მკურნალობის მიზანია რეგიონული პერფუზიის აღდგენა და ჟანგბადის მიწოდების გაუმჯობესება ჰიპოტენზიის უკუგანვითარების და ჰიპოპერფუზის გამო ორგანოთა დაზიანების პრევენციისთვის. შოკის დროს მოცულობის აღდგენა, როგორც წესი, მიჩნეულია პირველი რიგის თერაპიად, ანაფილაქსიის შემთხვევის გარდა (რაც საჭიროებს ინტრამუსკულარულად ადრენალინის (ეპინეფრინის) დაუყოვნებლივ შეყვანას)).[61]Golden DBK, Wang J, Waserman S, et al. Anaphylaxis: a 2023 practice parameter update. Ann Allergy Asthma Immunol. 2024 Feb;132(2):124-76.
https://www.annallergy.org/article/S1081-1206(23)01304-2/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/38108678?tool=bestpractice.com
[62]Panchal AR, Bartos JA, Cabañas JG, et al. Part 3: Adult Basic and Advanced Life Support: 2020 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation. 2020 Oct 20;142(16_suppl_2):S366-S468.
https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000000916
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33081529?tool=bestpractice.com
[63]Lott C, Truhlář A, Alfonzo A, et al. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Cardiac arrest in special circumstances. Resuscitation. 2021 Apr;161:152-219.
https://www.doi.org/10.1016/j.resuscitation.2021.02.011
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33773826?tool=bestpractice.com
შემდგომი ჩარევები მიმართულია ინტრავენურ სითხეებზე პასუხისა და სავარაუდო ეტიოლოგიის მიხედვით. მტკიცებულებებზე დაფუძნებული გაიდლაინები გამოქვეყნებულია შოკის სხვადასხვა ქვეტიპისთვის, მათ შორის, სეპტიკური შოკისა და გულის მწვავე უკმარისობის ჩათვლით, თუმცა არ არის არადიფერენცირებული შოკის დაუყოვნებელი მართვისთვის.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[64]Nieminen MS, Böhm M, Cowie MR, et al. Executive summary of the guidelines on the diagnosis and treatment of acute heart failure. Eur Heart J. 2005 Feb;26(4):384-416.
http://eurheartj.oxfordjournals.org/cgi/content/full/26/4/384
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15681577?tool=bestpractice.com
[65]Davis AL, Carcillo JA, Aneja RK, et al. American College of Critical Care Medicine clinical practice parameters for hemodynamic support of pediatric and neonatal septic shock. Crit Care Med. 2017 Jun;45(6):1061-93.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28509730?tool=bestpractice.com
კრიტიკული მედიცინის გუნდის ადრეული ჩართულობა მნიშვნელოვანია შოკის მქონე პაციენტის ოპტიმალური მართვისთვის.
სასუნთქი გზები, სუნთქვა და ცირკულაცია
ისევე, როგორც ნებისმიერი კრიტიკული მდგომარეობის დროს, სასუნთქი გზების განვლადობის შენარჩუნება უპირველესი პრიორიტეტია, ამიტომ რეკომენდებულია ამ მაჩვენებლის ხშირი განმეორებითი შეფასება. მას შემდეგ რაც დავრწმუნდებით, რომ სასუნთქი გზები გამავალია, საჭიროებისამებრ ხდება მაღალი ნაკადის ჟანგბადის მიწოდება ნიღბით ან ნაზალური კანულით, რათა მივაღწიოთ ჟანგბადის სატურაციის 94%-დან 98%-მდე მაჩვენებელს.[34]O'Driscoll BR, Howard LS, Earis J, et al. BTS guideline for oxygen use in adults in healthcare and emergency settings. Thorax. 2017 Jun;72(suppl 1):ii1-90.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28507176?tool=bestpractice.com
სატურაციის უფრო მაღალი მაჩვენებლის მისაღწევად დამატებით ჟანგბადის რუტინული მიწოდება დაკავშირებულია კორონარული და ფილტვის არტერიების ვაზოკონსტრიქციასთან მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტის დროს.[66]McNulty PH, King N, Scott S, et al. Effects of supplemental oxygen administration on coronary blood flow in patients undergoing cardiac catheterization. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2005 Mar;288(3):H1057-62.
http://ajpheart.physiology.org/cgi/content/full/288/3/H1057
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15706043?tool=bestpractice.com
[67]Rawles JM, Kenmure AC. Controlled trial of oxygen in uncomplicated myocardial infarction. Br Med J. 1976 May 8;1(6018):1121-3.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1639993
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/773507?tool=bestpractice.com
მიზანია ადეკვატური, მაგრამ არა რუტინული ჭარბი ოქსიგენაცია. შოკის მკურნალობისას დადებითი წნევით ვენტილაციის ან არაინვაზიური ვენტილაციის (NIV) (მუდმივი დადებითი წნევა სასუნთქი გზებში უწყვეტი უწყვეტი და ორდონიანი მიწოდების რეჟიმით) გამოყენება საკამათოა, არაინვაზიური ვენტილაციით გამოწვეული ინტრათორაკალური წნევის ზრდის გამო, რამაც შეიძლება შეამციროს გულის პრედატვირთვა ფილტვის მიმოქცევიდან. NIV კარგად არის მხარდაჭერილი ჰიპოქსემიური რესპირატორული უკმარისობის დროს.[68]Ferreyro BL, Angriman F, Munshi L, et al. Association of noninvasive oxygenation strategies with all-cause mortality in adults with acute hypoxemic respiratory failure: a systematic feview and meta-analysis. JAMA. 2020 Jul 7;324(1):57-67.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7273316
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32496521?tool=bestpractice.com
თუმცა, სამეცნიერო ლიტერატურაში არაინვაზიური ვენტილაციის გამოყენება შოკის ფონზე სათანადოდ არ არის მხარდაჭერილი და კლინიკურად ასოცირდება ჰიპოტენზიის და პერფუზიის გაუარესებასთან. თუ NIV გამოიყენება შოკის მქონე პაციენტებში, უნდა შენარჩუნდეს არტერიული წნევის მკაცრი მონიტორინგი და სასიცოცხლო ორგანოების პერფუზია. სეფსისით გამოწვეული ჰიპოქსემიური რესპირატორული უკმარისობის მქონე პაციენტებისთვის არაინვაზიურ ვენტილაციაზე მეტად რეკომენდებულია ნაზალურად მიწოდებული მაღალი ნაკადის ჟანგბადი.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
ინტრავენური სითხეების შეყვანის მიზანია ინტრავასკულური მოცულობისა და პრედატვირთვის გაზრდით პერფუზიის გაუმჯობესება. უმეტეს შემთხვევაში სარგებელი აღემატება რისკს, გამონაკლისია ფილტვის მწვავე შეშუპება. თუ სავარაუდოა აორტის ანევრიზმის გაგლეჯა, სისტოლური არტერიული წნევა უნდა შენარჩუნდეს არაუმეტეს 100 მმ ვწყ.სვ.-ის დონეზე. თუ არ არსებობს ნიშნები ან ეჭვი ფილტვის შეშუპებაზე, რომელიც გამოწვეულია გულის უკმარისობით, სითხის ადრეული მიწოდება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სითხის ტიპი (კრისტალოიდური ან კოლოიდური).[69]Finfer S, Bellomo R, Boyce N, et al; the SAFE study investigators. A comparison of albumin and saline for fluid resuscitation in the intensive care unit. N Engl J Med. 2004 May 27;350(22):2247-56.
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa040232#t=article
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163774?tool=bestpractice.com
[70]Roberts I, Blackhall K, Alderson P, et al. Human albumin solution for resuscitation and volume expansion in critically ill patients. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Nov 9;(11):CD001208.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD001208.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22071799?tool=bestpractice.com
[71]Lewis SR, Pritchard MW, Evans DJ, et al. Colloids versus crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Aug 3;(8):CD000567.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000567.pub7/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30073665?tool=bestpractice.com
[
]
How do colloids compare with crystalloids for fluid resuscitation in critically ill people?/cca.html?targetUrl=https://www.cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.2307/fullსწორი პასუხის ჩვენება[მტკიცებულების დონე B]2c307eaa-18c3-4b55-8211-1526e117f037ccaBროგორ შეედრება კოლოიდები კრისტალოიდებს სითხით რეანიმაციისთვის მძიმე ავადმყოფებში? არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ინტენსიური თერაპიის განყოფილების კრიტიკული მდგომარეობის მქონე პაციენტებისთვის შეიძლება უმჯობესი იყოს ბალანსირებული კრისტალოიდების ხსნარი, ვიდრე ნორმალური ფიზიოლოგიურ ხსნარი და ის რეკომენდებულია სეფსისის ან სეპტიკური შოკის დროს.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
[74]Semler MW, Self WH, Wanderer JP, et al. Balanced crystalloids versus saline in critically ill adults. N Engl J Med. 2018 Mar 1;378(9):829-39.
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1711584?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29485925?tool=bestpractice.com
სითხეების მიწოდება საჭიროა დიდი დიამეტრის პერიფერული კანულით. თუ ვლინდება მწვავე ქვედა (მარჯვენა კორონარული არტერიის) ოკლუზია, ან მარჯვენა პარკუჭის ინფარქტი, (თრომბექტომიამდე) თავდაპირველად ჰიპოტენზია კორეგირდება სითხის ფრთხილად შეყვანით, მარჯვენა პარკუჭის ავსების და გულის საერთო წუთმოცულობის გაუმჯობესებისთვის.[75]Inohara T, Kohsaka S, Fukuda K, et al. The challenges in the management of right ventricular infarction. Eur Heart J Acute Cardiovasc Care. 2013 Sep;2(3):226-34.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3821821
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24222834?tool=bestpractice.com
სისხლის პროდუქტების გადასხმა გამოიყენება სისხლის მწვავე დაკარგვის (ჰემორაგიის) ან ერითროციტების ქრონიკული კარგვით განპირობებული მძიმე ფორმის ანემიის მქონე პაციენტებში.[76]Association of Anaesthetists. AAGBI guidelines: the use of blood components and their alternatives 2016. April 2016 [internet publication].
https://associationofanaesthetists-publications.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/anae.13489
თუ საეჭვოა კარდიოგენული შოკი, საჭიროა სიფრთხილე; ინტრავენური სითხეების შეყვანა უნდა მოხდეს ფრთხილად, სითხით გადატვირთვის ნიშნების არარსებობის პირობებში (კლინიკურად განისაზღვრება ფილტვის აუსკულტაციით-ხიხინის შესაფასებლად ან გულმკერდის რენტგენით).
მონიტორინგი
უწყვეტი მონიტორინგი აუცილებელია მკურნალობაზე პასუხის შემოწმებისა და მისი სწორად წარმართვისთვის. ეს მოიცავს კლინიკურ დაკვირვებას, არტერიული წნევის განმეორებითი გაზომვის მაჩვენებლებს, სუნთქვის სიხშირის, სატურაციის, პულსის, ცნობიერების დონის შეფასებას, შარდის გამოყოფის მონიტორინგს რეჰიდრატაციასთან ან ვაზოაქტიური აგენტების გამოყენებასთან მიმართებით და ეკგ მონიტორინგს. რუტინულ სფიგმომანომეტრიასთან შედარებით უპირატესია არტერიული წნევის პირდაპირი გაზომვა ავტომატური მანჟეტიანი მოწყობილობებით ან არტერიული კათეტერით, რადგან ის უფრო ზუსტია და იძლევა უწყვეტი მონიტორინგის საშუალებას. არტერიული კათეტერის გამოყენება უზრუნველყოფს არტერიული სისხლის ნიმუშებთან წვდომას.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90. მკურნალობაზე პასუხის შესაფასებლად შესაძლებელია ლაქტატის დონის მონიტორინგი. კრიტიკული თერაპიის პირობებში შოკის შეფასებისთვის დამხმარეა უწყვეტი კაპნოგრაფია.[36]Nassar BS, Schmidt GA. Capnography during critical illness. Chest. 2016 Feb;149(2):576-85.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26447854?tool=bestpractice.com
გვერდითი ნაკადის ან პირდაპირი კაპნოგრაფია (ენდოტრაქეული ინტუბაციისას) შეიძლება სასარგებლო იყოს ფილტვის ვენტილაცია/პერფუზიის შეუსაბამობის/დისბალანსის შესაფასებლად.[36]Nassar BS, Schmidt GA. Capnography during critical illness. Chest. 2016 Feb;149(2):576-85.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26447854?tool=bestpractice.com
ლაქტატის დონე უნდა შემცირდეს პაციენტის მდგომარეობის კლინიკური გაუმჯობესებისას.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
მკურნალობა დამოკიდებულია ამ ცვალებადი მონაცემების უწყვეტ მონიტორინგზე და თერაპია კორეგირდება მათი მკურნალობაზე პასუხის შესაბამისად. პაციენტებს, რომელთაც სჭირდებათ ვაზოაქტიური პრეპარატები (ვაზოპრესორი/ინოტროპული საშუალება), ესაჭიროებათ უწყვეტი მონიტორინგი კრიტიკული თერაპიის პირობებში.
ვაზოაქტიური მედიკამენტები
პაციენტები სისტოლური არტერიული წნევის მქონე <90მმ ვწყ სვ-ით, გულის წუთმოცულობის კრიტიკული შემცირებით და სამიზნე ორგანოს ჰიპოპერფუზიით განისაზღვრება როგორც კარდიოგენური შოკი.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
მოკლევადიანი ინტრავნური ინფუზია ვაზოაქტიური პრეპარატის (ვაზოპრესორი და/ან ინოტროპული საშუალება ) უნდა განიხილებოდეს ჰიპოტენზიის მქონე პაციენტებში (სისტოლური არტერიული წნევა <90 მმ ვწყ სვ ) და/ან ჰიპოპერფუზიის ნიშნები ან სიმპტომებით, მიუხედავად ადეკვატური შევსების სტატუსისა.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
ვაზოაქტიურმა პრეპარატებმა შეიძლება გამოიწვიოს ტაქიკარდია ,არითმიები და მიოკარდიუმის იშემია.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
ინტრავენურ ინოტროპულ მხარდაჭერას შეუძლია გაზარდოს გულის წუთ მოცულობა და გააუმჯობესოს ჰემოდინამიკა პაციენტებში, რომლებსაც აღენიშნებათ კარდიოგენური შოკი.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
არ არსებობს მყარი მტკიცებულება, რომელიც მიუთითებს ერთი ინოტროპული პრეპარატის აშკარა სარგებელს სხვებთან შედარებით კარდიოგენური შოკის დროს.[78]Kivikko M, Pollesello P, Tarvasmäki T, et al. Effect of baseline characteristics on mortality in the SURVIVE trial on the effect of levosimendan vs dobutamine in acute heart failure: Sub-analysis of the Finnish patients. Int J Cardiol. 2016 Jul 15;215:26-31.
https://www.doi.org/10.1016/j.ijcard.2016.04.064
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27107540?tool=bestpractice.com
ზოგადად, კონკრეტული ინოტროპული პრეპარატის არჩევა დამოკიდებულია არტერიული წნევაზე, თანმხლებ არითმიაზე და პრეპარატის ხელმისაწვდომობაზე .[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
ინოტროპული საშუალებები სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული, რადგან არსებობს მტკიცებულება, რომ ისინი იწვევს სიკვდილიანობის გაზრდას.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
[79]Abraham WT, Adams KF, Fonarow GC, et al. In-hospital mortality in patients with acute decompensated heart failure requiring intravenous vasoactive medications: an analysis from the Acute Decompensated Heart Failure National Registry (ADHERE). J Am Coll Cardiol. 2005 Jul 5;46(1):57-64.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2005.03.051
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15992636?tool=bestpractice.com
ინოტროპული საშუალებების მიღება უნდა შეწყდეს, თუ არსებობს მუდმივი არითმიები ან სიმპტომატური კორონარული იშემია. ინოტროპული საშუალებების ინფუზიის დროს რეკომენდებულია გულის რითმის უწყვეტი მონიტორინგი.
ვაზოპრესორები ხშირად რეკომენდებულია მოცულობის აღდგენისადმი რეფრაქტორული ჰიპოტენზიის სამკურნალოდ. ვაზოპრესორები რეკომენდებულია მხოლოდ ადეკვატური მოცულობის აღდგენის შემდეგ.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
თერაპიული ვაზოკონსტრიქციის მიზანია სისხლძარღვების ტონუსსა და ინტრავასკულარულ მოცულობას შორის შეუსაბამობის უკუგანვითარება. ჩვეულებრივ, დოზის ტიტრაცია ხდება მანამდე, სანამ არ მიიღწევა არტერიული წნევის საშუალო არითმეტიკული დონე ≥65 მმ ვწყ.სვ. ან სისტოლური არტერიული წნევა ≥90 მმ ვწყ.სვ.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.[80]Asfar P, Meziani F, Hamel JF, et al. High versus low blood-pressure target in patients with septic shock. N Engl J Med. 2014 Apr 24;370(17):1583-93.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24635770?tool=bestpractice.com
ვაზოპრესორები დოზისგან დამოკიდებულებით ზრდის ქსოვილის იშემიისა და ნეკროზის რისკს.
გაიარეთ კონსულტაცია სპეციალისტთან ვაზოპრესორული/ინოტროპის შესაბამისი რეჟიმების შესახებ. შესაბამისი ვაზოაქტიური აგენტების შერჩევა უნდა მოხდეს მხოლოდ რეანიმატოლოგის მეთვალყურეობის ქვეშ და შეიძლება განსხვავდებოდეს შოკის ტიპის, ექიმის უპირატესობისა და ადგილობრივი პრაქტიკის გაიდლაინების მიხედვით.
სისხლის მიმოქცევის მექანიკური მხარდაჭერა
დროებითი მექანიკური სისხლის მიმოქცევის მხარდაჭერის მოწყობილობები (მაგ., ექსტრაკორპორალური მემბრანის ოქსიგენაცია ან ინტრააორტული ბალონური ტუმბო) გასათვალისწინებელია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ მუდმივი კარდიოგენური შოკი ინოტროპული თერაპიის მიუხედავად.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
[81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68.
https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com
დროებითი MCS სწორად შერჩეულ კანდიდატებში უნდა დაიწყოს რაც შეიძლება მალე, საკმარისი მხარდაჭერით, რათა სრულად შეცვალოს შოკის პოტენციური ჰემომეტაბოლური შედეგები. თუ დროებითი MCS-ით საკმარისი ადრეული მხარდაჭერა დაგვიანებულია, სამიზნე ორგანოს პერფუზია და მეტაბოლური დარღვევების გაუარესებამ შეიძლება გაართულოს მომავალი მცდელობები.[81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68.
https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com
კონკრეტული ინსტრუმენტების ჰემოდინამიკური სარგებელი განსხვავებულია და არსებობს ცოტა პირდაპირი რანდომიზებული შედარება. სისხლძარღვთა, სისხლდენის და ნევროლოგიური გართულებები საერთოა MCS ინსტრუმენტისთვის და ასეთი გართულებების რისკი ზოგადად უნდა იქნას გათვალისწინებული გაანგარიშებისას, რომ გააგრძელოთ ასეთი მხარდაჭერა.[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
MCS მოითხოვს სპეციალიზებულ მულტიდისციპლინურ გამოცდილებას იმპლანტაციისა და მართვისთვის.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
[81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68.
https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com
ფარმაკოლოგიური და მექანიკური თერაპიის ფართო გამოყენება უნდა განიხილებოდეს მრავალდისციპლინური გუნდის კონტექსტში ,გულის უკმარისობისა და კრიტიკული მედიცინის სპეციალისტების, ინტერვენციული კარდიოლოგების და კარდიოქირურგების[4]Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA guideline for the management of heart failure: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2022 May 3;79(17):e263-421.
https://www.doi.org/10.1016/j.jacc.2021.12.012
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35379503?tool=bestpractice.com
[81]Geller BJ, Sinha SS, Kapur NK, et al. Escalating and de-escalating temporary mechanical circulatory support in cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022 Aug 9;146(6):e50-68.
https://www.doi.org/10.1161/CIR.0000000000001076
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35862152?tool=bestpractice.com
ფონური მიზეზის მკურნალობა
შოკში მყოფი პაციენტთა უმრავლესობისთვის მოცულობის აღდგენა და ვაზოაქტიური აგენტები მხოლოდ დროის დამზოგველია. შოკის წარმატებული უკუგანვითარება მოითხოვს სპეციფიკურად მისი ძირითადი გამომწვევი მიზეზის (მაგ., კარდიოგენური შოკის, გულის ტამპონადის, ფილტვის ემბოლიის, ანაფილაქსიის, სეფსისის, ტრავმით გამოწვეული ჰემორაგიული შოკის, დაჭიმული პნევმოთორაქსის) მკურნალობას. სპეციფიკური მკურნალობის შერჩევა პაციენტის უწყვეტი და განმეორებითი შეფასების ინდივიდუალურ შედეგებს ეფუძნება.
კარდიოგენური შოკი (განვითარებული მიოკარდიუმის მასიური ინფარქტის შემდეგ) საჭიროებს კორონარული არტერიების ურგენტულ რევასკულარიზაციას, პერკუტანული კორონარული ჩარევით, თრომბოლიზურების პირდაპირი კორონარული ინფუზიით ან კარდიოვასკულარული ქირურგიით.[54]van Diepen S, Katz JN, Albert NM, et al. Contemporary management of cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2017 Oct 17;136(16):e232-68.
http://circ.ahajournals.org/content/136/16/e232.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28923988?tool=bestpractice.com
[82]Hochman JS, Sleeper LA, Webb JG, et al; SHOCK Investigators. Early revascularization and long-term survival in cardiogenic shock complicating acute myocardial infarction. JAMA. 2006 Jun 7;295(21):2511-5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1782030
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16757723?tool=bestpractice.com
შესაძლოა ასევე ნაჩვენები იყოს ინტრააორტული ბალონური ტუმბოთი (IABP) მექანიკური მხარდაჭერა.[54]van Diepen S, Katz JN, Albert NM, et al. Contemporary management of cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2017 Oct 17;136(16):e232-68.
http://circ.ahajournals.org/content/136/16/e232.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28923988?tool=bestpractice.com
თუმცა, ინტრააორტული ბალონური ტუმბოს (IABP) გამოყენების თაობაზე ჩატარებულმა ბევრმა კვლევამ არ აჩვენა გაუმჯობესება სიკვდილობის მაჩვენებლის მხრივ. ევროპული გაიდლაინებით კარდიოგენური შოკის დროს არ არის რეკომენდებული მექანიკური მხარდაჭერის სახით IABP-ს რუტინული გამოყენება.[54]van Diepen S, Katz JN, Albert NM, et al. Contemporary management of cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2017 Oct 17;136(16):e232-68.
http://circ.ahajournals.org/content/136/16/e232.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28923988?tool=bestpractice.com
[83]Ahmad Y, Sen S, Shun-Shin MJ, et al. Intra-aortic balloon pump therapy for acute myocardial infarction: a meta-analysis. JAMA Intern Med. 2015 Jun;175(6):931-9.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25822657?tool=bestpractice.com
[84]Unverzagt S, Buerke M, de Waha A, et al. Intra-aortic balloon pump counterpulsation (IABP) for myocardial infarction complicated by cardiogenic shock. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Mar 27;(3):CD007398.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD007398.pub3/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25812932?tool=bestpractice.com
[85]Zheng XY, Wang Y, Chen Y, et al. The effectiveness of intra-aortic balloon pump for myocardial infarction in patients with or without cardiogenic shock: a meta-analysis and systematic review. BMC Cardiovasc Disord. 2016 Jul 8;16(1):148.
https://bmccardiovascdisord.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12872-016-0323-2
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27391391?tool=bestpractice.com
[86]Authors/Task Force members, Windecker S, Kolh P, et al. 2014 ESC/EACTS guidelines on myocardial revascularization: the Task Force on Myocardial Revascularization of the European Society of Cardiology (ESC) and the European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS) developed with the special contribution of the European Association of Percutaneous Cardiovascular Interventions (EAPCI). Eur Heart J. 2014 Oct 1;35(37):2541-619.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/35/37/2541/581070
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25173339?tool=bestpractice.com
[
]
In people with myocardial infarction complicated by cardiogenic shock, what are the effects of intra-aortic balloon pump counterpulsation (IABP)?/cca.html?targetUrl=https://cochranelibrary.com/cca/doi/10.1002/cca.1071/fullსწორი პასუხის ჩვენება
რითმის მძიმე დარღვევები ურგენტულად უნდა კორეგირდეს პაციენტებში, რომელთაც აქვთ გულის მწვავე უკმარისობა და არასტაბილური მდგომარეობები, სამედიცინო თერაპიის, ელექტროკარდიოვერსიის ან დროებითი პეისინგის გამოყენებით.[3]McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J. 2021 Sep 21;42(36):3599-3726.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/42/36/3599/6358045
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34447992?tool=bestpractice.com
გულის ტამპონადა მოითხოვს ურგენტულ დრენაჟს პერიკარდიოცენტეზით ეკგ მონიტორინგის ქვეშ.[87]Adler Y, Charron P. The 2015 ESC Guidelines on the diagnosis and management of pericardial diseases. Eur Heart J. 2015 Nov 7;36(42):2873-4.
https://academic.oup.com/eurheartj/article/36/42/2873/2293452
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26547486?tool=bestpractice.com
ეფექტი მიიღწევა თუნდაც 30 მლ სისხლის ამოღებისას, თუმცა შედედებული სისხლის არსებობისას პროცედურა შეიძლება წარუმატებელი იყოს. შესაძლოა საჭირო გახდეს პერიკარდიული დრენირება ან ქირურგიული პერიკარდიული ფენესტრაცია, სისხლდენის ფონური მიზეზის შეფასებითა და მკურნალობით.
ფილტვის ემბოლიას შესაძლოა დასჭირდეს თრომბოლიზისი, ანტიკოაგულაცია და იშვიათად ოპერაცია, თუ მასიური არის.
ანაფილაქსიური შოკი საჭიროებს ინტრამუსკულარული ადრენალინის შეყვანას და დამხმარე თერაპიას.
სეპტიკური შოკის ადრეული ამოცნობა და მკურნალობა უმნიშვნელოვანესია გამოსავლების გაუმჯობესებისთვის. სეფსისის დაძლევის კამპანიის (The Surviving Sepsis Campaign) მკურნალობის გაიდლაინები კვლავ ყველაზე ფართოდ აღიარებული სტანდარტებია.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
არსებული საუკეთესო პრაქტიკა სეფსისის მკურნალობის მონაცემებს ეფუძნება.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
[88]Rhodes A, Phillips G, Beale R, et al. The Surviving Sepsis Campaign bundles and outcome: results from the International Multicentre Prevalence Study on Sepsis (the IMPreSS study). Intensive Care Med. 2015 Sep;41(9):1620-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26109396?tool=bestpractice.com
[89]Levy MM, Rhodes A, Phillips GS, et al. Surviving Sepsis Campaign: association between performance metrics and outcomes in a 7.5-year study. Intensive Care Med. 2014 Nov;40(11):1623-33.
https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00134-014-3496-0
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25270221?tool=bestpractice.com
[90]Seymour CW, Gesten F, Prescott HC, et al. Time to treatment and mortality during mandated emergency care for sepsis. N Engl J Med. 2017 Jun 8;376(23):2235-44.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5538258
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28528569?tool=bestpractice.com
SSC კამპანიის გაიდლაინებით რეკომენდებულია:
ანტიმიკრობული საშუალებების დაუყოვნებლივ შეყვანა, საუკეთესო შემთხვევაში, ამოცნობიდან 1 საათის განმავლობაში (მოზარდებში, შესაძლო სეპტიკური შოკით ან სეფსისის მაღალი ალბათობით)
ემპირიული ანტიმიკრობული საშუალებების (MRSA-ის გადაფარვით) დანიშვნა პაციენტებში, სეფსისით ან სეპტიკური შოკით, MRSA-ის მაღალი რისკით
მოზრდილებში, სეფსისის ან სეპტიკური შოკის საწყისი დიაგნოზით, ინფექციის წყაროს ადეკვატური კონტროლით, როცა თერაპიის ოპტიმალური ხანგრძლივობა გაურკვეველია, ანტიმიკრობული პრეპარატების შეწყვეტის თაობაზე გადაწყვეტილების მისაღებად, კლინიკურ შეფასებასთან ერთად რეკომენდებულია პროკალციტონინის გამოყენება.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
რეანიმაციული ღონისძიებები სეფსისის დროს უნდა წარიმართოს დინამიკური მაჩვენებლებით და არა მხოლოდ გასინჯვით ან სტატიკურ მონაცემებზე დაყრდნობით. დინამიკური პარამეტრებია: პასუხი ქვედა კიდურის პასიურ აწევაზე ან სითხის ბოლუსზე, დარტყმითი მოცულობა, მისი ცვალებადობა, პულსური წნევის ცვალებადობა ან ექოკარდიოგრაფიის გამოყენება, სადაც ეს შესაძლებელია. სეპტიკური შოკის მქონე პაციენტებში, რომელთაც სჭირდებათ უწყვეტი ვაზოპრესორული თერაპია, SSC მკურნალობის გაიდლაინებით რეკომენდებულია ინტრავენური კორტიკოსტეროიდები.[2]Evans L, Rhodes A, Alhazzani W, et al. Surviving sepsis campaign: international guidelines for management of sepsis and septic shock 2021. Intensive Care Med. 2021 Nov;47(11):1181-247.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8486643
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34599691?tool=bestpractice.com
ტრავმით განპირობებული ჰემორაგიული შოკი საჭიროებს გუნდურ მიდგომას, ყურადღებას რაც შეიძლება მალე, სისხლდენის მიზეზის დადგენისა და კონტროლისთვის. ტრავმით გამო მასიური ჰემორაგია ხშირად დაკავშირებულია ფიბრინოლიზთან, რომელიც შემდგომში კოლტის შედედების დათრგუნვით ამწვავებს ჰემორაგიას. ტრავმული შოკის მქონე პაციენტებში სტაბილური მდგომარეობისთვის, სითხის და სისხლის გადასხმასთან ერთად, შეიძლება სასარგებლო ეფექტი ჰქონდეს ანტიფიბრინოლიზურ პრეპარატებს.[91]Ker K, Roberts I, Shakur H, et al. Antifibrinolytic drugs for acute traumatic injury. Cochrane Database Syst Rev. 2015 May 9;(5):CD004896.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004896.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25956410?tool=bestpractice.com
ჰემორაგიული შოკის დროს სითხეების ზედმეტად აგრესიულმა ინფუზიამ შესაძლოა გაზარდოს სისხლდენის სიხშირე: კერძოდ, როცა MAP >40 მმ.ვწყ.სვ.[77]Antonelli M, Levy M, Andrews PJ, et al. Hemodynamic monitoring in shock and implications for management: international consensus conference, Paris, France, 27-28 April 2006. Intensive Care Med. 2007 Apr;33(4):575-90.
დაჭიმული პნევმოთორაქსის დროს საჭიროა ურგენტული დეკომპრესია თორაკოცენტეზით.
საეჭვო კარდიოგენული შოკის სპეციალური საკითხები
კარდიოგენული შოკის დროს სითხის აგრესიულმა შეყვანამ შესაძლოა გააუარესოს შოკური მდგომარეობა და გამოიწვიოს (ან დაამძიმოს) ფილტვის მწვავე შეშუპება. ამ პაციენტების მართვისთვის შეიძლება სასარგებლო იყოს სპეციალური მკურნალობა გლიცერილტრინიტატითა და ინოტროპული დობუტამინით პოსტდატვირთვის შესამცირებლად.[92]Werdan K, Buerke M, Geppert A, et al. Infarction-related cardiogenic shock- diagnosis, monitoring and therapy–a German-Austrian S3 guideline. Dtsch Arztebl Int. 2021 Feb 12;118(6):88-95.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8192735
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33827749?tool=bestpractice.com
კარდიოგენული შოკი კლასიკურად განიხილება, როგორც მდგომარეობა, კარდიული ინდექსის დაქვეითებით, სისხლძარღვების მომატებული რეზისტენტობით და ფილტვის არტერიაში წნევის მომატებით (ხშირად ამას უწოდებენ "სველ კარდიოგენულ შოკს", როცა სახეზეა სისხლძარღვოვანი მოცულობის გადატვირთვა); ეუვოლემიურ კარდიოგენულ შოკს ახასიათებს კარდიული ინდექსის დაქვეითება, სისხლძარღვების რეზისტენტობის მომატება და ფილტვის არტერიაში წნევის ნორმალური დონე ("მშრალი კარდიოგენული შოკი"). პოსტდატვირთვის შემცირება კარდიოგენული შოკის ორივე ფორმის მკურნალობის მნიშვნელოვანი საწყისი ნაბიჯია.[54]van Diepen S, Katz JN, Albert NM, et al. Contemporary management of cardiogenic shock: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2017 Oct 17;136(16):e232-68.
http://circ.ahajournals.org/content/136/16/e232.long
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28923988?tool=bestpractice.com