იშემიური ინსულტი

2019 წელს მსოფლიოში იშემიური ინსულტის შედეგად დაიღუპა 3.29 მილიონი ადამიანი. ინსულტი არის სერიოზული გრძელვადიანი შესაძლებლობების შეზღუდვის წამყვანი მიზეზი აშშ-ში და მთელ მსოფლიოში.[9]GBD 2019 Stroke Collaborators. Global, regional, and national burden of stroke and its risk factors, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Neurol. 2021 Oct;20(10):795-820. https://www.doi.org/10.1016/S1474-4422(21)00252-0 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34487721?tool=bestpractice.com [11]Tsao CW, Aday AW, Almarzooq ZI, et al; American Heart Association Council on Epidemiology and Prevention Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Heart disease and stroke statistics-2023 update: a report from the American Heart Association. Circulation. 2023 Feb 21;147(8):e93-621. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000001123 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36695182?tool=bestpractice.com ფუნქციური შედეგის პროგნოზი შეიძლება საიმედოდ შეფასდეს კარგად დადასტურებული პროგნოზული ქულების გამოყენებით, როგორიცაა ASTRAL ქულა ან iScore.[249]Cooray C, Mazya M, Bottai M, et al. External validation of the ASTRAL and DRAGON scores for prediction of functional outcome in stroke. Stroke. 2016 Jun;47(6):1493-9. https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/strokeaha.116.012802 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27174528?tool=bestpractice.com

ინტრავენური თრომბოლიზი და მექანიკური თრომბექტომია, როგორც ერთად, ისე ცალკე, ნაჩვენებია, რომ აუმჯობესებს ინსულტის შედეგს. პაციენტების მკურნალობა ინსულტის სპეციალიზებულ განყოფილებებში ეფექტურია.[119]Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, et al. Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke: 2019 update to the 2018 guidelines for the early management of acute ischemic stroke: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2019 Dec;50(12):e344-418. https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000211 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31662037?tool=bestpractice.com [222]Langhorne P, Ramachandra S, Stroke Unit Trialists' Collaboration. Organised inpatient (stroke unit) care for stroke: network meta-analysis. Cochrane Database Syst Rev. 2020 Apr 23;(4):CD000197. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000197.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32324916?tool=bestpractice.com [223]Adeoye O, Nyström KV, Yavagal DR, et al. Recommendations for the establishment of stroke systems of care: a 2019 update. Stroke. 2019 Jul;50(7):e187-210. https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000173 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31104615?tool=bestpractice.com ​ [ ] How does organized inpatient care compare with care on a general medical ward for people with stroke/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.3108/fullსწორი პასუხის ჩვენება

საერთო ჯამში, ცერებრალური ვენების თრომბოზის მქონე პაციენტებს აქვთ კეთილსაიმედო გამოსავალი.[8]Saposnik G, Bushnell C, Coutinho JM, et al. Diagnosis and management of cerebral venous thrombosis: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2024 Mar;55(3):e77-90. https://www.doi.org/10.1161/STR.0000000000000456 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38284265?tool=bestpractice.com CVT-ით დაავადებულთა უმეტესობა აღწევს ფუნქციურ დამოუკიდებლობას და იცხოვრებს ფიზიკური ინვალიდობის გარეშე.[8]Saposnik G, Bushnell C, Coutinho JM, et al. Diagnosis and management of cerebral venous thrombosis: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2024 Mar;55(3):e77-90. https://www.doi.org/10.1161/STR.0000000000000456 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38284265?tool=bestpractice.com თუმცა, შემეცნებასთან, განწყობასთან, დაღლილობასთან და თავის ტკივილთან დაკავშირებული ნარჩენი სიმპტომები, რომლებიც უარყოფითად მოქმედებს ცხოვრების ხარისხზე, იშვიათი არ არის.[8]Saposnik G, Bushnell C, Coutinho JM, et al. Diagnosis and management of cerebral venous thrombosis: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2024 Mar;55(3):e77-90. https://www.doi.org/10.1161/STR.0000000000000456 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38284265?tool=bestpractice.com [202]Field TS, Dizonno V, Almekhlafi MA, et al. Study of rivaroxaban for cerebral venous thrombosis: a randomized controlled feasibility trial comparing anticoagulation with rivaroxaban to standard-of-care in symptomatic cerebral venous thrombosis. Stroke. 2023 Nov;54(11):2724-36. https://www.doi.org/10.1161/STROKEAHA.123.044113 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37675613?tool=bestpractice.com ​[250]Hiltunen S, Putaala J, Haapaniemi E, et al. Long-term outcome after cerebral venous thrombosis: analysis of functional and vocational outcome, residual symptoms, and adverse events in 161 patients. J Neurol. 2016 Mar;263(3):477-84. https://www.doi.org/10.1007/s00415-015-7996-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26725090?tool=bestpractice.com [251]Koopman K, Uyttenboogaart M, Vroomen PC, et al. Long-term sequelae after cerebral venous thrombosis in functionally independent patients. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2009 May-Jun;18(3):198-202. https://www.doi.org/10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2008.10.004 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19426890?tool=bestpractice.com [252]Preter M, Tzourio C, Ameri A, et al. Long-term prognosis in cerebral venous thrombosis. Follow-up of 77 patients. Stroke. 1996 Feb;27(2):243-6. https://www.doi.org/10.1161/01.str.27.2.243 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8571417?tool=bestpractice.com ცუდ პროგნოზთან ასოცირებული ფაქტორებია ხანდაზმული ასაკი, აქტიური კიბო, ცნობიერების დონის დაქვეითება და ცერებრალური ჰემორაგია.[7]Ferro JM, Canhão P, Stam J, et al. Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT). Stroke. 2004 Mar;35(3):664-70. https://www.doi.org/10.1161/01.STR.0000117571.76197.26 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14976332?tool=bestpractice.com ​​​​​[8]Saposnik G, Bushnell C, Coutinho JM, et al. Diagnosis and management of cerebral venous thrombosis: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2024 Mar;55(3):e77-90. https://www.doi.org/10.1161/STR.0000000000000456 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38284265?tool=bestpractice.com ​[253]Klein P, Shu L, Nguyen TN, et al. Outcome prediction in cerebral venous thrombosis: the IN-REvASC score. J Stroke. 2022 Sep;24(3):404-16. https://www.doi.org/10.5853/jos.2022.01606 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36221944?tool=bestpractice.com

ინსულტთან დაკავშირებული ხშირი სამედიცინო გართულებებია: ასპირაციული პნევმონია, საშარდე გზების ინფექცია, დეპრესია, არასრულფასოვანი კვება და ღრმა ვენების თრომბოზი.

ინსულტის შემდგომ ფიზიოთერაპიის ეფექტიანობაზე ჩატარებულმა მეტა ანალიზურმა კვლევამ დაადგინა, რომ სხვადასხვა სახის ზემოქმედებით შესაძლებელია ფუნქციური შედეგიანობის გაუმჯობესება, თუნდაც ინსულტის განვითარებიდან გვიან გამოყენების შემთხვევაში.[254]Ferrarello F, Baccini M, Rinaldi LA, et al. Efficacy of physiotherapy interventions late after stroke: a meta-analysis. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2011 Feb;82(2):136-43. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20826872?tool=bestpractice.com

პაციენტები, რომლებიც რეკომბინანტული ქსოვილოვანი პლაზმინოგენის აქტივატორით (r-tPA) მკურნალობდნენ

ამ პაციენტებს მეტად აქვთ უკეთესი შედეგი, ვიდრე პაციენტებს, რომლებიც არ მკურნალობდნენ რეკომბინანტული ქსოვილოვანი პლაზმინოგენის აქტივატორით, მიუხედავად სიმპტომური ინტრაკრანიული სისხლდენის 6%-იანი რისკისა.[153]National Institute of Neurological Disorders and Stroke rt-PA Stroke Study Group. Tissue plasminogen activator for acute ischemic stroke. N Engl J Med. 1995 Dec 14;333(24):1581-7. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199512143332401 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7477192?tool=bestpractice.com

სიმპტომების დაწყებიდან 4.5 საათის ფარგლებში ინსულტთან დაკავშირებული შესაძლებლობების შეზღუდვის ერთი დამატებითი შემთხვევის პრევენციისთვის საჭირო პაციენტების რაოდენობა, რომელთაც უნდა ჩაუტარდეთ მკურნალობა:[152]Saver JL. Number needed to treat estimates incorporating effects over the entire range of clinical outcomes: novel derivation method and application to thrombolytic therapy for acute stroke. Arch Neurol. 2004 Jul;61(7):1066-70. https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/fullarticle/786159 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15262737?tool=bestpractice.com

• 3 (რეკომბინანტული ქსოვილოვანი პლაზმინოგენის აქტივატორის შეყვანის შემდეგ)

• 2-4 (რეკომბინანტული ქსოვილოვანი პლაზმინოგენის აქტივატორის შეყვანის შემდეგ პლიუს თრომბექტომია).

სიმპტომების დაწყებიდან 4.5-9.0 საათის ფარგლებში ინსულტთან დაკავშირებული შესაძლებლობების შეზღუდვის ერთი დამატებითი შემთხვევის პრევენციისთვის საჭირო პაციენტების რაოდენობა, რომელთაც უნდა ჩაუტარდეთ მკურნალობა:

• 25 (რეკომბინანტული ქსოვილოვანი პლაზმინოგენის აქტივატორის შეყვანის შემდეგ).