შაკიკი მოზრდილებში

მიმოხილვა 
თეორია 
დიაგნოზი 
მართვა 
მეთვალყურეობა 
წყაროები 

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება

საწყისი

პაციენტი შემოდის გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში მუდმივი თავის ტკივილით.

1-ლი რიგის – გადარჩენის თერაპია

Back

1-ლი რიგის –

გადარჩენის თერაპია

მწვავე შაკიკის მქონე მოზრდილების პირველი რიგის მკურნალობა გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში უნდა შეიცავდეს ინტრავენურად ანტიემეტიკებს (მაგ., მეტოკლოპრამიდი ან პროქლორპერაზინი)[126][127][128][129] მეტოკლოპრამიდი მარტო ან დიფენჰიდრამინთან ერთად რეკომენდებულია მეან-გინეკოლოგთა ამერიკული კოლეჯის (ACOG) მიერ, როგორც პირველი რიგის მკურნალობა ორსულებისთვის.[89]

პრომეთაზინის გამოყენება ასევე შეიძლება გულისრევის სიმპტომური შემსუბუქებისთვის. შეზღუდული მტკიცებულებები მიუთითებს, რომ ამან შეიძლება შეამსუბუქოს შაკიკის სხვა სიმპტომები. როგორც ჩანს, პროქლორპერაზინი უფრო სწრაფად მუშაობს, ვიდრე პრომეთაზინი, მაგრამ აქვს მსგავსი შედეგები 60 წუთში.[130]

ამერიკის თავის ტკივილის საზოგადოების (AHS) გაიდლაინების რეკომენდაციით, კანქვეშა სუმატრიპტანი უნდა იქნას გამოყენებული. ისინი ასევე მხარს უჭერს კეტოროლაკის, ვალპროის მჟავას, ჰალოპერიდოლის ან პარაცეტამოლის ინტრავენურად გამოყენებას.[126] ACOG გაიდლაინები ვარაუდობენ სუმატრიპტანის ფრთხილ გამოყენებას, როგორც ვარიანტი ორსული პაციენტებისთვის.[89] ასევე შეიძლება ჩაითვალოს პარაცეტამოლის ან (მხოლოდ მეორე ტრიმესტრში) კეტოროლაკის ინტრავენური შეყვანა.

ვალპროატი და მისი ანალოგები უკუნაჩვენებია ორსულობის დროს, ჩვილებში/ბავშვებში თანდაყოლილი მალფორმაციების და განვითარების პრობლემების რისკის გამო.[137] როგორც ევროპაში, ასევე აშშ-ში, ვალპროატის და მისი ანალოგების გამოყენება არ შეიძლება შვილოსნობის უნარის მქონე მქონე ქალ პაციენტებში გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს ორსულობის პრევენციის პროგრამა და დაკმაყოფილებულია გარკვეული პირობები.[137]

თავიდან უნდა იქნას აცილებული ოპიოიდების გამოყენება, რადგან არსებობს დამოკიდებულების რისკი და სხვა მკურნალობა უფრო ეფექტურია.[126]

AHS გაიდლაინებში ნათქვამია, რომ არ შეიძლება იყოს რეკომენდაცია ინტრავენური მაგნიუმის გამოყენებასთან დაკავშირებით მოზრდილებში, რომლებიც მიმართავენ სასწრაფო დახმარების განყოფილებას მწვავე შაკიკით, მაგრამ ეს შეიძლება სასარგებლო იყოს აურის შაკიკის მქონე პაციენტებისთვის.[126] ACOG გაიდლაინები ვარაუდობენ, რომ ფრთხილი მოკლევადიანი მაგნიუმის ინტრავენური გამოყენება ორსულებისთვის არის ვარიანტი.[89] პარენტერულმა მაგნიუმმა შეიძლება გამოიწვიოს განვითარებადი ნაყოფის ძვლის გათხელება, როდესაც გამოიყენება ზედიზედ 5-7 დღის განმავლობაში. ეს აღმოაჩინეს მაღალი დოზების კონტექსტში, რომლებსაც უნიშნავდნენ ორსულ ქალებს ნაადრევი მშობიარობის თავიდან ასაცილებლად.[136]

პირველადი პარამეტრები

მეტოკლოპრამიდი: 10-20 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

იყოს

პროქლორპერაზინი: 10 მგ ინტრავენურად/კუნთში ერთი დოზის სახით

--და--

დიფენჰიდრამინი: 50 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

ან

პრომეთაზინი: 25 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

ან

სუმატრიპტანი: 6 მგ კანქვეშ, ერთი დოზა

მეტი

მეორეული ვარიანტები

კეტოროლაკი: 30-60 მგ კუნთში/ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

ან

ვალპროის მჟავა: 500-1000 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

ან

ჰალოპერიდოლი: 5 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

ან

პარაცეტამოლი: 1000 მგ ინტრავენურად, ერთჯერადი დოზის სახით

ან

მაგნიუმის სულფატი: 1-2 გ ინტრავენურად, ერთჯერადი დოზის სახით

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

დეჰიდრატაცია შაკიკის შეტევის მაპროვოცირებელი ფაქტორია; ასევე, შაკიკთან დაკავშირებული გულისრევისა და ღებინების გამო შესაძლებელია განვითარდეს დეჰიდრატაცია. ჰიდრატაცია უნდა გავითვალისწინოთ ნებისმიერ პაციენტში, რომელსაც აქვს გახანგრძლივებული თავის ტკივილი და გულისრევა/ღებინება.[93] დატენიანება აუმჯობესებს კომფორტს და შეიძლება დააჩქაროს შაკიკის მოგვარება და აქვს კეთილთვისებიანი რისკისა და სარგებელის პროფილი.

განიხილე – მაღალი დინების ჟანგბადი

Back

განიხილე –

მაღალი დინების ჟანგბადი

შეიძლება უზრუნველყოს მწვავე შაკიკის მკურნალობა.[222]

როგორც წესი, მიეწოდება ცალმხრივი ნიღბის გამოყენებით, 15 ლ/წთ სიჩქარით.

განიხილე – კორტიკოსტეროიდი

Back

განიხილე –

კორტიკოსტეროიდი

შაკიკის რეციდივის თავიდან ასაცილებლად უნდა დაინიშნოს ინტრავენური კორტიკოსტეროიდები, როგორიცაა დექსამეტაზონი, მაგრამ ხშირი გამოყენება არ არის რეკომენდებული, ვინაიდან ამან შეიძლება გამოიწვიოს თირკმელზედა ჯირკვლის დათრგუნვა, ოსტეოპოროზი, ოსტეონეკროზი ან შრატში გლუკოზის დონის მომატება. თუმცა, შეუქცევადი გვერდითი მოვლენები, როგორიცაა ოსტეონეკროზი, იშვიათად აღინიშნება დექსამეტაზონის ერთი დოზის შემდეგ.[126]

პერორალური პრედნიზოლონი უპირატესია ორსულებში დექსამეტაზონთან სედარებით მისი უსაფრთხოების ხარისხიდან გამომდინარეего,თუმცა ეფექტურობა შეიძლება ნაკლები იყოს. დექსამეტაზონი შეიძლება სიფრთხილით იქნას მიჩნეული ორსული პაციენტებისთვის მძიმე რეკალციტრატული შაკიკით.[89]

პირველადი პარამეტრები

დექსამეთაზონი: 8-16 მგ ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით

მეორეული ვარიანტები

პრედნიზოლონი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

მწვავე

მსუბუქი-ზომიერი სიმპტომები: არაორსულებში.

1-ლი რიგის – არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

Back

1-ლი რიგის –

არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

შაკიკის მწვავე მკურნალობა ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატით ყველაზე ეფექტურია, როცა მედიკამენტი ადრეულ ეტაპზე გამოიყენება, სანამ თავის ტკივილი მსუბუქია.[98][109][223]

პირველადი ჯანდაცვის პირობებში, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები ( NSAD), როგორიცაა ასპირინი, დიკლოფენაკი, იბუპროფენი და ნაპროქსენი, ნაჩვენებია, როგორც ეფექტური საწყისი მკურნალობა.[91][97][98][99][100][101][102] [ ] [ ] НПВП რეკომენდირებულია პოტენციური საძილე ან მიჩვევასთან დაკავშირებული მედიკამენტები,, ისეთი,როგორიცაა ოპოიდური ან ბუთალბილატის შემცველი მედიკამენტები.[103][104]

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები უკუნაჩვენებია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლდენის ანამნეზის მქონე პაციენტებში.[224] ჭარბი გამოყენება ასოცირებულია შესაძლო თირკმლისმიერ გართულებებთან.[225]

ხელმისაწვდომია მრავალი განსხვავებული NSAID, უმეტესობა ითვლება აღნიშნული მიზნით ეფექტურად; თუმცა, ქვემოთ შეხვდებით მხოლოდ ხშირად გამოყენებული მედიკამენტების დოზებს.

პირველადი პარამეტრები

ასპირინი: 900-1000 მგ ერთჯერადი დოზის სახით დაწყებისას, შემდეგ 300-900 მგ პერორალურად ყოველ 4-6 საათში ერთხელ საჭიროების მიხედვით, მაქსიმუმი 4000 მგ/დღეში

ან

დიკლოფენაკის კალიუმის მარილი: 50 მგ ერთჯერადი დოზის სახით (ფხვნილი პერორალური ხსნარისთვის) დაწყებისას, შემდეგ 50 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოთავისუფლება) დღეში სამჯერ, საჭიროების მიხედვით

ან

იბუპროფენი: 800 მგ ერთჯერადი დოზის სახით დაწყებისას, შემდეგ 400-800 მგ პერორალურად ყოველ 4-6 საათში ერთხელ საჭიროების მიხედვით, მაქსიმუმი 2400 მგ/დღეში

ან

ნაპროქსენი: 500-1000 მგ ერთჯერადი დოზის სახით დაწყებისას, შემდეგ 250-500 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ საჭიროების მიხედვით, მაქსიმუმი 1250 მგ/დღეში

მეორეული ვარიანტები

ცელეკოქსიბი: 200 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ, საჭიროებისამებრ

ან

ინდომეტაცინი: 50-200 მგ/დღეში (დაუყოვნებელი გამოდევნა) 2-3 დაყოფილი დოზით

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

მეტოკლოპრამიდი სასურველია, მივიღოთ 5 დღემდე მხოლოდ იმისთვის, რომ შევამციროთ ნევროლოგიური გართულებებისა და სხვა გვერდითი მოვლენების რისკი.[226]

პირველადი პარამეტრები

მეტოკლოპრამიდი: 5-10 მგ პერორალურად/ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 8 საათში საჭიროებისამებრ მაქსიმუმ 5 დღის განმავლობაში, მაქსიმუმ 30 მგ/დღეში

ან

პროქლორპერაზინი: 5-10 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნით) ყოველ 6-8 საათში ერთხელ საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 40 მგ/დღეში; 25 მგ სწორ ნაწლავში დღეში ორჯერ

ან

პრომეთაზინი: 12.5 - 25 მგ პერორალურად/კუნთში/ინტრავენურად/რექტალურად ყოველ 4-6 საათში ერთხელ საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმი 100 მგ/დღეში

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

მე-2 რიგის – მონოთერაპია პარაცეტამოლით

Back

მე-2 რიგის –

მონოთერაპია პარაცეტამოლით

შაკიკის სამკურნალოდ პარაცეტამოლი უფრო ეფექტურია ვიდრე პლაცებო, თუმცა შეიძლება სხვა მარტივ ტკივილგამაყუჩებლებთან, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებების და ასპირინის ჩათვლით, ნაკლებად ეფექტური იყოს.

პარაცეტამოლისა და მეტოკლოპრამიდის კომბინაციის ეფექტურობა ექვივალენტურია პერორალური სუმატრიპტანის ეფექტურობის, თუმცა მას ნაკლები გვერდითი ეფექტი ახასიათებს.[105] [ ]

პარაცეტამოლი ხელმისაწვდომია რექტალური სანთლის სახით იმ პაციენტებში, რომლებშიც გულისრევა ან ღებინება გამორიცხავს პერორალურ მკურნალობას.

ხანგამოშვებითი გამოყენებისას იშვიათია მძიმე გვერდითი ეფექტები ჭარბი მოხმარებით შესაძლებელია მედიკამენტის ზედოზირებით გამოწვეული თავის ტკივილი განვითარდეს. პარაცეტამოლი სავარაუდოდ არ იწვევს პრობლემებს ორსულობის დროს.[227][228]

პარაცეტამოლის ჭარბი გამოყენება შეიძლება დაკავშირებული იყოს თირკმლისა და ღვიძლის მხრივ გართულებებთან.[229][230]

პირველადი პარამეტრები

პარაცეტამოლი: 500-1000 მგ პერორალურად/რექტულად ყოველ 4-6 საათში საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმია 4000 მგ/დღეში

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

დეჰიდრატაცია შაკიკის შეტევის მაპროვოცირებელი ფაქტორია; ასევე, შაკიკთან დაკავშირებული გულისრევისა და ღებინების გამო შესაძლებელია განვითარდეს დეჰიდრატაცია. . ჰიდრატაცია უნდა გავითვალისწინოთ ნებისმიერ პაციენტში, რომელსაც აქვს გახანგრძლივებული თავის ტკივილი და გულისრევა/ღებინება.[93] დატენიანება აუმჯობესებს კომფორტს და შეიძლება დააჩქაროს შაკიკის მოგვარება და აქვს კეთილთვისებიანი რისკისა და სარგებელის პროფილი.

მე-3 რიგის – პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი

Back

მე-3 რიგის –

პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი

ეს კომბინაცია უფრო ეფექტურია ვიდრე პლაცებო მსუბუქი და ზომიერი მწვავე შაკიკის მწვავე სამკურნალოდ.[95]

მარტო ურეცეპტო ტკივილგამაყუჩებელთან შედარებით, კოფეინის OTC კომბინაციები ანალგეტიკებთან, მათ შორის პარაცეტამოლი, ასპირინი და იბუპროფენი, აჩვენებს მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებულ ეფექტურობას შაკიკის სამკურნალოდ, კარგი ტოლერანტობით უმეტეს პაციენტებში.[96]

აღნიშნული მედიკამენტის რისკი-სარგებლის პროფილი დამაკმაყოფილებელია ხანგამოშვებითი გამოყენებისას. აშშ-ში იგი სავარაუდოდ ყველაზე ხშირად იწვევს მედიკამენტის ჭარბი მოხმარებით გამოწვეულ თავის ტკივილს.

ტკივილგამაყუჩებლების, მათ შორის ასპირინის, ჭარბი მოხმარება შეიძლება გახდეს თირკმლისმიერი გართულებების მიზეზი.[225] პარაცეტამოლის ჭარბი გამოყენება შეიძლება დაკავშირებული იყოს თირკმლისა და ღვიძლის მხრივ გართულებებთან.[229][230]

პირველადი პარამეტრები

პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი: იხილეთ ლიტერატურა დოზირებასთან დაკავშირებით.

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

მძიმე სიმპტომები: არაორსული

1-ლი რიგის – ტრიპტანი

Back

1-ლი რიგის –

ტრიპტანი

ტრიპტანებით(5HT1აგონისტები)ადრეული მკურნალობა, სანამ თავის ტკივილი ჯერ კიდევ მსუბუქია, აუმჯობესებს ტკივილის სრული გაქრობის ალბათობას, ამცირებს განმეორებითი თავის ტკივილის შანსს და ამცირებს მთელი შეტევის სამკურნალოდ საჭირო მედიკამენტების რაოდენობას.[102][107][108][109][110]

შაკიკის ოპტიმალურ მკურნალობად ზოგიერთი ექიმი კანქვეშა სუმატრიპტანს მიიჩნევს.[118] სუმატრიპტანის ინტრანაზალური და რექტული მიწოდება ეფექტურია შაკიკის მწვავე შეტევების დროს.[119][120][121]

ტრიპტანები რეკომენდირებულია პოტენციური საძილე ან მიჩვევასთან დაკავშირებული მედიკამენტები,, ისეთი,როგორიცაა ოპოიდური ან ბუთალბილატის შემცველი მედიკამენტები.[103][104]

ტრიპტანები უკუნაჩვენებია კორონარული არტერიების დაავადების მქონე პირებში. მათი არევა არ შეიძლება სხვა ტრიპტანთან ან ერგოტამინთან.[231] ტრიპტანებით თერაპიასთან დაკავშირებული ჰიპერტენზია ასევე პრობლემას წარმოადგენს; თუმცა, ერთი რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევის მონაცემებით, სუმატრიპტანის და ნაპროქსენის კომბინაციის განმეორებითი გამოყენება არ ახდენს გავლენას არტერიულ წნევაზე.[232]

პირველადი პარამეტრები

ალმოტრიპტანი: 6.25-12.5 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზით, შესაძლებელია გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმ 25 მგ/დღეში

ან

ელეტრიპტანი: 20-40 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზით, შესაძლოა გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმ 80 მგ/დღეში

ან

რიზატრიპტანი: 5-10 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზით, შესაძლებელია გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმ 30 მგ/დღეში; დოზა შეამცირეთ, თუ პაციენტი პარალელურად პროპრანოლოლსაც იღებს

ან

სუმატრიპტანი: 25-100 მგ პერორალურად, ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმი 200 მგ/დღეში; 3-6 მგ კანქვეშ ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 1 საათში, მაქსიმუმი 12 მგ/დღეში; 5-20 მგ ინტრანაზალურად (ხსნარი) ერთ ნესტოში ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმი 40 მგ/დღეში; 22 მგ ინტრანაზალურად (ფხვნილი) ერთ ნესტოში, ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმი 44 მგ დღეში

ან

ზოლმიტრიპტანი: 1.25-5 მგ პერორალურად, ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმი 10 მგ/დღეში; 2.5-5 მგ ინტრანაზალურად ერთ ნესტოში ერთჯერადი დოზის სახით, შეიძლება გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმ 10 მგ/დღეში

მეორეული ვარიანტები

ფროვატრიპტანი: 2.5 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზით, შესაძლოა გამეორება 2 საათში, მაქსიმუმ 7.5 მგ/დღეში

ან

ნარატრიპტანი: 1-2.5 მგ პერორალურად ერთჯერადი დოზით, შესაძლებელია გამეორება 4 საათში, მაქსიმუმ 5 მგ/დღეში

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

განიხილე – ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

Back

განიხილე –

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

თუ მარტო ტრიპტანით მკურნალობა არასაკმარისად ეფექტურია,NSAID საშუალებები, პარაცეტამოლი ან პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც დამხმარე თერაპი. ეს აუმჯობესებს მწვავე მკურნალობის ეფექტურობას, გვერდითი ეფექტების მინიმალური ზრდით.[27][122]

შაკიკის მკურნალობისას პარაცეტამოლი უფრო ეფექტურია, ვიდრე პლაცებო, თუმცა შეიძლება სხვა ტკივილგამაყუჩებლებთან შედარებით ნაკლებად ეფექტური იყოს პარაცეტამოლი ხელმისაწვდომია რექტალური სანთლის სახით იმ პაციენტებში, რომლებშიც გულისრევა ან ღებინება გამორიცხავს პერორალურ მკურნალობას.

მარტო ურეცეპტო ტკივილგამაყუჩებელთან შედარებით, OTC კოფეინის OTC კომბინაციები ანალგეტიკებთან, აჩვენებს მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებულ ეფექტურობას შაკიკის სამკურნალოდ, კარგი ტოლერანტობით უმეტეს პაციენტებში.[96]

ხანგამოშვებითი გამოყენებისას იშვიათია მძიმე გვერდითი ეფექტები. ტკივილგამაყუჩებლების, მათ შორის ასპირინის, ჭარბი მოხმარება შეიძლება გახდეს თირკმლისმიერი გართულებების მიზეზი.[225] ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები უკუნაჩვენებია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან სისხლდენის ანამნეზის მქონე პაციენტებში.[224]პარაცეტამოლის ჭარბი გამოყენება შეიძლება დაკავშირებული იყოს თირკმლისა და ღვიძლის მხრივ გართულებებთან.[229][230]

პირველადი პარამეტრები

ან

ცელეკოქსიბი: 200 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ, საჭიროებისამებრ

ან

ინდომეტაცინი: 50-200 მგ/დღეში (დაუყოვნებელი გამოდევნა) 2-3 დაყოფილი დოზით

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

მე-2 რიგის – ერგოტ ალკალოიდები

Back

მე-2 რიგის –

ერგოტ ალკალოიდები

ერგოტამინი და რამდენიმე სხვა ერგოტ ალკალოიდი დამტკიცებულია შაკიკის მწვავე მკურნალობის სახით. ექსპერტთა კონსენსუს-პანელმა დაასკვნა, რომ ტრიპტანები უპირატესია (ერგოტამინთან შედარებით) პაციენტთა უმრავლესობისათვის, რომელთაც შაკიკის სპეციფიკური მკურნალობა სჭირდებათ. ტრიპტანების მიზნობრივი ეფექტურობა და გვერდითი მოვლენების პროფილი უპირატესია.[123][124]

აღნიშნული კლასიდან დიჰიდროერგოტამინი ერთადერთი მედიკამენტია, რომელიც ჩვეულებრივ გამოიყენება აშშ-ში შაკიკის სამკურნალოდ. გამოყენების შემთხვევაში ის ყველაზე ეფექტურია თავის ტკივილის საწყის ეტაპზე მიღებისას. დიჰიდროეგოტამინი პირველი რიგის პარენტერული მკურნალობაა გახანგრძლივებული თავის ტკივილის შემთხვევაში ინფუზიურ განყოფილებაში ან გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში (არ არის დამტკიცებული აშშ საკვების და წამლის ადმინისტრაციის მიერ).[166] ზოგიერთ პაციენტს შეიძლება ვასწავლოთ სახლის პირობებში მედიკამენტის გამოყენება, რათა გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების განყოფილებაში მოხვედრის სიხშირე შევამციროთ.[233]

ერგოტამინი არ უნდა დაინიშნოს სუმატრიპტანთან ერთად. ერგო და მისი ნაწარმები ავლენენ აგონისტურ აქტივობას სეროტონინის რეცეპტორებზე, რომლებიც ჩართულია შაკიკში, თუმცა აღნიშნული ნივთიერება ასევე აქტიურია დოფამინერგულ და ადრენერგულ რეცეპტორებზე, რაც იწვევს მკურნალობის შემზღუდველ გვერდით ეფექტებს, როგორიცაა გულისრევა, ჰიპერტენზია და პერიფერიული ვაზოკონსტრიქცია.[234]

გვერდითი ეფექტებია: მედიკამენტის ჭარბ გამოყენებასთან დაკავშირებული თავის ტკივილი, არტერიების ინტენსიური შევიწროება (ერგოტიზმი), მიოკარდიუმის იშემია, ნაყოფის მალფორმაციები და რეტროპერიტონეული ფიბროზი.[235][236]

პირველადი პარამეტრები

დიჰიდროერგოტამინი: 1 მგ კანქვეშ/ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ერთჯერადი დოზის სახით, გამეორება შეიძლება ყოველ საათში საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 2 მგ/დღეში (ინტრავენურად) ან 3 მგ/დღეში (კანქვეშ/ინტამუსკულურად) და 6მგ/კვირაში (ყველა გზით)

ან

ერგოტამინი/კოფეინი: 1/100-2/200 მგ (1-2 ტაბლეტი) პერორალურად ერთჯერადი დოზის სახით, გამეორება ყოველ 30 წუთში საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 6/600 მგ (6 ტაბლეტი)/დღეში ან 10/1000 მგ (10 ტაბლეტი)/კვირაში; 2/100 მგ (1 სანთელი) რექტულად ერთჯერადი დოზის სახით, გამეორება ყოველ 60 წუთში საჭიროებისამებრ, მაქსიმუმ 4/200 მგ (2 სანთელი)/დღეში ან 10/500 მგ (5 სანთელი)/კვირაში

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

თუ მარტო ტრიპტანით მკურნალობა არასაკმარისად ეფექტურია,NSAD, პარაცეტამოლი ან პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც დამხმარე თერაპია.

არასარეცეპტო ტკივილგამაყუჩებლებთან შედარებით,კოფეინის კომბინაციები გვიჩვენებენ უფრო მნიშვნელოვან ეფექტს შაკიკის მკურნალობაში ,ხასიათდება კარგი ამტანობით უმრავლეს პაციენტებში.[96]

პირველადი პარამეტრები

ან

ცელეკოქსიბი: 200 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ, საჭიროებისამებრ

ან

ინდომეტაცინი: 50-200 მგ/დღეში (დაუყოვნებელი გამოდევნა) 2-3 დაყოფილი დოზით

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

მე-3 რიგის – კორტიკოსტეროიდი

Back

მე-3 რიგის –

კორტიკოსტეროიდი

კორტიკოსტეროიდები შეიძლება იმ შემთხვევაში გავითვალისწინოთ, თუ შაკიკის სხვა მკურნალობა წარსულში წარუმატებელი აღმოჩნდა.

კორტიკოსტეროიდები შეიძლება იმ შემთხვევაში გავითვალისწინოთ, თუ შაკიკის სხვა მკურნალობა წარსულში წარუმატებელი აღმოჩნდა. კორტიკოსტეროიდები შეიძლება ასევე ეფექტური იყოს აბსტინენციის სიმპტომების სამკურნალოდ, რომლებიც ასოცირდება მედიკამენტის ჭარბ გამოყენებასთან.[39]

თუმცა ხშირი გამოყენება ანხანგრძლივი მიღება(>5 days)არ არის რეკომენდებული,რადგან ამან შეიძლება გამოიწვიოს თირკმელზედა ჯირკვლის დათრგუნვა,ოსტეოპოროზი,ოსტეონეკროზი,ან შრატში გლუკოზის დონის მომატება

თავდაპირველი დოზა უნდა იყოს დაბალი და თანდათან გაიზარდოს პასუხის მიხედვით, შემდეგ კი მკურნალობის მიმდინარეობიდან გამომდინარე თანდათან შემცირდეს.

პირველადი პარამეტრები

პრედნიზოლონი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

ან

დექსამეთაზონი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

თუ მარტო ტრიპტანით მკურნალობა არასაკმარისად ეფექტურია, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები, პარაცეტამოლი ან პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც დამხმარე თერაპია.

პირველადი პარამეტრები

ან

ცელეკოქსიბი: 200 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ, საჭიროებისამებრ

ან

ინდომეტაცინი: 50-200 მგ/დღეში (დაუყოვნებელი გამოდევნა) 2-3 დაყოფილი დოზით

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

მე-4 რიგის – ბუტალბიტალის შემცველი ნაერთები

Back

მე-4 რიგის –

ბუტალბიტალის შემცველი ნაერთები

ზოგჯერ გამოიყენება ბუტალბიტალის შემცველი ნაერთები, მაგრამ პლაცებოზე კონტროლირებადმა კვლევებმა არ დაადგინა ამ პრეპარატების ეფექტურობა შაკიკის დროს.

ბუტალბიტალის სედაციური ეფექტების გამო შესაძლებელია ჭარბი მოხმარებისა და დამოკიდებულების სინდრომების განვითარება, ასევე იწვევს თავის ტკივილს. გაფართოებული გამოყენება არ არის რეკომენდებული.

ბუტალბიტალის შემცველი საშუალებები უნდა გამოვიყენოთ იშვიათი თავის ტკივილების დროს,ან თუ პაციენტს აქვს უკუჩვენება მკურნალობის სხვა საშუალებების მიმართ. ხანგამოშვებითი თერაპია მეთვალყურეობის ქვეშ უნდა მიმდინარეობდეს. ბუტალბიტალის სწრაფი შეწყვეტის შემთხვევაში შესაძლებელია აბსტინენციური გულყრების განვითარება.[103]

ხელმისაწვდომია ტკივილგამაყუჩებელ საშუალებებთან (პარაცეტამოლი, ასპირინი ან კოდეინი), პლუს კოფეინთან ერთად. ტკივილის მოხსნა მეტწილად დაკავშირებულია ტკივილგამაყუჩებელ და კოფეინის კომპონენტებთან, ხოლო ბუტალბიტალი სავარაუდოდ იწვევს დროებით სედაციას და შფოთვის მოხსნას, რომელიც თავის ტკივილის ატანას აიოლებს.

დოზის შესახებ მითითებების მისაღებად იხილეთ სპეციფიკური ლიტერატურა პროდუქტის შესახებ.

განიხილე – ანტი-ემეტური საშუალება

Back

განიხილე –

ანტი-ემეტური საშუალება

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

პირველადი პარამეტრები

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

განიხილე – არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

Back

განიხილე –

არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

თუ მხოლოდ ბუტალბიტალის შემცველი ნაერთებით მკურნალობა არასაკმარისად ეფექტურია, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც დამხმარე თერაპია, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ბუტალბიტალის შემცველ ნაერთში არ არის არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო კომპონენტი

პირველადი პარამეტრები

ან

მეორეული ვარიანტები

ცელეკოქსიბი: 200 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ, საჭიროებისამებრ

ან

ინდომეტაცინი: 50-200 მგ/დღეში (დაუყოვნებელი გამოდევნა) 2-3 დაყოფილი დოზით

ორსულები

1-ლი რიგის – პარაცეტამოლი

Back

1-ლი რიგის –

პარაცეტამოლი

პარაცეტამოლი სავარაუდოდ არ იწვევს პრობლემებს ორსულობის დროს.[227][228]

ხანგამოშვებითი გამოყენებისას იშვიათია მძიმე გვერდითი ეფექტები გადაჭარბებულმა გამოყენებამ შეიძლება გამოიწვიოს მედიკამენტების გადაჭარბებული მოხმარების თავის ტკივილი და შეიძლება ხელი შეუწყოს თირკმელებისა და ღვიძლის გართულებების განვითარებას.[229][230]

NSAID არ არის რეკომენდებული ორსულებისთვის; თუმცა, მეან-გინეკოლოგთა ამერიკული კოლეჯი (ACOG) გვირჩევს, რომ არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები შეიძლება განიხილებოდეს უმკურნალო შაკიკის დროს მხოლოდ მეორე ტრიმესტრში.[89]

პირველადი პარამეტრები

განიხილე – ღებინების საწინააღმდეგო ± დიფენჰიდრამინი

Back

განიხილე –

ღებინების საწინააღმდეგო ± დიფენჰიდრამინი

განიხილეთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს გულისრევა/ღებინება აქვს.

მეტოკლოპრამიდი მარტო ან დიფენჰიდრამინთან ერთად რეკომენდებულია მეან-გინეკოლოგთა ამერიკული კოლეჯის (ACOG) მიერ, როგორც პირველი რიგის მკურნალობა ორსულებისთვის.[89] დიფენჰიდრამინი ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას პროქლორპერაზინთან ერთად.

პირველადი პარამეტრები

ან

და

დიფენჰიდრამინი: 25-50 მგ პერორალურად/ინტრამუსკულურად/ინტრავენურად ყოველ 4-6 საათში, საჭიროების შემთხვევაში, მაქსიმუმ 300 მგ/დღეში (პერორალური) ან 400 მგ/დღეში (ინტრამუსკულარული/ინტრავენური)

მეორეული ვარიანტები

ან

და

ან

განიხილე – ჰიდრატაცია

Back

განიხილე –

ჰიდრატაცია

განიხილე – მაგნიუმი

Back

განიხილე –

მაგნიუმი

ინტრავენური მაგნიუმი შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც მოკლევადიანი მკურნალობა ორსულ ქალებში, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც თანაარსებობს პრეეკლამფსია და შაკიკი.[89][178] პარენტერულმა მაგნიუმმა შეიძლება გამოიწვიოს განვითარებადი ნაყოფის ძვლის გათხელება, როდესაც გამოიყენება ზედიზედ 5-7 დღის განმავლობაში. ეს აღმოაჩინეს მაღალი დოზების კონტექსტში, რომლებსაც უნიშნავდნენ ორსულ ქალებს ნაადრევი მშობიარობის თავიდან ასაცილებლად.[136]

პირველადი პარამეტრები

მაგნიუმის სულფატი: 1-2 გ ინტრავენურად, ერთჯერადი დოზის სახით

მიმდინარე

ხშირი მორეციდივე მძიმე/ქმედუნარიანობის შემზღდველი სიმპტომები: არაორსული

1-ლი რიგის – ტრიგერების თავიდან აცილება და არაფარმაკოლოგიური თერაპია

Back

1-ლი რიგის –

ტრიგერების თავიდან აცილება და არაფარმაკოლოგიური თერაპია

ისეთ პაციენტები, შეინარჩუნონ ცხოვრების წესი, რომელიც ხელს შეუწყობს შაკიკის თავიდან აცილებას: რეგულარული კვება, კარგი ძილის ჰიგიენა, მოცულობის დაქვეითების თავიდან აცილება, რეგულარული ვარჯიში და შაკიკის სპეციფიკური გამომწვევი მიზეზების იდენტიფიცირება და თავიდან აცილება (მაგალითად, თავის ტკივილის დღიურის გამოყენებით).[89]

ზოგიერთ პაციენტში შაკიკის გამომწვევი შეიძლება იყოს სხვადასხვა ფაქტორები თუმცა, რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევების მტკიცებულება აკლია. მოხსენებული გამომწვევი მიზეზებია: კოფეინის მაღალი მიღება ან კოფეინის უეცარი გაყვანა; სპეციფიკური საკვები (დიეტის ცვლილებამ შეიძლება გააუმჯობესოს თავის ტკივილის სიხშირე ან სიმძიმე, მაგრამ საჭიროა მეტი მტკიცებულება); ალკოჰოლი; ამინდის ცვლილებები; მაღალი სიმაღლე; სპეციფიკური სუნი.[36][138][139][140][141][142][143][144][145]

პაციენტებს უნდა მიეწოდოთ განათლება ტრიგერების თავიდან აცილების შესახებ და წაახალისონ, შეინახონ თავის ტკივილის დღიური, რათა გამომწვევი მიზეზების იდენტიფიცირება და თავიდან აცილება, თუ ეს შესაძლებელია.[38][146]

ბიოუკუკავშირით მიმდინარე რელაქსაცია და კოგნიტური ქცევითი თერაპია ზოგიერთ პაციენტში წარმატებულია.[151][152][153]

არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ვარჯიშმა შეიძლება შეამციროს შაკიკის სიხშირე და შაკიკის დღეების რაოდენობა.[56][155]

მენსტრუალურ ციკლთან დაკავშირებული სიმპტომები

პლიუს – ციკლის კონტროლი

Back

პლიუს –

ციკლის კონტროლი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

პრევენცია უნდა გავითვალისწინოთ იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს აღენიშნება ქმედუნარიანობის შემზღუდველი, ხშირი შეტევები, მწვავე მკურნალობა წარუმატებელი ან უკუნაჩვენებია, ან შეტევა იწვევს ნევროლოგიურ ნარჩენ მოვლენებს.

თუ ქალს აღენიშნება მენსტრუალური შაკიკი, შესაძლებელია განვიხილოთ ჰორმონალური თერაპია ციკლის სუპრესიის მიზნით, თუ ეს სამედიცინო კუთხით გამართლებულია.[209] ამასთან, არსებობს თრომბოემბოლიური მოვლენების რისკი ესტროგენის შემცველი პროდუქტებისგან. კომბინირებული ჰორმონალური კონტრაცეპტივები უკუნაჩვენებია ქალებში, რომლებსაც აქვთ შაკიკი აურასთან ერთად ცერებროვასკულური მოვლენების გაზრდილი რისკის გამო.[210] შაკიკის მქონე ქალებს აურათი უნდა შესთავაზონ ფარმაკოლოგიური მკურნალობა, გარდა ციკლის კონტროლისა.

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: მაგნიუმი

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: მაგნიუმი

პერორალური მაგნიუმი გამოიყენება როგორც შაკიკის თავის ტკივილის პროფილაქტიკური საშუალება ქალებში მენსტრუაციასთან დაკავშირებული თავის ტკივილით.[212] პერორალური მაგნიუმის ხანგრძლივი გამოყენება შეიძლება გახდეს დიარეის მიზეზი.

პირველადი პარამეტრები

მაგნიუმის ოქსიდი: 400-500 მგ პერორალურად, დღეში ერთხელ

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ტრიპტანები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ტრიპტანები

მტკიცებულებები აჩვენებს, რომ ფროვატრიპტანი ეფექტურია და ზოლმიტრიპტანი და ნარატრიპტანი ალბათ ეფექტურია მენსტრუალური შაკიკის მოკლევადიანი პროფილაქტიკისთვის.[26][211]

პირველადი პარამეტრები

ფროვატრიპტანი: 2.5 მგ პერორალურად დღეში ორჯერ 6 დღის განმავლობაში; დაიწყეთ მენზესის დაწყებამდე 2 დღით ადრე

ან

ზოლმიტრიპტანი: 2.5 მგ პერორალურად ორჯერ ან სამჯერ დღეში 7 დღის განმავლობაში; დაიწყეთ მენზესის დაწყებამდე 2 დღით ადრე

ან

ნარატრიპტანი: 1 მგ პერორალურად ორჯერ დღეში 5 დღის განმავლობაში; დაიწყეთ მენზესის დაწყებამდე 2 დღით ადრე

გამოხატული დეპრესიის, პროდრომის (აურა), ჰემიპლეგიის/ბაზილარული სიმპტომების გარეშე

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ანტიკონვულსანტები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ანტიკონვულსანტები

ტოპირამატი რეკომენდებულია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის; ის ეფექტურია შაკიკის თავის ტკივილის შესამცირებლად დღეებში და ზოგადად კარგად გადაიტანება.[27][39][88][168][169][170][171] [ ] იგი ასოცირებულია წონის კლებასთან და განსაკუთრებით გამოსადეგია ჭარბწონიან პაციენტებში, რომლებსაც სხვა, წონის მატებასთან დაკავშირებული, მედიკამენტების მიღება არ სურთ.. თუ ტოპირამატის დოზა აღემატება 200 მგ/დღეში, მცირდება პერორალური კონტრაცეპტივის ეფექტურობა.

ნატრიუმის ვალპროატი რეკომენდებულია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის მოზრდილებში და დამტკიცებულია აშშ-ში(და ზოგიერთ სხვა ქვეყანაში)ამ მონაცემების მიხედვით.[88][168] მისი გამოყენება ასოცირებულია საკვერცხის პოლიცისტურ სინდრომთან. ვალპროატი და მისი ანალოგები უკუნაჩვენებია ორსულობის დროს, ჩვილებში/ბავშვებში თანდაყოლილი მალფორმაციების და განვითარების პრობლემების რისკის გამო.[137] აშშ-ში ვალპროატი და მისი ანალოგები უკუნაჩვენებია ორსულ ქალებში შაკიკის პროფილაქტიკისთვის. როგორც ევროპაში, ასევე აშშ-ში, ვალპროატის და მისი ანალოგების გამოყენება არ შეიძლება შვილოსნობის უნარის მქონე მქონე ქალ პაციენტებში გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს ორსულობის პრევენციის პროგრამა და დაკმაყოფილებულია გარკვეული პირობები.[137] ვალპროატი ასევე ასოცირებულია ჰეპატოტოქსიკურობასთან და ღვიძლის უკმარისობასთან, განსაკუთრებით ბავშვებში; ასევე ასოცირებულია პანკრეატიტთან და ტერატოგენურობასთან.[237][238]

ლევეტირაცეტამი ეფექტურია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის და მკურნალობისთვის.[170][173]

ზონისამიდი შეიძლება ჩაითვალოს შაკიკის პროფილაქტიკისთვის ღია ეტიკეტირების კვლევებზე და ერთ რანდომიზებულ კონტროლირებად კვლევაზე, რომელმაც აჩვენა ტოპირამატის მსგავსი ეფექტურობა.[170][174] ზონისამიდის მიღება შეიძლება, თუ ტოპირამატი არ არის ტოლერანტული.

თავდაპირველი დოზა უნდა იყოს დაბალი, დოზა უნდა გაიზარდოს პასუხის მიხედვით.

პირველადი პარამეტრები

ტოპირამატი: 25-200 მგ/დღეში პერორალურად, 2 დაყოფილი დოზა

მეორეული ვარიანტები

ვალპროატის სემინატრიუმი: 250-500 მგ პერორალურად (დაყოვნებული გამოდევნით), დღეში ორჯერ

მეტი

ან

ლევიტირაკეტამი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

მესამე ვარიანტები

ზონისამიდი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ბეტა ბლოკერები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ბეტა ბლოკერები

შაკიკის პრევენციისთვის ამჟამად ნაჩვენებია პროპრანოლოლი, თიმოლოლი, მეთოპროლოლი და ნადოლოლი. ატენოლოლს ასევე აქვს სარგებელი.[27][88][168][169][171][175]

პინდოლოლი შესაძლოა ეფექტურია და შეიძლება ჩაითვალოს შაკიკის პროფილაქტიკისთვის, თუმცა მტკიცებულება არ არსებობს.[169][176]

თავდაპირველი დოზა უნდა იყოს დაბალი და თანდათან გაიზარდოს პასუხის მიხედვით. რეაქციის არარსებობის შემთხვევაში უნდა შეწყდეს 6-8 კვირის შემდეგ; თუმცა, შეწყვეტამდე დოზა თანდათან უნდა შემცირდეს. ბეტა-ბლოკერები ხშირად იწვევენ ბრადიკარდიას და/ან ჰიპოტენზიას, რამაც შეიძლება შეზღუდოს მაქსიმალური დოზა.

პირველადი პარამეტრები

პროპრანოლოლი: 80-240 მგ/დღეში (დაუყოვნებლივი გამოდევნით), 2-4 დაყოფილი დოზა

ან

ტიმოლოლი: 10-30 მგ/დღეში პერორალურად, 2 დაყოფილი დოზა

მეორეული ვარიანტები

ატენოლოლი: 50-150 მგ/დღეში პერორალურად

ან

მეტოპროლოლი: 50-200 მგ/დღეში პერორალურად (დაუყოვნებელი გამოთავისფლება), 2 დაყოფილი დოზით

ან

ნადოლოლი: 40-240 მგ/დღეში, პერორალურად

მესამე ვარიანტები

პინდოლოლი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები

როდესაც დეპრესიის ან შფოთვის სამკურნალო დოზებზე უფრო დაბალი დოზით ხდება მკურნალობა, ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები ეფექტურია შაკიკის პრევენციისთვის სეროტონინისა და ნორადრენალინის უკუმიტაცების ინჰიბირების გზით.

თუმცა, ამჟამად არცერთი ტრიციკლური ანტიდეპრესანტი არ არის დამტკიცებული ამ ჩვენებით. შედარებითი კვლევის მიხედვით, შაკიკის პრევენციის მიზნით ამიტრიპტილინი სულ მცირე ისეთივე ეფექტური იყო, როგორც პროპრანოლოლი. თუმცა, კვლევები დაბალი ხარისხის იყო.[177][178]

გამოსადეგია, როცა პაციენტს ასევე აქვს დაძაბვის ტიპის თავის ტკივილი.[239]

თავდაპირველი დოზა უნდა იყოს დაბალი და თანდათან გაიზარდოს პასუხის მიხედვით.

პირველადი პარამეტრები

ამიტრიპტილინი: 10-150 მგ/დღეში, პერორალურად

მეორეული ვარიანტები

დოქსეპინი: 10-150 მგ/დღეში, პერორალურად

ან

ნორტრიპტილინი: 10-125 მგ/დღეში პერორალურად

ხშირი ან მძიმე პროდრომით (აურა)

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: კალციუმის არხების ბლოკატორები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: კალციუმის არხების ბლოკატორები

კალციუმის არხის ბლოკატორები ფართოდ გამოიყენება შაკიკის აურის სამკურნალოდ.[179][180][240]

სიმპტომური ჰიპოტენზია იშვიათია შაკიკის მქონე პაციენტებში.

შაკიკის საპრევენციოდ ამჟამად კალციუმის არხების ბლოკატორი არცერთი პრეპარატი არ არის დამტკიცებული.[241]

ვერაპამილის ეფექტურობის დამადასტურებელი ევიდენსები არაერთგვაროვანია,გამოკვლევების ხარისხი კი დაბალი.[169]

პირველადი პარამეტრები

ვერაპამილი: 80 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნით), დღეში სამჯერ

თანმხლები დეპრესიით

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ანტიდეპრესანტები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ანტიდეპრესანტები

ვენლაფაქსინი განსაკუთრებით გამოსადეგი იქნება თანმხლები დეპრესიის მქონე პაციენტებში, რადგანაც დეპრესიის ჩვენებით მედიკამენტის თერაპიული დოზები უფრო კარგი ამტანობით ხასიათდება, ვიდრე ტრიციკლური ანტიდეპრესანტების შემთხვევაში. აღნიშნული მონაცემები ცხადყოფს,რომ ვენლაფაქსინი ისევე ეფექტურია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის,როგორც ამიტრიპტილინი.[213]

ასევე არსებობს მტკიცებულება, რომ დულოქსეტინი ეფექტურია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის.[214][215]

თუმცა, მედიკამენტი ჯერ არ არის დამტკიცებული ამ ჩვენებით.

პირველადი პარამეტრები

ვენლაფაქსინი: თავდაპირველად 37.5-75 მგ პერორალურად, დღეში ერთხელ, შემდეგ გაზარდეთ პასუხის მიხედვით, მაქსიმუმ 150 მგ/დღეში

ან

დულოქსეტინი: 30-60 მგ პერორალურად დღეში ერთხელ

ჰემიპლეგიური შაკიკით ან შაკიკით ტვინის ღეროს აურათ

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: კალციუმის არხების ბლოკატორები

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: კალციუმის არხების ბლოკატორები

კალციუმის არხების ბლოკატორი არჩევის პრეპარატია ჰემიპლეგიური შაკიკის დროს (შაკიკი აურით, მოიცავს მამოძრავებელ სისუსტეს) და ბაზილარული შაკიკის დროს (შაკიკი აურით, მოიცავს თავის ტვინის ღეროდან წამოსულ სიმპტომებს და/ან ორივე ჰემისფეროს ერთდროულ დაზიანებას, მაგრამ არა მამოძრავებელ სისუსტეს) და ფართოდ გამოიყენება აურით მიმდინარე შაკიკის სამკურნალოდ.[179][180][240]

სიმპტომური ჰიპოტენზია იშვიათია შაკიკის მქონე პაციენტებში.

პირველადი პარამეტრები

ვერაპამილი: 80 მგ პერორალურად (დაუყოვნებლივი გამოდევნით), დღეში სამჯერ

ორი პროფილაქტიკური მკურნალობის წარუმატებლობის შემდეგ

განიხილე – პროფილაქტიკური მკურნალობა: კალციტონინის გენთან დაკავშირებული პეპტიდების ინჰიბიტორები

Back

განიხილე –

პროფილაქტიკური მკურნალობა: კალციტონინის გენთან დაკავშირებული პეპტიდების ინჰიბიტორები

კალციტონინის გენთან დაკავშირებული პეპტიდი (CGRP) მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ტკივილის გადაცემაში და შაკიკის განვითარებაში. ამან გამოიწვია CGRP ანტაგონისტების განვითარება.

რამდენიმე ანტისხეული CGRP-ის ან მისი რეცეპტორის მიმართ დამტკიცებულია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის. ამერიკის თავის ტკივილის საზოგადოება რეკომენდაციას უწევს ანტისხეულებით მკურნალობას იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ თვეში მინიმუმ 4-დან 7 დღე თავის ტკივილი, რომლებიც ვერ იტანენ (არასასურველი ეფექტების გამო), ან აქვთ არაადეკვატური პასუხი 8 კვირიან კვლევაზე ( დოზა დადგენილია პოტენციურად ეფექტური) სულ მცირე ორი წინა პროფილაქტიკური მკურნალობისგან.[88]

ერენუმაბი დამტკიცებულია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის. გალკანეზუმაბი: თვითმიღება ხდება თვეში ერთხელ კანქვეშა ინექციის სახით.. მეტა-ანალიზები აჩვენებს, რომ ერენუმაბი დაკავშირებული იყო შაკიკის თვიური დღეების და ყოველთვიური მწვავე შაკიკის სპეციფიკური მედიკამენტების დღეების შემცირებასთან 3 თვეში პლაცებოსთან შედარებით. არ იყო განსხვავებები გვერდით მოვლენებში ან სერიოზულ გვერდით მოვლენებში ერენუმაბისა და პლაცებოს ჯგუფებს შორის.[187][190][191] ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენებია ინექციის ადგილის რეაქციები, ყაბზობა, კუნთების სპაზმი და ქავილი.

ფრემანეზუმაბი და გალკანეზუმაბი დამტკიცებულია ეპიზოდური შაკიკის პროფილაქტიკისთვის. ორივე აგენტმა აჩვენა შაკიკის დღეების შემცირება პლაცებოსთან შედარებით.[188][189][192][193][194][195][197][198][199] ფრემანეზუმაბის თვითშეყვანა ხდება თვეში ერთხელ ან 3 თვეში ერთხელ კანქვეშა ინექციის სახით. გალკანეზუმაბის თვითშეყვანა ხდება თვეში ერთხელ კანქვეშა ინექციის სახით. ორივე მკურნალობის დროს ყველაზე ხშირი არასასურველი ეფექტებია ინექციის ადგილას რეაქცია.

ეპტინეზუმაბი: ინტრავენური მკურნალობა დამტკიცებულია შაკიკის პროფილაქტიკისთვის. ცნობილია, რომ ეპტინეზუმაბი მნიშვნელოვნად ამცირებს შაკიკის დღეების რაოდენობას, კარგად იტანს და აქვს მისაღები უსაფრთხოების პროფილი, როდესაც გამოიყენება როგორც პრევენციული მკურნალობა მოზრდილებში ეპიზოდური შაკიკით ან ქრონიკული შაკიკით რანდომიზირებულ, ორმაგად ბრმა, პლაცებოზე კონტროლირებად კვლევებში..[200][201][202][203]

CGRP ანტაგონისტები არ არის შესწავლილი ორსულ პაციენტებში შაკიკით. CGRP-ის ზოგიერთი ანტაგონისტი აჩვენა, რომ კვეთს პლაცენტას ცხოველებზე ჩატარებულ კვლევებში, მაგრამ მათი ზემოქმედება ადამიანის განვითარებად ნაყოფზე უცნობია. CGRP ანტაგონისტებს შეიძლება ჰქონდეთ ძალიან გრძელი ნახევარგამოყოფის პერიოდი (28 დღე ან მეტი), რაც იწვევს ელიმინაციის გახანგრძლივებულ დროს მკურნალობის შეწყვეტის შემდეგ. თერაპიის დაწყებამდე უნდა განიხილებოდეს ორსულობის სამომავლო გეგმები.

პირველადი პარამეტრები

ერენუმაბი: 70-140 მგ კანქვეშ თვეში ერთხელ

ან

ფრემანეზუმაბი: 225 მგ კანქვეშ თვეში ერთხელ ან 675 მგ კანქვეშ 3 თვეში ერთხელ

ან

გალკანეზუმაბი: 240 მგ კანქვეშ ერთჯერადად, დატვირთვის დოზის სახით, შემდეგ 120 მგ კანქვეშ თვეში ერთხელ

ან

ეპტინეზუმაბი: 100 მგ ინტრავენური ინფუზია ყოველ 3 თვეში; ზოგიერთ პაციენტს შეუძლია ისარგებლოს 300 მგ დოზით ყოველ 3 თვეში

თავის ტკივილის ≥15 ეპიზოდი/თვეში (ქრონიკული)

განიხილე – პრევენციული მკურნალობა: ბოტულინის ტოქსინი A

Back

განიხილე –

პრევენციული მკურნალობა: ბოტულინის ტოქსინი A

ქრონიკული შაკიკის (თავის ტკივილი, რომელიც ვითარდება ≥15 დღე თვეში > 3 თვე) მკურნალობა ბოტულინის ტოქსინით A რეკომენდირებულია ევროპულ და კანადურ გაიდლაინებში.[171][207]

აღმოჩნდა, რომ ბოტულინის ტოქსინი (A ტიპი) პლაცებოსთან შედარებით ამცირებს შაკიკის შეტევებს ცხვირის ზემო (თვალებშუა), შუბლისა და საფეთქლის კუნთებში ინექციისას.[204][205][206] [ ]

მკურნალობაზე პასუხი რეგულარულად უნდა შეფასდეს, იმის გათვალისწინებით, რომ ნებისმიერი ეფექტი დროთა განმავლობაში ქრება და მკურნალობა უნდა შეწყდეს, თუ პაციენტი არ პასუხობს მკურნალობის პირველ ორ-სამ ციკლს.[207]

პირველადი პარამეტრები

A ტიპის ბოტულინის ტოქსინი: დაუკავშირდით სპეციალისტს დოზირებასთან დაკავშირებით.

ხშირი მორეციდივე მძიმე/ქმედუნარიანობის შემზღდველი სიმპტომები: ორსული

1-ლი რიგის – ტრიგერების თავიდან აცილება და არაფარმაკოლოგიური თერაპია

Back

1-ლი რიგის –

ტრიგერების თავიდან აცილება და არაფარმაკოლოგიური თერაპია

განიხილე – პროფილაქტიკური მკურნალობა: არაფარმაკოლოგიური თერაპია

Back

განიხილე –

პროფილაქტიკური მკურნალობა: არაფარმაკოლოგიური თერაპია

მიმართეთ სპეციალისტს, თუ საჭიროა ორსულობის დროს შაკიკის პროფილაქტიკური მკურნალობა. არცერთი მედიკამენტი არ არის სრულიად თავისუფალი რისკისგან და გადაწყვეტილებები უნდა იქნას მიღებული ინდივიდუალურად,რაც დააბალანსებს არანამკურნალევ თავის ტკივილს,რაც საფრთხეს უქმნის დედას და არდაბადებულ ბავშვს,გავითვალისწინოთ პაციენტის პრიორიტეტები და ღირებულებები.[89][90]

ვალპროატი და მისი ანალოგები უკუნაჩვენებია ორსულობის დროს, ჩვილებში/ბავშვებში თანდაყოლილი მალფორმაციების და განვითარების პრობლემების რისკის გამო.[137] არსებობს შეზღუდული მტკიცებულება ორსულობის დროს თავის ტკივილის პროფილაქტიკისთვის სხვა მედიკამენტების გამოყენების ეფექტურობასა და უსაფრთხოებაზე. ACOG გაიდლაინებში აღნიშნულია, რომ კალციუმის არხის ბლოკატორებსა და ბეტა-ბლოკატორებს აქვთ ორსულობისას შედარებითი უსაფრთხოების მტკიცებულება სხვა ჩვენებებისთვის[89] ერთმა მიმოხილვამ დაასკვნა, რომ შაკიკის პროფილაქტიკისთვის გამოყენებული მედიკამენტებიდან, პროპრანოლოლს აქვს საუკეთესო მტკიცებულება ორსულობის დროს უსაფრთხოების შესახებ.[216] ერთმა სისტემატურმა მიმოხილვამ აღნიშნა, რომ ანტიკონვულსანტები, ვენლაფაქსინი, ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები, ბეტა-ბლოკატორები და პრედნიზოლონი შეიძლება ასოცირებული იყოს ნაყოფის/ბავშვის განვითარების არასასურველ შედეგებთან,რაც არ სეეხება კალციუმის არხის ბლოკერებს.[217] 2021 წლის დიდი ბრიტანეთის მედიკამენტებისა და ჯანდაცვის პროდუქტების მარეგულირებელი სააგენტოს (MHRA) მიმოხილვამ აღნიშნა ძირითადი თანდაყოლილი მანკების და ნაყოფის ზრდის შეზღუდვის გაზრდილი რისკი, რომელიც დაკავშირებულია ტოპირამატთან.[27][218]

აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას

შაკიკი მოზრდილებში

მკურნალობის ალგორითმი

პაციენტი შემოდის გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში მუდმივი თავის ტკივილით.

გადარჩენის თერაპია

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

ჰიდრატაცია

მაღალი დინების ჟანგბადი

კორტიკოსტეროიდი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

მსუბუქი-ზომიერი სიმპტომები: არაორსულებში.

არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

მონოთერაპია პარაცეტამოლით

პირველადი პარამეტრები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

პარაცეტამოლი/ასპირინი/კოფეინი

პირველადი პარამეტრები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

მძიმე სიმპტომები: არაორსული

ტრიპტანი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

ერგოტ ალკალოიდები

პირველადი პარამეტრები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

კორტიკოსტეროიდი

პირველადი პარამეტრები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (NSAID) ან ასპირინი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

მესამე ვარიანტები

ბუტალბიტალის შემცველი ნაერთები

ანტი-ემეტური საშუალება

პირველადი პარამეტრები

ჰიდრატაცია

არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAID)

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

ორსულები

პარაცეტამოლი

პირველადი პარამეტრები

ღებინების საწინააღმდეგო ± დიფენჰიდრამინი

პირველადი პარამეტრები

მეორეული ვარიანტები

ჰიდრატაცია

მაგნიუმი

პირველადი პარამეტრები

ხშირი მორეციდივე მძიმე/ქმედუნარიანობის შემზღდველი სიმპტომები: არაორსული

ტრიგერების თავიდან აცილება და არაფარმაკოლოგიური თერაპია

ციკლის კონტროლი

პრევენციული მკურნალობა: მაგნიუმი

პირველადი პარამეტრები

პრევენციული მკურნალობა: ტრიპტანები

პირველადი პარამეტრები