სოკოვანი მენინგიტი

აივ ინფიცირებულ პაციენტებში CD4+ დამხმარე უჯრედების პროგრესული დაქვეითება დაკავშირებულია კრიპტოკოკური მენინგიტის მომატებულ რისკთან. კრიპტოკოკებით გამოწვეული მენინგიტის მქონე პაციენტების უმეტესობას აღენიშნება CD4 უჯრედების რაოდენობა <100 უჯრედი/მიკროლიტრზე, როგორც წესი, <50 უჯრედი/მიკროლიტრზე.[57]van der Horst C, Saag MS, Cloud GA, et al. Treatment of cryptococcal meningitis associated with the acquired immunodeficiency syndrome. N Engl J Med. 1997 Jul 3;337(1):15-21. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM199707033370103#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9203426?tool=bestpractice.com

კრიპტოკოკური მენინგიტის განვითარების მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი რისკ-ფაქტორი. სოლიდური-ორგანოს ტრანსპლანტის რეციპიენტებს და შემაერთებელი ქსოვილის დაავადებების (მაგ., სარკოიდოზი, ან რეტიკულოენდოთელური ავთვისებიანი მდგომარეობები) მქონე პაციენტებს, რომლებიც იღებენ პრედნიზოლონს დღეში 10-20 მგ-ზე მაღალი დოზით აქვთ კრიპტოკოკური მენინგიტის განვითარების მომატებული რისკი.

დაფიქსირდა კრიპტოკოკური მენინგიტი იმუნოკომპეტენტურ მოზრდილებში COVID-19-ის კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობის შემდეგ.[58]Ghanem H, Sivasubramanian G. Cryptococcus neoformans meningoencephalitis in an immunocompetent patient after COVID-19 infection. Case Rep Infect Dis. 2021 Jun 4;2021:5597473. https://www.doi.org/10.1155/2021/5597473 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34188965?tool=bestpractice.com

დადგენილია ფაქტორები, რომლებიც ხელს უწყობს დაავადების განვითარებას არა-აივ-ასოცირებული კრიპტოკოკური მენინგიტის მქონე პაციენტებში კორტიკოსტეროიდების გამოყენების მიუხედავად: ორგანოს გადანერგვა, ორგანოების (ღვიძლი, ფილტვი, თირკმელი) ქრონიკული უკმარისობა, ავთვისებიანი მდგომარეობები, რევმატოლოგიური დაავადებები და სარკოიდოზი.[59]Pappas PG, Perfect JR, Cloud GA, et al. Cryptococcosis in human immunodeficiency virus-negative patients in the era of effective azole therapy. Clin Infect Dis. 2001 Sep 1;33(5):690-9. https://academic.oup.com/cid/article/33/5/690/468392 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11477526?tool=bestpractice.com [60]Pappas PG, Alexander BD, Andes DR, et al. Invasive fungal infections among organ transplant recipients: results of the Transplant-Associated Infection Surveillance Network (TRANSNET). Clin Infect Dis. 2010 Apr 15;50(8):1101-11. https://www.doi.org/10.1086/651262 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20218876?tool=bestpractice.com არა-აივ-ასოცირებული კრიპტოკოკური მენინგიტის შემთხვევათა დაახლოებით 20%-ში ვერ იქნა ნანახი კრიპტოკოკური მენინგიტის განვითარების ხელშემწყობი ფონური მიზეზი.

ჰისტოპლაზმოზი იშვიათად ვითარდება ენდემური რეგიონების გარეთ მცხოვრებ ინდივიდებში. ჰისტოპლაზმოზით დაინფიცირების რისკ-ფაქტორებია: დაზიანებულ ნიადაგთან, წიწილის სკინტლთან და ღამურების გამოქვაბულთან ექსპოზიცია. ძალიან მნიშვნელოვანია ამ რისკ-ფაქტორების დადგენა პაციენტებში, რომელთაც იმოგზაურეს ენდემურ რეგიონებში.

პაციენტებში, რომელთაც უვითარდებათ პროგრესული დისემინირებული ჰისტოპლაზმოზი და კოქციდიოიდომიკოზი, ხშირად აღინიშნება უჯრედული იმუნიტეტის დარღვევა მეორადად, მაგალითად აივ ინფექცია/შიდსის, ტრანსპლანტაციის, ავთვისებიანი მდგომარეობების, კორტიკოსტეროიდების და სიმსივნის ნეკროზული ფაქტორი ალფას ანტაგონისტების გამოყენების ან თანდაყოლილი T-უჯრედული დეფიციტების გამო.

მძიმე დაავადებისა და დისემინაციის რისკი უფრო მაღალია ფილიპინელებსა და აფრიკელ ამერიკელებში.[61]Einstein HE, Johnson RH. Coccidioidomycosis: new aspects of epidemiology and therapy. Clin Infect Dis. 1993 Mar;16(3):349-54. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8452945?tool=bestpractice.com [62]Crum NF, Lederman ER, Stafford CM, et al. Coccidioidomycosis: a descriptive survey of a reemerging disease. Clinical characteristics and current controversies. Medicine (Baltimore). 2004 May;83(3):149-75. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15118543?tool=bestpractice.com [63]Batac MCR, Denning D. Serious fungal infections in the Philippines. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2017 Jun;36(6):937-41. https://www.doi.org/10.1007/s10096-017-2918-7 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28220322?tool=bestpractice.com თუმცა, კოქციდიოიდომიკოზის ჯამური ინციდენტობა მსგავსია სხვადასხვა ეთნიკურ ჯგუფებს შორის.

ნეიტროპენია ინვაზიური კანდიდოზის (კანდიდური მენინგიტის ჩათვლით) ძლიერი რისკ-ფაქტორია. ნეიტროფილების ფუნქციის დარღვევა (მაგ., ქრონიკული გრანულომატოზური დაავადება) ასევე ზრდის ინვაზიური კანდიდოზის რისკს. კანდიდური მენინგიტი შეიძლება განვითარდეს შიდსის მქონე პაციენტებში, მაგრამ, როგორც წესი მხოლოდ მაშინ, როცა სახეზეა დამატებითი რისკ-ფაქტორები, როგორიცაა ნეიტროპენია.[64]Casado JL, Quereda C, Oliva J, et al. Candidal meningitis in HIV-infected patients: analysis of 14 cases. Clin Infect Dis. 1997 Sep;25(3):673-6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9314460?tool=bestpractice.com

კანდიდური მენინგიტი ყველაზე ხშირი სოკოვანი მენინგიტია, რომელიც ვითარდება ცენტრალური ნერვული სისტემის შუნტის ან ვენტრიკულოსტომის ჩადგმის შემდეგ.[65]Kim JJ, Li C, Ammanuel SG, et al. Candida shunt infection causing arachnoiditis and hydrocephalus: a case report. Cureus. 2022 Mar;14(3):e23675. https://www.doi.org/10.7759/cureus.23675 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35510023?tool=bestpractice.com

Histoplasma capsulatum-თან ექსპოზირებული ჩვილები იმყოფებიან მძიმე ფორმის, სიცოცხლისთვის საშიში ინფექციის მომატებული რისკის ქვეშ.

Candida albicans დღენაკლულ და 1 თვეზე ნაკლები ასაკის ჩვილებში მენინგიტის შედარებით ხშირი მიზეზია. ზრდასრულებში კანდიდემია ნაკლებად დაკავშირებულია მენინგიტთან.

პაციენტები აშკარა იმუნოსუპრესიით ან მის გარეშე, რომლებიც ცხოვრობენ ან იმყოფებოდნენ გარკვეულ რეგიონებში, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ავსტრალიასა და პაპუა ახალ გვინეაში და ბოლო პერიოდში ვანკუვერის კუნძულზე ,კანადაში შეიძლება იყვნენ Cryptococcus gattii -ით ინფიცირების რისკის ქვეშ.[12]Jenney A, Pandithage K, Fisher DA, et al. Cryptococcus infection in tropical Australia. J Clin Microbiol. 2004 Aug;42(8):3865-8. http://jcm.asm.org/content/42/8/3865.full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15297551?tool=bestpractice.com [13]MacDougall L, Kidd SE, Galanis E, et al. Spread of Cryptococcus gattii in British Columbia, Canada, and detection in the Pacific Northwest, USA. Emerg Infect Dis. 2007 Jan;13(1):42-50. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2725832 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17370514?tool=bestpractice.com [24]MacDougall L, Fyfe M. Emergence of Cryptococcus gattii in a novel environment provides clues to its incubation period. J Clin Microbiol. 2006 May;44(5):1851-2. http://jcm.asm.org/content/44/5/1851.full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16672420?tool=bestpractice.com [25]Hoang LM, Maguire JA, Doyle P, et al. Cryptococcus neoformans infections at Vancouver Hospital and Health Sciences Centre (1997-2002): epidemiology, microbiology and histopathology. J Med Microbiol. 2004 Sep;53(Pt 9):935-40. https://www.microbiologyresearch.org/content/journal/jmm/10.1099/jmm.0.05427-0#tab2 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15314203?tool=bestpractice.com

ცენტრალური სისხლძარღვის კათეტერის მქონე პაციენტები იმყოფებიან კანდიდემიის განვითარების გაზრდილი რისკის ქვეშ.

ქრონიკული სინუსიტი ან მასტოიდიტი შეიძლება იყოს სოკოვანი მენინგიტის პირველადი წყარო.

ფართო სპექტრის ანტიმიკრობული საშუალებებით გახანგრძლივებული მკურნალობა ზრდის მძიმე კანდიდური კოლონიზაციის და ინვაზიური ინფექციის რისკს.

კანდიდათი კოლონიზებული ლორწოვანი ზედაპირის ქირურგიული მანიპულაცია (მაგ. ჩარევა გასტროინტესტინურ ტრაქტზე) კანდიდემიის რისკს ზრდის.

ინტრავენური პარენტერული კვება ზრდის კანდიდემიის რისკს.

ინტრავენური ნარკოტიკების მომხმარებლებს აღენიშნებათ ქრონიკული ნეიტროპენიული მენინგიტის რისკი, რომელიც Candida albicans-ს უკავშირდება.[66]del Pozo MM, Bermejo F, Molina JA, et al. Chronic neutrophilic meningitis caused by Candida albicans. Neurologia. 1998 Aug-Sep;13(7):362-6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9810800?tool=bestpractice.com