ეპიდემიოლოგია
კოლორექტალური კიბო განვითარებულ მსოფლიოში სიხშირით მესამე ადგილზეა. მსხვილი ნაწლავის კიბოს განვითარების რისკი სიცოცხლის განმავლობაში არის 4.1% როგორც მამაკაცებში, ასევე ქალებში (2017 წლიდან 2019 წლამდე მონაცემები); ეს არის კიბოს სიკვდილის მეოთხე წამყვანი მიზეზი აშშ-ში.[4] 2016-2020 წლების მონაცემებზე დაყრდნობით, კოლორექტალური კიბოს სიხშირე არის 36,6 შემთხვევა 100000 მამაკაცსა და ქალზე აშშ-ში.[4] გამოთვლილია, რომ 2024 წელს შეერთებულ შტატებში მსხვილი ნაწლავის კიბოს დაახლოებით 106,590 და სწორი ნაწლავის კიბოს 46,220 შემთხვევა დაფიქსირდება და სულ 53,010 ადამიანი დაიღუპება ამ დიაგნოზით, რაც შეადგენს კიბოთი სიკვდილიანობის 8,6%-ს.[5] შეერთებულ შტატებში კოლორექტალური კიბოთი სიკვდილიანობა შემცირდა 56%-ით, 1970 წელს 100 000 ადამიანზე 29,2 შემთხვევიდან 12,8 შემთხვევამდე 2021 წლისთვის. ეს უპირატესად დაავადების ადრე გამოვლენის დამსახურებაა, სკრინინგისა და მკურნალობის გაუმჯობესების შედეგად; 2012 წლიდან 2019 წლამდე სიკვდილიანობის მაჩვენებელი სტაბილურად მცირდება წელიწადში დაახლოებით 1,8%-ით. თუმცა, სიხშირის მსგავსად, ეს პროგრესი ეწინააღმდეგება 2000-იანი წლების შუა პერიოდის შემდეგ 55 წელზე უფროსი ასაკის მოზარდებში სიკვდილიანობას.[5] გლობალურად, ასაკობრივი სტანდარტიზებული შემთხვევების მაჩვენებელი 26.7-ს შეადგენს 100000 ადამიანზე, ხოლო ასაკობრივი სტანდარტიზებული სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 13.7-ს შეადგენს 100000 ადამიანზე.[6]
სპორადული კოლორექტალური კიბოსთვის ასაკი არის ძირითადი რისკფაქტორი. 2016-დან 2020 წლამდე, მსხვილი ნაწლავისა და სწორი ნაწლავის კიბოს დიაგნოზის საშუალო ასაკი შეერთებულ შტატებში იყო 66 წელი.[4] 1990-დან 2019 წლამდე მსხვილი ნაწლავის კიბოს შემთხვევების მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა 50 წლამდე ასაკის მოზარდებში, განსაკუთრებით განვითარებულ ქვეყნებში.[6] დაავადების ადრეული დაწყების ამ ზრდის მიზეზი უცნობია, მაგრამ შეიძლება დაკავშირებული იყოს დიეტურ ცვლილებებთან, მის ნაწლავის მიკრობიომზე გავლენასთან და ანთებით ეფექტებთან.
სიხშირე და სიკვდილიანობა უფრო დაბალია ესპანელებსა და აზიელებში/წყნარი ოკეანის კუნძულებზე, ვიდრე თეთრკანიანებსა და შავკანიანებში.[4] ამ უთანასწორობის ზოგიერთი ნაწილი შესაძლოა გამოწვეული იყოს გენეტიკურ მგრძნობელობის განსხვავებებით, გარდა სოციალურ-ეკონომიკური და გარემო ფაქტორებისა.
მსოფლიო მასშტაბით, კოლორექტალური კიბოს ყველაზე მაღალი სიხშირე აღინიშნება დასავლეთ და ცენტრალურ ევროპაში, ჩრდილოეთ ამერიკის მაღალშემოსავლიან რეგიონებში და ავსტრალაზიაში. ინციდენტის მაჩვენებელი ყველაზე დაბალია აფრიკაში, ცენტრალურ და სამხრეთ აზიაში და ცენტრალურ ლათინურ ამერიკაში.[6]
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: კოლორექტალური კიბოს ასაკობრივი სტანდარტიზებული სიხშირის გეოგრაფიული განაწილება 2019 წელს (DALY = ინვალიდობის მიხედვით მორგებული სიცოცხლის წლები)ლანცეტი გასტროენტეროლი ჰეპატოლი. 2022 ივლის; 7 (7): 627-47 [Citation ends].
ბრიტანეთის კიბოს კვლევის ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა შედეგები, რომლის თანახმადაც, ბოლო 20 წლის განმავლობაში კოლორექტული კიბოს სიკვდილობა 30%-ით შემცირდა.[7] მათი გადმოცემით, 1995 წელს კოლორექტულ კიბოზე მოდიოდა სიკვდილობის 38 შემთხვევა ყოველ 100 000 ადამიანზე, აღნიშნული მაჩვენებელი 2015 წლისთვის 26/100 000-მდე შემცირდა. წლების განმავლობაში მოსახლეობის საერთო რაოდენობის ცვლილების გათვალისწინებით, ზემოთ აღნიშული მაჩვენებელი იგივეა რაც კოლორექტული კიბოს სიკვდილობის 17 600-დან 15 800-მდე შემცირება 1995-2015 წლებში.
ერთი პოპულაციაზე დაფუძნებული კოჰორტული კვლევის მიხედვით, რომელიც მოიცავს 66-75 წლის ასაკის 60000-ზე მეტი ზრდასრულს, რომელთაც ჩაუტარდათ კოლონოსკოპია, კოლორექტალური კიბოს ინტერვალის ალბათობა (განისაზღვრება როგორც დიაგნოზი კოლონოსკოპიიდან 6-59 თვეში) იყო 7.1% შავკანიან პაციენტებში, ხოლო 5.8% თეთრკანიან პაციენტებში.[8] ექიმის მიერ პოლიპების გამოვლენის სიჩქარეზე მორგება (კოლონოსკოპიის ხარისხის მაჩვენებელი), ასაკი, სქესი და გეოგრაფიული არეალი ვერ აღმოფხვრის ამ მნიშვნელოვან განსხვავებას.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: კოლორექტული კიბოს ასაკსპეციფიკური ინციდენტობა ქალებსა და მამაკაცებში.Cancer Research UK: ბრიტანეთში ნაწლავის კიბოს ინციდენტობის სტატისტიკა; ადაპტირებულია ნებართვით [Citation ends].
კოლორექტული კიბოს ანატომიური განაწილება ასაკისა და სქესის მიხედვით განსხვავდება. ზოგადად, კოლორექტალური კიბოდ მოიაზრება პროქსიმალური მსხვილი ნაწლავის (კუზი, აღმავალი და განივი მსხვილი ნაწლავი), დისტალური მსხვილი ნაწლავის (დაღმავალი მსხვილი ნაწლავი, სიგმოიდური მსხვილი ნაწლავი) ან სწორი ნაწლავის (რექტოსიგმოიდური, სწორი ნაწლავის) სიმსივნეები. დემოგრაფული კვლევების თანახმად, პროქსიმული კოლინჯის კიბო უფრო ხშირია ქალებსა და ხანდაზმულ პაციენტებში. დისტალური ფორმები მეტწილად გვხვდება მამაკაცებსა და ახალგაზრდა პაციენტებში.[9]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას