროა მეორეული პროფილაქტიკის დაწყება.
პაციენტებს, რომლებიც რჩებიან უსიმპტომოები, აქვთ ტოქსოპლაზმური ენცეფალიტის განმეორებით განვითარების დაბალი რისკი და თუ ანტირეტროვირუსული მკურნალობის შემდეგ მათი CD4 უჯრედების რაოდენობა 200 უჯრედი/მიკროლიტრზე მეტია (6 თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში), შესაძლებელია მეორეული პროფილაქტიკური მკურნალობის შეწყვეტა. თუმცა, თუ CD4 უჯრედების რაოდენობა მცირდება <200 უჯრედი/მიკროლიტრზე, მეორეული პროფილაქტიკა უნდა განახლდეს.[259]
კრიპტოკოკული მენინგიტი
კრიპტოკოკოზის ქრონიკული შემანარჩუნებელი თერაპია შეიძლება შეწყდეს იმ პაციენტებში, რომლებმაც ჩაიტარეს მკურნალობა სულ მცირე, 1 წლის განმავლობაში კრიპტოკოკოზის წარმატებული თერაპიის შემდეგ, CD4 უჯრედების რაოდენობა აქვთ ≥100 უჯრედი/მიკროლიტრზე და ვირუსი აღარ ფიქსირდება (განუსაზღვრელი ვირუსული დატვირთვა) 3 თვეზე მეტი ხანგრძლივობის ანტირეტროვირუსული მკურნალობის შედეგად. შემანარჩუნებელი თერაპია კვლავ უნდა განახლდეს, თუ CD4 უჯრედების რაოდენობა შემცირდება <100 უჯრედი/მიკროლიტრში.[1]
ციტომეგალოვირუსი
მეორეული პროფილაქტიკის შეწყვეტა შესაძლებელია იმ პაციენტებთან, რომელთაც ანტირეტროვირუსულ თერაპაზე პასუხისთვის CD4 უჯრედების რაოდენობა შენარჩუნებული აქვთ (3-6 თვე) >100 უჯრედი/მიკროლიტრში. კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ან ფილტვების დაავადების დროს ქრონიკული შემანარჩუნებელი თერაპია რუტინულად არ არის რეკომენდებული.[1][260]
კანისა და ლორწოვანის კანდიდოზი
მეორეული პროფილაქტიკა არ არის რეკომენდებული შესაძლო რეზისტენტობის, ფასის, წამლის ურთიერთქმედებისა და მწვავე დაავადებისთვის თერაპიის ეფექტიანობის გამო. თუმცა, მისი განხილვა შესაძლებელია ხშირი ან მძიმე ფორმის განმეორებითი ეპიზოდებისთვის[261]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას