ლეიშმანიოზი

პირველადი პრევენცია დამოკიდებულია ენდემურ რეგიონებში ძილის ჩვევებზე; ქვიშის ბუზების რაოდენობაზე, გავრცელებასა და სახესხვაობაზე; და გადაცემის გზებზე (ანთროპონოზური ან ზოონოზური).[1]Reithinger R, Dujardin JC, Louzir H, et al. Cutaneous leishmaniasis. Lancet Infect Dis. 2007 Sep;7(9):581-96. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17714672?tool=bestpractice.com [2]Chappuis F, Sundar S, Hailu A, et al. Visceral leishmaniasis: what are the needs for diagnosis, treatment and control? Nat Rev Microbiol. 2007 Nov;5(11):873-82. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17938629?tool=bestpractice.com ინფექციისა და დაავადების პრევენცია ეფუძნება ადამიანის და სხვა რეზერვუარების კონტროლს.[63]Stockdale L, Newton R. A review of preventative methods against human leishmaniasis infection. PLoS Negl Trop Dis. 2013 Jun 20;7(6):e2278. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3688540 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23818997?tool=bestpractice.com ეს მოიცავს ადრეულ გამოვლენას და, ანთროპონოზური ტრანმისიის ციკლისთვის, პაციენტის მკურნალობას; ზოონოზური გადაცემის ციკლისთვის - მღრღნელების საცხოვრებლების მოშლას ან ძაღლებისთვის საყელურის გამოყენებას; ვექტორების კონტროლს (ინსექტიციდების გამოყენება სახლებში, ქვიშის ბუზის ზოგიერთი სახეობის საწინააღმდეგოდ); ან პირადი დაცვის მეთოდებს (მაგ., ტოპიკური საშუალება კანის დასაცავად, ტანსაცმლის გამოყენება ზედაპირის დასაფარად, საწოლის ინსექტიციდიანი ბადეები, ფარდები ან გადასაფარებლები).[1]Reithinger R, Dujardin JC, Louzir H, et al. Cutaneous leishmaniasis. Lancet Infect Dis. 2007 Sep;7(9):581-96. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17714672?tool=bestpractice.com [2]Chappuis F, Sundar S, Hailu A, et al. Visceral leishmaniasis: what are the needs for diagnosis, treatment and control? Nat Rev Microbiol. 2007 Nov;5(11):873-82. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17938629?tool=bestpractice.com [64]Matlashewski G, Arana B, Kroeger A, et al. Visceral leishmaniasis: elimination with existing interventions. Lancet Infect Dis. 2011 Apr;11(4):322-5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21453873?tool=bestpractice.com [65]Romero GA, Boelaert M. Control of visceral leishmaniasis in Latin America: a systematic review. PLoS Negl Trop Dis. 2010 Jan 19;4(1):e584. https://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0000584 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20098726?tool=bestpractice.com

არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ პრევენცია და კონტროლი ამცირებს დაავადების ინციდენტობას.[66]González U, Pinart M, Sinclair D, et al, Vector and reservoir control for preventing leishmaniasis. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Aug 5;2015(8):CD008736. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD008736.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26246011?tool=bestpractice.com დაზუსტებით ცნობილი არ არის, აქვს თუ არა ხანგრძლივი ინსექტიციდური მოქმედების საწოლის ბადეების ფართო გავრცელებას დამატებითი დამცველობითი ეფექტი ვისცერული ლეიშმანიოზის კონტროლის მიზნით, არსებულ ღონისძიებებთან შედარებით ინდოეთსა და ნეპალში.[67]Picado A, Singh SP, Rijal S, et al. Longlasting insecticidal nets for prevention of Leishmania donovani infection in India and Nepal: paired cluster randomised trial. BMJ. 2010 Dec 29;341:c6760. https://www.bmj.com/content/341/bmj.c6760.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21190965?tool=bestpractice.com [68]Chowdhury R, Dotson E, Blackstock AJ, et al. Comparison of insecticide-treated nets and indoor residual spraying to control the vector of visceral leishmaniasis in Mymensingh District, Bangladesh. Am J Trop Med Hyg. 2011 May;84(5):662-7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21540372?tool=bestpractice.com ზოონოზური ვისცერული ლეიშმანიოზის კონტროლის მიზნით ძაღლების მოკვლა არ არის გამართლებული.[69]Costa CH. How effective is dog culling in controlling zoonotic visceral leishmaniasis? A critical evaluation of the science, politics and ethics behind this public health policy. Rev Soc Bras Med Trop. 2011 Mar-Apr;44(2):232-42. https://www.researchgate.net/publication/51021007_How_effective_is_dog_culling_in_controlling_zoonotic_visceral_leishmaniasis_A_critical_evaluation_of_the_science_politics_and_ethics_behind_this_public_health_policy http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21468480?tool=bestpractice.com [70]Sousa-Paula LC, Silva LGD, Sales KGDS, et al. Failure of the dog culling strategy in controlling human visceral leishmaniasis in Brazil: a screening coverage issue? PLoS Negl Trop Dis. 2019 Jun 26;13(6):e0007553. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6615633 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31242193?tool=bestpractice.com

მიუხედავად იმისა, რომ კონტროლირებული Leishmania major ინფექცია (ლეიშმანიზაცია) იცავს ჰომოლოგიური ინფექციისგან, ადამიანისთვის ლეიშმანიოზის ეფექტური ვაქცინა ჯერჯერობით არ არსებობს.[71]Melby PC. Experimental leishmaniasis in humans: review. Rev Infect Dis. 1991 Sep-Oct;13(5):1009-17. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1962075?tool=bestpractice.com თუმცა, მესამე თაობის ვაქცინა ადამიანებში ვისცერული და კალა-აზარის-შემდგომი კანის ლეიშმანიოზის საწინააღმდეგოდ გამოკვლეულია 1-ლი ფაზის კლინიკური კვლევის ფარგლებში.[72]Osman M, Mistry A, Keding A, et al. A third generation vaccine for human visceral leishmaniasis and post kala azar dermal leishmaniasis: first-in-human trial of ChAd63-KH. PLoS Negl Trop Dis. 2017 May 12;11(5):e0005527. https://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0005527 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28498840?tool=bestpractice.com გარდა ამისა, სუდანში ჩატარებული უსაფრთხოებისა და იმუნოგენურობის მე-2 ფაზის კვლევის ფარგლებში შეფასდა შიმპანზეს ადენოვირუსზე დაფუძნებული (ChAd63-KH) ვაქცინა, სადაც 7/23 პაციენტმა (30.4%) აჩვენა >90% კლინიკური გაუმჯობესება და დაფიქსირდა მინიმალური გვერდითი რეაქციები.[73]ClinicalTrials.gov. A study to assess the safety, efficacy and immunogenicity of leishmania vaccine ChAd63-KH in PKDL. Apr 2020 [internet publication]. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03969134 [74]ClinicalTrials.gov. A study of a new leishmania vaccine candidate ChAd63-KH (Leish2a). Jan 2020 [internet publication]. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02894008 [75]Younis BM, Osman M, Khalil EAG, et al. Safety and immunogenicity of ChAd63-KH vaccine in post-kala-azar dermal leishmaniasis patients in Sudan. Mol Ther. 2021 Jul 7;29(7):2366-77. https://www.doi.org/10.1016/j.ymthe.2021.03.020 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33781913?tool=bestpractice.com მიმდინარეობს რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევა.[73]ClinicalTrials.gov. A study to assess the safety, efficacy and immunogenicity of leishmania vaccine ChAd63-KH in PKDL. Apr 2020 [internet publication]. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03969134

მეორეული პროფილაქტიკა შესაბამისი ანტი-ლეიშმანიური მედიკამენტების გამოყენებით საჭიროა ყველა აივ ინფიცირებული პაციენტისთვის, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა <200-დან 350-მდე უჯრედი/მიკროლიტრის ფარგლებში მერყეობს (ჯანმრთელობის პანამერიკული ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს CD4-ის უფრო მაღალ ზღურბლს), რადგან რეციდივის რისკი მაღალია.[8]Aronson N, Herwaldt BL, Libman M, et al. Diagnosis and treatment of leishmaniasis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America (IDSA) and the American Society of Tropical Medicine and Hygiene (ASTMH). Clin Infect Dis. 2016 Dec 15;63(12):1539-57. https://academic.oup.com/cid/article/63/12/1539/2645617 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27941143?tool=bestpractice.com [145]Pan American Health Organization. Guideline for the treatment of Leishmaniasis in the Americas. Second edition. Sep 2022 [internet publication]. https://iris.paho.org/handle/10665.2/56120 [169]National Institutes of Health, Centers for Disease Control and Prevention, HIV Medicine Association, and Infectious Diseases Society of America. Panel on Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in adults and adolescents with HIV: Leishmaniasis. 2017 [internet publication]. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/leishmaniasis ​[170]World Health Organization. WHO technical report series 949: control of the leishmaniases - report of a meeting of the WHO Expert Committee on the control of leishmaniases. 2010 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-TRS-949 ​​ იმუნოსუპრესიის სხვა ფორმების მქონე პაციენტებში განიხილება მეორადი პროფილაქტიკა ინდივიდუალურად, განსაკუთრებით იმ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ადრეული რეციდივის ისტორია, რომლებისთვისაც იმუნოსუპრესიული მდგომარეობა გრძელდება. იხ მართვის მიდგომა.