ეტიოლოგია
მიუხედავად იმისა, რომ ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი შეიძლება გამოვლინდეს სხვადასხვა კლინიკურ სცენარში, სინდრომის ყველა ფორმის საერთო მახასიათებელია გლომერულური კაპილარული ქსელის ენდოთელიუმის დაზიანება და შედეგად გამოწვეული თრომბოზული მიკროანგიოპათია. ეპიდემიურ ფორმაში ეს გამოწვეულია Escherichia coli შიგა ტოქსინის წარმომქმნელი შტამების ინფექციით.[9] ინფექციური HUS (შიგა ტოქსინთან დაუკავშირებელი) გამოწვეულია არა E coli მიკროორგანიზმებით, მათ შორის სტრეპტოკოკური სახეობებით.[16]
ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომის ოჯახურ შემთხვევებში, შემთხვევათა 50%-ში ვლინდება იმ ცილებიდან ერთ-ერთის დეფექტი, რომლებიც მონაწილეობენ კომპლემენტის სისტემის რეგულაციაში.[6] სპორადული, შიგა ტოქსინთან დაუკავშირებელი სინდრომის მიზეზი უცნობია, თუმცა რიგ შემთხვევებში გამოვლინდა იგივე დეფექტები, რაც გვხვდება ოჯახური სინდრომების დროს. დადგენილია, რომ კომპლემენტის კასკადის დისრეგულაცია წარმოადგენს ატიპური ჰემოლიზური ურემიული სინდრომის ტრიგერს (მაპროვოცირებელ ფაქტორს).[17]
მეორეული ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომის მიზეზებია წამლებთან ექსპოზიცია (მაგ. ციკლოსპორინი, ზოგიერთი ქიმიოთერაპიული აგენტი, კიბოს ტარგეტული აგენტები), ძვლის ტვინის ტრანსპლანტანტი და ორსულობა.[18]
პათოფიზიოლოგია
ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომის ყველა ფორმაში საერთო მახასიათებელია ენდოთელური დაზიანება, რაც იწვევს მიკროვასკულურ თრომბოზს და შედეგად მიკროანგიოპათიურ ჰემოლიზურ ანემიას, თრომბოციტოპენიას და თირკმლის მწვავე დაზიანებას. ცენტრალური ნერვული სისტემა და ზოგჯერ სხვა ორგანოები, როგორიცაა გული, ნაწლავები, ბადურა, ღვიძლი და პანკრეასი, შეიძლება დაზიანდეს მიკროვასკულარული თრომბოზის გამო.
ეპიდემიური ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი: Escherichia coli-ის მიერ წარმოქმნილი შიგა ტოქსინი უკავშირდება თირკმლის გორგლის ენდოთელურ უჯრედებს და იწვევს უჯრედების დაზიანებასა და მოწყვეტას, რის შედეგადაც ექსპოზირდება ბაზალური მემბრანა და შედეგად ყალიბდება მიკროვასკულური თრომბოზი, ერითროციტების ფრაგმენტაცია და თრომბოციტების დესტრუქცია,საბოლოო ჯამში ვითარდება თირკმლის უკმარისობა.[9]
ინფექციური (არ უკავშირდება შიგა-ტოქსინს): როგორც სტრეპტოკოკული, ასევე სხვა ორგანიზმების მიერ გამოყოფილი ნეირამინიდაზები ცვლიან გორგლოვანი უჯრედების ზედაპირს და იწვევენ მათი ანტიგენის ექსპოზიციას, რაც იწვევს ანტისხეულების მიერ მათ ამოცნობას და, შესაბამისად, იმუნური რეაქციის დაწყებასა და ენდოთელიუმის დაზიანებას.[16] უცნობია სხვა მექანიზმები, რომელთა საშუალებითაც ინფექციური აგენტები იწვევენ ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომის ჩამოყალიბებას.
ატიპური ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი: აღმოჩენილია დეფექტები ერთ-ერთი ცილის წარმოებაში ან ფუნქციონირებაში ალტერნატიული კომპლემენტის გზაზე. მიჩნეულია, რომ ეს დეფექტები იწვევს კომპლემენტის ჰიპერაქტივაციას, რაც იწვევს ენდოთელიუმის დაზიანებას და საბოლოო ჯამში თირკმლის დისფუნქციას, ხოლო ზოგიერთ შემთხვევაში მრავალი ორგანოს ჩართვას.[6]
მეორეული ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი: აგრეთვე მიჩნეულია, რომ განპირობებულია ენდოთელიური უჯრედის დაზიანებით, თუმცა ზუსტი მექანიზმი უცნობია. შედარებით ბოლო პერიოდში აღრიცხულია თრომბოზული მიკროანგიოპათიის შემთხვევები კიბოს ტარგეტული აგენტების (მაგ. იმუნოტოქსინები, მონოკლონური ანტისხეულები და თიროზინ კინაზას ინჰიბიტორები) გამოყენებისას.[19]
სპორადული ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი: პათოფიზიოლოგია უცნობია, თუმცა ვარაუდობენ, რომ უკავშირდება ენდოთელიური უჯრედის დაზიანებას. ოჯახური დაავადების არმქონე ზოგიერთ პაციენტს აღენიშნება კომპლემენტის რეგულაციის იგივე დეფექტი, რაც გვხვდება ოჯახური შემთხვევების დროს (ფაქტორ H-ის სტრუქტურისა და/ან ფუნქციის დარღვევა).[17]
კლასიფიკაცია
მიკროანგიოპათიური ჰემოლიზური ანემიის მრავალი გამომწვევი მიზეზი არსებობს, მათ შორის:[4]
შიგა ტოქსინთან დაკავშირებული HUS
კომპლემენტით გაშუალებული HUS
თრომბოზული თრომბოციტოპენიური პურპურა
სტრეპტოკუკული/ინფექციასთან დაკავშირებული HUS
კობალამინის დეფიციტთან დაკავშირებული HUS
ტრანსპლანტატთან დაკავშირებული HUS
კოაგულაციურ ცილასთან დაკავშირებული HUS
მეორადი HUS (მედიკამენტების, კიბოს და სხვა სისტემური დაავადებების გამო).
შიგა ტოქსინების წარმომქმნელი Escherichia coli (STEC) HUS (ტიპური, D+, ეპიდემიური)
გამოწვეულია შიგა ტოქსინ-წარმომქმნელი E coli შტამებით (ჩვეულებრივ, შიგა ტოქსინი 1 და/ან შიგა ტოქსინი 2). STEC HUS ჩვეულებრივ დაკავშირებულია E coli O157:H7; ამასთან, არსებობს მრავალი განვითარებადი შტამი (მაგ., E coli O111, O26, O121, O145, O91, O103, O104, და O080).[5] როგორც წესი, არის სისხლიანი დიარეის ანამნეზი, მაგრამ STEC HUS შეიძლება იყოს დიარეის გარეშე.
ინფექციური (შიგა ტოქსინთან დაუკავშირებელი) ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი
არა E coli-ით გამოწვეული, არამედ განპირობებული როგორც სტრეპტოკოკული, ასევე სხვა მიკროორგანიზმების მიერ წარმოქმნილი ნეირამინიდაზებით. ჩვეულებრივ არ უკავშირდება დიარეას.
ატიპური, D-მინუს ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი
მაპროვოცირებელი ფაქტორი უცნობია. თუმცა, ხშირად ფიქსირდება პათოლოგიები კომპლემენტის მარეგულირებელ გზებში. დიარეა, როგორც წესი, არ ვლინდება.
ოჯახური ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი
შემთხვევათა 50%-ში ვლინდება კომპლემენტის ალტერნატიული გზის რეგულირებაში მონაწილე ცილებიდან ერთ-ერთის დეფექტი.[6]
მეორეული ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომი
მიზეზებია:
ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია
წამლისმიერი (ციკლოსპორინი, ზოგიერთი ქიმიოთერაპიული აგენტი)
ორსულობასთან დაკავშირებული.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას