ლეიშმანიოზი
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
კანის ლეიშმანიოზი
ფრთხილი დაკვირვება
კანის მარტივი ლეიშმანიოზის განმარტება: ლორწოვანი ჩართული არ არის, პარაზიტის ტიპი არ არის დაკავშირებული ლორწოვან ლეიშმანიოზთან; 4 ან ნაკლები დაზიანება ზომით <1 სმ; დაზიანება მდებარეობით ექვემდებარება ადგილობრივ თერაპიას და/ან კანი არ არის ექსპოზირებული (კოსმეტიკურად მნიშვნელოვანი არ არის); იმუნოკომპეტენტური მასპინძელი; დაზიანება ლაგდება თერაპიის გარეშე.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
კანის ლეიშმანიოზის შემთხვევების უმეტესობა, განსაკუთრებით ძველი მსოფლიოს შტამების შემთხვევაში, სპონტანურად ალაგდება 18 თვის განმავლობაში; შესაბამისად, მნიშვნელოვანია გადაწყვეტა, არსებობს თუ არა მკურნალობის ჩვენება.[107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com [128]Morizot G, Kendjo E, Mouri O, et al. Travelers with cutaneous leishmaniasis cured without systemic therapy. Clin Infect Dis. 2013 Aug;57(3):370-80. https://academic.oup.com/cid/article/57/3/370/461927 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23633111?tool=bestpractice.com გადაწყვეტილება ინდივიდუალურია, იმის გათვალისწინებით, დაწყებულია თუ არა შეხორცების პროცესი და ხომ არ არსებობს შეხორცების გაძნელება, მეორეული ინფექციების რისკი, ან დაქვეითებული უჯრედული იმუნიტეტი. ასევე მხედველობაში მისაღებია პაციენტის არჩევანი, მკურნალობის ხელმისაწვდომობა და შესაბამისი გამოცდილების ქონა.
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
ადგილობრივი თერაპია
კანის მარტივი ლეიშმანიოზის განმარტება: ლორწოვანი ჩართული არ არის, პარაზიტის ტიპი არ არის დაკავშირებული ლორწოვან ლეიშმანიოზთან; 4 ან ნაკლები დაზიანება ზომით <1 სმ; დაზიანება მდებარეობით ექვემდებარება ადგილობრივ თერაპიას და/ან კანი არ არის ექსპოზირებული (კოსმეტიკურად მნიშვნელოვანი არ არის); იმუნოკომპეტენტური მასპინძელი; დაზიანება ლაგდება თერაპიის გარეშე.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
ადგილობრივი თერაპიის გამოყენება ნაჩვენებია მაშინ, როცა ფრთხილი დაკვირვება არ არის რეკომენდებული მიდგომა, ან განკურნების დაჩქარების მიზნით. თუ ფუფხი ვლინდება, ადგილობრივი თერაპიის დაწყებამდე საჭიროა მისი მოშორება.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
კრიოთერაპია: მისაღები ვარიანტია ყველა რეგიონში. გამოყენება მარტივია: გულისხმობს დაზიანების და მის გარშემო 1-2 მმ ჯანსაღი კანი მოყინვას თხევადი აზოტის გამოყენებით, სანამ თეთრ ფერს არ მიიღებს. შემდგომ ეს ადგილი უნდა გალღვეს და განმეორებით მოიყინოს. სესიები რეკომენდებულია ყოველ 3 კვირაში ერთხელ, მაქსიმუმ სამჯერ. არასასურველი ეფექტებია: დროებითი ტკივილი და სიწითლე, ასევე ჰიპოპიგმენტაცია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
თერმოთერაპია: შესაძლო ვარიანტია ყველა რეგიონში. დაზიანებების ზომა, მდებარეობა და რაოდენობა განსაზღვრავს ამ მეთოდის მიზნობრივ ეფექტურობასა და ეფექტიანობას. მაღალეფექტურია Leishmania tropica-ს წინააღმდეგ.[107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com პროცედურის შემდეგ რეკომენდებულია ადგილობრივი ანესთეზია და ტოპიკური ანტიბიოტიკები. ხშირად საკმარისია ერთჯერადი მკურნალობა. საჭიროა სპეციალური მოწყობილობა. არასასურველი ეფექტებია: ცელულიტი, სიწითლე, ტკივილი მკურნალობის ადგილას.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
ტოპიკური პარომომიცინი (15% რთულ ფუძეში): ეფექტურია "ძველი მსოფლიოს" დაავადების დროს, განსაკუთრებით Leishmania major-ის შემთხვევაში და Viannia-ის ქვესახეობებით გამოწვეული "ახალი მსოფლიოს" დაავადების შემთხვევაში.[131]Ben Salah A, Ben Messaoud N, Guedri E, et al. Topical paromomycin with or without gentamicin for cutaneous leishmaniasis. N Engl J Med. 2013 Feb 7;368(6):524-32. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23388004?tool=bestpractice.com [132]Sosa N, Pascale JM, Jiménez AI, et al. Topical paromomycin for New World cutaneous leishmaniasis. PLoS Negl Trop Dis. 2019 May 2;13(5):e0007253. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6497224 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31048871?tool=bestpractice.com [133]Soto J, Soto P, Ajata A, et al. Topical 15% paromomycin-aquaphilic for Bolivian Leishmania braziliensis cutaneous leishmaniasis: a randomized, placebo-controlled trial. Clin Infect Dis. 2019 Feb 15;68(5):844-9. https://academic.oup.com/cid/article/68/5/844/5107841 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30260376?tool=bestpractice.com Viannia-ს შემთხვევაში გამოყენება შეიძლება არ იყოს მიზანშეწონილი, რადგან არსებობს ლორწოვანის დაავადების რისკი.[132]Sosa N, Pascale JM, Jiménez AI, et al. Topical paromomycin for New World cutaneous leishmaniasis. PLoS Negl Trop Dis. 2019 May 2;13(5):e0007253. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6497224 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31048871?tool=bestpractice.com ადგილობრივი გაღიზიანება მოსალოდნელია და უფრო მძიმეა მედიკამენტის ზოგიერთი ფორმის გამოყენებისას. კომერციული ფორმები და ნარევები შეიძლება არ იყოს ექვივალენტური. მისაღები რეჟიმია ტოპიკური გამოყენება 20 დღის განმავლობაში. შეიძლება გამოიყენოთ ცალკე ან კომბინაციაში მეთილბენზეთონიუმ ქლორიდთან, შარდოვანასთან ან გენტამიცინთან.[126]Heras-Mosteiro J, Monge-Maillo B, Pinart M, et al. Interventions for Old World cutaneous leishmaniasis. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Nov 17;11(11):CD005067. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005067.pub4/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29149474?tool=bestpractice.com
დაზიანების-შიდა მკურნალობა: ყველაზე ხშირად გამოიყენება ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები, თუკი ხელმისაწვდომია. დაზიანების შიგნით ნატრიუმის სტიბოგლუკონატის და კრიოთერაპიის კომბინაცია ყველაზე ეფექტურია "ძველი მსოფლიოს" დაავადების შემთხვევაში.[107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com მეგლუმინის ანტიმონატი უპირატესია "ახალ მსოფლიოში".[135]Brito NC, Rabello A, Cota GF. Efficacy of pentavalent antimoniate intralesional infiltration therapy for cutaneous leishmaniasis: a systematic review. PLoS One. 2017 Sep 19;12(9):e0184777. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5604971 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28926630?tool=bestpractice.com მკურნალობა ინიშნება 1-5-ჯერ, ყოველ 3-7 დღეში ერთხელ. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი ხელმისაწვდომია ევროპაში დაზიანების-შიდა გამოყენებისთვის. დაზიანების შიგნით ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ პენტამიდინი.[136]Soto J, Paz D, Rivero D, et al. Intralesional pentamidine: a novel therapy for single lesions of Bolivian cutaneous leishmaniasis. Am J Trop Med Hyg. 2016 Apr;94(4):852-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4824229 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26903605?tool=bestpractice.com ტკივილი ინექციის ადგილას შეიძლება იყოს ძლიერი.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
სოკოს საწინააღმდეგო აზოლი
ფლუკონაზოლი, კეტოკონაზოლი და იტრაკონაზოლი მისაღები ვარიანტებია, როცა ადგილობრივი თერაპია ხელმისაწვდომი არ არის, მაგრამ მოწოდებულია მკურნალობა (და არა ფრთხილი დაკვირვება). ყველა მათგანს ახასიათებს გასტროინტესტინური არასასურველი ეფექტები და ჰეპატოტოქსიკურობის რისკი, მაგრამ კეტოკონაზოლის შემთხვევაში არსებობს სიცოცხლისათვის საშიში ჰეპატოტოქსიკურობის და QT ინტერვალის გახანგრძლივების (ფატალური არითმიის განვითარების საშიშროებით) რისკი.
სისტემური მიმოხილვით არ გამოვლინდა საკმარისი მტკიცებულება აზოლის ფუნგიციდის რუტინულ მომხარებაზე რეკომენდაციის გასაცემად, მაგრამ "ახალ მსოფლიოში" კეტოკონაზოლის ჯამურმა მიზნობრივმა ეფექტურობამ Leishmania mexicana-ს შემთხვევაში მიაღწია 89%-ს, ამიტომ ეს მისაღები ვარიანტია მექსიკაში და ცენტრალური ამერიკის გარკვეულ ნაწილებში, არასასურველი ეფექტების შესაბამისი მონიტორინგით.[137]Galvão EL, Rabello A, Cota GF. Efficacy of azole therapy for tegumentary leishmaniasis: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2017 Oct 9;12(10):e0186117. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5633178 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29016694?tool=bestpractice.com
აღნიშნული ჩვენებით აზოლის ფუნგიციდის გამოყენება ევროპასა და აშშ-ში არაა დამტკიცებული.
პირველადი პარამეტრები
ფლუკონაზოლი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
იტრაკონაზოლი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
მეორეული ვარიანტები
კეტოკონაზოლი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
სისტემური ანტი-ლეიშმანიური მკურნალობა
კანის ლეიშმანიოზის რთული ფორმა განისაზღვრება შემდეგნაირად: გამოწვეულია ლორწოვან ლეიშმანიოზთან ასოცირებული სახეობებით; ადგილობრივი კანქვეშა კვანძები; დიდი ზომის რეგიონული ადენოპათია; >4 დაზიანება ზომით >1 სმ; ინდივიდუალური დაზიანება ≥5 სმ; ადგილობრივი თერაპია დაუშვებელია, თუ ამას მიუთითებს დაზიანების ზომა ან მდებარეობა და/ან თუ დაზიანება სახეზე, ხელის ან ფეხის თითებზე, სახსრებზე ან გენიტალიებზე აღინიშნება; იმუნოკომპრომისული მასპინძელი; ადგილობრივი თერაპიის წარუმატებლობა.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
სისტემური თერაპია უპირატესია დაზიანებ(ებ)ის სიდიდის ან მდებარეობის, მანამდე ჩატარებული ადგილობრივი თერაპიის წარუმატებლობის და/ან დისემინირების რისკის გათვალისწინებით.
მილტეფოზინი: ერთადერთი პერორალური ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტი. ეფექტურია "ახალი მსოფლიოს" დაავადების დროს, რომელიც გამოწვეულია Viannia-ს ქვესახეობით, თუმცა მიზნობრივი ეფექტურობა დაბალია გვატემალაში.[138]Chakravarty J, Sundar S. Current and emerging medications for the treatment of leishmaniasis. Expert Opin Pharmacother. 2019 Jul;20(10):1251-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063412?tool=bestpractice.com ხშირია მნიშვნელოვანი არასასურველი ეფექტები, როგორებიცაა გულისრევა, ღებინება და მუცლის ტკივილი.
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები (ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი, მეგლუმინის ანტიმონატი): მაღალეფექტურია "ძველი მსოფლიოს" L major-ის დროს და ფართოდ გამოიყენება "ახალ მსოფლიოში", როცა ხელმისაწვდომია, თუმცა ნაკლებეფექტურია Leishmania brazilensis და Leishmania mexicana-ს წინააღმდეგ გვატემალაში.[138]Chakravarty J, Sundar S. Current and emerging medications for the treatment of leishmaniasis. Expert Opin Pharmacother. 2019 Jul;20(10):1251-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063412?tool=bestpractice.com შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., პანკრეატიტი, QT ინტერვალის გახანგრძლივება), რაზეც საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი. ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი კომერციულად ხელმისაწვდომია ევროპაში.
ამფოტერიცინი-B: მონაცემები ნაკლებად სანდოა, მაგრამ გლობალურად აღიარებულია მისი სარგებლიანობა. მიზნობრივი ეფექტურობა უფრო მაღალი იყო ბოლივიაში "ახალი მსოფლიოს" დაავადების დროს.[138]Chakravarty J, Sundar S. Current and emerging medications for the treatment of leishmaniasis. Expert Opin Pharmacother. 2019 Jul;20(10):1251-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063412?tool=bestpractice.com ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B უპირატესი და უფრო უსაფრთხო ფორმაა, მაგრამ ფასისა და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინ-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა. ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
პენტამიდინი: მაღალეფექტურია L guyanensis-ის წინააღმდეგ ფრანგულ გვიანასა და სურინამში.[139]Roussel M, Nacher M, Frémont G, et al. Comparison between one and two injections of pentamidine isethionate, at 7 mg/kg in each injection, in the treatment of cutaneous leishmaniasis in French Guiana. Ann Trop Med Parasitol. 2006 Jun;100(4):307-14. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16762111?tool=bestpractice.com [140]Lai A Fat EJ, Vrede MA, Soetosenojo RM, et al. Pentamidine, the drug of choice for the treatment of cutaneous leishmaniasis in Surinam. Int J Dermatol. 2002 Nov;41(11):796-800. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12453009?tool=bestpractice.com ინტრავენური მიღება უფრო ეფექტურია, ვიდრე ინტრამუსკულარული.[141]Christen JR, Bourreau E, Demar M, et al. Use of the intramuscular route to administer pentamidine isethionate in Leishmania guyanensis cutaneous leishmaniasis increases the risk of treatment failure. Travel Med Infect Dis. 2018 Jul - Aug;24:31-6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29482012?tool=bestpractice.com სხვა პირობებში, პენტამიდინის არასასურველი ეფექტები და შედარებით დაბალი მიზნობრივი ეფექტურობა, როგორც წესი, გამორიცხავს მის გამოყენებას. ეს შეიძლება ნაწილობრივ გამოწვეული იყოს მარილზე (ისეთიონატზე) დაფუძნებული დოზის ნაკლებობით, ბაზასთან შედარებით.[143]Dorlo TP, Kager PA. Pentamidine dosage: a base/salt confusion. PLoS Negl Trop Dis. 2008 May 28;2(5):e225. https://www.doi.org/10.1371/journal.pntd.0000225 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18509543?tool=bestpractice.com შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., შაქრიანი დიაბეტი, პანკრეატიტი, გასტროინტესტინური სიმპტომები, ჰიპოტენზია, QT ინტერვალის გახანგრძლივება, ელექტროლიტების დარღვევები, ნეფროტოქსიკურობა, ჰეპატოტოქსიკურობა, ციტოპენიები, რაბდომიოლიზი). საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი. მათი შემსუბუქება ხდება დაზიანების-შიდა მკურნალობით.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მეგლუმინის ანტიმონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
მეორეული ვარიანტები
პენტამიდინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
ექსპერტის კონსულტაცია
კანის ლეიშმანიოზის რთული ფორმების მკურნალობა, როგორიცაა დისემინირებული ლეიშმანიოზი, კანის დიფუზური ლეიშმანიოზი და leishmaniasis recidivans, უნდა იმართებოდეს ექსპერტების მიერ, რადგან მკურნალობა რთულია და მტკიცებულებები მწირია.
დისემინირებული ლეიშმანიოზი: ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B წარმატებით გამოიყენება (75%-იანი განკურნების სიხშირე).[144]Machado PR, Rosa ME, Guimarães LH, et al. Treatment of disseminated leishmaniasis with liposomal amphotericin B. Clin Infect Dis. 2015 Sep 15;61(6):945-9. https://academic.oup.com/cid/article/61/6/945/450907 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26048961?tool=bestpractice.com
Leishmaniasis recidivans: რთული სამკურნალოა.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com შესაძლო რეჟიმი მოიცავს ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატის და ალოპურინოლის კომბინაციას 30 დღის განმავლობაში.[146]Esfandiarpour I, Dabiri SH. Treatment of cutaneous leishmaniasis recidivans with a combination of allopurinol and meglumine antimoniate: a clinical and histologic study. Int J Dermatol. 2007 Aug;46(8):848-52. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17651170?tool=bestpractice.com ხშირად გამოიყენება ლიპოსომური ამფოტერიცინი B და მილტეფოზინი.
მკურნალობის ან ადგილობრივი თერაპიის გადადება
კანის მარტივი და რთული ფორმების მკურნალობა ორსულ პაციენტებში ძალიან ინდივიდუალურია.
თუ შესაძლებელია, მკურნალობა უნდა გადაიდოს ორსულობის დასრულებამდე, ეგზოფიტური დაზიანებების შემთხვევაშიც კი; თუმცა, მკურნალობის გარეშე, კანის ლეიშმანიოზის დროს შესაძლებელია მომატებული იყოს ნაადრევი მშობიარობისა და მკვდრადშობადობის რისკი.[147]Morgan DJ, Guimaraes LH, Machado PR, et al. Cutaneous leishmaniasis during pregnancy: exuberant lesions and potential fetal complications. Clin Infect Dis. 2007 Aug 15;45(4):478-82. https://academic.oup.com/cid/article/45/4/478/426772 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17638198?tool=bestpractice.com
ადგილობრივი მკურნალობის ვარიანტები, როგორიცაა კრიოთერაპია, თერმოთერაპია და ტოპიკური პარომომიცინი ხშირად უპირატესია სისტემურ თერაპიებთან შედარებით; თუმცა, შეიძლება მომატებული იყოს ნაადრევი მშობიარობისა და მკვდრადშობადობის რისკი. დაზიანების-შიდა მკურნალობა შეიძლება გახდეს სიმპტომური აბსორბციის მიზეზი, ამიტომ რეკომენდებული არ არის ორსულებში.
კანის ლეიშმანიოზის რთული ფორმების მკურნალობა, როგორიცაა დისემინირებული ლეიშმანიოზი, კანის დიფუზური ლეიშმანიოზი და leishmaniasis recidivans, უნდა იმართებოდეს ექსპერტების მიერ, რადგან მკურნალობა რთულია და მტკიცებულებები მწირია.
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
ამფოტერიცინი B
ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B ყველაზე უსაფრთხოა ზოგადად და ასევე უსაფრთხო აღმოჩნდა ორსულებშიც. ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
კანის ლეიშმანიოზის რთული ფორმების მკურნალობა, როგორიცაა დისემინირებული ლეიშმანიოზი, კანის დიფუზური ლეიშმანიოზი და leishmaniasis recidivans, უნდა იმართებოდეს ექსპერტების მიერ, რადგან მკურნალობა რთულია და მტკიცებულებები მწირია.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ჭრილობის მართვა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მნიშვნელოვანია ჭრილობის სწორი მართვა, რაც მოიცავს წყლულ(ებ)ის მობანასა და ბარიერული მალამოს გამოყენებას. სითბოს, სიწითლის, ტკივილის და/ან ჩირქოვანი გამონადენის არსებობა საჭიროებს მეორეული ბაქტერიული ინფექციის სწრაფ შეფასებასა და მართვას. შეხორცება ხშირად იწყება წყლულების დაბრტყელებით. დიდი ზომის წყლულები მკურნალობის დასრულებისთვის შეიძლება არც შეხორცდეს. CDC: parasites – leishmaniasis Opens in new window
ლორწოვანის ლეიშმანიოზი
სისტემური ანტი-ლეიშმანიური მკურნალობა
ლორწოვანი ლეიშმანიოზის მქონე პაციენტებში მოწოდებულია სისტემური მკურნალობა. ნყარი მტკიცებულებები არ არსებობს და მკურნალობის მიზნობრივი ეფექტურობის შესახებ მონაცემები განსხვავებულია, რის გამოც საჭიროა ინდივიდუალური მიდგომა.
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები (ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი, მეგლუმინის ანტიმონატი): არჩევის პრეპარატებია, თუკი ხელმისაწვდომია და პაციენტს კარგი ამტანობა აქვს. მიზნობრივი ეფექტურობა 88%-მდეა მეგლუმინის ანტიმონატის შემთხვევაში, ხოლო ნატრიუმის სტიბოგლუკონატისთვის შედარებით დაბალია. ზოგიერთი კვლევით დამატებულია პენტოქსიფილინი ან გამა ინტერფერონი, მაგრამ მტკიცებულება სუსტია.[124]Amato VS, Tuon FF, Siqueira AM, et al. Treatment of mucosal leishmaniasis in Latin America: systematic review. Am J Trop Med Hyg. 2007 Aug;77(2):266-74. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17690398?tool=bestpractice.com შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., პანკრეატიტი, QT ინტერვალის გახანგრძლივება), რაზეც საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი. მათი შემსუბუქება ხდება დაზიანების-შიდა მკურნალობით. ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი კომერციულად ხელმისაწვდომია ევროპაში.
ამფოტერიცინი-B: მონაცემები მწირია შედარებით ხუთვალენტიან ანტიმონიურ პრეპარატებთან, მაგრამ უსაფრთხოების პროფილი უკეთესია. მისაღები ალტერნატივაა, განსაკუთრებით თუ მკურნალობა წარუმატებელია, ვითარდება რეციდივი ან ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატების აუტანლობა.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com რეტროსპექტული მონაცემები ბრაზილიიდან ავლენს 93%-იან განკურნების სიხშირეს.[150]Cunha MA, Leão AC, de Cassia Soler R, et al. Efficacy and safety of liposomal amphotericin B for the treatment of mucosal leishmaniasis from the New World: a retrospective study. Am J Trop Med Hyg. 2015 Dec;93(6):1214-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4674237 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26483120?tool=bestpractice.com ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B უპირატესი და უფრო უსაფრთხო ფორმაა, მაგრამ ფასისა და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინ-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა. ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
მილტეფოზინი: პოტენციური ვარიანტია, მაგრამ მონაცემები მწირია და განკურნების სიხშირე დაბალია, გარდა კლინიკურად მსუბუქი შემთხვევებისა.[151]Soto J, Toledo J, Valda L, et al. Treatment of Bolivian mucosal leishmaniasis with miltefosine. Clin Infect Dis. 2007 Feb 1;44(3):350-6. https://academic.oup.com/cid/article/44/3/350/312370 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17205440?tool=bestpractice.com ერთადერთი პერორალური ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტია. ხშირია მნიშვნელოვანი არასასურველი ეფექტები, როგორებიცაა გულისრევა, ღებინება და მუცლის ტკივილი.
პენტამიდინი: პენტამიდინი ნაკლებად მისაღებ ალტერნატივად ითვლება.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მეგლუმინის ანტიმონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
მეორეული ვარიანტები
პენტამიდინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ამფოტერიცინი B
ლორწოვანი ლეიშმანიოზის მკურნალობა არ უნდა გადაიდოს ორსულებში.
ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B ყველაზე უსაფრთხოა ზოგადად და ასევე უსაფრთხო აღმოჩნდა ორსულებშიც. ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ვისცერული ლეიშმანიოზი
ამფოტერიცინი B
ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B მაღალეფექტურია L donovani-ის წინააღმდეგ სამხრეთ აზიაში და ასევე L infantum-ის წინააღმდეგ (იგივე L chagasi).[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com [138]Chakravarty J, Sundar S. Current and emerging medications for the treatment of leishmaniasis. Expert Opin Pharmacother. 2019 Jul;20(10):1251-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063412?tool=bestpractice.com
მაღალი დოზებია საჭირო L donovani-ს სამკურნალოდ აღმოსავლეთ აფრიკაში; შესაბამისად, ეს ნაკლებ უპირატესი ვარიანტია ამ რეგიონში.[159]Copeland NK, Aronson NE. Leishmaniasis: treatment updates and clinical practice guidelines review. Curr Opin Infect Dis. 2015 Oct;28(5):426-37. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26312442?tool=bestpractice.com [160]Gebreyohannes EA, Bhagvathula AS, Abegaz TM, et al. Treatment outcomes of visceral leishmaniasis in Ethiopia from 2001 to 2017: a systematic review and meta-analysis. Infect Dis Poverty. 2018 Oct 19;7(1):108. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6194743 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30340519?tool=bestpractice.com
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
კომბინაციური ანტი-ლეიშმანიური თერაპია
აღმოსავლეთ აფრიკაში ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატის და პარომომიცინის კომბინაცია მაღალეფექტურია Leishmania donovani-ით გამოწვეული ვისცერული ლეიშმანიოზის სამკურნალოდ, განკურნების სიხშირე 90-95%-ია.[160]Gebreyohannes EA, Bhagvathula AS, Abegaz TM, et al. Treatment outcomes of visceral leishmaniasis in Ethiopia from 2001 to 2017: a systematic review and meta-analysis. Infect Dis Poverty. 2018 Oct 19;7(1):108. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6194743 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30340519?tool=bestpractice.com [163]Kimutai R, Musa AM, Njoroge S, et al. Safety and effectiveness of sodium stibogluconate and paromomycin combination for the treatment of visceral leishmaniasis in eastern Africa: results from a pharmacovigilance programme. Clin Drug Investig. 2017 Mar;37(3):259-72. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5315726 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28066878?tool=bestpractice.com აღნიშნული რეჟიმი უპირატესია აღმოსავლეთ აფრიკაში (ამფოტერიცინ-B-სთან შედარებით) ფასის, ხელმისაწვდომობის და რეგიონული მიზნობრივი ეფექტურობის გათვალისწინებით. მისი გამოყენება არ შეიძლება >50 წლის პაციენტებში ან აივ-ინფიცირებულებში, რადგან განკურნების სიხშირე მცირდება.[163]Kimutai R, Musa AM, Njoroge S, et al. Safety and effectiveness of sodium stibogluconate and paromomycin combination for the treatment of visceral leishmaniasis in eastern Africa: results from a pharmacovigilance programme. Clin Drug Investig. 2017 Mar;37(3):259-72. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5315726 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28066878?tool=bestpractice.com ეს კომბინაცია რეკომენდებული არ არის სამხრეთ აზიაში.
სამხრეთ აზიაში ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B-ს კომბინაცია მილტეფოზინის ან პარომომიცინის მოკლე კურსთან, ან ერთდროულად მილტეფოზინსა და პარომომიცინთან, მაღალეფექტური ალტერნატივაა ამფოტერიცინ-B-სთან შედარებით.[157]Rahman R, Goyal V, Haque R, et al. Safety and efficacy of short course combination regimens with AmBisome, miltefosine and paromomycin for the treatment of visceral leishmaniasis (VL) in Bangladesh. PLoS Negl Trop Dis. 2017 May 30;11(5):e0005635. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5466346 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28558062?tool=bestpractice.com [158]Goyal V, Mahajan R, Pandey K, et al. Field safety and effectiveness of new visceral leishmaniasis treatment regimens within public health facilities in Bihar, India. PLoS Negl Trop Dis. 2018 Oct 22;12(10):e0006830. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6197645 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30346949?tool=bestpractice.com [164]Sundar S, Sinha PK, Rai M, et al. Comparison of short-course multidrug treatment with standard therapy for visceral leishmaniasis in India: an open-label, non-inferiority, randomised controlled trial. Lancet. 2011 Feb 5;377(9764):477-86. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21255828?tool=bestpractice.com
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
იყოს
მეგლუმინის ანტიმონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
--და--
პარამომიცინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
--და--
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
იყოს
პარამომიცინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
და
პარამომიცინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
მილტეფოზინი
ალტერნატიული ვარიანტია L donovani-ს წინააღმდეგ სამხრეთ აზიაში, მაგრამ მზარდი რეზისტენტობის გამო ნაკლებად მოიხმარება. მონოთერაპიის მიზნობრივი ეფექტურობა სხვა რეგიონებში სუბოპტიმალურია.[138]Chakravarty J, Sundar S. Current and emerging medications for the treatment of leishmaniasis. Expert Opin Pharmacother. 2019 Jul;20(10):1251-65. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31063412?tool=bestpractice.com
ხშირია მნიშვნელოვანი არასასურველი ეფექტები, როგორებიცაა გულისრევა, ღებინება და მუცლის ტკივილი.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებისთვის იხელმძღვანელეთ ადგილობრივი გზამკვლევით.
პირველადი პარამეტრები
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატი ან პარომომიცინი
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები (ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი, მეგლუმინის ანტიმონატი): გამოიყენება L donovani-ს წინააღმდეგ აღმოსავლეთ აფრიკაში და ასევე L infantum-ის წინააღმდეგ, მიზნობივი ეფექტურობა მისაღებია; თუმცა, მეორე რიგის პრეპარატებად ითვლება, როცა სხვა საშუალებებია ხელმისაწვდომი. რეზისტენტობის გამო ისინი არ გამოიყენება სამხრეთ აზიაში.[107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., პანკრეატიტი, QT ინტერვალის გახანგრძლივება), რაზეც საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი. ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი კომერციულად ხელმისაწვდომია ევროპაში.
პარომომიცინი: სამხრეთ აზიაში მონოთერაპიის უსაფრთხოება და მიზნობრივი ეფექტურობა დადასტურდა L donovani-ს წინააღმდეგ, მაგრამ ხელმისაწვდომია სხვა უფრო უსაფრთხო ვარიანტები იგივე ან მეტი ეფექტურობით.[165]Sundar S, Jha TK, Thakur CP, et al. Injectable paromomycin for visceral leishmaniasis in India. N Engl J Med. 2007 Jun 21;356(25):2571-81. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa066536?url_ver=Z39.88-2003 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17582067?tool=bestpractice.com [166]Jamil KM, Haque R, Rahman R, et al. Effectiveness study of paromomycin IM injection (PMIM) for the treatment of visceral leishmaniasis (VL) in Bangladesh. PLoS Negl Trop Dis. 2015 Oct 23;9(10):e0004118. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4619770 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26496648?tool=bestpractice.com საჭიროა პაციენტების მონიტორინგი ნეფროტოქსიკურობის და ოტოტოქსიკურობის გამოვლენის მიზნით. პარომომიცინის სისტემური ფორმულაციები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მეგლუმინის ანტიმონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
პარამომიცინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
ამფოტერიცინი B
მკურნალობა ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან არანამკურნალები ვისცერული ლეიშმანიოზი შესაძლოა ფატალური აღმოჩნდეს როგორც დედისათვის, ასევე ნაყოფისთვისაც.
მწირ მონაცემებზე დაყრდნობით, ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B წარმოადგენს უსაფრთხო და ეფექტურ სამკურნალო საშუალებას.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [119]Pagliano P, Carannante N, Rossi M, et al. Visceral leishmaniasis in pregnancy: a case series and a systematic review of the literature. J Antimicrob Chemother. 2005 Feb;55(2):229-33. https://academic.oup.com/jac/article/55/2/229/856828?login=false http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15649998?tool=bestpractice.com
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზის შესახებ ინფორმაცია იხილეთ ადგილობრივ გზამკვლევებში. აღმოსავლეთ აფრიკაში უფრო მაღალი დოზაა საჭირო Leishmania donovani-ის სამკურნალოდ.[159]Copeland NK, Aronson NE. Leishmaniasis: treatment updates and clinical practice guidelines review. Curr Opin Infect Dis. 2015 Oct;28(5):426-37. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26312442?tool=bestpractice.com [160]Gebreyohannes EA, Bhagvathula AS, Abegaz TM, et al. Treatment outcomes of visceral leishmaniasis in Ethiopia from 2001 to 2017: a systematic review and meta-analysis. Infect Dis Poverty. 2018 Oct 19;7(1):108. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6194743 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30340519?tool=bestpractice.com
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატი ან პარომომიცინი
ორსულობის დროს ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები არ არის რეკომენდებული, რადგან მომატებულია სპონტანური აბორტის ან ნაადრევი მშობიარობის რისკი. პარომომიცინის უსაფრთხოებაზე ორსულობის დროს მონაცემები არ არსებობს.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com თუმცა, თუ სხვა ვარიანტები ხელმისაწვდომი არ არის, მკურნალობა ამ მედიკამენტებით (ცალკეულად ან კომბინაციაში) დასაშვებია ექსპერტის მეთვალყურეობის ქვეშ.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
ამფოტერიცინი B
ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B განიხილება, როგორც საუკეთესო ვარიანტი ვისცერული ლეიშმანიოზის და აივ ინფექციის მქონე პაციენტებისთვის.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis [170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949
იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში გამოიყენება მაღალი ჯამური დოზა. თუმცა, მაღალი დოზის ფონზეც კი, მკურნალობა შეიძლება წარუმატებელი იყოს და რეციდივი ხშირია. აღმოსავლეთ აფრიკაში გამოქვეყნებულ კლინიკურ კვლევაში ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B-ს მონოთერაპიის მიზნობრივმა ეფექტურობამ იმ პაციენტებში, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობის მედიანა უტოლდებოდა 69 უჯრედს/მიკროლიტრზე, შეადგინა მხოლოდ 55%.[171]Diro E, Blesson S, Edwards T, et al. A randomized trial of AmBisome monotherapy and AmBisome and miltefosine combination to treat visceral leishmaniasis in HIV co-infected patients in Ethiopia. PLoS Negl Trop Dis. 2019 Jan 17;13(1):e0006988. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6336227 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30653490?tool=bestpractice.com
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყება ან გაგრძელება
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ანტირეტროვირუსული თერაპია უნდა დაიწყოს ან გაგრძელდეს აივ ინფიცირებულებში, ადგილობრივი გაიდლაინების თანახმად. იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის. იხ. აივ ინფექცია.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
მეორადი პროფილაქტიკა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მეორეული პროფილაქტიკა შესაბამისი ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტების გამოყენებით საჭიროა ყველა პაციენტისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <200-დან 350-მდე უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში მერყეობს (ჯანმრთელობის პანამერიკული ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს CD4-ის უფრო მაღალ ზღურბლს), რადგან რეციდივის რისკი მაღალია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis [170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949
საუკეთესო რეჟიმის თაობაზე კონსენსუსი არ არსებობს, თუმცა გაიდლაინებით რეკომენდებულია სხვადასხვა ვარიანტები.[169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis დამატებითი მითითებებისთვის იხილეთ ადგილობრივი გზამკვლევები.
არ არსებობს კონსენსუსი მეორეული პროფილაქტიკის დასრულების დროის თაობაზე. ზოგიერთი გაიდლაინით რეკომენდებულია შეჩერება, როცა CD4 უჯრედების რაოდენობა მიაღწევს >200-350 უჯრედს/მიკროლიტრზე, ხოლო სხვა გაიდლაინებით რეკომენდებულია მუდმივი თერაპია, რადგან რეციდივის რისკი გრძელდება. აივ ინფიცირებულ ყველა პაციენტში აუცილებელია ფრთხილი მონიტორინგი რეციდივის ამოსაცნობად.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis
კომბინაციური ანტი-ლეიშმანიური თერაპია
ამ კონტექსტში უნდა განიხილებოდეს კომბინირებული თერაპია. ლიპოსომური ამფოტერიცინი B-ს და მილტეფოზინის კომბინაციამ 88%-იანი მიზნობრივი ეფექტურობა აჩვენა აღმოსავლეთ აფრიკაში, პაციენტებში, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობის მედიანა 54 უჯრედი/მიკროლიტრი იყო.[171]Diro E, Blesson S, Edwards T, et al. A randomized trial of AmBisome monotherapy and AmBisome and miltefosine combination to treat visceral leishmaniasis in HIV co-infected patients in Ethiopia. PLoS Negl Trop Dis. 2019 Jan 17;13(1):e0006988. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6336227 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30653490?tool=bestpractice.com ინდოეთში, მილტეფოზინისა და ლიპოსომური ამფოტერიცინი B-ის კომბინაცია ასოცირდება 96%-იან მიზნობრივ ეფექტურობასთან, მილტეფოზინის მონოთერაპიასთან შედარებით (85%).[172]Burza S, Mahajan R, Kazmi S, et al. AmBisome monotherapy and combination AmBisome-Miltefosine therapy for the treatment of visceral leishmaniasis in patients coinfected with human immunodeficiency virus in India: a randomized open-label, parallel-Arm, phase 3 trial. Clin Infect Dis. 2022 Oct 12;75(8):1423-32. https://www.doi.org/10.1093/cid/ciac127 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35147680?tool=bestpractice.com
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) რეკომენდაციით, აღმოსავლეთ აფრიკასა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში, აივ კოინფექციის მქონე პირებისთვის, ლიპოსომური ამფოტერიცინი B-სა და მილტეფოზინის კომბინაცია უპირატესია ლიპოსომური ამფოტერიცინი B-ს მონოთერაპიასთან შედარებით.[62]World Health Organization. WHO guideline for the treatment of visceral leishmaniasis in HIV co-infected patients in East Africa and South-East Asia. June 2022 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/9789240048294
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
და
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყება ან გაგრძელება
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ანტირეტროვირუსული თერაპია უნდა დაიწყოს ან გაგრძელდეს აივ ინფიცირებულებში, ადგილობრივი გაიდლაინების თანახმად. იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის. იხ. აივ ინფექცია.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
მეორადი პროფილაქტიკა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მეორეული პროფილაქტიკა შესაბამისი ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტების გამოყენებით საჭიროა ყველა პაციენტისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <200-დან 350-მდე უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში მერყეობს (ჯანმრთელობის პანამერიკული ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს CD4-ის უფრო მაღალ ზღურბლს), რადგან რეციდივის რისკი მაღალია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis [170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949
საუკეთესო რეჟიმის თაობაზე კონსენსუსი არ არსებობს, თუმცა გაიდლაინებით რეკომენდებულია სხვადასხვა ვარიანტები.[169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis დამატებითი მითითებებისთვის იხილეთ ადგილობრივი გზამკვლევები.
არ არსებობს კონსენსუსი მეორეული პროფილაქტიკის დასრულების დროის თაობაზე. ზოგიერთი გაიდლაინით რეკომენდებულია შეჩერება, როცა CD4 უჯრედების რაოდენობა მიაღწევს >200-350 უჯრედს/მიკროლიტრზე, ხოლო სხვა გაიდლაინებით რეკომენდებულია მუდმივი თერაპია, რადგან რეციდივის რისკი გრძელდება. აივ ინფიცირებულ ყველა პაციენტში აუცილებელია ფრთხილი მონიტორინგი რეციდივის ამოსაცნობად.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები
აივ კოინფექციის დროს გამოყენება დაკავშირებულია მაღალ სიკვდილობასთან და მძიმე რეაქციებთან, ამიტომ სხვა ვარიანტებია უპირატესი.[173]Cota GF, de Sousa MR, Fereguetti TO, et al. Efficacy of anti-leishmania therapy in visceral leishmaniasis among HIV infected patients: a systematic review with indirect comparison. PLoS Negl Trop Dis. 2013 May 2;7(5):e2195. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3642227 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23658850?tool=bestpractice.com [174]Laguna F, Lopez-Velez R, Pulido F, et al. Treatment of visceral leishmaniasis in HIV-infected patients: a randomized trial comparing meglumine antimoniate with amphotericin B. Spanish HIV-Leishmania Study Group. AIDS. 1999 Jun 18;13(9):1063-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10397536?tool=bestpractice.com [175]Delgado J, Macías J, Pineda JA, et al. High frequency of serious side effects from meglumine antimoniate given without an upper limit dose for the treatment of visceral leishmaniasis in human immunodeficiency virus type-1-infected patients. Am J Trop Med Hyg. 1999 Nov;61(5):766-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10586909?tool=bestpractice.com
შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., პანკრეატიტი, QT ინტერვალის გახანგრძლივება), რაზეც საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი.
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი კომერციულად ხელმისაწვდომია ევროპაში.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
მეგლუმინის ანტიმონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყება ან გაგრძელება
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ანტირეტროვირუსული თერაპია უნდა დაიწყოს ან გაგრძელდეს აივ ინფიცირებულებში, ადგილობრივი გაიდლაინების თანახმად. იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის. იხ. აივ ინფექცია.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
მეორადი პროფილაქტიკა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მეორეული პროფილაქტიკა შესაბამისი ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტების გამოყენებით საჭიროა ყველა პაციენტისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <200-დან 350-მდე უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში მერყეობს (ჯანმრთელობის პანამერიკული ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს CD4-ის უფრო მაღალ ზღურბლს), რადგან რეციდივის რისკი მაღალია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis [170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949
საუკეთესო რეჟიმის თაობაზე კონსენსუსი არ არსებობს, თუმცა გაიდლაინებით რეკომენდებულია სხვადასხვა ვარიანტები.[169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis
არ არსებობს კონსენსუსი მეორეული პროფილაქტიკის დასრულების დროის თაობაზე. ზოგიერთი გაიდლაინით რეკომენდებულია შეჩერება, როცა CD4 უჯრედების რაოდენობა მიაღწევს >200-350 უჯრედს/მიკროლიტრზე, ხოლო სხვა გაიდლაინებით რეკომენდებულია მუდმივი თერაპია, რადგან რეციდივის რისკი გრძელდება. აივ ინფიცირებულ ყველა პაციენტში აუცილებელია ფრთხილი მონიტორინგი რეციდივის ამოსაცნობად.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis
ამფოტერიცინი B
იმუნოსუპრესიის სხვა ფორმებია: მყარი ორგანოს ტრანსპლანტაცია, ლიმფური ან ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი მდგომარეობა, მკურნალობა იმუნოსუპრესანტებით სხვა ჩვენებების გამო.
მკურნალობა შესაძლებელია სხვადასხვა რეჟიმით, მაგრამ რეკომენდებულია ლიპოსომური ამფოტერიცინ-B, განსაკუთრებით მყარი ორგანოების რეციპიენტებში.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [168]Gajurel K, Dhakal R, Deresinski S. Leishmaniasis in solid organ and hematopoietic stem cell transplant recipients. Clin Transplant. 2017 Jan;31(1). http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27801541?tool=bestpractice.com
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
შეწყვიტეთ იმუნოსუპრესანტები ან შეამცირეთ დოზა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
თუ პაციენტი იმუნოსუპრესანტებს იღებს სხვა ჩვენებით, განიხილეთ დოზის შემცირება ან მედიკამენტის შეწყვეტა, თუ ეს შესაძლებელია. აღნიშნული ეფუძნება ექსპერტულ მოსაზრებებას, რადგან მონაცემები მწირია.[168]Gajurel K, Dhakal R, Deresinski S. Leishmaniasis in solid organ and hematopoietic stem cell transplant recipients. Clin Transplant. 2017 Jan;31(1). http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27801541?tool=bestpractice.com იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის.
მეორადი პროფილაქტიკა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მეორეული პროფილაქტიკა განიხილეთ ინდივიდუალურად, განსაკუთრებით თუ პაციენტს აქვს რეციდივის ანამნეზი და იმუნოსუპრესიული მდგომარეობა გრძელდება. მიუხედავად იმისა, რომ რეციდივი ხშირია, განსაკუთრებით მყარი ორგანოს რეციპიენტებში (დაახლ. 25%), მეორეული პროფილაქტიკის როლის შესახებ არსებული მონაცემები მწირია. ამერიკის ინფექციური დაავადებების საზოგადოების/ტროპიკული მედიცინისა და ჰიგიენის ამერიკული საზოგადოების გაიდლაინებით რეკომენდებული არ არის მეორეული პროფილაქტიკა პაციენტებში, რომელთაც რეციდივი არ ჰქონიათ, მაგრამ მცირე რეტროსპექტულ, შემთხვევა-კონტროლის კვლევაში რეციდივის რისკი მეორეული პროფილაქტიკის ფონზე მცირდებოდა 27%-ით.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [178]Clemente W, Vidal E, Girão E, et al. Risk factors, clinical features and outcomes of visceral leishmaniasis in solid-organ transplant recipients: a retrospective multicenter case-control study. Clin Microbiol Infect. 2015 Jan;21(1):89-95. https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(14)00008-1/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25636932?tool=bestpractice.com
ამფოტერიცინი B
მკურნალობა ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან არანამკურნალები ვისცერული ლეიშმანიოზი შესაძლოა ფატალური აღმოჩნდეს როგორც დედისათვის, ასევე ნაყოფისთვისაც.
მწირ მონაცემებზე დაყრდნობით, ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B წარმოადგენს უსაფრთხო და ეფექტურ სამკურნალო საშუალებას.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [119]Pagliano P, Carannante N, Rossi M, et al. Visceral leishmaniasis in pregnancy: a case series and a systematic review of the literature. J Antimicrob Chemother. 2005 Feb;55(2):229-33. https://academic.oup.com/jac/article/55/2/229/856828?login=false http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15649998?tool=bestpractice.com
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
დამხმარე მკურნალობა
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მართვა უნდა მოიცავდეს ისეთ ხშირ გართულებებს, როგორიცაა სითხის მოცულობის შემცირება, მალნუტრიცია, ანემია და თანდართული ბაქტერიული ინფექცია (მაგ., პნევმონია) ან პარაზიტული ინფექციები (მაგ., მალარია).
ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყება ან გაგრძელება
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
ანტირეტროვირუსული თერაპია უნდა დაიწყოს ან გაგრძელდეს აივ ინფიცირებულებში, ადგილობრივი გაიდლაინების თანახმად. ორსულებს ესაჭიროებათ მათთვის რეკომენდებული სპეციფიკური რეჟიმი. იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის. იხ. აივ ინფექცია ორსულობის დროს.
შეწყვიტეთ იმუნოსუპრესანტები ან შეამცირეთ დოზა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
თუ პაციენტი იმუნოსუპრესანტებს იღებს სხვა ჩვენებით, განიხილეთ დოზის შემცირება ან მედიკამენტის შეწყვეტა, თუ ეს შესაძლებელია. აღნიშნული ეფუძნება ექსპერტულ მოსაზრებებას, რადგან მონაცემები მწირია.[168]Gajurel K, Dhakal R, Deresinski S. Leishmaniasis in solid organ and hematopoietic stem cell transplant recipients. Clin Transplant. 2017 Jan;31(1). http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27801541?tool=bestpractice.com იმუნური ფუნქციის გაუმჯობესება აუცილებელია ვისცერული ლეიშმანიოზოს მკურნალობისთვის.
მეორადი პროფილაქტიკა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
მეორეული პროფილაქტიკა შესაბამისი ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტების გამოყენებით საჭიროა ყველა აივ ინფიცირებული პაციენტისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <200-დან 350-მდე უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში მერყეობს (ჯანმრთელობის პანამერიკული ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს CD4-ის უფრო მაღალ ზღურბლს), რადგან რეციდივის რისკი მაღალია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis [170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949
იმუნოსუპრესიის სხვა ფორმების მქონე პაციენტებში მეორეული პროფილაქტიკა განიხილეთ ინდივიდუალურად, განსაკუთრებით, თუ პაციენტს აქვს რეციდივის ანამნეზი და იმუნოსუპრესიული მდგომარეობა გრძელდება.
კალა-აზარის-შემდგომი კანის ლეიშმანიოზი
სისტემური ანტი-ლეიშმანიური მკურნალობა
მკურნალობა აღმოსავლეთ აფრიკელ პაციენტებში ნაჩვენებია კალა-აზარის-შემდგომი კანის ლეიშმანიოზის მძიმე ან არა-თვითგანკურნებადი ფორმის დროს, ინდური ფორმის დროს და იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში.[6]Zijlstra EE, Musa AM, Khalil EA, et al. Post-kala-azar dermal leishmaniasis. Lancet Infect Dis. 2003 Feb;3(2):87-98. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12560194?tool=bestpractice.com
მილტეფოზინი: რეკომენდებულია პირველი რიგის მკურნალობის სახით სამხრეთ აზიაში.[185]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases – report of a meeting of the WHO Expert Committee on the Control of Leishmaniases. 2010 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/44412/1/WHO_TRS_949_eng.pdf ერთადერთი პერორალური ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტია. ხშირია მნიშვნელოვანი არასასურველი ეფექტები, როგორებიცაა გულისრევა, ღებინება და მუცლის ტკივილი. ლიპოსომური ამფოტერიცინი B-ისა და მილტეფოზინის კომბინირებული თერაპია ასოცირდებოდა 100%-იან მიზნობრივ ეფექტურობასთან სამხრეთ აზიაში.[184]Ramesh V, Dixit KK, Sharma N, et al. Assessing the efficacy and safety of liposomal amphotericin B and miltefosine in combination for treatment of post kala-azar dermal leishmaniasis. J Infect Dis. 2020 Feb 3;221(4):608-17. https://www.doi.org/10.1093/infdis/jiz486 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31854451?tool=bestpractice.com
ამფოტერიცინი-B: განიხილება მეორე რიგის პრეპარატად სამხრეთ აზიაში.[170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949 ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B გარკვეული მიზნობრივი ეფექტურობით ხასიათდება, რეგიონის ზოგიერთი ლიმიტირებული კვლევის მიხედვით.[182]Musa AM, Khalil EA, Mahgoub FA, et al. Efficacy of liposomal amphotericin B (AmBisome) in the treatment of persistent post-kala-azar dermal leishmaniasis (PKDL). Ann Trop Med Parasitol. 2005 Sep;99(6):563-9. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16156969?tool=bestpractice.com [181]Basher A, Maruf S, Nath P, et al. Case report: treatment of widespread nodular post kala-azar dermal leishmaniasis with extended-dose liposomal amphotericin B in Bangladesh – a series of four cases. Am J Trop Med Hyg. 2017 Oct;97(4):1111-5. https://www.ajtmh.org/configurable/content/journals$002ftpmd$002f97$002f4$002farticle-p1111.xml?t:ac=journals%24002ftpmd%24002f97%24002f4%24002farticle-p1111.xml http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28820697?tool=bestpractice.com ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა. ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
ხუთვალენტიანი ანტიმონიური პრეპარატები: ხშირად გამოიყენება აღმოსავლეთ აფრიკაში მძიმე ან პერსისტენტული დაავადების დროს.[186]World Health Organization. South Sudan intensifies measures against visceral leishmaniasis to improve health and social well-being of affected populations. Nov 2018 [internet publication]. https://www.who.int/news/item/22-11-2018-south-sudan-intensifies-measures-against-visceral-leishmaniasis-to-improve-health-and-social-well-being-of-affected-populations შეიძლება გამოვლინდეს მძიმე არასასურველი ეფექტები (მაგ., პანკრეატიტი, QT ინტერვალის გახანგრძლივება), რაზეც საჭიროა მჭიდრო მონიტორინგი. ხუთვალენტიანი ანტიმონიური ნაერთები არ არის ხელმისაწვდომი აშშ-ში. ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი კომერციულად ხელმისაწვდომია ევროპაში.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
მილტეფოზინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ნატრიუმის სტიბოგლუკონატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
--და--
პარამომიცინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
მეორეული ვარიანტები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ამფოტერიცინი B
მონაცემები მწირია, მაგრამ რეკომენდაცია ეფუძნება შედარებით უსაფრთხოობას და მილტეფოზინის წინააღმდეგჩვენებას ორსულებში.
ლიპოსომური ამფოტერიცინი-B ყველაზე უსაფრთხოა ზოგადად და ასევე უსაფრთხო აღმოჩნდა ორსულებშიც.
ფასის და ცივი ჯაჭვის საჭიროების გამო ლიმიტირებულია გლობალურად და ამფოტერიცინი-B დეზოქსიქოლატი არის მისაღები ალტერნატივა.
ზოგადად, კარგი ამტანობა ახასიათებს; თუმცა, პაციენტები საჭიროებენ მონიტორინგს ნეფროტოქსიკურობაზე, ელექტროლიტების დარღვევასა და ანემიაზე.
დოზა დამოკიდებულია ორგანიზმსა და გეოგრაფიულ მდებარეობაზე; მედიკამენტის არჩევისა და დოზირებაზე ინფორმაციისთვის მიმართეთ ადგილობრივ გზამკვლევებს.
პირველადი პარამეტრები
ამფოტერიცინი B ლიპოსომური: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
ან
ამფოტერიცინი B დეზოქსიქოლატი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.
რეციდივები
განმეორებითი მკურნალობა
სათანადო მკურნალობის ფონზე რეციდივი იშვიათია იმუნოკომპეტენტურ მასპინძლებში. საჭიროა რეციდივის ნიშნების მონიტორინგი, განსაკუთრებით, აივ/შიდსის მქონე ან იმუნოკომპრომისულ პირებში.
განმეორებითი მკურნალობის საჭიროების შემთხვევაში საუკეთესო რეჟიმის შესარჩევად საჭიროა ექსპერტის კონსულტაცია.
ამფოტერიცინი-B მისაღები ვარიანტია ლორწოვანი ლეიშმანიოზის დროს, განსაკუთრებით, თუ მკურნალობა წარუმატებელია ან ფიქსირდება რეციდივი.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
ვისცერული ლეიშმანიოზის მქონე, იმუნოკომპეტენტურ პაციენტებს, რომელთაც საწყის თერაპიაზე არ აქვთ დადებითი შედეგი, ან აღენიშნებათ რეციდივი, უნდა ჩაუტარდეთ სხვა კლასის ანტი-ლეიშმანიური პრეპარატებით (ან მათი კომბინაციით) მკურნალობის სრული კურსი. თუმცა, თუ თავდაპირველი მკურნალობა მოიცავდა ლიპოსომურ ამფოტერიცინ-B-ს, განმეორებითი მკურნალობა შესაძლებელია იმავე მედიკამენტით, უფრო მაღალი ჯამური დოზებით.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [107]Burza S, Croft SL, Boelaert M. Leishmaniasis. Lancet. 2018 Sep 15;392(10151):951-70. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30126638?tool=bestpractice.com
ვისცერული ლეიშმანიოზის მქონე იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში, რომელთაც რეციდივი აღენიშნებათ, მისაღებია მკურნალობა ლიპოსომური ამფოტერიცინ-B-ით, თუნდაც იმ შემთხვევაში, როცა პირველადი თერაპია ამავე მედიკამენტითაა ჩატარებული, რადგან წარუმატებლობის მიზეზად ამ შემთხვევაში მიიჩნევა იმუნოლოგიური ფაქტორი და არა მედიკამენტის მიმართ რეზისტენტობა. ალტერნატივად დასაშვებია სხვა ვარიანტებისა და კომბინაციური თერაპიების მოსინჯვა.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას