მიდგომა

მკურნალობის მიზანია ინფექციის ნიშნების და სიმპტომების ალაგება და თავზურგტვინის სითხის სტერილიზაცია. ყველა სოკოვანი მენინგიტი არ არის განკურნებადი; კოქციდიოიდური მენინგიტი საჭიროებს მკურნალობას მთელი სიცოცხლის განმავლობაში.[70] მკურნალობაში წამყვანია აგრესიული თერაპია სოკოს საწინააღმდეგო პრეპარატებით.

აივ-დადებით პაციენტებში, რომლებიც უკვე მკურნალობენ ანტირეტროვირუსული თერაპიით, უნდა გვახსოვდეს იმუნური რეკონსტიტუციის ანთებითი სინდრომის რისკი.

კრიპტოკოკული მენინგიტი

ორივე აივ- და არა-აივ-ასოცირებული ინფექციის დროს რეკომენდებულია საწყისი ინდუქციური კომბინირებული თერაპია ამფოტერიცინი B-თი და ფლუციტოზინით.[68] აივ-ით დაავადებულთათვის სასურველი რეჟიმია 2-კვირიანი ინტრავენური ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B პლუს პერორალური ფლუციტოზინი.[68] ამფოტერიცინ-B დეოქსიქოლატის გამოყენება შესაძლებელია, როგორც ალტერნატიული ფორმულაცია, თუ თირკმელების დისფუნქციის რისკი დაბალია ან თუ ღირებულება ხელის შემშლელია.

აივ-ით დაავადებული პაციენტებისთვის, განსაკუთრებით რესურსებით შეზღუდული გარემოში, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) რეკომენდაციას უწევს ინდუქციურ რეჟიმს, რომელიც შედგება ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B-ის ერთჯერადი მაღალი დოზისგან, 14-დღიან ფლუციტოზინთან და ფლუკონაზოლთან ერთად.[67] სადაც ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B არ არის ხელმისაწვდომი, ჯანმო რეკომენდაციას უწევს ამფოტერიცინ-B დეოქსიქოლატის და ფლუციტოზინის 1-კვირიან კურსს, რასაც მოჰყვება ფლუკონაზოლი 1 კვირის განმავლობაში.[67]

ალტერნატიული ინდუქციური რეჟიმები

გაიდლაინებით რეკომენდებულია ინტრავენური ან პერორალური ფლუკონაზოლი 2 კვირის განმავლობაში პლუს პერორალური ფლუციტოზინი, ინტრავენური ამფოტერიცინი-B დეოქსიქოლატი 2 კვირის განმავლობაში პლიუს პერორალური ან ინტრავენური ფლუკონაზოლი ან ლიპოსომური ამფოტერიცინი 2 კვირის პლიუს ფლუკონაზოლი ორი კვირის განმავლობაში.[67][68] აშშ-ის გაიდლაინებში შეტანილი სხვა ვარიანტებია ამფოტერიცინი-B ლიპიდური კომპლექსი პლუს ფლუციტოზინი; მხოლოდ ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B; მხოლოდ ამფოტერიცინ-B დეოქსიქოლატი; ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B პლუს ფლუციტოზინი, რასაც მოჰყვება ფლუკონაზოლი; და მხოლოდ ფლუკონაზოლი.[68]

ამფოტერიცინ-B-ის ლიპიდური ფორმულაციები შეიძლება სასურველი იყოს პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ კლინიკურად მნიშვნელოვანი თირკმლის დისფუნქცია ან მისი განვითარების რისკი.[68][93] ამფოტერიცინ-B-ს და ფლუციტოზინის კომბინაცია, ცალკე ამფოტერიცინ-B-სთან შედარებით,კრიპტოკოკური მენინგიტის შემდგომი გადარჩენადობის უფრო მაღალ მაჩვენებელთან ასსოცირდება. თუმცა გადარჩენადობის გაუმჯობესება არ გამოვლენილა ამფოტერიცინ-B-სა და ფლუკონაზოლის კომბინაციის დროს.[94] ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინებში აღნიშნულია, რომ ფლუციტოზინის შემცველი რეჟიმები უპირატესია და უნდა გამოიყენებოდეს, სადაც შესაძლებელია.[67]

კონსოლიდაციური და შემანარჩუნებელი თერაპია

რეკომენდებულია ფლუკონაზოლი.[67][68] ნაკლებად ტოქსიკური პერორალური თერაპია ხელს უწყობს განგრძობად მკურნალობას და რეციდივის პრევენციას, ამასთან, ამფოტერიცინ-B-ის დოზადამოკიდებული ტოქსიკურობის მინიმუმამდე შემცირებას.

მკურნალობის ოპტიმალური კონსოლიდაციური ფაზა არის პერორული ფლუკონაზოლის 8 კვირიანი კურსი.[67][68] ამ მიდგომის მთვარი მიზანი ინფექციის სწრაფი კონტროლია ყველაზე ფუნგიციდური სქემით, რასაც მოჰყვება ნაკლებად ტოქსიკური პერორული თერაპია მკურნალობის გასაგრძელებლად და რეციდივის პრევენციისთვის, ასევე ამფოტერიცინ-B-ს დოზა-დამოკიდებული ტოქსიკურობის შემცირების მიზნით ოპტიმალური კონსოლიდაციური მკურნალობის ფაზა გულისხმობს პერორული ფლუკონაზოლის 8 კვირიან კურსს.[67][68]

აივ-თან ასოცირებული კრიპტოკოკური მენინგიტის მქონე პაციენტებში შემანარჩუნებელი თერაპია უნდა გაგრძელდეს მინიმუმ 1 წლის განმავლობაში. მკურნალობა შეიძლება შეწყდეს, როდესაც პაციენტის CD4 უჯრედების რაოდენობა იქნება 100 უჯრედი/მიკროლიტრი ან მეტი და ვირუსის რნმ შეუმჩნეველი იქნება ანტირეტროვირუსული თერაპიის ფონზე.[68] შემანარჩუნებელი თერაპიისთვის ფლუკონაზოლი უკეთესია, ვიდრე იტრაკონაზოლი.[95][96] ჯერჯერობით არ არის ნათელი არა-აივ-ასოცირებული კრიპტოკოკური მენინგიტის მქონე პაციენტებმა რა დროის განმავლობაში უნდა მიიღონ შემანარჩუნებელი თერაპია. მონაცემების არარსებობისას სოკოს საწინააღმდეგო მკურნალობაზე პასუხისა და იმუნოსუპრესიის შექცევადობის მიხედვით პაციენტების უმეტესობა იღებს ფლუკონაზოლს 6-დან 12 თვემდე. ზოგიერთ რეგიონში აღწერილია ფლუკონაზოლის მიმართ რეზისტენტული Cryptococcus neoformans.[97][98]

იმუნური რეკონსტიტუციის ანთებითი სინდრომი

აივ-ინფიცირებულებში ყოველი 8 პაციენტიდან ერთში კრიპტოკოკური მენინგიტის მკურნალობა რთულდება იმუნური რეკონსტიტუციის ანთებითი სინდრომით.[19] აივ-დადებით პაციენტებში ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაუყოვნებლივ დაწყება რეკომენდებული არ არის, რადგან სიკვდილობის რისკი მაღალია (სავარაუდოდ გამოწვეულია იმუნური რეკონსტიტუციის ანთებითი სინდრომით).[99][100]

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის და აშშ გაიდლაინების მიერ რეკომენდებულია, რომ ანტირეტროვირუსული მკურნალობა დაიწყოს სოკოს საწინააღმდეგო პრეპარატებით საწყისი მკურნალობიდან 4-6 კვირაში.[67][68]

თავზურგტვინის სითხეში გაზრდილი წნევის მართვა

მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ის ართულებს აივ-ასოცირებული მენინგიტის შემთხვევების 80%-ს.[67] ინტრაკრანიული წნევის მატება, აგრესიული რეაგირების გარეშე არახელსაყრელი პროგნოზით ხასიათდება.[101]

გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს თავზურგტვინის სითხის თერაპიულ დრენაჟს, თუ თავზურგტვინის სითხის "გახსნის" (წნევა პუნქციისთანავე, სითხის გამოღებამდე) წნევა აღემატება 25 სმ H₂O-ს.[102] მიზანია თავზურგტვინის სითხის "დახურვის" წნევის (სითხის გამოღების შემდგომი წნევა) 20 სმ H₂O-ზე ნაკლებ მაჩვენებლამდე ან "გახსნის" წნევის (წნევა პუნქციისთანავე, სითხის გამოღებამდე) 50%-მდე შემცირება სერიული ყოველდღიური ლუმბური პუნქციით, რომლის დროსაც მოხდება დიდი მოცულობით სითხის გამოღება (30 მლ-მდე დღეში). თუ რამდენიმე დღის განმავლობაში ჩატარებული სერიული ლუმბური პუნქციით ვერ გაკონტროლდა მომატებული ინტრაკრანიული წნევა, უნდა ვიფიქროთ დროებით ლუმბურ დრენაჟზე ან ვენტრიკულოპერიტონეულ შუნტზე.[103] მედიკამენტური მიდგომა, რომელიც მოიცავს კორტიკოსტეროიდების, აცეტაზოლამიდის ან მანიტოლის გამოყენებას, არ არის რეკომენდებული.

ჰისტოპლაზმური მენინგიტი

შეიძლება განვითარდეს, როგორც იზოლირებული დაავადება ან როგორც პროგრესული დისემინირებული ჰისტოპლაზმოზის ერთ-ერთი გამოვლინება. მკურნალობისადმი აგრესიული მიდგომა გამართლებულია ჰისტოპლაზმოზის სხვა ფორმებთან შედარებით თერაპიაზე ცუდი პასუხის გამო.

ლიპოსომური ამფოტერიცინი B ეძლევა 4-6 კვირით, შემდეგ მკურნალობა გრძელდება იტრაკონაზოლით მინიმუმ 1 წლით და თზტ სითხის ცვლილებების გამოსწორებამდე.[68] იტრაკონაზოლის აუტანლობის შემთხვევაში შეიძლება გამოიყენოთ პოზაკონაზოლი, ვორიკონაზოლი ან ფლუკონაზოლი.

აივ-ინფიცირებულ პაციენტებში პროგრესული დისემინირებული ჰისტოპლაზმოზის დროს ლიპოსომური ამფოტერიცინი B უფრო ეფექტური აღმოჩნდა, ვიდრე ამფოტერიცინ B-ს დეოქსიქოლატის კომბინაცია და თავის ტვინის ქსოვილში აღწევს უფრო მაღალ კონცენტრაციას, ვიდრე ამფოტერიცინი B-ს ლიპიდური კომპლექსი.[104][105] კომბინირებული სოკოს საწინააღმდეგო თერაპია არ არის რეკომენდებული. ამჟამად მტკიცებულება არასაკმარისია აზოლური სოკოს საწინააღმდეგო თერაპიის მხარდასაჭერად ცენტრალური ნერვული სისტემის ჰისტოპლაზმოზის სამკურნალოდ.

აივ-ინფიცირებულ პაციენტებში იტრაკონაზოლის უსაფრთხოდ შეწყვეტა შეიძლება მინიმუმ 1 წლის შემდეგ, თუ:[68]

  • აივ-ის ვირუსული დატვირთვა არ არის იდენტიფიცირებადი

  • CD4 უჯრედების რაოდენობა არის 150 უჯრედი/მიკროლიტრზე მეტი სულ მცირე 6 თვის განმავლობაში ანტირეტროვირუსული მკურნალობის პასუხად

  • სისხლის კულტურა სოკოზე უარყოფითია და

  • შრატის ან შარდის Histoplazma-ს ანტიგენი რაოდენობრივი ანალიზის შესაძლებლობის დონის ქვემოთ.

იტრაკონაზოლის დონე, ჩვეულებრივ, კონტროლდება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს წამლის ადეკვატური აბსორბცია და შეფასდეს ეფექტურობა. დაბალი კონცენტრაცია შეიძლება მიუთითებდეს დოზის მომატების საჭიროებაზე, თხიერ ფორმაზე გადასვლის აუცილებლობაზე ან ალტერნატიული აზოლის დანიშვნის საჭიროებაზე.[27]

კოკციდიოიდური მენინგიტი

ფლუკონაზოლი, ჩვეულებრივ, გამოიყენება პირველი რიგის თერაპიისთვის.[68][106] იტრაკონაზოლი მისაღები ალტერნატივაა.[68] პოზაკონაზოლი და ვორიკონაზოლი ალტერნატიული პერორული საშუალებებია პაციენტებისათვის, რომლებიც ვერ მოიხმარენ ან არ პასუხობენ ფლუკონაზოლს ან იტრაკონაზოლს.[68][107][108][109] ზოგიერთი ექსპერტი იეყენებს დამატებით ინტრათეკურ ამფოტერიცინ-B-ს, იმ აზრით, რომ ეს იწვევს უფრო სწრაფ პასუხს (უნდა გამოიყენებოდეს სპეციალისტთან შეთანხმებით).[68]

პაციენტებს, რომლებიც არ პასუხობენ აზოლურ თერაპიას, შეიძლება ჩაუტარდეთ მკურნალობა ინტრათეკური ამფოტერიცინი B-თი, აზოლური თერაპიით ან მის გარეშე.[68] ჰიდროცეფალიის დროს ჩვეულებრივ საჭიროა ვენტრიკულური შუნტის ჩადგმა.

კოქციდიოიდული მენინგიტის განკურნება ამჟამად შეუძლებელია საჭიროებს უწყვეტ მკურნალობას სიცოცხლის განმავლობაში.[68]

კანდიდური მენინგიტი:

კანდიდურ მენინგიტთან ასოცირებული მაღალი ავადობა და სიკვდილობა მოითხოვს აგრესიულ თერაპიას. ამერიკის ინფექციურ დაავადებათა საზოგადოება რეკომენდაციას იძლევა საწყისი მკურნალობა დაწყებულ იქნას ამფოტერიცინი B-ს დეოქსიქოლატისა და ფლუკონაზოლის კომბინაციით.[71] ლიპოსომური ამფოტერიცინი B შეიძლება გამოყენებული იყოს თირკმელების ფუნქციის დარღვევის შემთხვევაში. ფლუციტოზინი კარგად გადაკვეთს ჰემატოენცეფალურ ბარიერს და აღწევს მაღალ კონცენტრაციას თზტ სითხეში.

ამფოტერიცინი-B-თი და ფლუციტოზინით თავდაპირველი მკურნალობის (2-დან 6 კვირა) შემდეგ შეიძლება განხილული იყოს დამატებითი და/ან შემანარჩუნებელი თერაპია ფლუკონაზოლით, განსაკუთრებით იმუნოსუპრესირებულ პაციენტებში ან პაციენტებში, რომლებიც პასუხობდნენ ამფოტერიცინი-B-თი და ფლუციტოზინით მკურნალობას, მაგრამ აღენიშნათ მედიკამენტური ტოქსიკური ეფექტი.[71] ვორიკონაზოლი არის ალტერნატივა ფლუკონაზოლის მიმართ რეზისტენტული იზოლატებისთვის.

რეციდივის მაღალი რისკის გამო სიმპტომებისა და ნიშნების ალაგების შემდეგ თერაპია უნდა გაგრძელდეს მინიმუმ 4 კვირა. მკურნალობის შეწყვეტამდე თზტ სითხის და რადიოლოგიური კვლევის მონაცემები უნდა დაუბრუნდეს ნორმას. კანდიდური მენინგიტის მქონე ნეიროქირურგიულ პაციენტებში, თუ შესაძლებელია, ამოღებული უნდა იყოს ხელოვნური მოწყობილობები. პაციენტებში კანდიდემიით ამოღებულ უნდა იყოს დაინფიცირებული ინრავასკულური კათეტერები, თუ ეს შესაძლებელია.

Exserohilum rostratum მენინგიტი

აშშ-ში დაბინძურებული მეთილპრედნიზოლონით გამოწვეულ 2012 წლის ეპიდაფეთქებამდე, ადამიანების ინფიცირება E rostratum-ით ძალიან იშვიათი იყო. ძალიან მცირე ინფორმაციაა ხელმისაწვდომი მის მართვაზე, განსაკუთრებით ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანების შემთხვევაში. მკურნალობა უნდა ჩატარდეს ინფექციონისტთან შეთანხმებით.[110]

 E rostratum-ით გამოწვეული მენინგიტის დროს, რეკომენდებულია მინიმუმ 3 თვიანი სოკოს საწინააღმდეგო მკურნალობა, ხოლო პაციენტებში ცნს მძიმე დაზიანების დროს (მაგ., არაქნოიდიტი) რეკომენდებულია მკურნალობა 1 წლამდე.[110]

მკურნალობის სწორი კურსის შემდეგაც კი, E rostratum-ით გამოწვეული მენინგიტის რეციდივი აღწერილია სიმპტომების ალაგების და თავზურგტვინის სითხეში ლეიკოციტების ნორმალიზების შემდეგაც.[111] შეიძლება საჭირო იყოს სოკოს საწინააღმდეგო მკურნალობა ხანგრძლივად მთელი სიცოცხლის განმავლობაში მორეციდივე სოკოვანი მენინგიტის დროს. ეს დამოკიდებულია ინფექციის ბუნებაზე, სოკოს საწინააღმდეგო თერაპიის შეწყვეტის შემდეგ მენინგიტის გამწვავებების სიხშირეზე, ცნს დაზიანების სიმძიმესა და ადამიანის იმუნურ სტატუსზე.

ასპერგილური მენინგიტი

ვორიკონაზოლი ითვლება არჩევის თერაპიად; ამფოტერიცინ B-ს ლიპიდური კომბინაცია სარეზერვო საშუალებაა ვორიკონაზოლის აუტანლობისა და მისდამი რეზისტენტობის დროს.[112] კლინიკური პასუხისა და იმუნური სტატუსის შესაბამისად, ჩვეულებრივ, საჭიროა ხანგრძლივი თერაპია. პარანაზალური სინუსების სოკოვანი ინფექციის აგრესიული ქირურგიული სანაცია მედიკამენტური თერაპიის წარმატების საწინდარია.

მუკორმიკოზური მენინგიტი

ლიპოსომული ამფოტერიცინი-B არის პირველი რიგის აგენტი ცენტრალური ნერვული სისტემის მუკორმიკოზის დროს.[46] იზავუკონაზოლი და პოზაკონაზოლი შეიძლება ჩაითვალოს მეორე რიგის აგენტებად.[46][113][114] პარანაზალური სინუსების სოკოვანი ინფექციის აგრესიული ქირურგიული სანაცია მედიკამენტური თერაპიის წარმატების საწინდარია.[46]

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას