მკურნალობის ალგორითმი

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება

საწყისი

ყველა პაციენტი: მწვავე გამოვლინება

Back
1-ლი რიგის – 

გულ-ფილტვის შეფასება + დამხმარე ტიპის სამკურნალო ზომების გამოყენება

პაციენტებს შესაძლოა განსხვავებული სიმწვავის სიმპტომები გამოუვლინდეთ, თუმცა ყველაზე ურგენტული გულის კოლაფსი და სუნთქვის დარღვევაა. შედარებით მსუბუქი სიმპტომებით წარმოდგენილი პაციენტების მდგომარეობა შესაძლოა გაუარესდეს სწრაფად, ამიტომ აუცილებელია მათი მჭიდრო მონიტორინგი.[12]

სიმძიმის მიუხედავად, ანაფილაქსიის მქონე თითოეული პაციენტი უნდა იყოს დაკვირვების ქვეშ, სანამ ნიშნები და სიმპტომები სრულად არ ალაგდება.[12]

თუ სუნთქვის უკმარისობა ან ღებინება გამოხატული არ არის, სხვა შემთხვევაში პაციენტი უნდა იყოს მოთავსებული მწოლიარე მდგომარეობაში, ქვედა კიდურებით ზემოთ (შოკის ან ტრენდელენბურგის პოზიცია). შედეგად გაძლიერდება ვენური სისხლის გულში დაბრუნება, შესაბამისად, გაიზრდება გულის პრედატვირთვა და წუთმოცულობა. კვლევების მიხედვით, პაციენტის ვერტიკალურ პოზიციაში მოთავსებამ შესაძლოა ფატალური შედეგი მოგვცეს.[75]

დამატებითი ჟანგბადის გამოყენება გასათვალისწინებელია ანაფილაქსიის მქონე თითოეულ პაციენტში, განურჩევლად რესპირატორული სტატუსისა. ამასთან, ჟანგბადს ვიყენებთ ყველა იმ პაციენტისთვის, რომელსაც აღენიშნება სასუნთქი ან გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დარღვევა, ასევე მათთვის, ვინც არ რეაგირებს ადრენალინით (ეპინეფრინით) საწყის მკურნალობაზე.[12]

სუნთქვის მონიტორინგი უნდა წარმოებდეს ჟანგბადის უწყვეტი სატურაციით და არტერიული აირების განსაზღვრის გზით. თუ პაციენტის სუნთქვითი ძალისხმევა არასაკმარისია, შესაძლაო საჭირო გახდეს ხელოვნური ვენტილაცია.

Back
პლიუს – 

კუნთშიდა ადრენალინი (ეპინეფრინი)

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ადრენალინის შესაბამისი დოზის დაუყოვნებელი გამოყენება შეამცირებს პაციენტის სიკვდილობასა და ავადობას.[12]​​​​ ყველა პაციენტს სისტემური რეაქციის ნიშნებით, განსაკუთრებით ჰიპოტენზიით, სასუნთქი გზების შეშუპებით ან სუნთქვის გაძნელებით, დაუყოვნებლივ უნდა გაუკეთდეს ადრენალინი ინტრამუსკულარულად ბარძაყის ანტეროლატერალურ ზედაპირზე.[77][78][106][79][80]

დოზა შეიძლება განმეორდეს ყოველ 5-15 წუთში, საჭიროებისამებრ.[6][12]​​[81]​ ბარძაყის ანტეროლატერალურ ზედაპირზე ადიმინისტრირებას უპირატესობა ენიჭება დელტისებურ კუნთში ან კანქვეშა ინექციისთან შედარებით.[82][83]

ადრენალინის 2 აუტოინექცია უნდა გაკეთდეს ანაფილაქსიის ნებისმიერი ეპიზოდის შემდეგ.[12]​​[86] პაციენტმა ან მომვლელმა ყოველთვის თან უნდა ატაროს ორივე აუტოინჟექტორი და უნდა იცოდეს მათი გამოყენება.[76] ანაფილაქსიის რისკის მქონე ბავშვებთან ადრენალინის აუტოინექციები უნდა დაინიშნოს როგორც პერსონალიზებული გადაუდებელი გეგმის შემადგენელი ნაწილი.[76][87] American Academy of Pediatrics: allergy and anaphylaxis emergency plan Opens in new window

პირველადი პარამეტრები

ადრენალინი(ეპინეფრინი): ბავშვებში: 0.01 მგ/კგ (1:1000 ხსნარი) ინტრამუსკულარულად ყოველ 5-15 წუთში, მაქსიმუმ 0.3 მგ/დოზა ; ზრდასრულებში: 0.3 - 0.5 მგ (1:1000 ხსნარი) ინტრამუსკულარულად ყოველ 5-15 წუთში

Back
პლიუს – 

სასუნთქი გზების შეფასება და მისი უსაფრთხოების უზრუნველყოფა

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ვინაიდან სასუნთქი გზების მცირე პრობლემაც კი სწრაფად შეიძლება გადაიზარდოს სრულად დახშობაში, კრიტიკული მნიშვნელობისაა სასუნთქი გზების გადაუდებელი შეფასება და მკურნალობა. თუ შესაძლებელია სასუნთქი გზების შეფასება და მართვა უნდა ჩატარდეს გამოცდილი ანესთეზიოლოგის ან სასწრაფი დახმარების ექიმის მიერ. შესაძლოა აუცილებელი გახდეს ადრეული პროფილაქტიკური ინტუბაცია ან, ზოგჯერ, კრიკოთიროტომიაც კი, განსაკუთრებით თუ გამოხატულია ინსპირაციული სტრიდორი.[12]​არაადეკვატური სუნთქვითი ძალისხმევა შეიძლება მიუთითებდეს ვენტილაციის მხარდაჭერის საჭიროებაზე.


ტრაქეის ინტუბაციის ანიმაციური დემონსტრირება
ტრაქეის ინტუბაციის ანიმაციური დემონსტრირება

როგორ ჩავდგათ ტრაქეის მილი მოზრდილებში ლარინგოსკოპის გამოყენებით.



ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა (ამბუ)- ანიმაციური დემონსტრაცია
ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა (ამბუ)- ანიმაციური დემონსტრაცია

როგორ გამოვიყენოთ ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა მოზრდილებთან ვენტილაციის უზრუნვესაყოფად. ვიდეო გვიჩვენებს ორი-პერსონის ტექნიკას.


Back
პლიუს – 

ინტრავენური ფიზიოლოგიური ხსნარი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

სითხის აგრესიული მიწოდება ინტრავენურად აუცილებელია, ვინაიდან სისხლძარღვშიდა სითხე გადანაწილებულია "ტევად" ვენებსა და უჯრედშორის ქსოვილებში. ადამიანის სისხლძარღვოვანი სისტემა შედგება მაღალი წნევის მცირე მოცულობის არტერიული სისტემისგან და დიდი ზომის დაბალი წნევის ვენების რეზერვუარისგან, რომელიც ანაფილაქსიის დროს ფართოვდება და იკავებს მოცირკულირე სისხლის მოცულობის დიდ ნაწილს.

სისხლძარღვშიდა სითხის ამ დანაკარგის ასანაზღაურებლად ზრდასრულებში ვიყენებთ 1-2 ლიტრ ფიზიოლოგიურ ხსნარს ინტრავენურად, 5-10 მლ/კგ დოზით პირველი 5 წუთის განმავლობაში; შესაძლოა საჭირო გახდეს 7 ლ-მდე მოცულობის სითხის გამოყენება.[12]​ ბავშვებმა უნდა მიიღონ 30 მლ/კგ პირველი საათის განმავლობაში.[12]

Back
პლიუს – 

კარდიოპულმონური რეანიმაცია + ინტრავენური ადრენალინი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

თუ პულსი არ ისინჯება ან პაციენტი არ სუნთქავს, უნდა დავიწყოთ კარდიოპულმონური რეანიმაცია და გულის გაძლიერებული მხარდაჭერა ინტუბაციასთან და ვენტილაციასთან ერთად.


ტრაქეის ინტუბაციის ანიმაციური დემონსტრირება
ტრაქეის ინტუბაციის ანიმაციური დემონსტრირება

როგორ ჩავდგათ ტრაქეის მილი მოზრდილებში ლარინგოსკოპის გამოყენებით.



ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა (ამბუ)- ანიმაციური დემონსტრაცია
ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა (ამბუ)- ანიმაციური დემონსტრაცია

როგორ გამოვიყენოთ ნიღბიანი სასუნთქი ტომარა მოზრდილებთან ვენტილაციის უზრუნვესაყოფად. ვიდეო გვიჩვენებს ორი-პერსონის ტექნიკას.


გამოიყენება ინტრავენური ადრენალინის მაღალი დოზა.[12]

პირველადი პარამეტრები

ადრენალინი(ეპინეფრინი): ბავშვებში: 0.01 მგ/კგ (1:10 000 ხსნარი) კუნთშიდა გზით ყოველ 3-5 წუთში, მაქსიმუმ 1 მგ/დოზა ; ზრდასრულებში: 1 მგ (1:10 000 ხსნარი) ინტრამუსკულარულად ყოველ 3-5 წუთში

Back
პლიუს – 

ინტრავენური ადრენალინი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

ინტრავენური ადრენალინი გამოიყენება გულის გაჩერების შემთხვევაში, ასევე მძიმე ჰიპოტენზიის მქონე პაციენტებთან, რომელთა მდგომარეობა ინტრავენური სითხეების და კუნთშიდა ადრენალინის რამდენიმე დოზის გამოყენებით არ უმჯობესდება.[12][85]

ადრენალინის განაგრძობითი ინფუზია, ტიტრირებული ეფექტისთვის, გამოცდილი პრაქტიკოსების მიერ უნდა განხორციელდეს. ინტრავენური დოზის არცერთი რეჟიმი არ არის საყოველთაოდ აღიარებული.

პირველადი პარამეტრები

ადრენალინი(ეპინეფრინი): ბავშვებში: 0.01 მგ/კგ (1:10 000 ხსნარი) კუნთშიდა გზით ყოველ 5 წუთში, მაქსიმუმ 0.3 მგ/დოზა; ზრდასრულებში: 0.1 მგ (1:10 000 ხსნარი) ინტრამუსკულარულად ყოველ 5 წუთში

Back
განიხილე – 

ინტრავენური გლუკაგონი

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

კორონარული არტერიების დაავადების საწინააღმდეგოდ ბეტა-ბლოკერების მომხმარებელ პაციენტებში, როგორც მედიკამენტი, ასევე არსებული დაავადება ართულებს მძიმე ანაფილაქსიური რეაქციის მკურნალობას. ბეტა-ბლოკერს აქვს ადრენალინის საწინააღმდეგო მოქმედება (ამცირებს გულისცემის სიხშირეს და, შესაბამისად, გულის წუთმოცულობას). კორონარული არტერიების დაავადება ზღუდავს გულის სარეზერვო ფუნქციას, რამაც შეიძლება დაამძიმოს ჰიპოტენზია, რომელიც ვაზოაქტიური მედიატორების გათავისუფლებითაა განპირობებული. ჰიპოტენზია, ტაქიკარდია და ენდოგენური ან იატროგენული ადრენერგული აგენტები დიასტოლის დროს პერფუზიის შემცირების გზით იწვევენ მიოკარდიუმის იშემიას. ბეტა-ბლოკადასთან გასამკლავებლად შეგვიძლია გამოვიყენოთ გლუკაგონი, თუმცა, შედეგად განვითარებული ტაქიკარდია მძიმე კორონარული არტერიების დააცვადების მქონე პაციენტებში შესაძლოა საზიანო აღმოჩნდეს.[6] ამგვარად, აუცილებელია კარდიოლოგის ადრეული კონსულტაცია.

პირველადი პარამეტრები

გლუკაგონი: ბავშვებში: დოზირების შესახებ რჩევისათვის მიმართეთ სპეციალისტს; ზრდასრულებში: 5 მგ ინტრავენურად თავდაპირველად, გაიმეორეთ დოზა, თუ 10-15 წუთში პაციენტს არ აქვს რეაქცია, ამის შემდგომ, რეაქციის შემთხვევაში მიაწოდეთ მას 5-15 მიკროგრამი წუთში.

Back
პლიუს – 

საინჰალაციო ბეტა-2 აგონისტი

მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ყველა</strong> პაციენტისთვის შერჩეულ ჯგუფში

პერსისტენტული რესპირატორული სიმპტომები ადრენალინის მიღების შემდეგ შესაძლოა გაუმჯობესდეს ინჰალაციური ბეტა -2 აგონისტების ფონზე.[12]

ბეტა-2 აგონისტს აქვს ჯვარედინი აქტივობა ბეტა-1 რეცეპტორზეც, ამიტომ შეიძლება გამოიწვიოს ტაქიკარდია და ჰიპერტენზია. განმეორებითი დოზირება ზოგჯერ შეუძლებელია აღნიშნული გვერდითი ეფექტების გამო.

პირველადი პარამეტრები

სალბუტამოლი საინჰალაციო: ბავშვებში: 0.15 მგ/კგ ნებულაიზერით ყოველ 20 წუთში 3 დოზად, შემდგომ 0.15-0.3 მგ/კგ ყოველ 1-4 საათში საჭიროების მიხედვით; ზრდასრულებში: 1.25-5 მგ ნებულაიზერით ყოველ 20 წუთში 3 დოზად, შემდგომ ყოველ 1-4 საათში საჭიროებისამებრ

Back
განიხილე – 

H1 ანტაგონისტები + H2 ანტაგონისტები

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

H1 და H2 ანტაგონისტებს ვიყენებთ ქავილის, ურტიკარიისა და რინორეის შესამსუბუქებლად. მათმა გამოყენებამ არ უნდა გადაავადოს ან ჩაანაცვლოს კუნთშიდა ადრენალინის მიწოდება.[88]​​[89] ანტიჰისტამინური საშუალებების უმეტესობა შეიძლება გაკეთდეს ინტრავენურად, კუნთში ან პერორალურად. პერიოპერაციული ანაფილაქსიის შემთხვევაში, ანტიჰისტამინების ფონზე ზიანის მტკიცებულება არ დადგენილა, დიდ ბრიტანეთში  ჩატარებული აუდიტის მიხედვით.[27] ძალიან მსუბუქი ალერგიული რეაქციებისთვის შესაძლოა პერორალური მოხმარებაც საკმარისი იყოს, თუმცა არა ანაფილაქსიის შემთხვევაში.

პირველადი პარამეტრები

დიფენჰიდრამინი: ბავშვები: 1-2 მგ/კგ ინტრავენურად/კუნთში; ზრდასრულები: 25-50 მგ ინტრავენურად/კუნთში

და

ციმეტიდინი: ბავშვებში: დოზირების თაობაზე მიმართეთ სპეციალისტს; ზრდასრულებში: 300 მგ ინტრავენურად ერთეული დოზის სახით

Back
განიხილე – 

კორტიკოსტეროიდები

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ადრენალინის გამოყენების შემდგომ დამხმარე თერაპიის სახით შეიძლება კორტიკოსტეროიდების დანიშვნა.[1][12] კორტიკოსტეროიდებმა შეიძლება შეამცირონ ანაფილაქსიასთან დაკავშირებული სიმპტომების რისკი, მათ შორის ურტიკარია. 2020 წლის გაიდლაინების მიხედვით, კორტიკოსტეროიდების გამოყენება არ არის რეკომენდებული ბიფაზური ანაფილაქსიის პრევენციის მიზნით. ეს დაფუძნებულია შეზღუდული რაოდენობის მტკიცებულებებზე, რომლის თანახმად კორტიკოსტეროიდების გამოყენება რისკს არ ამცირებს.[12]

კორტიკოსტეროიდებს, პერორალურად ან ინტრავენურად, არ აქვთ როლი ანაფილაქსიის მწვავე პერიოდის მართვაში; მათი მოქმედება ნელა იწყება და შეიძლება არ იყოს ეფექტი 4-დან 6 საათის განმავლობაში.[90]

პირველადი პარამეტრები

მეთილპრედნიზოლონი: ბავშვებში და ზრდასრულებში: 1-2 მგ/კგ-ზე დღიური დოზა ინტრავენურად

ან

პრედნიზოლონი: ბავშვები და ზრდასრულები: 0.5 - 1 მგ/კგ/დღეში პერორალურად

მიმდინარე

იდენტიფიცირებული ალერგენი

Back
1-ლი რიგის – 

იმუნოთერაპია

შხამით კანქვეშა იმუნოთერაპია რეკომენდებულია სისტემური რეაქციის პრევენციისთვის პაციენტებში, რომელთაც მწერის ნაკბენის შედეგად განუვითარდათ ანაფილაქსია.[12]​​[85] [ Cochrane Clinical Answers logo ]  მკურნალობა მაღალეფექტურია (80%-98%) სისტემური რეაქციების პრევენციისთვის.[12]​ შხამის იმუნოთერაპია ზრდის არასასურველი სისტემური რეაქციების რისკს მკურნალობის დროს.[91] პაციენტთა უმრავლესობამ, რომელსაც მწერის ნაკბენის მძიმე რეაქციის მცირე ნარჩენი რისკი (<5%) აქვს, შეუძლია შეწყვიტოს შხამით იმუნოთერაპია 5 წლის თავზე.[12]

საკვებით გამოწვეული ანაფილაქსიის პრევენციის ქვაკუთხედად რჩება საკვები ალერგენების თავიდან არიდება.[12]​ შეფასებული იყო კანქვეშა, ორალური და სუბლინგვალური იმუნოთერაპიის გზები. კვლევების თანახმად, მიუხედავად იმისა, რომ მკურნალობამ შიეძლება გამოიწვიოს დესენსიბილიზაცია, ზოგიერთ პაციენტს უყალიბდება ამტანობა.[12]​ საკვების ალერგიის სპეციფიკური იმუნოთერაპიის კვლევა გრძელდება; ის ისტორიულად ასოცირდება არასასურველ რეაქციებთან, ანაფილაქსიის ჩათვლით.[12]​ ამჟამად, სურსათისა და წამლის სააგენტოს (FDA) მიერ დამტკიცებულია პერორალური იმუნოთერაპიის გამოყენება კონსულტანტის მეთვალყურეობის ქვეშ ალერგიული რეაქციების, მათ შორის ანაფილაქსიის შესამცირებლად, რაც შეიძლება აღმოცენდეს არაქისთან ექსპოზიციით.[92]​ იხილე Food allergy დამატებითი ინფორმაციისათვის

იმუნოგლობულინი E-ის გაშუალებით განპირობებული ანაფილაქსიის მქონე პაციენტთან, წამლის მიმართ დროებითი ამტანობის გასაზრდელად, შეიძლება გამოვიყენოთ მედიკამენტური დესენსიბილიზაცია, თუ ანაფილაქსიის გამომწვევი მედიკამენტი პაციენტისთვის საჭიროა, სხვა ეფექტური ალტერნატიული სამკურნალო საშუალება კი ხელმისაწვდომი არ არის.[12]​​[85] მედიკამენტის მიმართ დესენსიტიზაცია უნდა გააკეთოს გამოცდილმა კლინიცისტმა, შესაბამის პირობებში.


ცენტრალური ვენური კათეტერის ჩადგმა - ანიმაციური დემონსტრაცია
ცენტრალური ვენური კათეტერის ჩადგმა - ანიმაციური დემონსტრაცია

ცენტრალური ვენური კათეტერის ჩადგმა ულტრაბგერითი კონტროლით მარჯვენა შიდა საუღლე ვენაში, სელდინგერის ჩადგმის მეთოდის გამოყენებით.



პერიფერიული ვენის კანულაცია - ანიმაციური დემონსტრაცია
პერიფერიული ვენის კანულაცია - ანიმაციური დემონსტრაცია

როგორ შევიყვანოთ პერიფერიული ვენური კანულა ხელში.



ნაზოფარინგული სასუნთქი მილი: ანიმაციური გზამკვლევი
ნაზოფარინგული სასუნთქი მილი: ანიმაციური გზამკვლევი

როგორ ავირჩიოთ სწორი ზომის ცხვირ-ხახის სასუნთქი გზები და ჩავდგათ უსაფრთხოდ.



ოროფარინგული სასუნთქი მილი: ანიმაციური გზამკვლევი
ოროფარინგული სასუნთქი მილი: ანიმაციური გზამკვლევი

როგორ განვსაზღვროთ ზომა და ჩავდგათ ოროფარინგეალური სასუნთქი გზები.


back arrow

აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად

მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას