ანამნეზი და გასინჯვა
ძირითადი დიაგნოსტიკური ფაქტორები
ხშირი
რისკ-ფაქტორების არსებობა
სიყვითლე
მიუთითებს ბილიარულ ობსტრუქციაზე ან, ძალიან იშვიათად, ღვიძლის ან ჰილარულ კვანძოვან მეტასტაზებზე.
არასპეციფიკური ტკივილი ან დისკომფორტი მუცლის ზედა არეში
წონაში კლება და მადის დაქვეითება (ანორექსია)
შორსწასული დაავადების სხვა ნიშნებია წონის კლება და მადის გაქრობა. წონის სწრაფი კლება, როგორც წესი, ასოცირებულია არარეზექტაბელურ სიმსივნეებთან.[36]
წელის ტკივილი
პანკრეასის კიბო შეიძლება გამოვლინდეს ზურგის ტკივილით, მუცლის ტკივილის არარსებობის შემთხვევაში, ცელიაკის წნულის პირდაპირი შეჭრის ან პანკრეატიტის გამო.[36] წელის პერსისტენტული ტკივილი ასოცირებულია რეტროპერიტონეულ მეტასტაზებთან.
სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები
ხშირი
65-75 წლის ასაკში
პანკრეასის კიბო ხანდაზმულთა დაავადებაა. პიკური ინსიდენსი ფიქსირდება 65-75 წლის ასაკში. National Cancer Institute: cancer stat facts Opens in new window
იშვიათი
სტეატორეა
პანკრეასის ძირითადი სადინრების ექსტენსიური ინფილტრაცია ან ობსტრუქცია იწვევს ეგზოკრინულ დისფუნქციას, რაც განაპირობებს მალაბსორბციას და სტეატორეას.
პაციენტები უჩივიან ცხიმიან განავალს უსიამოვნო სუნით, რომელიც ძნელად ირეცხება.[36]
წყურვილი, პოლიურია, ნიქტურია და წონის კლება
პაციენტების 20%-47%-ში გვხვდება ენდოკრინული დისფუნქცია, რაც იწვევს ახლად გამოვლენილ დიაბეტს და შემდეგ სიმპტომებს: წყურვილი, პოლიურია, ნიქტურია და წონის კლება.[37]
პანკრეასის კიბოზე უნდა ვიფიქროთ ზრდასრულ პაციენტებში (50 წლის ასაკის და ზემოთ), რომელთაც აღენიშნებათ ახლად გამოვლენილი დიაბეტი წინმსწრები სიმპტომების ან შაქრიან დიაბეტზე დადებითი ოჯახური ანამნეზის გარეშე.[1][5][37][38]
გულისრევა, ღებინება და ადრეული გაჯერება
აუხსნელი მწვავე პანკრეატიტი
პანკრეასის კიბო უნდა იყოს ეჭვი ხანდაზმულ პაციენტებში მწვავე პანკრეატიტის აუხსნელი ეპიზოდით.[36]
ჰეპატომეგალია.
შორსწასული დაავადების ნიშნები ღვიძლის მეტასტაზებით.
წარმონაქმნი ეპიგასტრიუმში
შორსწასული დაავადების ნიშანია.
დადებითია კურვაზიეს ნიშანი
შორსწასული დაავადების ნიშანია (უმტკივნეულო პალპირებადი ნაღვლის ბუშტი და სიყვითლე). წარმოდგენილია პაციენტების <25%-ში.[36]
პეტექიები, პურპურა, სისხლნაჟღენთები
დისემინირებული სისხლძარღვშიდა შედედების ნიშნები დაავადების გვიანდელ ეტაპებზე.
ტრუსოს ნიშანი (მიგრაციული თრომბოფლებიტი)
რადგანაც პანკრეასის კიბოს მქონე პაციენტებს თრომბოემბოლიური დაავადების მაღალი რისკი აღენიშნებათ, ვენური თრომბოზი ან მიგრატორული თრომბოფლებიტი (ტრუსოს ნიშანი) ასევე შეიძლება იყოს პანკრეასის კიბოს პირველი ნიშანი.[7][Figure caption and citation for the preceding image starts]: ტროუსეს ნიშანი პანკრეასის ადენოკარცინომის მქონე პაციენტშიპუნიტაკუმარ ე.ჯ. და ა.შ. ტროუსეს სინდრომი პანკრეასის კარცინომაში. ქირურგიული ჩარევა. 2021;169(2):E3-4; გამოიყენება ნებართვით [Citation ends].
რისკფაქტორები
ძლიერი
მოწევა
პანკრეასის კიბოს 4 შემთხვევიდან დაახლოებით 1-ში გამომწვევი რისკფაქტორი შეიძლება იყოს სიგარეტის მოწევა.[12] მწეველ ადამიანებში პანკრეასის კიბოს განვითარების რისკი 1,74-ჯერ იზრდება.[11][12]
პანკრეასის კიბოს რისკი იზრდება მოწევის ხანგრძლივობით, ინტენსივობით და კუმულაციური დოზით.[21] რისკი მცირდება 1.2-ჯერ მოწევის შეწყვეტის შემდეგ, მაგრამ რჩება ამაღლებული 10-20 წლის განმავლობაში არასდროს მწეველებთან შედარებით.[11][12][22]
პანკრეასის კიბოს ოჯახური ანამნეზი
პანკრეასის მემკვიდრული კიბოს კრიტერიუმებია: სულ მცირე ორი პირველი რიგის ნათესავი, რომელთაც ჰქონდათ პანკრეასის კიბო ან სულ მცირე ორი მეორე რიგის ნათესავი, რომელთაგან ერთს აღენიშნა ადრეული კიბო (<50წ ასაკში), სხვა მემკვიდრული კიბოს სხვა სინდრომების არარსებობის ფონზე. პანკრეასის კიბოს რისკი იზრდება კიბოს მქონე ნათესავების რაოდენობის შესაბამისად, რაც მიუთითებს იშვიათი ალელის აუტოსომურ-დომინანტურ დამემკვიდრებაზე.[23] მიუხედავად იმისა, რომ მთავარი პასუხისმგებელი გენი ჯერჯერობით გამოვლენილი არ არის, BRCA2 გენის მუტაცია ვლინდება ოჯახების დაახლოებით 20%-ში.[16]
კიბოს სხვა მემკვიდრული სინდრომები
პანკრეასის კიბოსადმი გენეტიკური წინასწარგანწყობა შეიძლება შეგვხვდეს პაციენტთა 5-10%-ში. პანკრეასის მემკვიდრული კიბოს შემთხვევაში, პანკრეასის კიბოს რისკი იზრდება კიბოთი დაავადებული პირველი რიგის ნათესავების რაოდენობასთან ერთად.[15][16]
მემკვიდრული პანკრეატიტი: PRSS1 გენის მუტაციები და სიცოცხლის განმავლობაში პანკრეასის კიბოს 35%-იანი რისკი.
პეუც-იეგერის სინდრომი: STK11/LKB1 გენის მუტაციები და სიცოცხლის განმავლობაში პანკრეასის კიბოს 36%-იანი რისკი.
ოჯახური ატიპიური მელანომის მრავლობითი მოლის სინდრომი: მუტაციები სიმსივნის სუპრესორული გენის CDKN2A (რომელიც აკოდირებს უჯრედული ციკლის ინჰიბიტორს p16) და პანკრეასის კიბოს განვითარების სავარაუდო რისკი სიცოცხლის განმავლობაში 17%.[24]
ძუძუს კიბოს მემკვიდრული სინდრომი: BRCA1 და BRCA2 მუტაციები; პანკრეასის კიბოს რისკი დამოკიდებულია კიბოს მქონე ნათესავების რაოდენობაზე.
ATM გენის მუტაციები: ასოცირდება პანკრეასის კიბოს 3-ჯერ გაზრდილ რისკთან.[25]
მემკვიდრული არაპოლიპოზური კოლორექტული კიბოს სინდრომი: hMLH1-ის ან hMSH2-ის მუტაციები და 5%-იანი რისკი.[17]
სუსტი
ქრონიკული სპორადული პანკრეატიტი
ქრონიკული პანკრეატიტის მქონე პაციენტები პანკრეასის კიბოს განვითარების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ არიან.[26] თუმცა, რისკის შეფასება რთულია, რადგან, როგორც წესი, არსებობს დამაბნეველი ფაქტორები, როგორიცაა მოწევა, ალკოჰოლის გადაჭარბებული მოხმარება ან სხვა პოტენციური მიკერძოება. პანკრეასის კიბოს შედარებითი რისკი 2.3%-დან 18.5%-მდე მერყეობს.[27]
შაქრიანი დიაბეტი
ზოგიერთი მტკიცებულების მიხედვით, ახლად გამოვლენილი შაქრიანი დიაბეტის მქონე პაციენტებში 3 წლის ფარგლებში პანკრეასის კიბოს განვიარების რისკი შეადგენს 1%-ს.[5]თუმცა დიაბეტით დაავადებულ პაციენტებში სხვადასხვაგვარია პანკრეასის კიბოს განვითარების რისკის მნიშვნელობა.
სიმსუქნე
სხეულის მასის ინდექსს, აბდომინურ სიმსუქნესა და პანკრეასის კიბოს შორის არსებული კავშირების შესწავლით, პროსპექტული კვლევების სისტემური მიმოხილვის მიხედვით, გამოვლინდა, რომ ჭარბი წონა ან სიმსუქნე უკავშირდება პანკრეასის კიბოს მომატებულ რისკს.[28]სიმსუქნე ხანდაზმულ ასაკში ან კიბოს დიაგნოზამდე ცოტა ხნით ადრე დაკავშირებული იყო საერთო გადარჩენის შემცირებასთან; თუმცა, მოხსენებული რისკები განსხვავდება.[29]
კვებითი ფაქტორები
კვლევებში აღრიცხულია, რომ ალკოჰოლის ჭარბი რაოდენობით მიღება, ხორცის და ცხიმის მაღალი რაოდენობის შემცველი საკვების რაციონი და შრატში ფოლიუმის მჟავას დაბალი დონე უკავშირდება პანკრეასის კიბოს მაღალ რისკს; თუმცა უნდა ითქვას, რომ ამ ფაქტორების ზუსტი როლი კვლავ ბუნდოვანია, გამომდინარე კვლევების არათანმიმდევრული შედეგებიდან.[30][31][32][33][34]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას