მიდგომა
წამლის ყველა გვერდითი მოვლენა საჭიროა, გულდასმით აღირიცხოს და პაციენტს სრული ინფორმაცია მიეწოდოს. საეჭვო წამლის მოხსნა მნიშვნელოვანია, რის შემდეგაც ბევრი პათოლოგიური შემთხვევა სპონტანურად გაქრება 1-2 კვირაში. ფიქსირებული წამლისმიერი გამონაყარი გაიწოვება წამლის მოხსნის შემდეგ, მაგრამ შეიძლება, დარჩეს ნაწიბური, ან პიგმენტაცია.[51] სხვა მხრივ, მკურნალობა სასურველია, ისეთივე იყოს, როგორც არაწამლისმიერი დაზიანებების დროს.
მძიმე გვერდითი დერმატოლოგიური რეაქციები
გვერდითი დერმატოლოგიური რეაქციები შეიძლება, მივიჩნიოთ მნიშვნელოვნად, თუ ზიანდება კანი, ან მისი დანამატები, ან ლორწოვანი გარსების ფუნქცია, ან სტრუქტურა. უმთავრესი პოტენციურად საშიში წამლით გამოწვეული დერმატოლოგიური ალერგიული რეაქციაა სტივენ-ჯონსონის სინდრომი(SJS) და ტოქსიური ეპიდერმული ნეკროლიზი(TEN), ექსფოლიატური დერმატიტი, ალერგიული DRESS(წამლისმიერი რეაქცია ეოზინოფილიითა და სისტემური სიმპტომებით; ასევე ცნობილია წამლისმიერი ალერგიული სინდრომის სახელით), შრატისმიერი დაავადება და ვასკულიტი და ანაფიალქსია.
მწვავე ანაფილაქსიური რეაქციები
ჯანდაცვის მუშაკებს ესაჭიროებათ დახმარება, რადგან ეს არის გადაუდებელი სამედიცინო მდგომარეობა.[52] იხილეთ ანაფილაქსია (მართვის მიდგომა).
სხვა მოსაზრებები
მწვავე ანაფილაქსიურ რეაქციას მკურნალობენ პაციენტის მწოლიარე მდგომარეობაში გადაყვანით, თუ ის ჰიპოტენზიურია, მჯდომარე მდგომარეობაში გადაყვანით, თუ მას სუნთქვის პრობლემა აქვს, ან გვერდზე მწოლიარე მდგომარეობაში გადაყვანით, თუ მას გონება დაკარგული აქვს.[52]გამომწვევი მედიკამენტი უნდა მოიხსნას და რაც შეიძლება სწრაფად გაუკეთდეს კუნთებში ადრენალინი (ეპინეფრინი). საჭიროების შემთხვევაში 5-15 წუთში შეიძლება განმეორებით გაკეთდეს ადრენალინი კუნთებში; (გაიდლაინები განსხვავდება განმეორებითი დოზის შეყვანის ზუსტი დროის მიხედვით ,ამიტომ შეამოწმეთ ადგილობრივი პროტოკოლი.) ადრენალინის ინტრავენური შეყვანის აუცილებლობის დროს პროცედურის ჩატარება უნდა მოხდეს ექიმის მიერ,რომელსაც აქვს , ვაზოპრესორების გამოყენების და ტიტრაციის გამოცდილება.[52][53] მიიღეთ ABCDE მიდგომა და მიეცით მაღალი ნაკადის დამატებითი ჟანგბადი და ინტრავენური სითხეები (მაგ. ნორმალური ფიზიოლოგიური ხსნარი), თუ მითითებულია.[52][54][55] გამოხატული სტრიდორის შემთხვევაში უნდა შევიყვანოთ ადრენალინი ინჰალატორით. თუ პაციენტს აქვს მუდმივი ბრონქოსპაზმი ადრენალინის მიუხედავად, ნაჩვენებია საინჰალაციო ბეტა-2 აგონისტი (მაგ. სალბუტამოლი).[52][54][55]
შეიძლება განვითარდეს ბიფაზური რეაქციები.[52]ბიფაზური ანაფილაქსიის პრევენციისთვის ანტიჰისტამინები და/ან კორტიკოსტეროიდები სანდო არ არის, მაგრამ შეიძლება მეორეული მკურნალობის სახით გამოვიყენოთ.[52][53]
შემდგომი შესაძლო ანაფილაქტიური რეაქციის განვითარების საშიშროების გამო პაციენტი სასურველია, მომარაგებული იყოს ადრენალინის(ეპინეფრინის) 2 ავტომატური ინჯექტორით და ისწავლოს მათი შესაფერისად გამოყენება.[53] გამაფრთხილებელი სამაჯურის ტარება სასურველია. წამლისმიერიალერგიის შესახებ ინფორმაცია(წამლის დასახელება; ნიშნები, სიმპტომები და რეაქციის სიმძიმე; განვითარების თარიღი) სასურველია, გადასინჯული და შეტანილი იქნას გაწერისას ავადმყოფობის ისტორიაში.
სტივენს-ჯონსონის სინდრომი და ტოქსიკური ეპიდერმული ნეკროლიზი
სტივენს-ჯონსონის სინდრომის/ტოქსიკური ეპიდერმული ნეკროლიზის(SJS/TEN) მქონე პაციენტები უნდა შეფასდნენ ისევე, როგორც დამწვრობის მქონე პაციენტები. საჭიროა სასუნთქი გზების, სუნთქვის და სისხლის მიმოქცევის შეფასება. იხ კანის დამწვრობა (დიაგნოსტიკური მიდგომა).
მკურნალობა მოითხოვს მულტიდისციპლინური გუნდის ჩართულობას, რათა პაციენტებმა მიიღონ ჭრილობის ყოველდღიური ოპტიმალური მართვა, კვება, კრიტიკული მკურნალობა, ტკივილის მართვა და დამხმარე ტიპის მოვლა.[56] რეკომენდებულია პაციენტის გადაყვანა დამწვრობის ცენტრში, ჭრილობების მოვლის სპეციალიზებულ ცენტრში ან დერმატოლოგიური ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში.[56][57]
სათანადო მკურნალობა დამოკიდებულია კანის დაზიანების ხარისხზე იხილეთ სტივენ-ჯონსის სინდრომი და ტოქსიური ეპიდერმული ნეკროლიზი (მართვის მიდგომა).
ალერგიული რეაქციები
სისტემური კორტიკოსტეროიდები სესაძლოა, საჭირო გახდეს მწვავე ალერგიული რეაქციების (მაგ. DRESS) დროს.
წამლის მოხსნისას უცვლელი არამძიმე ხასიათის რეაქციები
ადგილობრივი მოქმედების კორტიკოსტეროიდები ხშირად გამოიყენება როცა წამლით გამოწვეული დაზიანებები არ ლაგდება სპონტანურად; ორალური კორტიკოსტეროიდები გამოიყენება უფრო მძიმე შემთხვევებში
ზომიერი სიმძიმისას შესაძლებელია ადგილობრივად ჰიდროკორტიზონის გამოყენება. უფრო მძიმე შემთხვევებში ალტერნატივად მიჩნეულია ბეტამეტაზონი, კლობეტაზოლი, ფლუოცინოლონი და ტრიამცინოლონი.
მდგრადი ხასიათის მძიმე რეაქციის დროს, რომლის დროსაც წამლის მოხსნა უშედეგოა, შეიძლება ორალურად პრედნიზოლონის გამოყენება.
წამლით გამოწვეული ურტიკარიის მკურნალობა
წამლით გამოწვეული ჭინჭრის ციების მკურნალობა გამომწვევი პრეპარატის მოხსნა და საჭიროებისას ანტიჰისტამინების გამოყენებაა. არასედაციური ანტიჰისტამინები უპირატესია დღის განმავლობაში. თუ ღამის სიმპტომები პრობლემურია, ამ პერიოდში შესაძლებელია სედაციური მოქმედების ანტიჰისტამინური პრეპარატების გამოყენება.
დესენსიბილიზაცია
წამლისმიერი ალერგიული რეაქციის მქონე პაციენტებს შეუძლიათ, თავიდან აირიდონ მომავალში რეაქციების განვითარება პრეპარატის მიღებისგან თავი შეკვების გზით. იშვიათად ხდება საჭირო დესენსიბილაციის მცდელობა და სასურველია, არც ვცადოთ, თუ პრეპარატის შემდგომი გამოყენების სარგებლიანობა გადაწონის დესენსიბილაციის შესაძლო რისკს და როცა ალტერნატიული მკურნალობა არ არსებობს.
ალტერნატიული თერაპიისა და დესენსიბილიზაციის რეკომენდაციები ხელმისაწვდომია კონკრეტული წამლებისა და მედიკამენტების კლასებისთვის (მაგ. ანტიბიოტიკები, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები [NSAIDs], ქიმიოთერაპია, იმუნური სისტემის ინჰიპიტორები, ბიოლოგიური აგენტები)[52][43][44]
გადამისამართება სპეციალისტთან
სპეციალისტი-ალერგოლოგის დახმარება შეიძლება, გავითვალისწინოთ, თუ: ეჭვია ანაფილაქსიაზე; მძიმე/სიცოცხლისთვის საშიში ეპიზოდების დროს(მაგ. DRESS, სტივენ-ჯონსონის სინდრომი, ტოქსიური ეპიდერმული ნეკროლიზისი); არასტეროიდულ ანტიანთებით პრეპარატებზე (NSAID) მძიმე რეაქციის დროს, თუ არსებობს NSAID გამოყენების საჭიროება; ეჭვის მიტანა ბეტა-ლაქტამურ ალერგიაზე(თუ ალტერნატიული ანტიბიოტიკები ხელმიუწვდომელია); პრობლემები ადგილობრივი და ზოგადი ანესთეზიის ჩასატარებლად.[50]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას