HIV ინფექცია

აივ ინფექციასთან დაკავშირებულ ძირითად რისკ ფაქტორებში შედის აივ-ით ინფიცირებული სისხლის გადასხმა, ინტრავენური ნარკოტიკების მოხმარება, ჰომო და ჰეტეროსექსუალური დაუცველი სქესობრივი კავშირი და კანის დაზიანება ნემსის ჩხვლეტით .

ერთ თვეზე მეტი ხანგრძლივობის აუხსნელი ცხელება და ღამის ოფლიანობა (ანტიბიოტიკებზე რეაგირების არ ქონით) მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციის მიეხდვით მიეკუთვნება III სტადიის დაავადებას. აღნიშნული სიმპტომები შესაძლოა მიუთითებდეს ტუბერკულოზზე, რომელიც უნდა გამოირიცხოს. ასევე, ენდემურ რეგიონებში, უნდა გამოირიცხოს მალარია.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

აუხსნელი, უნებლიე წონის კლება (საწყისი წონის 10%-ზე ნაკლები) მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციის მიხედვით გულისხმობს II სტადიის ავადმყოფობას. პაციენტის წონის მკვეთრი-10%-ზე მეტად კლება ან სხეულის მასის ინდექსის შემცირება 18.5-მდე მიუთითებს უფრო მძიმე იმუნოსუპრესიაზე და გულისხმობს III სტადის ავადმყოფობას მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699 წონის კლება შეიძლება იყოს მალნუტრიციის, ტუბერკულოზის ინფექციის და აივ კახექსიის სინდრომის შედეგი.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

გამონაყარი შეიძლება გამოვლინდეს დაავადების მიმდინარეობის ნებისმიერ ეტაპზე და საჭიროა ყურადღების გამახვილება კანზე. გამონაყარი, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით II სტადიის დაავადებისთვის დამახასიათებელი ყველაზე ხშირი ნიშანია: მათ შორის ჰერპეს-ზოსტერი, სებორეული დერმატიტი, პაპულოზური ქავანა გამონაყარი, სოკოვანი კანისა და ფრჩხილის ინფექციები (სხეულის დერმატოფიტი ან ონიქომიკოზი).[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

პირის ღრუ ყოველთვის სრულყოფილად უნდა დათვალიერდეს. როგორც პირის ღრუს მიკოზი, ასევე თმიანი ლეიკოპლაკია მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციის მიეხდვით მიეკუთვნება III სტადიის დაავადებას.

განმეორებითი მტკივნეული აფთოზური წყლულები მიუთითებს ჯანმოს მე-2 სტადიის დაავადებაზე. ასევე ტუჩის კუთხის ქეილიტიც (პირის კუთხეებში კანის დახეთქვა სოკოვანი ინფექციის გამო).[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699 [Figure caption and citation for the preceding image starts]: პერორალური კანდიდოზი აივ-ით ინფიცირებულ პაციენტებშისაზოგადოებრივი ჯანდაცვის გამომსახველი ბიბლიოთეკა (PHIL) [Citation ends].

უცნობი ეტიოლოგიის, ერთ თვეზე მეტი ხანგრძლივობის დიარეა მიუთითებს WHO-ს მიხედვით დაავადების III სტადიაზე.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

უცნობი ეტიოლოგიის წონის კლება (საწყისი წონის 10%-ზე მეტი) ან წონის კლება აუხსნელ ცხელებასთან (ერთ თვეზე მეტი ხანგრძლივობის) ან უცნობი ეტიოლოგიის ქრონიკულ დიარეასთან (ერთ თვეზე მეტი ხანგრძლივობის) ერთად განაპირობებს აივ კახექსიის სინდრომს- შიდსის მიმანიშნებელ ავადმყოფობას (IV სტადია მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციის მიხედვით).[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

აივ-ით ინფიცირებული ადამიანები ხშირად უჩივიან დეპრესიას და შფოთვას. ფსიქიკური სტატუსისა და ცნობიერების ცვლილება შეიძლება იყოს გვიანდელი, აივ-ით გამოწვეული ორგანული დაავადების შედეგი (დაავადების IV სტადია მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით). უნდა გამოირიცხოს ტოქსოპლაზმოზი და კრიპტოკოკული დაავადებები. ცნობიერების ან მოტორული ფუნქციის ცვლილების გამომწვევი სხვა მიზეზის არარსებობის შემთხვევაში შეიძლება დაისვას აივ ენცეფალოპათიის დიაგნოზი.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

უნდა აღინიშნოს ბოლო ჰოსპიტალიზაცია პაციენტის ანამნეზში-ინფექციური დაავადებების სამართავად, მათ შორის ბაქტერიული ინფექციები (პნევმონია, მენინგიტი, ძვლის ან სახსრის ინფექციები, მენჯის ღრუს მძიმე ინფექცია, სეპტიცემია), ტუბერკულოზი, სოკოვანი ან ვირუსული ინფექციები.

ბაქტერიული ინფექციები და პულმონური ტუბერკულოზი მიუთითებს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით III სტადიის ავადმყოფობაზე. მორეციდივე ბაქტერიული პნევმონია იმავე კლასიფიკაციით მიუთითებს IV სტადიის ავადმყოფობაზე, ისევე როგორც სხვა ეტიოლოგიის პნევმონიის დიაგნოზი: პნევმოცისტის ჯიროვეცი პნევმონია და ფილტვგარე ტუბერკულოზი.

სოკოვანი ინფექციები, როგორიცაა საყლაპავის კანდიდოზი და კრიპტოკოკული მენინგიტი მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციის მიხედვით მიუთითებს IV სტადიის ავადმყოფობაზე, ისევე როგორც ვირუსული ინფექციები, როგორიცაა მაგალითად ციტომეგალოვირუსით გამოწვეული რეტინიტი.[3]Wilson D, Naidoo S, Bekker LG, et al. Handbook of HIV medicine. South Africa: Oxford University Press; 2002.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

ტუბერკულოზის რისკი იზრდება იმუნოსუპრესიის პროპორციულად. თუ აივ-ით ინფიცირებულ პაციენტს აქვს ტუბერკულოზის სიმპტომები (მაგალითად ხველა, წონაში კლება, ცხელება და ღამის ოფლიანობა) და/ან ტუბერკულოზით დაავადებულთან კონტაქტის ანამნეზი, უნდა გამოირიცხოს ტუბერკულოზი ნახველის ორი ნიმუშის პირდაპირი მიკროსკოპული და/ან კულტურის ანალიზით და გულმკერდის რენტგენოლოგიური კვლევით (ინფილტრატების, კავერნების ან ეფუზიის სანახავად). მძიმე იმუნოსუპრესიის შემთხვევაში ტუბერკულოზი შეიძლება არ გამოვლინდეს ნახველის ანალიზით (ნაცხ-ნეგატიური ტუბერკულოზი).[3]Wilson D, Naidoo S, Bekker LG, et al. Handbook of HIV medicine. South Africa: Oxford University Press; 2002.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

პაციენტი უნდა შემოწმდეს ნებისმიერ სხვა თანმხლებ ავადმყოფობაზე, რადგან აღნიშნულმა შეიძლება გავლენა იქონიოს დაავადების პროგრესირებასა და მკურნალობის მეთოდის შერჩევაზე. მაგალითად, პაციენტები თირკმლის დაავადებებით საჭიროებენ ანტირეტროვირუსული თერაპიის დროს მედიკამენტების დოზის ადაპტირებას. ტუბერკულოზით დაავადებულ პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ ანტი ტუბერკულოზური მკურნალობა რაც შეიძლება მალე; ხოლო იმ პაციენტებს, რომელთაც სხვა ოპორტუნისტული ინფექციები აქვთ - შესაბამისი მკურნალობა ანტირეტროვირუსულ თერაპიასთან ერთად. ოპორტუნისტული ინფექციის არსებობის შემთხვევაში ანტირეტროვირუსულ თერაპიის დაწყების დრო დამოკიდებულია კონკრეტულ ინფექციაზე. იმ პაციენტების მართვა, რომელთაც სხვა ქრონიკული დაავადებები აქვთ, მაგალითად გულ-სისხლძარღვთა სისტემის პათოლოგია ან დიაბეტი, უნდა მოხდეს შესაბამისი სპეციალისტის ზედამხედველობით. ანტირეტროვირუსული თერაპიის და სხვა მედიკამენტების დანიშვნამდე, საჭიროა წამალთ შორისი ურთიერთქმედების გათვალისწინება.

აივ ინფექცია ფართოდ ვრცელდება სქესობრივი კონტაქტის გზით მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. ამიტომ, რუტინულად უნდა შეფასდეს ყველა აივ-ით ინფიცირებული პაციენტის სქესობრივი აქტივობა და სგდ-ის რისკი.

უმტკივნეულო, 1 სმ-ზე მეტად გადიდებული კვანძები, 2 ან მეტ არამოსაზღვრე ადგილას 3 ან მეტი თვის განმავლობაში[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

კაპოშის სარკომა შეიძლება წარმოდგენილი იყოს ვარდისფერი ან მოასამნისფრო ლაქების სახით კანზე ან პირის ღრუში. ეს არის შიდსის განმსაზღვრელი მდგომარეობა.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

ქრონიკული ჰერპესული ინფექცია, რაც გულისხმობს 1 თვეზე მეტი ხანგრძლივობის პროგრესირებად მტკივნეულ გენიტალურ ან ანალურ წყლულებს, არის შიდსის განმსაზღვრელი ავადმყოფობა.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699 აივ ინფექციასთან ასოცირებულია სხვა სქესობრივად გადამდები ინფექციები, როგორიცაა სიფილისი, ქლამიდია და გონორეა.

დამახასიათებელია WHO-ს მიხედვით III სტადიის დაავადებისთვის.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

დამახასიათებელია WHO-ს მიხედვით II სტადიის დაავადებისთვის.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699 მულტიდერმატომული ავადმყოფობა მხოლოდ შიდსს ახასიათებს.

თავის ტკივილი შეიძლება მიუთითებდეს ცენტრალური ნერვული სისტემის დაავადებაზე. თავის ტკივილი ფოკალური ცნს ნიშნებით და სიმპტომებით შეიძლება მიუთითებდეს ტოქსოპლაზმოზზე (ჯანმოს მე-4 სტადია). მენინგიზმის მწვავე სიმპტომების შემთხვევაში, თავის ტკივილი შეიძლება მიუთითებდეს ბაქტერიულ მენინგიტზე (ჯანმოს მე-3 სტადია). თუ მენინგიზმის სიმპტომები უფრო მსუბუქი და ქრონიკულია, შესაძლოა გამოვლინდეს კრიპტოკოკური მენინგიტი (ჯანმოს მე-4 სტადია).[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699 შეიძლება დაკავშირებული იყოს ლიმფომასთან.

თუმცა, აივ-თან ასოცირებული მენინგიტების უმეტესობას ახასიათებს თავის ტკივილები კისრის გაშეშების გარეშე, ასევე ცხელებით ან მის გარეშე.

პირის ღრუს ჰიგიენის ნაკლებობა კბილების დაზიანებით, ღრძილებიდან სისხლდენით და ჰალითოზით მიუთითებს გინგივიტზე ან პერიოდონტიტზე, რაც შეესაბამება დაავადების III სტადიას, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით.[82]World Health Organization. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children. Geneva, Switzerland: WHO Press; 2007 [internet publication]. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43699

თუ გამოხატულია ციტომეგალოვირუსული რეტინიტი საჭიროა დაუყოვნებელი სამედიცინო ინტერვენცია მხედველობის შესანარჩუნებლად.

ესენია Pneumocystis jirovecii -ით გამოწეული პნევმონიის კლინიკური ნიშნები. იშვიათია პაციენტებში, რომელთა CD4 რაოდენობა აღემატება 200 უჯრედს მიკროლიტრში. წარმოდგენლია სუნთქვის უკმარისობით, მწირი კლინიკური ნიშნებით. საჭიროა მეორადი პროფილაქტიკა მკურნალობის შემდეგ ან ყველა პაციენტს, რომელთა CD4 უჯრედების რაოდენობა ნაკლებია 200 უჯრედზე/მიკროლიტრში ან რომელთაც აქვთ III-IV სტადიის დაავადება, უნდა შევთავაზოთ ტრიმეთოფრიმ/სულფამეთოქსაზოლით (კო-ტრიმოქსაზოლი) ან დაპსონით პროფილაქტიკა.