შიგელოზი
- მიმოხილვა
- თეორია
- დიაგნოზი
- მართვა
- მეთვალყურეობა
- წყაროები
მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
შესაძლო ან დადასტურებული შიგელოზი
პერორალური რეჰიდრატაციული ხსნარი
შიგელას დიზენტერიის შემთხვევაში, პერორალური რეჰიდრატაციული თერაპია რეგისტრირებული პერორალური რეჰიდრატაციული ხსნარების (ORS) გამოყენებით ნაჩვენებია Shigella dysentery-ის დროს მსუბუქიდან საშუალო ფორმის გაუწყლოების შემთხვევაში. რეჰიდრატაციის შემდეგ, ჰიდრატაციის სტატუსის შენარჩუნების მიზნით რეკომენდებულია შემანარჩუნებელი თერაპია ორალური რეჰიდრატაციული ხსნარების გამოყენებით.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf [24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
პერორალური რეჰიდრატაციული თერაპიისთვის რეგისტრირებული ORS ხსნარების გამოყენება ბევრად უსაფრთხოა ნებისმიერ სხვა სასმელთან შედარებით, რომელიც შესაძლოა ზედმეტად კონცენტრირებული აღმოჩნდეს, ან შეიცავდეს ნახშირწყლების და ელექტროლიტების არამიზანშეწონილ კონცენტრაციებს. აგრეთვე პრობლემურია თვითნაკეთი პრეპარატების გამოყენება, რადგან არ არის დაზღვეული შეცდომებისგან.
დიარეის სამკურნალოდ ყველა ასაკობრივ ჯგუფში ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს დაბალი ოსმოლარობის რეჰიდრატაციული ხსნარების ფორმულებს.[33]UNICEF/WHO. Diarrhoea: why children are still dying and what can be done. 2009 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/9789241598415
ადრეული ნუტრიციული მხარდაჭერა + განათლება ჯანმრთელობის საკითხებზე + ინფექციის კონტროლის ღონისძიებები
მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში
არსებული მონაცემებით, ადრეული ნუტრიციული მხარდაჭერა აუმჯობესებს გამოსავალს, განსაკუთრებით მალნუტრიციის კონტექსტში. კვების გახანგრძლივებული რეჟიმი ხელს უწყობს გამოჯანმრთელების პროცესის წინსვლას. აუცილებელია უზრუნველყოფა ენერგიით და პროტეინებით მდიდარი ყოველდღიური საკვების ხშირი და მცირე ულუფებით. ბუნებრივ კვებაზე მყოფ ახალშობილებს და ბავშვებს უნდა გაუგრძელდეს ძუძუთი კვება ისეთი სიხშირით და ხანგრძლივობით, როგორიც მათ მოთხოვნილებებს შეესაბამება.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
საკვების რაციონში მწვანე ბანანის დამატება ხელს უწყობს შიგელოზის სიმპტომის ხანგრძლივობის შემცირებას 6 თვეზე უფროსი ასაკის ბავშვებისთვის.[34]Rabbani GH, Ahmed S, Hossain I, et al. Green banana reduces clinical severity of childhood shigellosis: a double-blind, randomized, controlled clinical trial. Pediatr Infect Dis J. 2009 May;28(5):420-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19319017?tool=bestpractice.com
დაბალი და საშუალო შემოსავლის შემთხვევაში, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ რეკომენდებულია თუთიის დანამატების 10-დან 14-დღიანი კურსით 6 წლამდე ასაკის ბავშვებში მწვავე დიარეით.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication].
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
[ ]
Is there randomized controlled trial evidence to support the use of oral zinc to treat acute diarrhea in children?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1546/fullსწორი პასუხის ჩვენებაასევე რეკომენდებულია ვიტამინი A.[33]UNICEF/WHO. Diarrhoea: why children are still dying and what can be done. 2009 [internet publication].
https://www.who.int/publications/i/item/9789241598415
ინფორმაცია პირადი ჰიგიენის, კვების და წყლის მიღების შესახებ აუცილებლად უნდა მიეწოდოს ყველა პაციენტს. ამბულატორიული პაციენტები ასევე უნდა ღებულობდნენ ნათელ ინსტრუქციებს, როგორ უზრუნველყონ საკუთარი ტანსაცმელის, პირადი მოხმარების ნივთების, აგრეთვე მათი უშუალო გარემოს დეზინფექცია.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf სექსუალური აქტივობები თავიდან უნდა იქნას აცილებული სიმპტომების დროს და სიმპტომების შეწყვეტიდან 7 დღის განმავლობაში. განავალში არსებული ორგანიზმების გამოყოფა შეიძლება გაგრძელდეს 6 კვირამდე, ამიტომ სექსის დროს ფეკალურ-ორალური კონტაქტი თავიდან უნდა იქნას აცილებული ამ პერიოდის განმავლობაში.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com [35]European Centre for Disease Prevention and Control. Rapid risk assessment: increase in extensively-drug resistant Shigella sonnei infections in men who have sex with men in the EU/EEA and the UK. Feb 2022 [internet publication]. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/rapid-risk-assessment-increase-extensively-drug-resistant-shigella-sonnei
ანტიბიოტიკთერაპია
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ანტიბიოტიკოთერაპია ნაჩვენებია იქ, სადაც იგი კლინიკურად არის ნაჩვენები, ან როდესაც საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ოფიციალური პირები ურჩევენ მკურნალობას ეპიდემიის პირობებში ან შემცირდეს გადაცემის ალბათობა გარკვეულ პირობებში ან სიტუაციებში[37]Centers for Disease Control and Prevention. Emergency preparedness and response: increase in extensively drug-resistant shigellosis in the United States. Feb 2023 [internet publication]. https://emergency.cdc.gov/han/2023/han00486.asp ემპირიული ანტიბიოტიკების კლინიკური ჩვენებები მოიცავს ცხელების ყველა შემთხვევას სისხლიანი დიარეით, ბაცილარული დიზენტერიით და მუცლის კრუნჩხვით.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com ანტიბიოტიკები ასევე რეკომენდირებულია 3 თვემდე ასაკის ჩვილებისთვის, რომლებსაც აქვთ შიგელა ინფექციაზე ეჭვი და ადამიანები, რომლებსაც აქვთ სხეულის ტემპერატურა ≥38,5°C და/ან სეფსისის ნიშნები, რომლებმაც ცოტა ხნის წინ იმოგზაურეს საერთაშორისო მასშტაბით.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com ანტიბიოტიკები შეიძლება განიხილებოდეს იმ ადამიანებში, რომლებსაც აქვთ იმუნოდეფიციტი და აქვთ მძიმე დაავადება და სისხლიანი დიარეა.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
პირველი რიგის არჩევის პრეპარატია აზითრომიცინი,ციპროფლოქსაცინი,ან ცეფტრიაქსონი.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication]. https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis [24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com პრეპარატის შერჩევა დამოკიდებულია ადგილობრივად მიკრობების სენსიტიურობაზე ანტიბიოტიკების მიმართ. თუ ეს შესაძლებელია, ანტიბიოტიკებით მკურნალობამდე უნდა ჩატარდეს ანტიმიკრობული მგრძნობელობის ტესტირება.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication]. https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis პრობლემას წარმოადგენს სრაფად მზარდი რეზიტენტობის განვითარება ინდოეთსა და ჩინეთში.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf [38]Srinivasa H, Baijayanti M, Raksha Y. Magnitude of drug resistant Shigellosis: a report from Bangalore. Indian J Med Microbiol. 2009 Oct-Dec;27(4):358-60. http://www.ijmm.org/article.asp?issn=0255-0857;year=2009;volume=27;issue=4;spage=358;epage=360;aulast=Srinivasa http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19736408?tool=bestpractice.com [39]Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Health Alert Network (HAN). Update – CDC recommendations for managing and reporting Shigella infections with possible reduced susceptibility to ciprofloxacin. 7 June 2018 [internet publication]. https://emergency.cdc.gov/han/han00411.asp [40]Allen GP, Harris KA. In vitro resistance selection in Shigella flexneri by azithromycin, ceftriaxone, ciprofloxacin, levofloxacin, and moxifloxacin. Antimicrob Agents Chemother. 2017 Jun 27;61(7):e00086-17. http://aac.asm.org/content/61/7/e00086-17.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28483960?tool=bestpractice.com შესაბამისად, ის პაციენტები, რომელთა ანამნეზი მოიცავს მგზავრობას აზიის ქვეყნებში, იმყოფებიან ფთორქინოლონების მიმართ რეზისტენტული ინფექციის მომატებული რისკის ქვეშ.[41]Folster JP, Pecic G, Bowen A, et al. Decreased susceptibility to ciprofloxacin among Shigella isolates in the United States, 2006 to 2009. Antimicrob Agents Chemother. 2011 Apr;55(4):1758-60. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21220535?tool=bestpractice.com თუ მგრძნობელობა გამოვლინდა, ტრიმეტოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი ან ამპიცილინი ალტერნატიული ვარიანტებია.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com [25]Centers for Disease Control and Prevention. Information for healthcare professionals: shigella-shigellosis. Dec 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/shigella/audience-medical-professionals.html
ინფექციის დადასტურების შემდეგ, ანტიბიოტიკები დაუყოვნებლივ უნდა იყოს მორგებული მგრძნობელობაზე რეზისტენტობის თავიდან ასაცილებლად. თუ ანტიბიოტიკები თავიდანვე კორექტულადაა შერჩეული, მაგრამ მიუხედავად ამისა, პაციენტი მკურნალობას არ ექვემდებარება, სხვა პათოგენის არსებობის გამოსარიცხად აუცილებელია ხელახალი კულტურის მიღება, აგრეთვე გასათვალისწინებელია ალტერნატიული დიაგნოზის შესაძლებლობაც.
პირველადი პარამეტრები
ციპროფლოქსაცინი: ბავშვები: 15 მგ/კგ პერორალურად ორჯერ დღეში 3 დღის განმავლობაში, მაქსიმალური 500 მგ/დოზა; მოზრდილები: 500 მგ პერორალურად ორჯერ დღეში 3 დღის განმავლობაში
ან
ცეფტრიაქსონი: ბავშვები: 50-100 მგ/კგ ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 24 საათში 2-5 დღის განმავლობაში, მაქსიმუმ 2 გ/დოზა; მოზრდილები: 1-2 გ ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 24 საათში 2-5 დღის განმავლობაში
ან
აზიტრომიცინი: ბავშვები: 6-20 მგ/კგ პერორალურად დღეში ერთხელ 1-5 დღის განმავლობაში; ზრდასრულები: 1000-1500 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ 1-5 დღის განმავლობაში
მეორეული ვარიანტები
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი: ბავშვები ≥2 თვის ასაკიდან: 8-10 მგ/კგ/დღეში პერორალურად მიცემული 2 გაყოფილი დოზით 3-5 დღის განმავლობაში, მაქსიმალური 160 მგ/დოზა; მოზრდილები: 160 მგ პერორალურად ორჯერ დღეში 5-7 დღის განმავლობაში
მეტი ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლიდოზა მიეკუთვნება ტრიმეტოპრიმის კომპონენტს.
ან
ამპიცილინიამპიცილინი: ბავშვები: 50-100 მგ/კგ/დღეში პერორალურად მიცემული 4 გაყოფილი დოზით 5-7 დღის განმავლობაში, მაქსიმუმ 2000 მგ/დღეში; მოზრდილები: 500 მგ პერორალურად ოთხჯერ დღეში 5-7 დღის განმავლობაში
ანტიპირეტიკები ან ანალგეტიკები
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
სიმპტომური მკურნალობა ინიშნება, ცხელების და/ან ტკივილის დროს.
პირველადი პარამეტრები
პარაცეტამოლი: ჩვილები და ბავშვები: 10-15 მგ/კგ პერორალურად ყოველ 4-6 სთ-ში ერთხელ საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმ 75 მგ/კგ/დღე; მოზრდილები: 500-1000 მგ პერორალურად ყოველ 4-6 სთ-ში ერთხელ საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმ 4000 მგ/დღე
ინტრავენური რეჰიდრატაცია, რასაც მოსდევს შემანარჩუნებელი პერორალური რეჰიდრატაცია
მძიმე ფორმის დეჰიდრატაციის ან ღებინების მქონე პაციენტთათვის თავიდანვე შესაძლოა საჭირო გახდეს ჰოსპიტალიზაცია და ინტრავენური რეჰიდრატაციული თერაპიის უზრუნველყოფა. რეჰიდრატაციის მიღწევის შემდეგ, რეკომენდებულია შემანარჩუნებელი თერაპია რეჰიდრატაციული ხსნარების (ORS) გამოყენებით. თუ რეჰიდრირებულ პაციენტს არ შეუძლია სითხის მიღება, პერორალური რეჰიდრატაციის თერაპია შეგვიძლია შევასრულოთ ნაზოგასტრულად (როდესაც ინტრავენური სითხეების მიწოდება საჭირო აღარ არის და, ამასთან, ღებინება შეწყვეტილია).
პერორალური რეჰიდრატაციული თერაპიისთვის რეგისტრირებული ORS ხსნარების გამოყენება ბევრად უსაფრთხოა ნებისმიერ სხვა სასმელთან შედარებით, რომელიც შესაძლოა ზედმეტად კონცენტრირებული აღმოჩნდეს, ან შეიცავდეს ნახშირწყლების და ელექტროლიტების არამიზანშეწონილ კონცენტრაციებს. აგრეთვე პრობლემურია თვითნაკეთი პრეპარატების გამოყენება, რადგან არ არის დაზღვეული შეცდომებისგან.[17]King CK, Glass R, Bresee JS, et al. Managing acute gastroenteritis among children: oral rehydration, maintenance, and nutritional therapy. MMWR Recomm Rep. 2003 Nov 21;52(RR-16):1-16. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5216a1.htm http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14627948?tool=bestpractice.com დიარეის სამკურნალოდ ყველა ასაკობრივ ჯგუფში ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს დაბალი ოსმოლარობის რეჰიდრატაციული ხსნარების ფორმულებს.[33]UNICEF/WHO. Diarrhoea: why children are still dying and what can be done. 2009 [internet publication]. https://www.who.int/publications/i/item/9789241598415
ადრეული ნუტრიციული მხარდაჭერა
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
არსებული მონაცემებით, ადრეული ნუტრიციული მხარდაჭერა აუმჯობესებს გამოსავალს, განსაკუთრებით მალნუტრიციის კონტექსტში. კვების გახანგრძლივებული რეჟიმი ხელს უწყობს გამოჯანმრთელების პროცესს. აუცილებელია უზრუნველყოფა ენერგიით და პროტეინებით მდიდარი ყოველდღიური საკვების ხშირი და მცირე ულუფებით. ბუნებრივ კვებაზე მყოფ ახალშობილებს და ბავშვებს უნდა გაუგრძელდეს ძუძუთი კვება ისეთი სიხშირით და ხანგრძლივობით, როგორიც ეს მათ მოთხოვნილებებს შეესაბამება.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
საკვების რაციონში მწვანე ბანანის დამატება ხელს უწყობს შიგელოზის სიმპტომის ხანგრძლივობის შემცირებას 6 თვეზე უფროსი ასაკის ბავშვებისთვის.[34]Rabbani GH, Ahmed S, Hossain I, et al. Green banana reduces clinical severity of childhood shigellosis: a double-blind, randomized, controlled clinical trial. Pediatr Infect Dis J. 2009 May;28(5):420-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19319017?tool=bestpractice.com
დაბალი და საშუალო შემოსავლის ქვეყნებში , ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ რეკომენდებულია თუთიის დანამატების 10-დან 14-დღიანი კურსით 6 წლამდე ასაკის ბავშვებში მწვავე დიარეით.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication].
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
[ ]
Is there randomized controlled trial evidence to support the use of oral zinc to treat acute diarrhea in children?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1546/fullსწორი პასუხის ჩვენება
ანტიბიოტიკთერაპია
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
ანტიბიოტიკოთერაპია ნაჩვენებია იქ, სადაც იგი კლინიკურად არის ნაჩვენები, ან როდესაც საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ოფიციალური პირები ურჩევენ მკურნალობას ეპიდემიის პირობებში ან შემცირდეს გადაცემის ალბათობა გარკვეულ პირობებში ან სიტუაციებში[37]Centers for Disease Control and Prevention. Emergency preparedness and response: increase in extensively drug-resistant shigellosis in the United States. Feb 2023 [internet publication]. https://emergency.cdc.gov/han/2023/han00486.asp ემპირიული ანტიბიოტიკების კლინიკური ჩვენებები მოიცავს ცხელების ყველა შემთხვევას სისხლიანი დიარეით, ბაცილარული დიზენტერიით და მუცლის კრუნჩხვით.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com ანტიბიოტიკები ასევე რეკომენდირებულია 3 თვემდე ასაკის ჩვილებისთვის, რომლებსაც აქვთ შიგელა ინფექციაზე ეჭვი და ადამიანები, რომლებსაც აქვთ სხეულის ტემპერატურა ≥38,5°C და/ან სეფსისის ნიშნები, რომლებმაც ცოტა ხნის წინ იმოგზაურეს საერთაშორისო მასშტაბით.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com ანტიბიოტიკები შეიძლება განიხილებოდეს იმ ადამიანებში, რომლებსაც აქვთ იმუნოდეფიციტი და აქვთ მძიმე დაავადება და სისხლიანი დიარეა.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
პირველი რიგის არჩევის პრეპარატია აზითრომიცინი,ციპროფლოქსაცინი,ან ცეფტრიაქსონი.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication]. https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis [24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com პრეპარატის შერჩევა დამოკიდებულია ადგილობრივად მიკრობების სენსიტიურობაზე ანტიბიოტიკების მიმართ. თუ ეს შესაძლებელია, ანტიბიოტიკებით მკურნალობამდე უნდა ჩატარდეს ანტიმიკრობული მგრძნობელობის ტესტირება.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication]. https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis პრობლემას არმოადგენს სრაფად მზარდი რეზიტენტობის განვითარება ინდოეთსა და ჩინეთში.[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication]. http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf [38]Srinivasa H, Baijayanti M, Raksha Y. Magnitude of drug resistant Shigellosis: a report from Bangalore. Indian J Med Microbiol. 2009 Oct-Dec;27(4):358-60. http://www.ijmm.org/article.asp?issn=0255-0857;year=2009;volume=27;issue=4;spage=358;epage=360;aulast=Srinivasa http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19736408?tool=bestpractice.com [39]Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Health Alert Network (HAN). Update – CDC recommendations for managing and reporting Shigella infections with possible reduced susceptibility to ciprofloxacin. 7 June 2018 [internet publication]. https://emergency.cdc.gov/han/han00411.asp [40]Allen GP, Harris KA. In vitro resistance selection in Shigella flexneri by azithromycin, ceftriaxone, ciprofloxacin, levofloxacin, and moxifloxacin. Antimicrob Agents Chemother. 2017 Jun 27;61(7):e00086-17. http://aac.asm.org/content/61/7/e00086-17.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28483960?tool=bestpractice.com შესაბამისად, ის პაციენტები, რომელთა ანამნეზი მოიცავს მგზავრობას აზიის ქვეყნებში, იმყოფებიან ფთორქინოლონების მიმართ რეზისტენტული ინფექციის მომატებული რისკის ქვეშ.[41]Folster JP, Pecic G, Bowen A, et al. Decreased susceptibility to ciprofloxacin among Shigella isolates in the United States, 2006 to 2009. Antimicrob Agents Chemother. 2011 Apr;55(4):1758-60. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21220535?tool=bestpractice.com თუ მგრძნობელობა გამოვლინდა, ტრიმეტოპრიმი/სულფამეთოქსაზოლი ან ამპიცილინი ალტერნატიული ვარიანტებია.[25]Centers for Disease Control and Prevention. Information for healthcare professionals: shigella-shigellosis. Dec 2023 [internet publication]. https://www.cdc.gov/shigella/audience-medical-professionals.html [24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
ინფექციის დადასტურების შემდეგ, ანტიბიოტიკები დაუყოვნებლივ უნდა იყოს მორგებული მგრძნობელობაზე რეზისტენტობის თავიდან ასაცილებლად. თუ ანტიბიოტიკები თავიდანვე კორექტულადაა შერჩეული, მაგრამ მიუხედავად ამისა, პაციენტი მკურნალობას არ ექვემდებარება, სხვა პათოგენის არსებობის გამოსარიცხად აუცილებელია ხელახალი კულტურის მიღება, აგრეთვე გასათვალისწინებელია ალტერნატიული დიაგნოზის შესაძლებლობაც.
დაავადების მძიმე ფორმის დროს, მკურნალობის ხანგრძლივობის განსაზღვრისთვის მიზანშეწონილია სპეციალისტის კონსულტაცია.
პირველადი პარამეტრები
ციპროფლოქსაცინი: ჩვილები და ბავშვები: 15 მგ/კგ პერორალურად/ინტრავენურად დღეში ორჯერ; მოზრდილები: 500 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ ან 400 მგ ინტრავენურად ყოველ 12 სთ-ში ერთხელ.
ან
ცეფტრიაქსონი: ბავშვები: 50-100 მგ/კგ ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 24 საათში 2-5 დღის განმავლობაში, მაქსიმუმ 2 გ/დოზა; მოზრდილები: 1-2 გ ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 24 საათში
ან
აზიტრომიცინი: ბავშვები: 6-20 მგ/კგ პერორალურად დღეში ერთხელ; მოზრდილები: 1000-1500 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ
მეორეული ვარიანტები
ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლი: ბავშვები ≥2 თვის ასაკიდან: 8-10 მგ/კგ/დღეში პერორალურად მიცემული 2 გაყოფილი დოზით 3-5 დღის განმავლობაში, მაქსიმალური 160 მგ/დოზა; მოზრდილები: 160 მგ პერორალურად ორჯერ დღეში 5-7 დღის განმავლობაში
მეტი ტრიმეთოპრიმ/სულფამეტოქსაზოლიდოზა მიეკუთვნება ტრიმეტოპრიმის კომპონენტს.
ან
ამპიცილინიამპიცილინი: ბავშვები: 50-100 მგ/კგ/დღეში პერორალურად მიცემული 4 გაყოფილი დოზით 5-7 დღის განმავლობაში, მაქსიმუმ 2000 მგ/დღეში; მოზრდილები: 500 მგ პერორალურად ოთხჯერ დღეში 5-7 დღის განმავლობაში
ანტიპირეტიკები ან ანალგეტიკები
დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან
სიმპტომური მკურნალობა ინიშნება, ცხელების და/ან ტკივილის დროს.
პირველადი პარამეტრები
პარაცეტამოლი: ჩვილები და ბავშვები: 10-15 მგ/კგ პერორალურად ყოველ 4-6 სთ-ში ერთხელ საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმ 75 მგ/კგ/დღე; მოზრდილები: 500-1000 მგ პერორალურად ყოველ 4-6 სთ-ში ერთხელ საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმ 4000 მგ/დღე
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას