განვითარებულ ქვეყნებში შიგელა ჩვეულებრივ იწვევს მსუბუქ, თვითგანკურნებად დაავადებას.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication].
https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis
სამედიცინო დახმარებას ყოველთვის არ მიმართავენ, თუმცა საეჭვო დიაგნოზის დადასტურება, როგორც წესი, განავლის კულტივირების საფუძველზე ხდება.[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201.S flexneri იწვევს უფრო მძიმე დაავადებას და უფრო ენდემურია დაბალი და საშუალო განვითარების ქვეყნებში.
ანამნეზი და კლინიკური გასინჯვა
ძირითადი რისკ-ფაქტორები მოიცავს დაბინძურებულ წყალს ან საკვებს, პირდაპირი ფეკალურ-ორალური კონტაქტი, ასაკი <5 წელზე ნაკლები, არასრულფასოვანი კვება, ცუდი ჰიგიენა და დაძაბული პირობები და მოგზაურობა ენდემურ ადგილებში. [3]Centers for Disease Control and Prevention (CDC). National Shigella surveillance: Shigella Annual Report, 2016. 21 May 2018 [internet publication].
http://www.cdc.gov/nationalsurveillance/shigella-surveillance.html
[4]Kotloff KL, Winickoff JP, Ivanoff B, et al. Global burden of Shigella infections: implications for vaccine development and implementation of control strategies. Bull World Health Organ. 1999;77(8):651-66.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2557719/pdf/10516787.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10516787?tool=bestpractice.com
[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201.[6]Kotloff KL, Riddle MS, Platts-Mills JA, et al. Shigellosis. Lancet. 2018 Feb 24;391(10122):801-12.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29254859?tool=bestpractice.com
[11]Schroeder GN, Hilbi H. Molecular pathogenesis of Shigella spp.: controlling host cell signaling, invasion, and death by type III secretion. Clin Microbiol Rev. 2008 Jan;21(1):134-56.
http://cmr.asm.org/content/21/1/134.full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18202440?tool=bestpractice.com
[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication].
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
[17]King CK, Glass R, Bresee JS, et al. Managing acute gastroenteritis among children: oral rehydration, maintenance, and nutritional therapy. MMWR Recomm Rep. 2003 Nov 21;52(RR-16):1-16.
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5216a1.htm
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14627948?tool=bestpractice.com
დიარეა იწყება კონტაქტიდან დაახლოებით 1-2 დღის შემდეგ.[1]Center for Disease Control and Prevention. CDC Yellow Book 2024: health information for international travel. Section 5: travel-associated infections & diseases - shigellosis. Jun 2023 [internet publication].
https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/shigellosis
დიარეა თავიდან შესაძლოა იყოს წყლისებური და პროფუზული, თუმცა, რადგან ინფექციის წყარო უპირატესად კოლინჯში მდებარეობს, დიარეა შესაძლოა იყოს მცირე მოცულობის.[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201.განავალში შესაძლოა იყოს ხილული სისხლი.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80.
https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
აბდომინალური სპაზმი,ცხელება და ჭინთვები ასევე დაავადების სიმპტომებია. ძალიან იშვიათად მცირეწლოვან ბავშვებს შესაძლოა განუვითარდეთ კრუნჩხვები.[25]Centers for Disease Control and Prevention. Information for healthcare professionals: shigella-shigellosis. Dec 2023 [internet publication].
https://www.cdc.gov/shigella/audience-medical-professionals.html
ღებინება არ არის დამახასიათბელი.[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80.
https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
Shigella flexneri და S dysenteriae ხშირად იწვევს უფრო მძიმე ფორმის ავადმყოფობას ცხელებით და პროგრესირებადი სისხლიანი და ლორწოვანი დიარეით. მენინგიზმი ან შეცვლილი ნევროლოგიური სტატუსის სხვა ნიშნები შეიძლება მიუთითებდეს შიგელა-ინდუცირებულ ენცეფალოპათიაზე.
კლინიკური გასინჯვის შედეგად შესაძლებელია ინახოს გაუწყლოების ნიშნები არასრულფასოვანი პერორალური ჰიდრატაციის გამო; საკვების და წყლის მიღების მცდელობა ამწვავებს მუცლის სპაზმურ ტკივილს.[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201. შეიძლება გამოვლინდეს მომატებული მგრძნობელობა მუცლის ქვედა მესამედში, აგრეთვე ნაწლავთა ნორმალური ან მომატებული ხმიანობა. შესაძლოა გამოვლინდეს მსხვილი ნაწლავის ტოქსიკური დილატაცია, რადგანაც შიგელამ შესაძლოა გამოიწვიოს მძიმე ფორმის კოლიტი.
ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი(HUS) ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი პრობლემაა. ბავშვების შემთხვევაში აღმოჩენილი ისეთი კლინიკური ნიშნები, როგორიცაა ძილიანობა (ანემიის შედეგად) ან მშრალი საფენები (ანურიის შედეგად) ზრდის ეჭვს ამ მძიმე გართულების შესაძლებლობაზე. განავლის მიკროსკოპული გამოკვლევა და კულტივირება წარმოადგენს პირველი რიგის კვლევებს.
განავლის ტესტები
შიგელოზის დიაგნოსტირება ხდება ანამნეზის, კლინიკური ნიშნების, და განავლის კულტურის მონაცემების საფუძველზე. განავლის კულტურის პროცესი ეტაპობრივად მიმდინარეობს. განავლის ნიმუში ყოვნდება მაკკონის აგარზე, რათა გამოვლინდეს მიკროორგანიზმები, რომლებსაც არ აქვთ ლაქტოზის ფერმენტაციის უნარი, როგორიცაა შიგელას სახეობები.[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201. შემდეგ გამოიყენება უფრო სელექტიური ნიადაგი, რომლის შემდეგაც Shigella antisera-ს სასაგნე მინაზე ჩატარებული აგლუტინაციის ტესტი ავლენს შიგელოზის არსებობის შესაძლებლობას. ბიოქიმიური სკრინინგ ტესტები ადასტურებს გარკვეული სახეობების არსებობას, თუ აღმოჩნდება ისეთი მიკროორგანიზმები, რომლებსაც არ აქვს ლაქტოზის ფერმენტაციის უნარი. ამ დროს ფიქრობენ შიგელაზე სელექტიურ ნიადაგზე კულტურებისა და სასაგნე მინაზე აგლუტინაციის ტესტის საფუძველზე.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ექსუდატის შემცველობა შიგელოზური ინფექციის მქონე პაციენტების განავალშიCDC [Citation ends].
შიგელა შეტყობინებადი დაავადებაა, შესაბამისად, ადგილობრივმა ლაბორატორიებმა დადასტურებული შემთხვევები უნდა აცნობონ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის შესაბამის ორგანოებს.
CDC: national notifiable infectious diseases surveillance system
Opens in new window[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication].
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
[24]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America clinical practice guidelines for the diagnosis and management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-80.
https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com
[26]Public Health England. Notifiable diseases and causative organisms: how to report. 26 October 2020 [internet publication].
https://www.gov.uk/guidance/notifiable-diseases-and-causative-organisms-how-to-report#list-of-notifiable-diseases
სეროტიპირება გამოსადეგია დაავადებათა ეპიდზედამხედველობის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის.[3]Centers for Disease Control and Prevention (CDC). National Shigella surveillance: Shigella Annual Report, 2016. 21 May 2018 [internet publication].
http://www.cdc.gov/nationalsurveillance/shigella-surveillance.html
[16]World Health Organization. Guidelines for the control of shigellosis, including epidemics due to Shigella dysenteriae type 1. 2005 [internet publication].
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/43252/1/924159330X.pdf
სხვა ლაბორატორული კვლევა და ვიზუალიზაცია
შიგელოზი შესაძლოა იწვევდეს ლეიკოციტოზს, განსაკუთრებით უფრო მძიმე ფორმის დაავადების შემთხვევებში.[5]Gastrointestinal infections and food poisoning. In: Bannister BA, Gillespie SH, Jones J. Infection: microbiology and management. 3rd ed. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.; 2006:167-201. გაუწყლოება შესაძლოა გამოვლინდეს შრატში შარდოვანას დონის და ჰემატოკრიტის მზარდი მაჩვენებლების საფუძველზე. ძალიან მნიშვნელოვანია, მხედველობიდან არ გამოგვრჩეს ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი (ჰუს).[27]Wong CS, Jelacic S, Habeeb RL, et al. The risk of the hemolytic-uremic syndrome after antibiotic treatment of Escherichia coli O157:H7 infections. N Engl J Med. 2000 Jun 29;342(26):1930-6.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10874060?tool=bestpractice.com
აქედან გამომდინარე, ისეთი ლაბორატორული ტესტების ჩატარება, როგორიცაა სისხლის ნაცხი (ფრაგმენტოციტების ვიზუალიზაციით), შესაძლოა აღმოჩნდეს გამოსადეგი აღნიშნული მძიმე გართულების გამოსავლენად.
მუცლის რენტგენოგრაფიის ჩატარება შესაძლოა აღმოჩნდეს გამოსადეგი ტოქსიკური დილატაციის ეჭვის არსებობისას. თუმცა, ამის საჭიროება შემთხვევათა უმრავლესობაში არ არსებობს, რადგან განვითარებულ ქვეყნებში შიგელოზი ხშირად ვლინდება, როგორც მსუბუქი, თვითგანკურნებადი დაავადება. დრეკადი სიგმოიდოსკოპიის ჩატარება, ჩვეულებრივ, არ არის საჭირო, თუ არ არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი ნაწლავთა იდიოპათიური ანთებითი დაავადების დიფერენციული დიაგნოზის სასარგებლოდ.[28]Murphy MS. Management of bloody diarrhoea in children in primary care. BMJ. 2008 May 3;336(7651):1010-5.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2364807
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18456632?tool=bestpractice.com