კვლევები
1-ად შესაკვეთი გამოკვლევები
სისხლის საერთო ანალიზი
ტესტი
წარმოადგეენს საბაზისო კვლევას და აგრეთვე გამოიყენება სამომავლო მკურნალობის შესაფასებლად.
რკინა-დეფიციტური ანემიის გამოსაკვლებად გადამისამართებული პაციენტების 6-10%-ში აღინიშნება კოლორექტული კიბო.[77][78] მარჯვენამხრივი კოლორექტული კიბოს დროს 90%-ს დიაგნოსტირებისას აღენიშნება ანემია.[110]
შედეგი
ანემია
ღვიძლის ბიოქიმიური ანალიზი
ტესტი
წარმოადგეენს საბაზისო კვლევას და აგრეთვე გამოიყენება სამომავლო მკურნალობის შესაფასებლად.
შედეგი
ნორმის ფარგლებშია, ხშირად ღვიძლში არსებული მეტასტაზების შემთხვევაშიც კი
თირკმლის ფუნქცია
ტესტი
წარმოადგეენს საბაზისო კვლევას და აგრეთვე გამოიყენება სამომავლო მკურნალობის შესაფასებლად.
შედეგი
ნორმის ფარგლებში, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მენჯის დაავადების შორსწასული ფორმა იწვევს შარდსადენის კომპრესიას
განავლის რაოდენობრივი იმუნოქიმიური ტესტი
ტესტი
გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს FIT-ის შეთავაზებას პირველადი ჯანდაცვის ფარგლებში, რათა გამოვლინდნენ მსხვილი ნაწლავის კიბოთი დაავადებული პირები, რათა რეფერირდნენ ჯანდაცვის მეორეულ რგოლში.[76][103] თუ FIT შედეგი არის ≥10 მიკროგრამი ჰემოგლობინი/გ განავალში, სასწრაფოდ დაარეფერირეთ პაციენტები. თუ ეჭვი გაქვთ მსხვილი ნაწლავის კიბოზე, გაეცით რჩევები უსაფრთხოების შესახებ და არ გადადოთ რეფერალი მაშინაც კი, თუ პაციენტები არ დააბრუნებენ განავლის ნიმუშს ან ექნებათ FIT-ის შედეგი <10 მიკროგრამი ჰემოგლობინი/გ. FIT-ის შედეგებზე დაყრდნობით, შესაძლებელი ისეთი გამოკვლევების თავიდან აცილება, როგორიცაა კოლონოსკოპია იმ პირებთან, რომლებსაც ნაკლებად აქვთ კოლორექტალური კიბოს რისკი; შესაბამისად რესურსები ხელმისაწვდომი გახდება მათთვის, ვისაც ეს ყველაზე მეტად სჭირდება.[76][103]
შედეგი
FIT-ის შედეგი ≥10 მიკროგრამი ჰემოგლობინის/გ განავალში გვთავაზობს გადაუდებელ რეფერალს ჯანდაცვის მეორეულ რგოლში(დანიშნეთ შეხვედრა 2 კვირის განმავლობაში)
კოლონოსკოპია
ტესტი
პრიორიტეტული გამოკვლევა, იმ შემთხვევაში, თუ არ არსებობს კლინიკური მტკიცებულება ნაწლავის მოსალოდნელი ობსტრუქციის შესახებ, რა შემთხვევაშიც უკუნაჩვენებია ნაწლავის მომზადებაა და მსხვილი ნაწლავის გაბერვა.[80] ეს არის ყველაზე მგრძნობიარე დიაგნოსტიკური ტესტი კოლორექტალური კიბოსთვის და იძლევა საეჭვო დაზიანებების ბიოფსიისა და შემთხვევითი პოლიპების მოცილების საშუალებას.
კოლონოსკოპიამდე აუცილებელია ნაწლავის მომზადება პერორული საფაღარათო აგენტებით, რათა უზრუნველვყოთ ლორწოვანის სრულად დეტალური დათვალიერება.
კიბოს ჰისტოლოგიური დადასტურებისთვის საჭიროა მრავლობითი ბიოფსია.
წარმატებული კოლონოსკოპია დიდწილად დამოკიდებულია ოპერატორის უნარზე. დასრულების კოეფიციენტები (ე.ი., ცერებრალური ნაწლავის გადაცემის სფერო) არსებითად განსხვავდება და 90%-იანი მაჩვენებელი განიხილება მისაღებად. ბევრი ადამიანი აღწევს 98%-იან მაჩვენებელს. არასრული კოლონოსკოპია და ნაწლავის ცუდი მომზადება არის ორი ცვლადი, რომლებიც ხელს უწყობს კოლონოსკოპიის დროს კოლორექტალური კიბოს გამორჩენის სიხშირეს შესაბამისად 2% და 6%-ში.[81]
პროცედურასთან დაკავშირებუი სხვა გართულებები დაკავშირებულია სედაციასა და ნაწლავის მოსამზადებელ პროცედურებთან(0.12%-მდე).[82][83]
პროსპექტულ შედარებით კვლევებში, სტანდარტული კოლონოსკოპია ისეთივე მისაღებია პაციენტებისთვის, როგორც ვირტუალური კოლონოგრაფია, და ორივე პრიორიტეტულია ბარიუმის ორმაგ კონტრასტულ ოყნასთან შედარებით.[85][86]
შედეგი
ლორწოვანის წყლულოვანი ან ეგზოფიტური დაზიანებები, რომლებიც იწვეევს სანათურის შევისწროებას.
CT კოლონოგრაფია
ტესტი
კტ კოლონოგრაფიით (ვირტუალური კოლონოსკოპია) მიიღება მსხვილი ნაწლავის სანათურშიდა სურათი, ტრადიციული კოლონოსკოპიის მსგავსად. მას აქვს თანაბარი მგრძნობელობა ჩვეულებრივი კოლონოსკოპიასთან შედარებით კოლორექტალური კიბოს გამოსავლენად და არ საჭიროებს სედაციას, მაგრამ აქვს ნაკლები სპეციფიკურობა.[79][90][91] ორივე CT კოლონოგრაფია და ოპტიკური კოლონოსკოპია მიჩნეულია უფრო მგრძნობიარედ ვიდრე ბარიუმის ოყნა; როგორც ჩანს, პაციენტებს ურჩევნიათ CT კოლონოგრაფია ორმაგ კონტრასტულ ბარიუმის ოყნასთან შედარებით.[87][88][89]
CT კოლონოგრაფია შეიძლება გამოყენებულ იქნას მსხვილი ნაწლავის შეფასების დასასრულებლად, როდესაც ოპტიკური კოლონოსკოპია არასრულია ტექნიკური მიზეზების გამო. ის ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას პაციენტების შესაფასებლად, რომლებსაც არ სურთ კოლონოსკოპიის ჩატარება, რომლებიც არ არიან კოლონოსკოპიისთვის შესაფერისი კანდიდატები, ან ვისთვისაც კოლონოსკოპია უკუნაჩვენებია.
ნაწლავის სრული მექანიკური მომზადება, როგორც საჭიროა კოლონოსკოპიისთვის, საჭიროა ადეკვატური CT კოლონოგრაფიული შეფასებისთვის.
შედეგი
მსგავსია ჩვეულებრივი კოლონოსკოპიით მიღებული სურათისა, წყლულოვანი ეგზოფიტური მუკოზური დაზიანებებით, რომლებმაც შეიძლება ნაწლავის სანათური დაავიწროვოს
ბარიუმის ოყნა ორმაგი კონტრასტით
ტესტი
ბარიუმის ორმაგი კონტრასტული ოყნა ჩანაცვლებულია კომპიუტერული ტომოგრაფიით კოლონოგრაფიით თითქმის ყველა ჩვენებისთვის, მაგრამ ის უსაფრთხო და კარგად ასატანია.[92] CT კოლონოგრაფიის მსგავსად, ბარიუმის ორმაგი კონტრასტული ოყნა არ საჭიროებს სედაციას.
გამოკვლევის ჩატარებამდე აუცილებელია ნაწლავების მომზადება, რაც წარმატებული, სრული გამოკვლევის საკმაოდ მაღალი მაჩვენებლით ხასიათდება. პროსპექტულ შედარებით კვლევებში, პაციენტებმა მსხვილი ნაწლავის ვიზუალიზაციისთვის უპირატესობას ანიჭებდნენ ჩვეულებრივ ან CT კოლონოგრაფიას ბარიუმის ოყნასთან შედარებით.[85][86]
პროცედურის ნაკლოვანებას წარმოადგენს რადიაცია და სიგმური კოლინჯის დივერიტიკულური დაავადებების დროს ნაკლები სიზუსტე. გართულებები იშვიათია და მოიცავს მხვილი ნაწლავის პერფორაციას (<0.001%) და გულის არითმიებს, სიკვდილიანობის მაჩვენებლით 1 70000-დან.[111]
შედეგი
მოცულობითი დაზიანება მსხვილ ნაწლავში; დამახასიათებელი "ვაშლის ბირთვის" დაზიანება შეიძლება გამოვლინდეს სიმსივნეებით, რომლებიც გარს აკრავს ნაწლავს
გულმკერდის, მუცლის და მენჯის კომპიუტერული ტომოგრაფია
ტესტი
კოლორექტალური კიბოთი დაავადებულ ყველა პაციენტს უნდა ჰქონდეს პრეოპერაციული სტადია გულმკერდის, მუცლისა და მენჯის კომპიუტერული ტომოგრაფიით, რათა განისაზღვროს დაავადების ლოკალური და დისტალური მასშტაბები, დაიგეგმოს მკურნალობა და განიხილოს პროგნოზი.[94]
კომპიუტერული ტომოგრაფია ტარდება პერორული და ინტრავენური კონტრასტით, გარდა უკუჩვენებებისა; ინტრავენური კონტრასტი საჭირო არ არის გულმკერდის კომპიუტერული ტომოგრაფიისთვის, მაგრამ კეთდება მუცლის ტომოგრაფიის დროს.[94]
თუ პაციენტი გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების მისაღებად მოყავთ დიდი ზომის ობსტრუქციით, საჭიროა კომპიუტერული სკანირება, რადგან ეს დაგეხმარებათ მართვაში (მაგ. ნაწლავის სტენტი შეიძლება უფრო სწორი იყოს ღვიძლში მრავლობითი მეტასტაზების შემთხვევაში, როცა პირველადი სიმსივნის ამოკვეთა პროგნოზს ვერ შეცვლის).
კტ კვლევის ძირითადი როლი მდგომარეობს შორეული მეტასტაზების იდენტიფიცირებაში; ავთვისებიანი ლიმფადენოპათიის ან სიმსივნის ადგილობრივი გავრცელების შეფასების თვალსაზრისით, არ არის ზუსტი მეთოდი.[112] ღვიძლის მეტასტაზების შემთხვევაშიპაციენტები შეიძლება შეირჩეს რეზექციისთვის, ღვიძლის ჩართული სეგმენტების, ღვიძლის ჩართულობის პროცენტული და ძირითადი არტერიების ან ვენების ჩართულობის არარსებობის მიხედვით.
შედეგი
მსხვილი ნაწლავის კედლის გასქელება, გადიდებული ლიმფური კვანძები, მეტასტაზები ღვიძლში, ასციტი, ფილტვის მეორეული სიმსივნე
გენეტიკური კვლევა
ტესტი
აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის ეროვნული გაიდლაინების რეკომენდაციით, ყველა პაციენტმა, მსხვილი ნაწლავის ან რექტალური კიბოს დიაგნოზით უნდა გაიაროს ტესტირება ლინჩის სინდრომზე.[104][105]
ტესტის შედეგებმა შეიძლება მიუთითოს სისტემური თერაპიის არჩევანი, კიბოს რისკის შემცირების სტრატეგიები სხვა ადგილებში და ოჯახის წევრების ტესტირება.
შედეგი
ლინჩის სინდრომში გამოვლენილი გენური მუტაცია მიკროსატელიტური არასტაბილურობის/შეუთავსებლობის აღდგენისას
გასათვალისწინებელი კვლევები
მენჯის MRI: სწორი ნაწლავის კიბოს პროტოკოლი
ტესტი
MRI არის პრიორიტეტული საშუალება რექტალური კიბოს ლოკალური სტადიის განსასაზღვრად, მისი სიზუსტის გამო, როგორც პერიფერიული რეზექციის საზღვრის, ასევე პირველადი სიმსივნის T სტადიის დასადგენად.[95]
სწორი ნაწლავის კიბოს სტადიის ზუსტი განსაზღვრა ძალიან მნიშვნელოვანია სპინქტერის დამზოგველი ქირურგიული მკურნალობისათვის შესაფერისი პირების შესარჩევად და აგრეთვე იმ პაციენტების იდენტიფიცირებისთვის, რომელთა შემთხვევაშიც ნეოადიუვანტურ (დამხმარე) თერაპიას გარკვეული სარგებელი ექნება. სწორი ნაწლავის კიბოს მქონე პაციენტებში მაღალი რეზოლუციის მრტ კვლევა გამოიყენება სიმსივნის ადგილობრივი გავრცელების სიღრმისა და მეზორექტული ფასციის ჩართულობის შესაფასებლად (რეზექციის წრიული საზღვარი).
მრტ აგრეთვე სწორი ნაწლავის მიმდებარე ლიმფური კვანძების შეფასების საშუალებას იძლევა.
შედეგი
მეზორექტული ფასციის ინვაზია სიმსივნის მიერ
ტრანსრექტული ენდოსკოპიური ულტრაბგერითი გამოკვლევა
ტესტი
აუცილებელია, თუ MRI უკუნაჩვენებია.
ტრანსრექტალური ენდოსკოპიური ულტრაბგერით (TRUS) განისაზღვრება სწორი ნაწლავის კიბოს ლოკალური (T და N) სტადია, რაც გამოიყენება უშუალოდ მკურნალობის არჩევისთვის.[94]
სწორი ნაწლავის კიბოს T კატეგორიის სტადიის განსაზღვრის თვალსაზრისით TRUS კტ კვლევაზე უპირატესია.[113]
შედეგი
სწორი ნაწლავის მიმდებარე გადიდებული ლიმფური კვანძები მიუთითებს ავთვისებიან პროცესსზე; სიმსივნის სუბმუკოზასა და კუნთოვან შრეში ინვაზია მიუთითებს T2 სტადიაზე, პერირექტულ სივრცეში გავრცელება კი T3-ზე.
ბიოფსიის
ტესტი
მსხვილი ნაწლავის და სწორი ნაწლავის კიბო უნდა დადასტურდეს ჰისტოლოგიით.[80][93]
კოლორექტალური კიბოს უმეტესი ნაწილი აღმოცენდება მსხვილი ნაწლავის ეპითელური უჯრედებიდან და წარმოადგენს ადენოკარცინომას.
შედეგი
ადასტურებს დიაგნოზს დამახასიათებელი პათოლოგიური ნიშნებით; აგრეთვე განსაზღვრავს სიმსივნური უჯრედების დიფერენცირების (ანუ კარგად, საშუალოდ და ცუდად დიფერენცირებული უჯრედები) ხარისხს
კარცინოემბრიონული ანტიგენი
ტესტი
კარცინოემბრიონული ანტიგენის (CEA) დონე უნდა გაიზომოს მხოლოდ კოლორექტალური კიბოს დიაგნოზის დადასტურების შემდეგ. თუმცა აღნიშული ტესტი არ არის საკმარისად მგრძნობიარე ან სპეციფიკური იმისათვის, რომ გამოვიყენოთ სიმპტომური პაციენტების დიაგნოსტირებისა ან უსიმპტომო პოპულაციის სკრინინგისთვის.[114]
ხშირად კარცინოემბრიონული ანტიგენის ტესტირება ტარდება დაავადების მიმდინარეობის საკონტროლოდ, ქირურგიული ჩარევის ან ადიუვანტური მკურნალობის შემდეგ. თუმცა, მტკიცებულების თანახმად, მხოლოდ კარცინოემბრიონული ანტიგენის გამოყენება საკმარისად მგრძნობიარე მეთოდი არ არის ამ შემთხვევებში.[115][116]
შედეგი
მომატებული; ზრდასრულ არამწეველ პირებში CEA ნორმალური რაოდენობა <2.5 მიკროგრამ/ლ (<2.5 ნანოგრამ/მლ) შეადგენს, მწეველებში კი - <5.0 მიკროგრამ/ლ (<5.0 ნანოგრამ/მლ); ნორმის ინტერვალი განსხვავდება ლაბორატორიებს შორის
PET-სკანირება
ტესტი
სპეციფიკური ჩვენებები მოიცავს ექსტრაჰეპატური მეტასტაზების გამოვლენას პაციენტებში, რომელთაც აქვთ მხოლოდ ღვიძლის მეტასტაზური დაავადება, და რომლებთანაც განიხილება ქირურგიული მეტასტაზექტომია.[96][97][98]
PET შეიძლება დამხმარე იყოს რეციდივის იდენტიფიცირებაში ამ მხრივ საეჭვო პაციენტებთან, სიმპტომების ან მზარდი კარცინოემბრიონული ანტიგენის გათვალისწინები, მაგრამ რომლებთანაც დიაგნოსტიკური გამოვკვლევები უარყოფითია.[100][101][102]
შედეგი
18-ფტორ-2-დეოქსიგლუკოზის გაზრდილი შთანთქმის კეროვანი უბნებით ვლინდება ავთვისებიანი სიმსივნეების მეტაბოლური ცვლილებები
ახალი ტესტები
სხვა კომპლექსური ოპტიკური რადიოლოგიური კვლევები
ტესტი
"Narrow-band" (ვიწრო ზოლიანი) კოლონოსკოპია და გამადიდებელი ქრომოენდოსკოპია შეიძლება გამოიყენოთ T1 კოლორექტული კიბოს დროს მცირე სეგმენტის სარეზექციოდ, როცა ქირურგიული ჩარევა საჭირო არ არის და ეს შესაძლებელია ენდოსკოპიურადაც.[117] ამჟამად აღნიშნული მეთოდები ფართოდ არ გამოიყენება.
შედეგი
T1 კოლორექტული კიბოს და T1 კოლორექტული კიბოს ლორწქვეშა ინვაზიის ფორმის ოპტიკური დიაგნოსტიკა
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას