მიდგომა
ანამნეზი.
პაციენტებს შეიძლება აღენიშნებოდეთ დეპრესიული, შფოთვითი, გაღიზიანებული ან უინტერესო განწყობის ისტორია; ანჰედონია; წონის ცვლილებები; ლიბიდოს ცვლილებები; ძილის დარღვევა; ფსიქომოტორული პრობლემები; დაბალი ენერგია; გადაჭარბებული დანაშაული; ცუდი კონცენტრაცია; ან სუიციდური აზრები.[1]
მსუბუქი დეპრესიის მქონე პაციენტები, როგორც ჩანს, ნორმალურად ფუნქციონირებენ, მაგრამ ეს მოითხოვს მნიშვნელოვან ძალისხმევას.[1] დაღლილობა და ძილის დარღვევა დეპრესიის საერთო ნიშნებია. ფსიქომოტორული დარღვევები და ბოდვითი (ან თითქმის ბოდვითი) დანაშაულის გრძნობა გაცილებით ნაკლებად ხშირია, მაგრამ თუ არსებობს, მიუთითებს დაავადების საერთო სიმძიმეზე.[1] ზოგიერთი პაციენტი ხაზს უსვამს სომატურ ჩივილებს და არა მწუხარების გრძნობას.[1]
პაციენტებმა შეიძლება გამოავლინონ ფსიქოზური სიმპტომები, როგორიცაა ბოდვები ან ჰალუცინაციები.[1][2]
პაციენტებს ხშირად აქვთ დეპრესიის პირადი ან ოჯახური ანამნეზი. დაინტერესდით პაციენტის პასუხის შესახებ ნებისმიერ წარსულში არსებულ ფსიქიატრიულ მკურნალობაზე (ფარმაკოლოგიური და არაფარმაკოლოგიური მკურნალობის ჩათვლით), ფსიქიატრიული ჰოსპიტალიზაციის ნებისმიერ ისტორიაზე და ნებისმიერ გადაუდებელ განყოფილებაში ფსიქიატრიულ დაავადებაზე ვიზიტების შესახებ.[61]
ზოგიერთ პაციენტს ექნება სტრესი, ტრავმა ან დაკარგვა. კლინიცისტებმა უნდა გამოიყენონ ღია, ემპათიური კითხვები პაციენტის ტრავმის ისტორიის შესახებ.[61] პაციენტებს ეკრძალებათ ბავშვობაში ფიზიკური ან სექსუალური ძალადობის დეტალების გაზიარება, თუ ამას შესახებ სპეციალურად არ კითხეს.[61]
ხანდაზმულ პაციენტებში დეპრესია შეიძლება გამოვლინდეს როგორც თვითმოვლის დაქვეითება, სომატური ჩივილები, ფსიქომოტორული ჩამორჩენა, გაღიზიანება და აპათია. ამ პაციენტებს ასევე შეიძლება ჰქონდეთ მძიმე კოგნიტიური დარღვევები (მეხსიერების დეფიციტი) დეპრესიის შედეგად.[62] ხანდაზმულ პაციენტებს ასევე შეიძლება ჰქონდეთ ერთი ან მეტი თანმხლები დაავადება, რომელიც ხელს უწყობს დეპრესიას (მაგ. ავადმყოფობა გამოწვეული სამედიცინო მდგომარეობის ან არაფსიქიატრიული მედიკამენტების გვერდითი ეფექტებით)[63]
სუიციდის რისკის მართვა კრიტიკულია, განსაკუთრებით იმის გამო, რომ რისკი შეიძლება გაიზარდოს მკურნალობის დასაწყისში. პაციენტებისთვის სუიციდური იდეების შესახებ რეგულარულად შეკითხვამ და ლეტალური საშუალებების (განსაკუთრებით, სასროლი იარაღი) ხელმისაწვდომობის შემცირებამ შეიძლება შეამციროს თვითმკვლელობის რისკი.[64] იხ სუიციდის რისკის შერბილება.
ნივთიერების გამოყენება ხშირია დეპრესიის მქონე ადამიანებში.[53][54] გამოკითხვა უნდა მოიცავდეს ალკოჰოლის, თამბაქოს, ნარკოტიკების მოხმარების შეფასებას,და რეცეპტით ან ურეცეპტოდ გაცემული მედიკამენტების ბოროტად გამოყენების შეფასებას.[61]
იკითხეთ არაფსიქიატრიული დიაგნოზის შესახებ. ზოგიერთმა ფიზიკურმა დაავადებამ შეიძლება გამოიწვიოს დეპრესიის მსგავსი სიმპტომები (მაგ. ჰიპოთირეოზი, კუშინგის დაავადება). დეპრესიამ ასევე შეიძლება გავლენა მოახდინოს პაციენტის უნარზე დაიცვას ფიზიკური დაავადების მკურნალობა.
გამოკვლევა
ფიზიკური გამოკვლევა არ იძლევა დეპრესიის არსებობის ნათელ მტკიცებულებას. ბევრ პაციენტს ექნება დეპრესიული აფექტი. ზოგიერთი ადამიანი განიცდის დაქვეითებულ მზერას, შეჭმუხნულ წარბებს, ფსიქომოტორულ ჩამორჩენას, დაგვიანებულ მეტყველებას და დანაშაულის გამოხატვას ან საკუთარი თავის შეურაცხყოფას.
ფიზიკური გასინჯვა და კოგნიტიური სკრინინგი შეიძლება სასარგებლო იყოს ზოგადი მდგომარეობების გამოსარიცხად, რომლებიც ხშირად ეშლებათ დეპრესიაში (მაგ., ჰიპოთირეოზი, დემენცია) და ხშირი თანმდევი დაავადებების (მაგ., სიმსუქნე, კიბო, ინსულტი) ძებნისას.
დეპრესიის სკრინინგი
ზოგადად გამოყენებული სკრინინგის ტესტები მოიცავს ფსიქიკური აშლილობების პირველადი მოვლის შეფასებას (PRIME-MD) და პაციენტის ჯანმრთელობის კითხვარის (PHQ-9) დეპრესიის 9-პუქტიან სკალას მოზრდილებისთვის ჯანდაცვის პირველად რგოლში და ედინბურგის დეპრესიის მაჩვენებელს პოსტნატალური დეპრესიებისთვის.[65][66] Edinburgh Postnatal Depression Scale Opens in new window აშშ-ის პროფილაქტიკური სამსახურის სამუშაო ჯგუფი რეკომენდაციას იძლევა, რომ მოზრდილების სკრინინგის პირველადი მოვლის პრაქტიკას ჰქონდეს სისტემები, იმის უზრუნველსაყოფად, რომ სკრინინგის დადებით შედეგებს მოჰყვება ზუსტი დიაგნოზი, ეფექტური მკურნალობა და საგულდაგულო შემდგომი კონტროლი.
დეპრესიის დიაგნოზი
დიაგნოსტიკური სიზუსტის უზრუნველსაყოფად, ექიმებმა უნდა გამოიყენონ დაავადებების საერთაშორისო კლასიფიკაცია, მეთერთმეტე გამოცემა (ICD-11) ან ფსიქიკური აშლილობის დიაგნოსტიკური და სტატისტიკური სახელმძღვანელო, მეხუთე გამოცემა, ტექსტის გადახედვის (DSM-5-TR) კრიტერიუმები ყველა პაციენტზე, რომლებსაც აქვთ დეპრესია ან რომლებსაც აქვთ დადებითი სკრინინგ ტესტი დეპრესიისთვის. იმის განსაზღვრა, ეპიზოდი მსუბუქი, ზომიერი თუ მძიმეა, ფსიქოზით თუ ფსიქოზის გარეშე, ინფორმაციას იძლევა მკურნალობის გადაწყვეტილებებისთვის. იხ კრიტერიუმები.
დემენციის მქონე პაციენტებისთვის, რომლებმაც შეიძლება ადვილად ვერ შეძლონ კოგნიტური გაუარესების გამო სიმპტომების ამოცნობა ან აღწერა, კლინიკური შეფასება აუცილებელია შემთხვევების აღმოჩენისას, რის დახმარებაც შესაძლებელია მრავალი სადიაგნოსტიკო საშუალების გამოყენებით.[67] არსებობს სპეციალური სტრუქტურირებული დიაგნოსტიკური შეფასებები ხანდაზმულებისთვის, რომლებიც უნდა იქნას გამოყენებული PRIME-MD ან PHQ-9-ის ნაცვლად:მაგალითად, გერიატრიული დეპრესიის სკალა ან,კოგნიტური დარღვევის მქონე ხანდაზმული ადამიანებისთვის, დემენციის კორნელის დეპრესიის შეფასების სკალა. [ გერიატრიული დეპრესიის სკალა Opens in new window ] Cornell Scale For Depression in Dementia Opens in new window ექიმებს შეუძლიათ გამოიყენონ PHQ-9 არსებული დეპრესიის სიმძიმის შესაფასებლად და მკურნალობაზე რეაგირების შემდგომი კონტროლისთვის.
ანალიზები
დეპრესია კლინიკური დიაგნოზია. არ არსებობს დიაგნოსტიკური ტესტები.[68] დეპრესიის სიმპტომების სხვა მიზეზების გამოსარიცხად უნდა ჩატარდეს მარტივი ლაბორატორიული ტესტები. თავდაპირველი ტესტები მოიცავს ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციურ ტესტებს, მეტაბოლურ პანელს და სისხლის საერთო ანალიზს. შრატში ვიტამინი B12 და ფოლატის დონეები და 24-საათიანი შარდის კორტიზოლი შეიძლება ასევე ინფორმაციული იყოს.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას