მიდგომა

კლინიკური გამოვლინება ვარირებს იმუნიტეტის სუპრესიის ხარისხის შესაბამისად. აივ-დადებით პაციენტებში დიაგნოზი ჩვეულებრივ ვლინდება ადრეულ ეტაპზე მაშინ, როცა აივ-უარყოფით პაციენტებში შესაძლოა პნევმოცისტური პნევმონიის (PCP) დიაგნოზი დაყოვნდეს და გამოვლინდეს უფრო მძიმე ფორმით. დიაგნოზი დასტურდება ბრონქოალვეოლური ლავაჟის (BAL) სითხეში ან ინდუცირებულ ნახველში ან უფრო იშვიათად, ფილტვის ქსოვილში, მიკროორგანიზმის აღმოჩენით.

ანამნეზი

კლინიცისტებს შესაძლოა ქონდეთ ეჭვი PCP-ზე აივ-დადებითი მოზრდილი ან მოზარდი პაციენტების მკურნალობისას, განსაკუთრებით, თუ ვერ ემორჩილება ანტირეტროვირუსულ მკურნალობას (ART) ან PCP პროფილაქტიკას, ადრე ქონდათ PCP-ს ეპიზოდი და/ან აქვთ CD4 უჯრედების რაოდენობა <200 უჯრედი/მიკროლიტრი.[60]

აივ-დადებითი დედების აივ-განუსაზღვრელი ჩვილები, რომლებსაც რესპირატორული სიმპტომები აქვთ, უნდა შემოწმდენენ პნევმოცისტურ პნევმონიაზე.

პაციენტების სხვა ჯგუფები, რომლებშიც არსებობს ეჭვი PCP-ზე, იმუნოკომპრომისული პირები არიან, რომლებსაც ანამნეზში აქვთ:[31][47][48][49]

  • ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი მდგომარეობა

  • ჰემატოპოეტური უჯრედების ტრანსპლანტაცია

  • სხვა ავთვისებიანი დაავადებები, რომელთა სამკურნალოდ დანიშნული ქიმიოთერაპიის რეჟიმი დაკავშირებულია პნევმოცისტური პნევმონიის >3.5%-იან რისკთან

  • მკვრივი ორგანოების ტრანსპლანტაცია

  • კორტიკოსტეროიდების ქრონიკული გამოყენება სხვა იმუნოსუპრესიულ მედიკამენტებთან და მათ გარეშეც

  • ზოგიერთი პირველადი იმუნოდეფიციტური დაავადება (მაგ. მძიმე კომბინირებული იმუნოდეფიციტი).

ატიპური პნევმონიის მქონე პაციენტებში აივ რისკ-ფაქტორების შეფასება და აივ ტესტის ჩატარება შესაძლოა დაგვეხმაროს PCP-ს რისკის მქონე პაციენტების აღმოჩენაში.

აივ-დადებით PCP პაციენტების გამოვლინება თანდათანობით იწყება დაღლილობით, ცხელებით, შეციებით, ოფლიანობით, არაპროდუქტიული ხველით და დისპნოეთი რამდენიმე კვირის განმავლობაში. PCP-თან დაკავშირებული სხვა ნიშნებია ანამნეზში განმეორებითი ბაქტერიული პნევმონიები, წონაში კლება და პირის ღრუს კანდიდიაზი.[43]

აივ-უარყოფით პაციენტებში გამოვლინება ტიპურად უფრო სწრაფად და უფრო მძიმე ფორმით ხდება.[43] სიმპტომების დაწყება შესაძლოა გამოვლინდეს მაშინ, როცა იმუნოსუპრესიული მედიკამენტების ჩვეული დოზა მცირდება ან წყდება.[61]

იშვიათად, ინფექცია იწვევს ექსტრაპულმონურ გამოვლინებებს პაციენტებში, რომლებსაც შორს წასული აივ აქვთ; თუმცა, შორს წასული შიდსის მქონე ან აივ-დადებით პაციენტებში, რომლებიც არ იღებენ პროფილაქტიკას, შესაძლოა აღინიშნებოდეს სისტემური ინფექცია მხედველობის სიმპტომებით, კოგნიტიური დარღვევებით, რაც ცენტრალურ ნერვულ სისტემას მოიცავს და კუჭ-ნაწლავის სიმპტომებით, როგორიცაა დიარეა.

ფიზიკური გამოკვლევა

ფიზიკალური გასინჯვის შედეგები არასპეციფიკურია და მოიცავს ცხელებას, ტაქიპნოეს და ტაქიკარდიას. ფილტვების გასინჯვის შედეგები ხშირად ნორმალურია, მაგრამ იშვიათად ავლენს მსუბუქ ხიხინს აუსკულტაციისას. ბავშვებს შესაძლოა ქონდეთ ციანოზი. ინფექცია იშვიათად იწვევს ექსტრაპულმონურ გამოვლინებებს, მაგრამ შორს წასული შიდსის მქონე პაციენტებში შესაძლოა იყოს სისტემური ინფექცია.

ცალმხრივი დაქვეითებული სუნთქვის ხმიანობა შესაძლოა პნევმოთორაქსის ნიშანი იყოს. პლევრიტული ტკივილი შესაძლოა პნევმოთორაქსის ნიშანი იყოს, მაგრამ იშვიათია PCP-ს დროს პნევმოთორაქსის გარეშე.

კვლევები

თუ კლინიკური სურათის საფუძველზე არსებობს ეჭვი PCP-ზე და გულმკერდის რენტგენი შეესაბამება PCP-ს, დიაგნოზის დასმის დროს პირველი საფეხური უნდა იყოს ინდუცირებული ნახველის კვლევა Pneumocystis jirovecii-ის არსებობაზე.[62] სპონტანურად ინდუცირებული ნახველის სენსიტიურობა პნევმოცისტური პნევმონიის სადიაგნოსტიკოდ დაბალია, ამიტომ ნახველი არ გამოიყენება. ინდუცირებული ნახველის ტესტირების სენსიტიურობა 50-90%-ია ნიმუშის ხარისხის, შეღებვის მეთოდის, პათოგენის რაოდენობის და დაწესებულების გამოცდილების მიხედვით.[32][63][64][65][66]

თუ ნახველის ინდუქცია უარყოფითია, უნდა შესრულდეს ბრონქოსკოპიური კვლევა ბრონქოალვეოლური ლავაჟით. ბრონქოალვეოლური ლავაჟის მგრძნობელობა 90-99%-ია აივ-დადებით პაციენტებში, შესაბამისად, ის ჩვეულებრივ სრულდება ტრანსბრონქული ბიოფსიის გარეშე.[32] ზოგადად, თუ BAL უარყოფითია აივ-დადებით პაციენტებში, სხვა ეტიოლოგიაზე უნდა ვიფიქროთ და მკურნალობა უნდა შეწყდეს.

ტრანსბრონქული ბიოფსია შესაძლოა შესრულდეს, თუ საწყისი BAL უარყოფითია, მაგრამ კლინიკური ეჭვი PCP -ზე მაღალია ან სხვა დიაგნოზია უფრო სავარაუდო. ტრანსბრონქული ბიოფსიების სენსიტიურობა 95-100%-ია.[32] აივ-უარყოფით პაციენტებში ტრანსბრონქული ბიოფსია უფრო ხშირადაა აუცილებელი დიაგნოზის დასადასტურებლად, რადგანაც ლავაჟი ნაკლებად სენსიტიურია. ტრანსბრონქულ ბიოფსიას ისეთი გართულებების მაღალი რისკი აქვს, როგორიცაა სისხლდენა და პნევმოთორაქსი. პნევმოთორაქსი გამოვლინდა აივ-დადებითი პაციენტების 9%-ში, რომლებსაც ჩაუტრდა ტრანსბრონქული ბიოფსიები ერთ სერიაში, 5%-ში საჭირო გახდა პლევრული სადრენაჟო მილის ჩადგმა.[67]

თუ კლინიკური ეჭვი პნევმოცისტურ პნევმონიაზე კვლავ მაღალია ან წინა ანალიზმა არ გამოავლინა პაციენტის დაავადების ეტიოლოგია, ფილტვის ღია ბიოფსიის ჩატარებაზე უნდა ვიფიქროთ, რათა დადასტურდეს ან გამოირიცხოს პნევმოცისტი, ასევე განისაზღვროს არის, თუ არა რაიმე სხვა პათოლოგია. ფილტვის ღია ბიოფსიის სენსიტიურობა 95-100%-ია.[32]

შრატში მომატებულ LDH-ს (>220 საერთაშორისო ერთეული/ლ) სადიაგნოსტიკო და პროგნოზული მნიშვნელობა აქვს და LDH-ის მაღალი დონეები დაავშირებულია სიკვდილიანობის გაზრდასთან.[68]

არტერიული სისხლის აირები იზომება სიმძიმის დასადგენად:[32]

  • მსუბუქიდან-საშუალო სიმძიმის PCP: არტერიული სისხლის აირები ოთახის ჰაერის pO₂ ≥70 მმ.ვწყ.სვ ან ალვეოლურ-არტერიული (A-a) მაჩვენებლი ≤35 მმ.ვწყ.სვ

  • საშუალოდან-მძიმე ფორმის PCP:არტერიული სისხლის აირები ოთახის ჰაერის pO₂ < 70 მმ.ვწყ.სვ ან ალვეოლურ-არტერიული (A-a) მაჩვენებელი >35 მმ.ვწყ.სვ

პნევმოცისტური პნევმონიის კლინიკური გამოვლინებების მქონე პაციენტებს, რომლებსაც გულმკერდის ნორმალური ან შეუცვლელი რენტგენი აქვთ, უნდა ჩაუტარდეთ გულმკერდის მაღალრეზოლუციური კომპიუტერული ტომოგრაფიული (HRCT) სკანირება ან ფილტვის ფუნქციური სინჯები ნახშირბადის მონოქსიდის დიფუზური ტევადობის გაზომვასთან ერთად. თუ გულმკერდის მაღალრეზოლუციურ კომპიუტერულ ტომოგრაფიაზე ვლინდება სუბპლევრული მინის ნამსხვრევისებრი დაჩრდილვები, ან მაშინ, როდესაც ნახშირბადის მონოქსიდის დიფუზური ტევადობა დაქვეითებულია, პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს ნახველის ინდუქცია, რასაც მოსდევს ბრონქოალვეოლური ლავაჟი (თუ ნახველის ინდუქცია უარყოფითია), რადგანაც დაბურული შუშის მსგავსი გამკვრივებების და ნახშირბადის მონოქსიდის დიფუზური დაქვეითებული ტევადობა მგრძნობიარე, მაგრამ არა სპეციფიკური შედეგებია პნევმოცისტური პნევმონიის დასადგენად.[69][70][71] თუ ორივე ანალიზი უარყოფითია, უნდა ვიფიქროთ სხვა ეტიოლოგიაზე და საჭიროა ჩატარდეს შესაბამისი დიაგნოსტიკური ტესტები. თუ Pneumocystis jirovecii-ის თითოეული დიაგნოსტიკური ნიმუში უარყოფითია, პაციენტს, მაღალი ალბათობით, არ აღენიშნება პნევმოცისტური პნევმონია. შესაბამისად, საჭიროა პაციენტის მონიტორინგი და სხვა ეტიოლოგიებზე ეჭვის მიტანა. კლინიკური სიტუაციის მიხედვით, შესაძლოა საჭირო გახდეს დამატებითი ტესტირება.

PCP-ს დიაგნოზი არ გამორიცხავს მეორე, კონკურენტული პროცესის შესაძლებლობას. თუმცა PCP-ს დიაგნოზის მიკროსკოპულად დადასტურებას ენიჭება უპირატესობა, რადგანაც მრავალ მდგომარეობას შესაძლებელია მსგავსი გამოვლინებები ქონდეს, PCP-ს კლინიკური გამოვლინებების მქონე პაციენტებს შესაძლებელია ჩაუტარდეთ ემპირული მკურნალობა, განსაკუთრებით იქ, სადაც ინდუცირებული ნახველის ან BAL-ის ჩასატარებლად რესურსები შეზღუდულია.

ნახველში ან BAL სითხეში Pneumocystis jirovecii-ის აღმოჩენა ხორციელდება საღებავებით, როგორიცაა ტოლუიდინის ლურჯი, გიემზა, დიფ-ქვიქი და ვერცხლის მეთენამინი. აგრეთვე შეიძლება გამოვიყენოთ ანტიგენის იმუნოფლუორესცენტული ანალიზები (ანტიგენის პირდაპირი ფლუორესცენტული ანალიზი), რომლებიც მაღალსენსიტიურია.[72] ტრანსბრონქულმა ბიოფსიებმა BAL-თან ერთად შესაძლოა გაზარდოს დიაგნოსტიკური სარგებელი.[73]

Pneumocystis jirovecii-ის თუნდაც დაბალი რაოდენობის გამოვლენა შეიძლება ისეთი ანალიზებით, როგორებიცაა პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქცია, რეალური დროის პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქცია და უკუტრანსკრიპციის პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქცია. ამ ანალიზების და S-ადენოზილმეთიონინის პლაზმის დონის დადგენით შესაძლოა გავზარდოთ პნევმოცისტური პნევმონიის დიაგნოსტიკური მგრძნობელობა, თუმცა ეს ტესტები, ძირითადად, არ არის ხელმისაწვდომი. პოლიმერაზას ჯაჭვური რეაქციის ტექნიკები უფრო ხშირად გვაძლევს ცრუ დადებით შედეგს, ვიდრე ჰისტოქიმიური წესით ორგანიზმის შეღებვა.[74][75][76][77][78][79][80]

PCP-ს დიაგნოსტირებისთვის, აგრეთვე, დაინტერესდნენ შრატში (1,3)-ბეტა-D-გლუკანის გაზომვით, სოკოს კედლის ელემენტი.[81][82][83][84][85] ამ კვლევებმა აჩვენა, რომ (1,3)-ბეტა-D-გლუკანი მნიშვნელოვნადაა მომატებული PCP-ს მქონე პაციენტებში, თუმცა უფრო ნაკლებად, ვიდრე PCP-ს მქონე აივ-უარყოფით პაციენტებში და დონეები არ იყო დაკავშირებული სიმძიმესა და მკურნალობაზე პასუხთან.[86] სხვადასხვა პოპულაციაში პნევმონიის დიაგნოზის დროს (1,3)-ბეტა-D-გლუკანის კვლევის მეტაანალიზმა (აივ-ინფიცირებული და აივ-არადაინფიცირებული) აჩვენა, რომ მთლიანი სენსიტიურობა და სპეციფიკურობა იყო 96% და 84%, შესაბამისად.[87] 2015 წლის შედარებით უფრო თანამედროვა მეტა-ანალიზმა გამოავლინა მსგავსი მგრძნობელობა (92%) და სპეციფიკურობა (78%) აივ ინფიცირებულ პაციენტებში; თუმცა, აივ უარყოფით პირებში, მგრძნობელობა (85%) და სპეციფიკურობა (73%) უფრო დაბალი იყო.[88] ერთ-ერთი დიდი კვლევისას, რომელშიც აივ-ინფიცირებული მონაწილეების (n=282) 69%-ს PCP ქონდა, სენსიტიურობა და სპეციფიკურობა იყო 92% და 65% შესაბამისად.[89] სულ მცირე ერთი რესპირატორული სიმპტომის მქონე, შიდსის მქონე 159 პაციენტის კვლევაში, რომელთაგან 139-ს პნევმოცისტური პნევმონია ქონდა, (1,3)-ბეტა-D-გლუკანის (≥80 ნგ/მლ) სენსიტიურობა და სპეციფიკურობა იყო 92.8% და 75.0%, შესაბამისად.[90] მაშინ, როცა სენსიტიურობა შესაძლოა დაგვეხმაროს PCP-ს გამორიცხვაში, როდესაც უფრო სენსიტიური ანალიზები არაა ხელმისაწვდომი, სპეციფიკურობის დაქვეითება განპირობებულია (1,3)-ბეტა-D-გლუკანის განსაზღვრით სხვა სოკოვანი ინფექციების დროს, რადგანაც (1,3)-ბეტა-D-გლუკანი არ არის პნევმოცისტებზე სპეციფიური ცილა და შესაძლოა ნაკლებ საიმედო იყოს აივ არაინფიცირებულ ადამიანებში.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: წინა-უკანა გულმკერდის რენტგენი აჩვენებს ფილტვის მსუბუქ, რეტიკულურ, ბილატერალურ ინტერსტიციულ ინფილტრაციასმეთიუ გინგოს კოლექციიდან, UPMC [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@69f8db9b[Figure caption and citation for the preceding image starts]: წინა-უკანა გულმკერდის რენტგენი აჩვენებს ფილტვის მძიმე ფორმის, ბილატერალურ ინტერსტიციულ ინფილტრაციას პნევმატოცელეებითმეთიუ გინგოს კოლექციიდან, UPMC [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@7ec95267[Figure caption and citation for the preceding image starts]: გულმკერდის კომპიუტერული ტომოგრაფიით ფილტვში ვლინდება ორმხრივი ინტერსტიციული ინფილტრატები და პნემვმატოცელეები (ცისტები), რაც დამახასიათებელია  პნევმოცისტური პნევმონიისათვისმეთიუ გინგოს კოლექციიდან, UPMC [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@6d9e38bb[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ბრონქოალვეოლარული ლავაჟის (BAL) სითხის ფოტომიკროგრაფია, რომელიც გვიჩვენებს პნევმოცისტის კისტებს, გროკოტ-გომორის მეტენამინ-ვერცხლის საღებავით შავად შეღებვას (მეთილის მწვანე კონტრასტით)მეთიუ გინგოს კოლექციიდან, UPMC [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@229f7397

[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პნევმოცისტური პნევმონიის დიაგნოზის ალგორითმი; ბრონქოალვეოლური ლავაჟი (BAL)მეთიუ გინგო, ადაპტირებულია სინგჰიდან, აივ-ს კლინიკური სახელმძღვანელო, 2003 [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@31ea7160

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას