მიდგომა
გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრა მრავალი ტიპის ეპილეფსიის დროს ვითარდება, რის გამოც მხოლოდ აღწერილობაზე ან ნანახზე დაფუძნებით ზუსტი დიაგნოზის დასმა რთულდება. ასევე მნიშვნელოვანია განისაზღვროს შემდეგი:[29][30] EpilepsyDiagnosis.org Opens in new window
თუ ეპიზოდი სინამდვილეში არის კრუნჩხვა, განსხვავებით სხვა მოვლენისგან, რომელიც უბრალოდ ჰგავს ერთ მოვლენას (მაგ., სინკოპე, ფუნქციური [არაეპილეფსიური] კრუნჩხვები, პანიკის შეტევა, მოძრაობის დარღვევა, ძილის დარღვევა, ინსულტი, შაკიკი და ა.შ.).
თუ GTCS ნამდვილად არაპროვოცირებული კრუნჩხვის მოვლენაა; სხვადასხვა პროვოცირებულმა ზემოქმედებამ შეიძლება გამოიწვიოს GTCS პაციენტში, რომელსაც არ აქვს ეპილეფსია.
თუ კრუნჩხვა დადასტურებულია, როგორც ეპილეფსიური კრუნჩხვა და არ არის გამოვლენილი პროვოცირების სტიმული, შემდეგი ნაბიჯი არის იმის დადგენა, არის თუ არა ძირითადი გენერალიზებული ეპილეფსია თუ არის ფოკალური ეპილეფსია, ეს აუცილებელია შესაბამისი მკურნალობის ეტაპების წარმართვისთვის. ეს შეიძლება მიღწეული იყოს ფრთხილად ანამნეზის და ელექტროენცეფალოგრამის (EEG) და/ან მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის (MRI) კვლევების გამოყენებით; ეპილეფსიური სინდრომის სრულად დასახასიათებლად ხანდახან საჭიროა გრძელვადიანი ვიდეო-EEG მონიტორინგი (ტელემეტრია).
თუ დადგინდა, რომ გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრები გენერალიზებულ ეპილეფსიასთანაა დაკავშირებული, საჭირო იქნება დამატებითი კატეგორიზაცია, რაც ეფუძნება გულყრის ტიპს, მისი პირველად გამოვლენის ასაკს, ოჯახურ ანამნეზს, თერაპიის შედეგსა და სხვა დამხმარე მონაცემებს. სხვა გენერალიზებული კრუნჩხვების ისტორია შეიძლება იყოს გამოსაყენებელი; ეს მოიცავს კლონურ, ტონურ, მიოკლონურ, მიოკლონურ-ტონურ-კლონურ, მიოკლონურ-ატონურ, ატონურ და არამნურ (აბსენსი) კრუნჩხვებს.[1] ნებისმიერმა პაციენტმა შეიძლება განიცადოს კრუნჩხვის ერთი ტიპი ან რამდენიმე ტიპის კრუნჩხვის ნებისმიერი კომბინაცია, რაც დამოკიდებულია ძირითადი ეპილეფსიურ სინდრომზე. ამიტომ, პრეზენტაციები განსხვავებულია და დიაგნოზის დასადგენად აუცილებელია პაციენტის ისტორიის, გამოკვლევისა და დამხმარე მონაცემების სრული სინთეზი.
პაციენტისა და გულყრის თვითმხილველი პირის გამოკითხვა
იმის გამო, რომ GTCS-ები ხშირად ხანმოკლე, თვითლიმიტირებადი მოვლენებია, ზოგჯერ მათ უშუალოდ არ აკვირდებიან ჯანდაცვის პროვაიდერები. ამრიგად, პაციენტისა და ხელმისაწვდომი თვითმხილველების დეტალური ისტორია ხშირად გადამწყვეტია შეფასებისთვის. სმარტფონის გამოყენებით დამკვირვებლების მიერ ჩაწერილი ვიდეო შეიძლება იყოს ძალიან ღირებული, რათა დაეხმაროს კლინიცისტს დაადგინოს ეპილეფსიური ეპიზოდი თუ არა და, თუ ასეა, მიაწოდოს ინფორმაცია კრუნჩხვის ტიპის შესახებ.[31]
გამაფრთხილებელი სიმპტომები ან ნიშნები. ეპილეფსიის ტიპის შესახებ ინფორმაცია შესაძლოა გულყრამდე ან მის შემდეგ გამოვლენილი სპეციფიკური და სტერეოტიპული ნევროლოგიური ნიშნებით და/ან სიმპტომებით მიიღოთ. ფოკალური დაწყებით კრუნჩხვების შემთხვევაში პაციენტმა შეიძლება აღწეროს გაფრთხილება (ზოგჯერ მოიხსენიება როგორც „აურა“), რომელიც შედგება უჩვეულო შეგრძნებისგან ან გამოცდილებისგან; მაგალითები მოიცავს ეპიგასტრიული გამოცდილების ამაღლებას, შიშს, დეჟა ვუს ან „სხეულის გარეთ“ შეგრძნებას. ხშირად პაციენტებს აურის აღწერა უჭირთ.
მოვლენების თანმიმდევრობის აღწერა. პაციენტს ან დამკვირვებელს შეუძლია გააკეთოს კომენტარი კრუნჩხვის პროგრესირების ცალმხრივი ან ასიმეტრიული მახასიათებლების შესახებ; სხეულის ერთ მხარეს შეიძლება გამოავლინოს ტონური ან კლონური თვისებები მეორეზე ადრე. ალტერნატიულად, თვითმხილველმა პირმა შესაძლოა ყველა კიდურის მოულოდნელი, თანადროული აქტივობა აღწეროს. კრუნჩხვის შეწყვეტის შემდეგ, დამკვირვებელმა შეიძლება შეამჩნიოს მნიშვნელოვანი ჰემიპარეზი ან აფაზია, რომელიც დროთა განმავლობაში უმჯობესდება.
მოვლენების ხანგრძლივობა. პაციენტებს და დამკვირვებლებს ხშირად უჭირთ ფაქტობრივი კრუნჩხვის ხანგრძლივობის ზუსტი შეფასება. პრაქტიკოსებმა უნდა იზრუნონ კრუნჩხვის ზუსტი ხანგრძლივობისა და პოსტიქტალური მდგომარეობის ზუსტი ისტორიის შეგროვებაზე (მაგ., დაბნეულობა და ამნეზია). კონვულსიური კრუნჩხვების უმეტესობა გრძელდება 3 წუთზე ნაკლებ დროზე და მოვლენის ნამდვილი ხანგრძლივობა შეიძლება სასარგებლო იყოს ზუსტი დიაგნოზის დასადგენად.
სხვა ნიშნები: ენაზე კბენა ან უნებლიე შარდვა. ეს მახასიათებლები შედარებით არასპეციფიკურია კრუნჩხვის ტიპთან დაკავშირებით, მაგრამ შეიძლება სასარგებლო იყოს იმის დასადგენად, მოხდა თუ არა ნამდვილი კრუნჩხვა.
ფიზიკური გამოკვლევა
თუ პრაქტიკოსი ხდება მოვლენის მოწმე, მან ყურადღებით უნდა დააკვირდეს თავად კრუნჩხვის მახასიათებლებს, აღნიშნოს რაიმე ასიმეტრია ნიშნების პროგრესირებაში და გენერალიზებული კრუნჩხვითი აქტივობის განვითარების სიჩქარე. გულყრის შემდეგ, პრაქტიკოსმა ექიმმა უნდა შეაფასოს პაციენტის სიფხიზლე, მეტყველების უნარი და მოტორული ასიმეტრია ან ძალის ცვლილებები.
გულყრის გარდა, კლინიკური გასინჯვისას გამოვლენილი ნებისმიერი კეროვანი ნევროლოგიური დეფიციტი შესაძლოა სტრუქტურული დაზიანების შედეგი იყოს, რომელიც სიმპტომური ეპილეფსიის პროვოცირებას იწვევს. დაზიანება შესაძლოა მეტყველების, მეხსიერების, სივრცითი მხედველობის ან აღმასრულებელი ფუნქციის პირველადი დარღვევებით გამოიხატოს; შეიძლება მხედველობის ველის დეფიციტი ან ასიმეტრული სისუსტე, კუნთის ტონუსის და/ან მყესის ღრმა რეფლექსების ანომალიები გამოვლინდეს.
ზოგიერთი ფიზიკური ნიშანი (ნერვ-კუნთოვანი გამოვლინებები) შესაძლოა ფონურ ნევროლოგიურ დაავადებაზე მიუთითებდეს, რაც გულყრებთანაა დაკავშირებული.
ლაბორატორიიული კვლევები
პირველადი კრუნჩხვის მოვლენის შემდეგ, პრაქტიკოსმა უნდა მოძებნოს შესაძლო მაპროვოცირებელი ფაქტორი ლაბორატორიული ტესტები მოიცავს შემდეგს:
ელექტროლიტების დისბალანსს, ურემიას და სხვა მეტაბოლურ დარღვევებს ავლენს; სისხლში გლუკოზის შემცველობა:
გლუკოზის ცვლის დარღვევის აღმოსაჩენად; სისხლის საერთო ანალიზი:
სისხლის სრული ანალიზი: შეიძლება გამოვლინდეს ინფექციის ნიშნები.
ტოქსიკოლოგიური სკრინი: სასარგებლოა, თუ არსებობს ეჭვი არალეგალური ნივთიერების გამოყენებაზე.
ლუმბალური პუნქცია: სასარგებლოა ცენტრალური ნერვული სისტემის ინფექციის ეჭვის შემთხვევაში, თუ პაციენტი არ უბრუნდება საწყის მდგომარეობას, ან თუ არსებობს მუდმივი ნევროლოგიური დეფიციტი.
ლუმბური პუნქციის დიაგნოზი ზრდასრულებში: ანიმაციური დემონსტრაციაროგორ ჩატარდეს დიაგნოსტიკური ლუმბალური პუნქცია მოზრდილებში. მოიცავს პაციენტის პოზიციის განხილვას, ნემსის არჩევას და გახსნისა და დახურვის წნევის გაზომვას.
რამდენიმე კვლევამ აჩვენა, რომ შრატის კრეატინ კინაზას (CK) სერიულ გაზომვებს შეუძლია GTCS-ის დიფერენცირება სინკოპედან ან სხვა არაეპილეფსიური მოვლენისგან.[38] შრატის CK შეიძლება შედგენილი იყოს პრეზენტაციის დროს და ისევ 24-დან 48 საათის შემდეგ. თუმცა, შრატის CK-ს აქვს დაბალი სპეციფიკა და მგრძნობელობა; ის შეიძლება იყოს მომატებული რიგი სხვა კლინიკურ პირობებში და ნორმალური პოსტიქტალური CK დონე არ გამორიცხავს ეპილეფსიას.[38][39]
ელექტროენცეფალოგრამა (ეეგ)
გარდა დადასტურებული ეპილეფსიის მქონე პაციენტებისა, რომელთაც ჩვეული გულყრები უვითარდებათ, გულყრის არსებობაზე ეჭვის შემთხვევაში, ყველა პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს EEG.[40][41] EEG-ის სხვა ჩვენებები მოიცავს კრუნჩხვების კონტროლის გაუარესებას, პაციენტებს, რომლებმაც ცოტა ხნის წინ შეცვალეს მედიკამენტი და უცნობი ტიპის ეპილეფსია.
ნამდვილი გულყრის დროს, EEG გამოკვლევა დიაგნოსტიკურია და მიმდინარე კრუნჩხვითი აქტივობის ადგილმდებარეობის დადგენა შეუძლია. გენერალიზებული ტონურ-კლონური კრუნჩხვის დროს EEG ორივე ნახევარსფეროში, სინქრონული ეპილეფტიფორმული აქტივობის არსებობას ავლენს, თუმცა გამოკვლევის ხარისხსი მოძრაობისა და კუნთების არტეფაქტების გამო უარესდება. EEG გამოკვლევას უფრო ხშირად გულყრის დასრულების შემდეგ აკეთებენ. მოვლენის შემდეგ დაუყოვნებლივ, სავარაუდოა, რომ EEG აჩვენებს ფონის აქტივობის დიფუზურ შენელებას, ნორმალური არქიტექტურის დაკარგვით და დაქვეითებული რეაქტიულობით. ფოკალური და ორმხრივი ტონურ-კლონური კრუნჩხვების შემთხვევაში, შეიძლება აღინიშნოს გარკვეული ასიმეტრია EEG-ში, გაზრდილი დათრგუნვით და შენელებით ნახევარსფეროზე, სადაც კრუნჩხვა წარმოიშვა.
ხანდახან შეიძლება საჭირო გახდეს გრძელვადიანი ვიდეო-EEG მონიტორინგი (ტელემეტრია), რათა განვასხვავოთ ეპილეფსიური კრუნჩხვები პირობებისგან, რომლებიც დაკავშირებულია არაეპილეფსიური მექანიზმებით გამოწვეული წყვეტილი სიმპტომებით.[42][43]
თავის ტვინის გამოსახვითი კვლევა
არაპროვოცირებული გულყრის შემდეგ, შესაძლო სტრუქტურული დაზიანების გამოსავლენად თავის ტვინის გამოსახულებითი გამოკვლევაა რეკომენდებული. თავის ტვინის გამომსახველობითი კვლევის არჩევის მეთოდი კლინიკურ კონტექსტზეა დამოკიდებული.
თავის ტვინის კომპიუტერული ტომოგრაფია (CT): ეს უნდა ჩატარდეს სასწრაფოდ, თუ პაციენტს აქვს ფოკალური ნევროლოგიური დეფიციტი გამოკვლევისას ან არ გამოჯანმრთელდება საწყის ეტაპზე კრუნჩხვის შემდეგ. გადაუდებელ სიტუაციაში CT სკანირება უფრო ადვილად ტარდება, ვიდრე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRI) და შეუძლია მოგვაწოდოს ინფორმაცია მასობრივი დაზიანებების, სისხლდენის, ინფარქტის ან ინფექციების შესახებ, რამაც გამოიწვია კრუნჩხვა.[44] პაციენტში, რომელიც დაუბრუნდა საწყის მდგომარეობას და ჩაუტარდა ნორმალური ნევროლოგიური გამოკვლევა, თავის ტვინის CT-ის სარგებლობა შეზღუდულია.
მრტ სტანდარტული გამოსახვითი ტესტია, რომელიც უტარდება პაციენტს, ვინც გულყრის შემდეგ ნორმალურ მდგომარეობას დაუბრუნდა და ნევროლოგიური გასინჯვაზეც დეფიციტი არ გამოვლინდა. თუ უკუნაჩვენები არ არის, ყველა პაციენტს არაპროვოცირებული კრუნჩხვითი მოვლენით უნდა ჩაუტარდეს MRI სკანირება გადოლინიუმის კონტრასტით და მის გარეშე მოვლენიდან 1 თვის განმავლობაში. 3 ტესლას მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფი (თუ შესაძლებელია) არის უფრო მგრძნობიარე ზომა, ვიდრე თავის CT ისეთი დარღვევების გამოსავლენად, როგორიცაა კორტიკალური დისპლაზია, მიგრაციული დეფექტები ან მცირე ნეოპლაზმები, და შეიძლება გამოყენებულ იქნას სხვა უფრო დიდი დაზიანებების უკეთ დასახასიათებლად.[44][45][46]
ფუნქციური მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფი შეიძლება გამოყენებულ იქნას წინასაოპერაციო შეფასებისთვის.[47]
ვიზუალიზაციის შედეგები ჩვეულებრივ ნორმალურია გენერალიზებული ეპილეფსიისთვის; ფოკალური ეპილეფსიის მქონე პაციენტებში შეიძლება გამოვლინდეს სხვადასხვა სახის დაზიანება.
როგორ ავიღოთ ვენური სისხლის ნიმუში ანტეკუბიტალური ფოსოდან ვაკუუმის ნემსის გამოყენებით.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას