ნახშირჟანგით მოწამვლა
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
ყველა პაციენტის
დამხმარე მოვლა და მონიტორინგი
მოაცილეთ მსხვერპლი ან მსხვერპლები CO-ს ექსპოზიციის გარემოს დაუყოვნებლივ.
დეტალური კარდიოპულმონური და ნევროლოგიური მონიტორინგი უნდა ჩაუტარდეს ყველა პაციენტს, რომლებიც CO-თი არიან მოწამლულნი. კარბოქსიჰემოგლობინის (CO-Hb) მონიტორინგი შესაძლებელია, თუმცა მისი დონე პაციენტებთან, რომლებმაც ჟანგბადი მიიღეს ან სიმპტომები საგრძნობლად გვიან გამოუვლინდათ, შეიძლება დაბალი იყოს. შესაძლებელია ეკგ-ის და გულის ბიომარკერების მონიტორინგი საშუალო ან მძიმე მოწამვლის შემთხვევაში გულის დისფუნქციის შესახებ მტკიცებულების მოსაპოვებლად (სიმპტომების სიმძიმის და/ან CO-Hb >25% დონის შემთხვევაში) და როცა ეჭვია გულის ჩართულობაზე.
რეკომენდებულია ლაქტატის მონიტორინგი მეტაბოლური აციდოზის შესაფასებლად, სისხლში გლუკოზის გაზომვა ჰიპოგლიკემიის, როგორც შეცვლილი ფსიქოლოგიური მდგომარეობის გამომწვევის გამოსარიცხად და კრეატინ კინაზას გაზომვა რაბდომიოლიზის მონიტორინგისთვის. ორსულ ქალებთან აუცილებელია ნაყოფის მონიტორინგი ნაყოფის ან ახალშობილის დისტრესის გამოსავლენად.
ოქსიგენოთერაპია მაღალი ნაკადით
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
მაღალი ნაკადით ოქსიგენოთერაპია უნდა დავიწყოთ რაც შეიძლება სწრაფად, როგორც კი აღნიშნულ დიაგნოზზე ვიფიქრებთ და არ უნდა შევწყვიტოთ სანამ ეს დიაგნოზი არ გამოირიცხება.
მკურნალობა იწყება ჟანგბადის ცალმხრივი ნიღბით მიუხედავად CO-ოქსიმეტრიის მაჩვენებლებისა ან SaO2-ს დონისა; იმავე დროს, პაციენტების შეფასება ხდება ჰიპერბარული ოქსიგენოთერაპიისთვის, რათა რაც შიძლება მალე დაიწყოს თერაპია. მკურნალობის ხანგრძლივობა კლინიკური სურათის და კარბოქსიჰემოგლობინის დონეების მიხედვით უნდა გადაწყდეს.
ჰიპერბარული ოქსიგენოთერაპია (HBO)
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
განიხილება პაციენტებთან, ვისთანაც აღინიშნება შემდეგი: ცნობიერების დაკარგვა; გულის იშემიური ცვლილებები, ნევროლოგიური დეფიციტი, მნიშვნელოვანი მეტაბოლური აციდოზი, CO-Hb დონე >25%.[4]Rose JJ, Wang L, Xu Q, et al. Carbon monoxide poisoning: pathogenesis, management, and future directions of therapy. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Mar 1;195(5):596-606. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5363978 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27753502?tool=bestpractice.com [27]Centers for Disease Control and Prevention. Clinical Guidance for Carbon Monoxide (CO) Poisoning. Nov 2020 [internet publication]. https://www.cdc.gov/disasters/co_guidance.html [54]Hampson NB, Moon RE, Weaver LK. Another perspective on ACEP policy on critical issues in carbon monoxide poisoning: Invited commentary. Undersea Hyperb Med. 2017 Mar-Apr;44(2):89-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28777898?tool=bestpractice.com [55]Weaver LK, Hopkins RO, Chan KJ, et al. Hyperbaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning. N Engl J Med. 2002 Oct 3;347(14):1057-67. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa013121#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12362006?tool=bestpractice.com [56]Cowl CT. Justifying hyperbaric oxygen delivery for carbon monoxide poisoning: time to respond to pressure with a large-scale randomized controlled trial. Chest. 2017 Nov;152(5):911-13. https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31318-1/pdf http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29126532?tool=bestpractice.com [57]Weaver LK. Carbon monoxide poisoning. Undersea Hyperb Med. 2020 First Quarter;47(1):151-69. https://www.doi.org/10.22462/01.03.2020.17 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32176957?tool=bestpractice.com გადაუდებელი დახმარების ექიმთა ამერიკული კოლეჯი (ACEP) რეკომენდაციას უწევს სასწრაფო დახმარების ექიმებს გამოიყენონ ჰიპერბარიული ჟანგბადის თერაპია ან მაღალი ნაკადის ნორმობარიული თერაპია CO-ით მწვავე მოწამვლისთვის. ACEP აღიარებს, რომ არ არსებობს მკაფიო მტკიცებულება იმისა, რომ ერთი მიდგომა უფრო ეფექტურია, ვიდრე მეორე, დაგვიანებული ნეიროკოგნიტური შედეგების გამოვლენის თვალსაზრისით. ACEP-ის რეკომენდაცია გამიზნულია იმ ექიმების დასახმარებლად, რომლებიც აირჩევენ არ ჩაუტარონ პაციენტებს ჰიპერბარიული ჟანგბადის თერაპია, მაგალითად, დროის ან გეოგრაფიული შეზღუდვების გამო.[31]Wolf SJ, Maloney GE, Shih RD, et al; American College of Emergency Physicians Clinical Policies Subcommittee (Writing Committee) on Carbon Monoxide Poisoning. Clinical policy: critical issues in the evaluation and management of adult patients presenting to the emergency department with acute carbon monoxide poisoning. Ann Emerg Med. 2017 Jan;69(1):98-107.e6. http://www.annemergmed.com/article/S0196-0644(16)31345-2/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27993310?tool=bestpractice.com ექვსი კლინიკური კვლევის მეტა-ანალიზის თანახმად, ჰიპერბარულ ჟანგბადს მოგვიანებითი ნეიროკოგნიტური დეფიციტის პრევენციის კუთხით სარწმუნო სარგებელი არ ახასიათებს .[58]Buckley NA, Juurlink DN, Isbister G, et al. Hyperbaric oxygen for carbon monoxide poisoning. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Apr 13;2011(4):CD002041. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD002041.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21491385?tool=bestpractice.com აღნიშნული ანალიზის ერთი შეზღუდვა იყო კვლევებში პირველადი გამოსავლის ჰეტეროგენულობა, ჰიპერბარული ჟანგბადის თერაპიის დოზები და რაოდენობა, მკურნალობის დაყოვნება. კლინიკურ კვლევებში უარყოფითი შედეგებით,ჩვეულებრივ გამოიყენებოდა ჰიპერბარიერული ჟანგბადის კლინიკურად არაეფექტური დოზა.[57]Weaver LK. Carbon monoxide poisoning. Undersea Hyperb Med. 2020 First Quarter;47(1):151-69. https://www.doi.org/10.22462/01.03.2020.17 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32176957?tool=bestpractice.com ერთადერთმა რანდომიზებულმა კონტროლირებადმა კვლევამ (RCT), რომელიც აკმაყოფილებდა ანგარიშგების კვლევის ყველა კონსოლიდირებული სტანდარტების (CONSORT) კრიტერიუმებს RCT-ების ხარისხის შესაფასებლად, აჩვენა მნიშვნელოვანი სარგებელი ჰიპერბარული ჟანგბადისგან.[55]Weaver LK, Hopkins RO, Chan KJ, et al. Hyperbaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning. N Engl J Med. 2002 Oct 3;347(14):1057-67. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa013121#t=article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12362006?tool=bestpractice.com კვლევაში გამოიყენეს დოზირების შემდეგი პროტოკოლი:
პირველი სესია: 3.0 ატმოსფერო 60 წუთი, შემდეგ 2.0 ატმოსფერო 60 წუთი
მეორე და მესამე სესიები: 2.0 ატმოსფერო 120 წუთი.
ერთი შემდგომი კონსენსუსის მოსაზრება რეკომენდაციას უწევდა ამ კვლევის გამოყენებას კლინიკური პრაქტიკის წარმართვისთვის მანამ, სანამ შემდგომი ინფორმაცია არ გახდება ხელმისაწვდომი მომავალი კვლევებიდან[2]Hampson NB, Piantadosi CA, Thom SR, et al. Practice recommendations in the diagnosis, management, and prevention of carbon monoxide poisoning. Am J Respir Crit Care Med. 2012 Dec 1;186(11):1095-101. http://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.201207-1284CI#.VXHCJ8-jMyo http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23087025?tool=bestpractice.com [4]Rose JJ, Wang L, Xu Q, et al. Carbon monoxide poisoning: pathogenesis, management, and future directions of therapy. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Mar 1;195(5):596-606. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5363978 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27753502?tool=bestpractice.com [54]Hampson NB, Moon RE, Weaver LK. Another perspective on ACEP policy on critical issues in carbon monoxide poisoning: Invited commentary. Undersea Hyperb Med. 2017 Mar-Apr;44(2):89-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28777898?tool=bestpractice.com [56]Cowl CT. Justifying hyperbaric oxygen delivery for carbon monoxide poisoning: time to respond to pressure with a large-scale randomized controlled trial. Chest. 2017 Nov;152(5):911-13. https://journal.chestnet.org/article/S0012-3692(17)31318-1/pdf http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29126532?tool=bestpractice.com
თუ საჭიროა ჰიპერბარიული ჟანგბადი, ზოგიერთი ცენტრი გვირჩევს, რომ მკურნალობა დაიწყოს 6 საათის განმავლობაში და არაუგვიანეს 24 საათისა.[40]Eichhorn L, Thudium M, Jüttner B. The diagnosis and treatment of carbon monoxide poisoning. Dtsch Arztebl Int. 2018 Dec 24;115(51-52):863-70. https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/203936 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30765023?tool=bestpractice.com
არაინტუბირებული პაციენტებისთვის ჰიპერბარიული მკურნალობა რეკომენდებულია მანამ, სანამ ნიშნები და სიმპტომები არ გაქრება, ან სანამ კლინიკურ გაუმჯობესებას არ მიაღწევს (ჩვეულებრივ, მაქსიმუმ მკურნალობის სამი კურსი).[57]Weaver LK. Carbon monoxide poisoning. Undersea Hyperb Med. 2020 First Quarter;47(1):151-69. https://www.doi.org/10.22462/01.03.2020.17 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32176957?tool=bestpractice.com ინტუბირებული პაციენტებისთვის, რომელთა ნევროლოგიური გამოკვლევა უნდა იყოს ხანმოკლე აუცილებლობის გამო, რეკომენდებულია სამი მკურნალობის კურსი.[59]Weaver LK, Deru K, Churchill S, et al. A randomized trial of one versus three hyperbaric oxygen sessions for acute carbon monoxide poisoning. Undersea Hyperb Med. 2023 Third Quarter;50(3):325-42. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37708067 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37708067?tool=bestpractice.com
ინტრავენური ინსულინი (და სისხლში გლუკოზის მონიტორინგი)
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ჰიპერგლიკემიის მქონე პაციენტებში ნევროლოგიური გამოსავლები CO-თი მოწამვლის შემდეგ უარესია[60]Santana D, Mosteiro A, Pedrosa L, et al. Clinical relevance of glucose metrics during the early brain injury period after aneurysmal subarachnoid hemorrhage: An opportunity for continuous glucose monitoring. Front Neurol. 2022;13:977307. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2022.977307/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36172028?tool=bestpractice.com მტკიცებულებები ვარაუდობენ, რომ ეს ეხება CO მოწამვლას.[33]White SR, Penney DG. Initial study: effects of insulin and glucose treatment on neurologic outcome after CO poisoning. Ann Emerg Med. 1994;23:606-7.შესაბამისად, რეკომენდებულია ჰიპერგლიკემიის მკურნალობა ინსულინით. თუმცა, თავი უნდა ავარიდოთ სისხლში გლუკოზის ძალიან შემცირებას ზე-აგრესიული მკურნალობის შედეგად.
პირველადი პარამეტრები
ინსულინ ნეიტრალი: დოზირების გაიდლაინებისთვის იხილეთ ადგილობრივი პროტოკოლი
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას