ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათია
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
ყველა პაციენტის
დამხმარე ტიპის მოვლა + გამომწვევი ფაქტორების შეცვლა + ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილების ალტერნატიული მიზეზების გამოკვლევა
დამხმარე მოვლა მოიცავს პაციენტის ნევროლოგიური და მენტალური სტატუსის ხშირ მონიტორინგს. კომატოზური პაციენტები უნდა დაექვემდებარონ ინტენსიურ თერაპიას და სასუნთქი გზების დაცვას, ასპიარციის თავიდან ასაცილებლად. მნიშვნელოვანი ინტრაცერებრული შეშუპების მქონე პაციენტებისთვის შეიძლება საჭირო იყოს ინტრაკრანიალური წნევის მონიტორინგი.
თუ მაპროვოცირებელი ფაქტორები იდენტიფიცირებულია ანამნეზის და კლინიკური გასინჯვის მეშვეობით, საჭიროა მათი კორექცია. მაპროვოცირებელი ფაქტორები მოიცავს ჰიპოვოლემიას, სისხლდენას კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან, ინფექციებს, ელექტროლიტურ დისბალანსებს (ჰიპოკალემია, ჰიპონატრემია) და თირკმლის უკმარისობას, სედატივების ან ოპიოიდების მიღებას, შარდმდენის ზედოზირებას, ჰიპოქსიას, ჰიპოგლიკემიას, კვებითი ცილის ჭარბ მიღებას, შეკრულობას, ღვიძლის ან პორტული ვენის მწვავე თრომბოზს და ტრანსიუგულარული ღვიძლშიდა პორტოსისტემური შუნტის (TIPS) მოთავსებას.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com [16]Mas A. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment. Digestion. 2006;73 Suppl 1:86-93. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16498256?tool=bestpractice.com [17]Häussinger D, Schliess F. Pathogenetic mechanisms of hepatic encephalopathy. Gut. 2008 Aug;57(8):1156-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18628377?tool=bestpractice.com [18]Guevara M, Baccaro ME, Torre A, et al. Hyponatremia is a risk factor of hepatic encephalopathy in patients with cirrhosis: a prospective study with time-dependent analysis. Am J Gastroenterol. 2009 Jun;104(6):1382-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19455124?tool=bestpractice.com [19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com TIPS დროდადრო უნდა დაიხშოს, თუ სხვაგვარად შეუძლებელია მდგომარეობის მართვა. ყაბზობის სწრაფი კუპირება და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლის სწრაფი მოცილება კუჭ-ნაწლავის სისხლდენის ფონზე ნაჩვენებია, რომ აუმჯობესებს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ეპიზოდიდან გამოჯანმრთელებას.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com ვიტამინის ან მიკროელემენტების გამოვლენილი ან საეჭვო დეფიციტი უნდა იყოს ნამკურნალები, რადგან მათ შეუძლიათ გააუარესონ ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ხარისხი. ნებისმიერი ეტიოლოგიის ციროზის მქონე პაციენტები მიდრეკილნი არიან წყალში ხსნადი ვიტამინების, განსაკუთრებით თიამინის დეფიციტის მიმართ.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
პაციენტებს შეიძლება დასჭირდეთ ცილით შეზღუდული ხანმოკლე დიეტა ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის დიაგნოსტირების შემდეგ, მაგრამ ცილის შეზღუდვა არ უნდა გაგრძელდეს განუსაზღვრელი დროით, რადგან არასაკმარისი კვება, მალნუტრიცია და სარკოპენია ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის რისკ-ფაქტორებია. ცილების რეკომენდებული დღიური ნორმაა 1.2 - 1.5 გ/კგ/დღეში.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com
ციროზით დაავადებული პაციენტები ასევე მიდრეკილნი არიან ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილებისკენ სხვა მიზეზების გამო, მათ შორისა მედიკამენტები (მაგ., ოპიოიდები, ბენზოდიაზეპინები და პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორები), ინფექციები, შეცვლილი ელექტროლიტები, ალკოჰოლი, ნარკოტიკები და ინსულტები. მნიშვნელოვანია ამ ალტერნატიული ან სინერგიული მიზეზების გამორიცხვა, სანამ ვივარაუდებთ, რომ ციროზის მქონე პაციენტებში ფსიქიკური სტრუქტურის ყველა ცვლილება არის ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის შედეგი.[19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com
ლაქტულოზა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ლაქტულოზა რეკომენდებულია, როგორვ პირველი რიგის პრეპარატი ეპიზოდური ფარული ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის სამართავად.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com [2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
მეტა-ანალიზი მიუთითებს არა აბსორბირებადი დისაქარიდების (ლაქტულოზა, ლაქტიტოლი) სასარგებლო გავლენას სიკვდილიანობაზე პლაცებოსთან ან ინტერვენციის არ ჩატარებასთან შედარებით.[29]Gluud LL, Vilstrup H, Morgan MY. Non-absorbable disaccharides versus placebo/no intervention and lactulose versus lactitol for the prevention and treatment of hepatic encephalopathy in people with cirrhosis. Cochrane Database Syst Rev. 2016 May 6;(5):CD003044.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD003044.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27153247?tool=bestpractice.com
[ ]
Can non-absorbable disaccharides help to prevent or treat hepatic encephalopathy in people with cirrhosis?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1475/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე B]7300a362-7714-45cb-a4b2-d57a3d5acf89ccaBშესაძლებელია არა-აბსორბირებად დისაქარიდებს დაგვეხმაროს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის პრევენციასა თუ მკურნალობაში ციროზის მქონე პირებში?
შეიძლება გამოყენებულ იქნას რექტული ოყნა, თუ პაციენტი კომაშია ან მოსალოდნელია კომა. პაციენტი გადაყვანილ უნდა იქნას პერორალურ თერაპიაზე, რაც შეიძლება მალე.
პირველადი პარამეტრები
ლაქტულოზა: 20-30 გ (30-45 მლ) პერორალურად ყოველ 1-2 საათში, საფაღარათო ეფექტის მიღწევამდე, შემდეგ დოზის ტიტრაცია თხელი განავლის მისაღებად 2-3-ჯერ დღეში; 300 მლ იხსნება 700 მლ წყალში და ინიშნება როგორც რექტული ოყნა, შეკავება 30-60 წუთი, შეიძლება განმეორდეს ყოველ 4-6 საათში
დამხმარე ტიპის მოვლა + გამომწვევი ფაქტორების შეცვლა + ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილების ალტერნატიული მიზეზების გამოკვლევა
დამხმარე მოვლა მოიცავს პაციენტის ნევროლოგიური და მენტალური სტატუსის ხშირ მონიტორინგს. კომატოზური პაციენტები უნდა დაექვემდებარონ ინტენსიურ თერაპიას და სასუნთქი გზების დაცვას, ასპიარციის თავიდან ასაცილებლად. მნიშვნელოვანი ინტრაცერებრული შეშუპების მქონე პაციენტებისთვის შეიძლება საჭირო იყოს ინტრაკრანიალური წნევის მონიტორინგი.
თუ მაპროვოცირებელი ფაქტორები იდენტიფიცირებულია ანამნეზის და კლინიკური გასინჯვის მეშვეობით, საჭიროა მათი კორექცია. მაპროვოცირებელი ფაქტორები მოიცავს ჰიპოვოლემიას, სისხლდენას კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან, ინფექციებს, ელექტროლიტურ დისბალანსებს (ჰიპოკალემია, ჰიპონატრემია) და თირკმლის უკმარისობას, სედატივების ან ოპიოიდების მიღებას, შარდმდენის ზედოზირებას, ჰიპოქსიას, ჰიპოგლიკემიას, კვებითი ცილის ჭარბ მიღებას, შეკრულობას, ღვიძლის ან პორტული ვენის მწვავე თრომბოზს და ტრანსიუგულარული ღვიძლშიდა პორტოსისტემური შუნტის (TIPS) მოთავსებას.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com [16]Mas A. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment. Digestion. 2006;73 Suppl 1:86-93. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16498256?tool=bestpractice.com [17]Häussinger D, Schliess F. Pathogenetic mechanisms of hepatic encephalopathy. Gut. 2008 Aug;57(8):1156-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18628377?tool=bestpractice.com [18]Guevara M, Baccaro ME, Torre A, et al. Hyponatremia is a risk factor of hepatic encephalopathy in patients with cirrhosis: a prospective study with time-dependent analysis. Am J Gastroenterol. 2009 Jun;104(6):1382-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19455124?tool=bestpractice.com [19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com TIPS დროდადრო უნდა დაიხშოს, თუ სხვაგვარად შეუძლებელია მდგომარეობის მართვა. ყაბზობის სწრაფი კუპირება და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლის სწრაფი მოცილება კუჭ-ნაწლავის სისხლდენის (ლაქტულოზის ან მანიტოლის გამოყენებით, ნაზოგასტრული მილის ან ლაქტულოზას ოყნის მეშვეობით) ფონზე ნაჩვენებია, რომ აუმჯობესებს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ეპიზოდიდან გამოჯანმრთელებას.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com ვიტამინის ან მიკროელემენტების გამოვლენილი ან საეჭვო დეფიციტი უნდა იყოს ნამკურნალები, რადგან მათ შეუძლიათ გააუარესონ ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ხარისხი. ნებისმიერი ეტიოლოგიის ციროზის მქონე პაციენტები მიდრეკილნი არიან წყალში ხსნადი ვიტამინების, განსაკუთრებით თიამინის დეფიციტის მიმართ.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
პაციენტებს შეიძლება დასჭირდეთ ცილით შეზღუდული ხანმოკლე დიეტა ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის დიაგნოსტირების შემდეგ, მაგრამ ცილის შეზღუდვა არ უნდა გაგრძელდეს განუსაზღვრელი დროით, რადგან არასაკმარისი კვება, მალნუტრიცია და სარკოპენია ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის რისკ-ფაქტორებია. ცილების რეკომენდებული დღიური ნორმაა 1.2 - 1.5 გ/კგ/დღეში.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com
ციროზით დაავადებული პაციენტები ასევე მიდრეკილნი არიან ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილებისკენ სხვა მიზეზების გამო, მათ შორისა მედიკამენტები (მაგ., ოპიოიდები, ბენზოდიაზეპინები და პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორები), ინფექციები, შეცვლილი ელექტროლიტები, ალკოჰოლი, ნარკოტიკები და ინსულტები. მნიშვნელოვანია ამ ალტერნატიული ან სინერგიული მიზეზების გამორიცხვა, სანამ ვივარაუდებთ, რომ ციროზის მქონე პაციენტებში ფსიქიკური სტრუქტურის ყველა ცვლილება არის ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის შედეგი.[19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com
რიფაქსიმინი ± ლაქტულოზა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
რიფაქსიმინი მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული მუდმივი სიმპტომების მქონე პაციენტებში, ლაქტულოზით მკურნალობის მიუხედავად, ან მათში, ვისაც ლაქტულოზის აუტანლობა აქვს.[31]McPherson S, Thompson A; British Society of Gastroenterology. Management of hepatic encephalopathy: beyond the acute episode. Dec 2019 [internet publication]. https://www.bsg.org.uk/web-education-articles-list/management-of-hepatic-encephalopathy-beyond-the-acute-episode-dr-mcpherson-and-dr-thompson-provides-insight-into-the-management-of-hepatic-encephalopathy ის რეკომენდებულია როგორც დამხმარე თერაპია ეპიზოდური აშკარა HE დროს.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com რიფაქსიმინი ჩვეულებრივ, უფრო ემატება ლაქტულოზას, ვიდრე ჩაანაცვლებს მას.
ერთი სისტემური მიმოხილვის და მეტა-ანალიზის მიხედვით, რიფაქსიმინს სასარგებლო ეფექტი აქვს სიკვდილიანობაზე და ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიისგან სრულ გამოჯანმრთელებაზე, პლაცებოსთან, არა აბსორბირებად დისაქარიდებთან ან სხვა ანტიბიოტიკებთან შედარებით.[32]Kimer N, Krag A, Møller S, et al. Systematic review with meta-analysis: the effects of rifaximin in hepatic encephalopathy. Aliment Pharmacol Ther. 2014 Jul;40(2):123-32. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apt.12803 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24849268?tool=bestpractice.com კიდევ ერთმა მეტაანალიზმა დაადგინა, რომ რიფაქსიმინის ლაქტულოზაზე დამატება ამცირებს სიკვდილიანობას და აუმჯობესებს კლინიკურ ეფექტურობას მხოლოდ ლაქტულოზასთან შედარებით.[33]Wang Z, Chu P, Wang W. Combination of rifaximin and lactulose improves clinical efficacy and mortality in patients with hepatic encephalopathy. Drug Des Devel Ther. 2019 Dec 17;13:1-11. https://www.dovepress.com/combination-of-rifaximin-and-lactulose-improves-clinical-efficacy-and--peer-reviewed-fulltext-article-DDDT http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30587923?tool=bestpractice.com
რიფაქსიმინი, ჩვეულებრივ, უკეთესად აიტანება, ვიდრე ლაქტულოზა.[34]Leevy CB, Phillips JA. Hospitalizations during the use of rifaximin versus lactulose for the treatment of hepatic encephalopathy. Dig Dis Sci. 2007 Mar;52(3):737-41. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17245628?tool=bestpractice.com
შეიძლება გამოყენებულ იქნას ლაქტულოზის რექტული ოყნა, თუ პაციენტი კომაშია ან მოსალოდნელია კომა. პაციენტი გადაყვანილ უნდა იქნას პერორალურ თერაპიაზე, რაც შეიძლება მალე.
პირველადი პარამეტრები
რიფაქსიმინი: 550 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ
ან
რიფაქსიმინი: 550 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ
და
ლაქტულოზა: 20-30 გ (30-45 მლ) პერორალურად ყოველ 1-2 საათში, საფაღარათო ეფექტის მიღწევამდე, შემდეგ დოზის ტიტრაცია თხელი განავლის მისაღებად 2-3-ჯერ დღეში; 300 მლ იხსნება 700 მლ წყალში და ინიშნება როგორც რექტული ოყნა, შეკავება 30-60 წუთი, შეიძლება განმეორდეს ყოველ 4-6 საათში
დამხმარე ტიპის მოვლა + გამომწვევი ფაქტორების შეცვლა + ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილების ალტერნატიული მიზეზების გამოკვლევა
დამხმარე მოვლა მოიცავს პაციენტის ნევროლოგიური და მენტალური სტატუსის ხშირ მონიტორინგს. კომატოზური პაციენტები უნდა დაექვემდებარონ ინტენსიურ თერაპიას და სასუნთქი გზების დაცვას, ასპიარციის თავიდან ასაცილებლად. მნიშვნელოვანი ინტრაცერებრული შეშუპების მქონე პაციენტებისთვის შეიძლება საჭირო იყოს ინტრაკრანიალური წნევის მონიტორინგი.
თუ მაპროვოცირებელი ფაქტორები იდენტიფიცირებულია ანამნეზის და კლინიკური გასინჯვის მეშვეობით, საჭიროა მათი კორექცია. მაპროვოცირებელი ფაქტორები მოიცავს ჰიპოვოლემიას, სისხლდენას კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან, ინფექციებს, ელექტროლიტურ დისბალანსებს (ჰიპოკალემია, ჰიპონატრემია) და თირკმლის უკმარისობას, სედატივების ან ოპიოიდების მიღებას, შარდმდენის ზედოზირებას, ჰიპოქსიას, ჰიპოგლიკემიას, კვებითი ცილის ჭარბ მიღებას, შეკრულობას, ღვიძლის ან პორტული ვენის მწვავე თრომბოზს და ტრანსიუგულარული ღვიძლშიდა პორტოსისტემური შუნტის (TIPS) მოთავსებას.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com [16]Mas A. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment. Digestion. 2006;73 Suppl 1:86-93. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16498256?tool=bestpractice.com [17]Häussinger D, Schliess F. Pathogenetic mechanisms of hepatic encephalopathy. Gut. 2008 Aug;57(8):1156-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18628377?tool=bestpractice.com [18]Guevara M, Baccaro ME, Torre A, et al. Hyponatremia is a risk factor of hepatic encephalopathy in patients with cirrhosis: a prospective study with time-dependent analysis. Am J Gastroenterol. 2009 Jun;104(6):1382-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19455124?tool=bestpractice.com [19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com TIPS დროდადრო უნდა დაიხშოს, თუ სხვაგვარად შეუძლებელია მდგომარეობის მართვა. ყაბზობის სწრაფი კუპირება და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლის სწრაფი მოცილება კუჭ-ნაწლავის სისხლდენის (ლაქტულოზის ან მანიტოლის გამოყენებით, ნაზოგასტრული მილის ან ლაქტულოზას ოყნის მეშვეობით) ფონზე ნაჩვენებია, რომ აუმჯობესებს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ეპიზოდიდან გამოჯანმრთელებას.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com ვიტამინის ან მიკროელემენტების გამოვლენილი ან საეჭვო დეფიციტი უნდა იყოს ნამკურნალები, რადგან მათ შეუძლიათ გააუარესონ ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ხარისხი. ნებისმიერი ეტიოლოგიის ციროზის მქონე პაციენტები მიდრეკილნი არიან წყალში ხსნადი ვიტამინების, განსაკუთრებით თიამინის დეფიციტის მიმართ.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
პაციენტებს შეიძლება დასჭირდეთ ცილით შეზღუდული ხანმოკლე დიეტა ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის დიაგნოსტირების შემდეგ, მაგრამ ცილის შეზღუდვა არ უნდა გაგრძელდეს განუსაზღვრელი დროით, რადგან არასაკმარისი კვება, მალნუტრიცია და სარკოპენია ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის რისკ-ფაქტორებია. ცილების რეკომენდებული დღიური ნორმაა 1.2 - 1.5 გ/კგ/დღეში.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com
ციროზით დაავადებული პაციენტები ასევე მიდრეკილნი არიან ფსიქიკური მდგომარეობის ცვლილებისკენ სხვა მიზეზების გამო, მათ შორისა მედიკამენტები (მაგ., ოპიოიდები, ბენზოდიაზეპინები და პროტონის ტუმბოს ინჰიბიტორები), ინფექციები, შეცვლილი ელექტროლიტები, ალკოჰოლი, ნარკოტიკები და ინსულტები. მნიშვნელოვანია ამ ალტერნატიული ან სინერგიული მიზეზების გამორიცხვა, სანამ ვივარაუდებთ, რომ ციროზის მქონე პაციენტებში ფსიქიკური სტრუქტურის ყველა ცვლილება არის ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის შედეგი.[19]Bajaj JS, O'Leary JG, Lai JC, et al. Acute-on-chronic liver failure clinical guidelines. Am J Gastroenterol. 2022 Feb 1;117(2):225-52. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/02000/Acute_on_Chronic_Liver_Failure_Clinical_Guidelines.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35006099?tool=bestpractice.com
L-ორნიტინი-L-ასპარტატი ან განშტოებული ჯაჭვის ამინომჟავები
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
გაიდლაინების რეკომენდაციით, ინტრავენური L-ორნიტინი-L-ასპარტატი (LOLA) ან განშტოებული ჯაჭვის ამინომჟავები (BCAAs) შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც ალტერნატიული აგენტი ან დამატებითი აგენტი იმ პაციენტებისთვის, რომლებიც არ რეაგირებენ ჩვეულებრივ თერაპიაზე (ლაქტულოზა ± რიფაქსიმინი).[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com
რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევების მეტა-ანალიზები მიუთითებს LOLA შესაძლო სარგებელზე აშკარა HE სიკვდილიანობაზე და ნეიროკოგნიტიურ გამოვლინებებზე შედარებით პლაცებოსთან ან ინტერვენციის არ ჩატარებასთან.[35]Goh ET, Stokes CS, Sidhu SS, et al. L-ornithine L-aspartate for prevention and treatment of hepatic encephalopathy in people with cirrhosis. Cochrane Database Syst Rev. 2018 May 15;(5):CD012410. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012410.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29762873?tool=bestpractice.com [36]Butterworth RF, Kircheis G, Hilger N, et al. Efficacy of l-ornithine l-aspartate for the treatment of hepatic encephalopathy and hyperammonemia in cirrhosis: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Clin Exp Hepatol. 2018 Sep;8(3):301-13. https://www.jcehepatology.com/article/S0973-6883(18)30087-2/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30302048?tool=bestpractice.com თუმცა, სასარგებლო ეფექტი გაურკვეველია, ვინაიდან მტკიცებულებების ხარისხი დაბალია.[35]Goh ET, Stokes CS, Sidhu SS, et al. L-ornithine L-aspartate for prevention and treatment of hepatic encephalopathy in people with cirrhosis. Cochrane Database Syst Rev. 2018 May 15;(5):CD012410. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD012410.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29762873?tool=bestpractice.com
BCAA 16 კვლევის ერთმა მეტა-ანალიზმა აჩვენა HE გაუმჯობესება პლაცებოსთან ან დიეტასთან შედარებით, მაგრამ მნიშვნელოვანი გვერდითი მოვლენებით გულისრევის და დიარეის სახით.[38]Gluud LL, Dam G, Les I, et al. Branched-chain amino acids for people with hepatic encephalopathy. Cochrane Database Syst Rev. 2017 May 18;(5):CD001939.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001939.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28518283?tool=bestpractice.com
ყველა მიზეზით სიკვდილიანობა არ განსხვავდებოდა BCAA და კონტროლს (პლაცებოს, დიეტის, ლაქტოულოზის, ნეომიცინის ჩათვლით) შორის, მაგრამ ეს ანალიზები შესაძლოა არასაკმარისად ეფექტური იყო.[38]Gluud LL, Dam G, Les I, et al. Branched-chain amino acids for people with hepatic encephalopathy. Cochrane Database Syst Rev. 2017 May 18;(5):CD001939.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001939.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28518283?tool=bestpractice.com
[ ]
What are the effects of branched-chain amino acids in people with hepatic encephalopathy?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.913/fullსწორი პასუხის ჩვენება
ეს აგენტები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში.
რიფაქსიმინი ± ლაქტულოზა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
გაიდლაინების რეკომენდაციით, L-ორნიტინი-L-ასპარტატი (LOLA) ან განშტოებული ჯაჭვის ამინომჟავები (BCAAs) შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც დამატებითი აგენტი პაციენტებისთვის, რომლებიც არ რეაგირებენ ჩვეულებრივ თერაპიაზე (რიფაქსიმინი ± ლაქტულოზა).[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com მიუხედავად იმისა, გამოიყენება თუ არა ისინი, როგორც ალტერნატიული აგენტი ცალკე, ან უკვე არსებულ თერაპიასთან (რიფაქსიმინი ± ლაქტულოზა) კომბინაციაში, დამოკიდებულია კლინიცისტის არჩევანზე.
შეიძლება გამოყენებულ იქნას ლაქტულოზის რექტული ოყნა, თუ პაციენტი კომაშია ან მოსალოდნელია კომა. პაციენტი გადაყვანილ უნდა იქნას პერორალურ თერაპიაზე, რაც შეიძლება მალე.
პირველადი პარამეტრები
რიფაქსიმინი: 550 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ
ან
რიფაქსიმინი: 550 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ
და
ლაქტულოზა: 20-30 გ (30-45 მლ) პერორალურად ყოველ 1-2 საათში, საფაღარათო ეფექტის მიღწევამდე, შემდეგ დოზის ტიტრაცია თხელი განავლის მისაღებად 2-3-ჯერ დღეში; 300 მლ იხსნება 700 მლ წყალში და ინიშნება როგორც რექტული ოყნა, შეკავება 30-60 წუთი, შეიძლება განმეორდეს ყოველ 4-6 საათში
წინა/განმეორებითი ეპიზოდი
ლაქტულოზა
ლაქტულოზა რეკომენდებულია, როგორც მეორადი პროფილაქტიკა თვალსაჩინო ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის პირველი ეპიზოდის შემდეგ.[1]Vilstrup H, Amodio P, Bajaj J, et al. Hepatic encephalopathy in chronic liver disease: 2014 practice guideline by the American Association for the Study of Liver Diseases and the European Association for the Study of the Liver. Hepatology. 2014 Aug;60(2):715-35. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.27210 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25042402?tool=bestpractice.com [2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com [5]Sharma BC, Sharma P, Agrawal A, et al. Secondary prophylaxis of hepatic encephalopathy: an open-label randomized controlled trial of lactulose versus placebo. Gastroenterology. 2009 Sep;137(3):885-91. https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(09)00904-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19501587?tool=bestpractice.com არ არსებობს ძლიერი მტკიცებულება, რომელიც განსაზღვრავს გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, თუ როდის უნდა შეწყდეს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის პროფილაქტიკური მკურნალობა. გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ თუ ღვიძლისა და კვების სტატუსი გაუმჯობესდა და გამომწვევი ფაქტორები კონტროლდება, ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის მკურნალობის შეწყვეტა შეიძლება განიხილებოდეს ინდივიდუალურად.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ინსტრუქტაჟი, რათა მოერიდონ ოპიოიდებს, ალკოჰოლს და ბენზოდიაზეპინებს. HE მქონე პაციენტებში არ არსებობს მტკიცებულებები ცილების მიღების შეზღუდვის რეკომენდაციის მხარდასაჭერად.
პირველადი პარამეტრები
ლაქტულოზა: 20-30 გ (30-45 მლ) პერორალურად ყოველ 1-2 საათში, საფაღარათო ეფექტის მიღწევამდე, შემდეგ დოზის ტიტრაცია თხელი განავლის მისაღებად 2-3-ჯერ დღეში.
რიფაქსიმინი
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
რიფაქსიმინი ეფექტურად უზრუნველყოფს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის რეციდივის პრევენციას და არის რეკომენდებული ლაქტულოზას დამატებითი თერაპია მეორადი პროფილაქტიკისთვის ≥1 თვალსაჩინო ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის ეპიზოდის შემდეგ პირველი ეპიზოდიდან 6 თვის განმავლობაში.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
ერთ-ერთ რანდომიზებულ კონტროლირებად კვლევაში, რიფაქსიმინის 6-თვიანმა კურსმა შეამცირა ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის გამო რეციდივის და ჰოსპიტალიზაციის რისკი პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებოდათ მორეციდივე ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათია.[39]Bass NM, Mullen KD, Sanyal A, et al. Rifaximin treatment in hepatic encephalopathy. N Engl J Med. 2010 Mar 25;362(12):1071-81. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa0907893 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20335583?tool=bestpractice.com სისტემური მიმოხილვით და მეტა-ანალიზით დადგინდა, რომ რიფაქსიმინს სასარგებლო ეფექტი ჰქონდა ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის მეორად პრევენციაზე, ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიისგან სრულ გამოჯანმრთელებაზე და სიკვდილობაზე.[32]Kimer N, Krag A, Møller S, et al. Systematic review with meta-analysis: the effects of rifaximin in hepatic encephalopathy. Aliment Pharmacol Ther. 2014 Jul;40(2):123-32. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apt.12803 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24849268?tool=bestpractice.com არ არსებობს ძლიერი მტკიცებულება, რომელიც განსაზღვრავს გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, თუ როდის უნდა შეწყდეს ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის პროფილაქტიკური მკურნალობა. გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ თუ ღვიძლისა და კვების სტატუსი გაუმჯობესდა და გამომწვევი ფაქტორები კონტროლდება, ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის მკურნალობის შეწყვეტა შეიძლება განიხილებოდეს ინდივიდუალურად.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
პირველადი პარამეტრები
რიფაქსიმინი: 550 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ
რეფერალი ღვიძლის ტრანსპლანტაციის ცენტრში
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის განვითარებას აქვს ცუდი პროგნოზი და შესაბამისი კანდიდატები უნდა მიმართონ ღვიძლის ტრანსპლანტაციის ცენტრებში ენცეფალოპათიის პირველი ეპიზოდის შემდეგ. ღვიძლის დაავადების ბოლო სტადიის და მორეციდივე ან მუდმივი ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის მქონე პირები, რომლებიც არ პასუხობენ სხვა მკურნალობას, უნდა განიხილებოდნენ ტრანსპლანტაციისთვის.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com ყველაზე ხშირად გამოყენებული პროგნოზული მოდელი დაავადების სიმძიმის შესაფასებლად და ტრანსპლანტაციის სიაში ჩასართავად არის ღვიძლის დაავადების ბოლო სტადიის მოდელის (MELD) ქულები. ≥15 ქულა შესაბამისი ინდიკატორია ტრანსპლანტაციაზე შესაფასებლად გაგზავნისთვის.[40]Kamath PS, Wiesner RH, Malinchoc M, et al. A model to predict survival in patients with end-stage liver disease. Hepatology. 2001 Feb;33(2):464-70. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1053/jhep.2001.22172 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11172350?tool=bestpractice.com [41]Biggins SW, Kim WR, Terrault NA, et al. Evidence-based incorporation of serum sodium concentration into MELD. Gastroenterology. 2006 May;130(6):1652-60. https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(06)00272-1/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16697729?tool=bestpractice.com [ MELDNa ქულები (ღვიძლის ტრანსპლანტაციის დაგეგმვის მიზნით, არ არის შესაფერისი 12 წლამდე ასაკის პაციენტებისთვის) (SI განყოფილებები) Opens in new window ] ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას Child-Pugh-ის ქულა.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com [ ჩაილდ-პიუს ღვიძლის დაავადების სიმძიმის კლასიფიკაცია (SI ერთეულები) Opens in new window ]
შეფასება სპონტანურ პორტოსისტემურ შუნტებზე, რომელთა ემბოლიზაციაც შესაძლებელია
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ხელმისაწვდომი პორტოსისტემური შუნტების გაუქმება პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ციროზით მორეციდივე ან მუდმივი ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათია (მიუხედავად ადეკვატური მკურნალობისა) შეიძლება განიხილებოდეს სტაბილურ პაციენტებში დაბალი MELD ქულით (<11) და აშკარა უკუჩვენებების გამორიცხვის შემდეგ.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
ციროზის მქონე პაციენტების მესამედს აღენიშნება პორტოსისტემური შუნტი რადიოლოგიური ვიზუალიზაციის დროს. დიდმა სპონტანურმა შუნტებმა შეიძლება ხელი შეუწყოს მორეციდივე ან მუდმივი ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის განვითარებას. მათგან თითქმის 50% არის სპლენორენული შუნტი.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
მხოლოდ ორი მცირე მოცულობის კოჰორტული კვლევა, რომელშიც ჯამურად ჩართული იყო 58 პაციენტი, ამოწმებდა ემბოლიზაციით შუნტის ობლიტერაციის საჭიროებას.[42]Laleman W, Simon-Talero M, Maleux G, et al; EASL-CLIF-Consortium. Embolization of large spontaneous portosystemic shunts for refractory hepatic encephalopathy: a multicenter survey on safety and efficacy. Hepatology. 2013 Jun;57(6):2448-57. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.26314 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23401201?tool=bestpractice.com [43]Philips CA, Kumar L, Augustine P. Shunt occlusion for portosystemic shunt syndrome related refractory hepatic encephalopathy - a single-center experience in 21 patients from Kerala. Indian J Gastroenterol. 2017 Sep;36(5):411-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29124669?tool=bestpractice.com ერთ-ერთი ევროპული მულტიცენტრული კოჰორტული კვლევის მიხედვით, შუნტის ემბოლიზაციამ მორეციდივე ან პერსისტენული ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის მქონე პაციენტებში, რომელთაც დადგენილი ჰქონდათ ერთი დიდი პორტოსისტემური შუნტი, უზრუნველყო პაციენტების 59%-ის გათავისუფლება ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიისგან მე-100 დღეს, ხოლო 49% კი ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიისგან 2 წლის განმავლობაში გათავისუფლდა. ასევე შემცირდა ჰოსპიტალიზაციის მაჩვენებელი და ღვიძლისმიერი ენცეფალოპათიის სიმძიმე.[42]Laleman W, Simon-Talero M, Maleux G, et al; EASL-CLIF-Consortium. Embolization of large spontaneous portosystemic shunts for refractory hepatic encephalopathy: a multicenter survey on safety and efficacy. Hepatology. 2013 Jun;57(6):2448-57. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.26314 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23401201?tool=bestpractice.com
შუნტის ემბოლიზაციის წარმატება და უსაფრთხოება, როგორც ჩანს, დამოკიდებულია იმაზე, არის თუ არა საკმარისი ღვიძლის მასა, რათა შეეწყოს პორტულ ხელახალ ნაკადს; აქედან გამომდინარეობს რეკომენდაცია, რომ პაციენტებს უნდა ჰქონდეთ MELD ქულა <11. პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ MELD ქულა 11 ან მეტი, არსებობს დე ნოვო განვითარების ან უკვე არსებული ვარიკოზული ჯირკვლის, პორტული ჰიპერტენზიული გასტროპათიის ან ასციტის გაზრდილი რისკი.[2]European Association for the Study of the Liver. EASL clinical practice guidelines on the management of hepatic encephalopathy. J Hepatol. 2022 Sep;77(3):807-24. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(22)00346-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35724930?tool=bestpractice.com
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას