შოგრენის სინდრომი

მხოლოდ ხელოვნური ცრემლების გამოყენება პირველი რიგის თერაპიაა. თუ ეს არასაკმარისია, შემდგომი მკურნალობაა მითითებული, თუმცა საჭიროებისას ხელოვნური ცრემლების გამოყენება უნდა გაგრძელდეს მშრალი თვალის სხვა თერაპიების პარალელურად.

ციკლოსპორინის წვეთების გამოყენების შემდეგ პაციენტმა სულ მცირე 15 წუთი უნდა მოიცადოს, სანამ ხელოვნურ ცრემლს ჩაიწვეთებს.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

თუ ეს არასაკმარისია, შემდგომი მკურნალობაა მითითებული, თუმცა საჭიროებისას ხელოვნური ცრემლების გამოყენება უნდა გაგრძელდეს მშრალი თვალის სხვა თერაპიების პარალელურად.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

პერიოდულად კორტიკოსტეროიდული თვალის წვეთები შეიძლება იყოს დამხმარე თერაპია იმ პაციენტებისთვის, რომლებიც მკურნალობენ ციკლოსპორინის თვალის წვეთებით სიმპტომების შემსუბუქების დროის შესამცირებლად, ან იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ თვალის ანთება, რომლებმაც არ უპასუხეს ხელოვნურ ცრემლებს/საპოსებს და ციკლოსპორინის თვალის წვეთებს.[90]Byun YJ, Kim TI, Kwon SM, et al. Efficacy of combined 0.05% cyclosporine and 1% methylprednisolone treatment for chronic dry eye. Cornea. 2012 May;31(5):509-13. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19730097?tool=bestpractice.com [91]Marsh P, Pflugfelder SC. Topical nonpreserved methylprednisolone therapy for keratoconjunctivitis sicca in Sjögren syndrome. Ophthalmology. 1999 Apr;106(4):811-6. https://www.doi.org/10.1016/S0161-6420(99)90171-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10201607?tool=bestpractice.com [92]Hong S, Kim T, Chung SH, et al. Recurrence after topical nonpreserved methylprednisolone therapy for keratoconjunctivitis sicca in Sjögren's syndrome. J Ocul Pharmacol Ther. 2007 Feb;23(1):78-82. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17341155?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

რეკომენდებულია ნესტიანი გარემოს შესანარჩუნებლად. კითხვისას პაციენტმა რეგულარულად უნდა შეისვენოს.[88]Samarkos M, Moutsopoulos HM. Recent advances in the management of ocular complications of Sjogren's syndrome. Curr Allergy Asthma Rep. 2005 Jul;5(4):327-32. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15967078?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ჰაერი დაატენიანეთ რათა შემცირდეს აორთქლებისას სეკრეტების კარგვა.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

სხვა მკურნალობის პარალელურად შესაძლებელია საცრემლე არხის დახშობა საცობით ან ოკლუზიური მეთოდით იმ შემთხვევაში, თუ ხელოვნური ცრემლი და წვეთები არ არის საკმარისი სიმშრალის შესამსუბუქებლად.[87]Vivino FB, Zero D, Brennan M, et al. Sjogren's Syndrome Foundation's clinical practice guidelines. Oral management: caries prevention in Sjogren's patients. 2015 [internet publication]. https://www.sjogrens.org/files/research/OralCPG.pdf

შირმერის ტესტის, ვარდისფერი ბენგალის/ფლურესცეინის ტესტის შედეგის გაუმჯობესება და ცრემლდენის ხანგრძლივობის გაუმჯობესება აღწერილია პირველადი შოგრენის სინდრომის მქონე 19 პაციენტში არხის თერმული ოკლუზიიდან 24 თვის შემდეგ.[93]Ramos-Casals M, Brito-Zerón P, Sisó-Almirall A, et al. Punctal occlusion in Sjogren's syndrome needs clarification. Nat Rev Rheumatol. 2012;8:752. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23090507?tool=bestpractice.com

ქოლინერგული მედიკამენტები ეგზოკრინულ ჯირკვლებში ასტიმულირებენ ცრემლის წარმოქმნას.

ფილტვისმიერი დაავადების (მაგ. ქრონიკული ბრონქიტი, ასთმა და ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება) მქონე ან ანტიჰიპერტენზიულ მკურნალობაზე მყოფ პაციენტებში უმჯობესია სისტემური პილოკარპინის გამოყენებისაგან თავის შეკავება, რადგანაც მიუხედავად იმისა, რომ მნიშვნელოვანი წამალთაშორისი რეაქცია არ აღწერილა, მაინც შესაძლებელია არსებობდეს ბეტა-ბლოკერებთან ურთერთქმედება.[114]Porter SR, Scully C, Hegarty AM. An update of the etiology and management of xerostomia. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2004 Jan;97(1):28-46. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14716254?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

თუ ეს არასაკმარისია, შემდგომი მკურნალობაა მითითებული, თუმცა საჭიროებისას ხელოვნური ცრემლების გამოყენება უნდა გაგრძელდეს მშრალი თვალის სხვა თერაპიების პარალელურად.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

პერიოდულად კორტიკოსტეროიდული თვალის წვეთები შეიძლება იყოს დამხმარე თერაპია იმ პაციენტებისთვის, რომლებიც მკურნალობენ ციკლოსპორინის თვალის წვეთებით სიმპტომების შემსუბუქების დროის შესამცირებლად, ან იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ თვალის ანთება, რომლებმაც არ უპასუხეს ხელოვნურ ცრემლებს/საპოსებს და ადგილობრივ ციკლოსპორინის თვალის წვეთებს.[90]Byun YJ, Kim TI, Kwon SM, et al. Efficacy of combined 0.05% cyclosporine and 1% methylprednisolone treatment for chronic dry eye. Cornea. 2012 May;31(5):509-13. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19730097?tool=bestpractice.com [91]Marsh P, Pflugfelder SC. Topical nonpreserved methylprednisolone therapy for keratoconjunctivitis sicca in Sjögren syndrome. Ophthalmology. 1999 Apr;106(4):811-6. https://www.doi.org/10.1016/S0161-6420(99)90171-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10201607?tool=bestpractice.com [92]Hong S, Kim T, Chung SH, et al. Recurrence after topical nonpreserved methylprednisolone therapy for keratoconjunctivitis sicca in Sjögren's syndrome. J Ocul Pharmacol Ther. 2007 Feb;23(1):78-82. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17341155?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

რეკომენდებულია ნესტიანი გარემოს შესანარჩუნებლად. კითხვისას პაციენტმა რეგულარულად უნდა შეისვენოს.[88]Samarkos M, Moutsopoulos HM. Recent advances in the management of ocular complications of Sjogren's syndrome. Curr Allergy Asthma Rep. 2005 Jul;5(4):327-32. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15967078?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ჰაერი დაატენიანეთ რათა შემცირდეს აორთქლებისას სეკრეტების კარგვა.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

სხვა მკურნალობის პარალელურად შესაძლებელია საცრემლე არხის დახშობა საცობით ან ოკლუზიური მეთოდით იმ შემთხვევაში, თუ ხელოვნური ცრემლი და წვეთები არ არის საკმარისი სიმშრალის შესამსუბუქებლად.[87]Vivino FB, Zero D, Brennan M, et al. Sjogren's Syndrome Foundation's clinical practice guidelines. Oral management: caries prevention in Sjogren's patients. 2015 [internet publication]. https://www.sjogrens.org/files/research/OralCPG.pdf

შირმერის ტესტის, ვარდისფერი ბენგალის/ფლურესცეინის ტესტის შედეგის გაუმჯობესება და ცრემლდენის ხანგრძლივობის გაუმჯობესება აღწერილია პირველადი შოგრენის სინდრომის მქონე 19 პაციენტში არხის თერმული ოკლუზიიდან 24 თვის შემდეგ.[93]Ramos-Casals M, Brito-Zerón P, Sisó-Almirall A, et al. Punctal occlusion in Sjogren's syndrome needs clarification. Nat Rev Rheumatol. 2012;8:752. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23090507?tool=bestpractice.com

ლუბრიკაციისა და პირის ღრუს ქსოვილის ჰიდრატაციის გაუმჯობესების მიზნით მხოლოდ ნერწყვის ჩამნაცვლები წარმოადგენს პირველი რიგის თერაპიას.[36]Foulks GN, Forstot SL, Donshik PC, et al. The Sjogren's Syndrome Foundation clinical practice guidelines. Ocular management in Sjogren's patients. 2015 [internet publication]. https://sjogrens.org/sites/default/files/inline-files/SF_CPG-Ocular_2022_0.pdf

წარმატებული შედეგის შემთხვევაში მათი გამოყენება შესაძლებელია შემდგომი მკურნალობის პარალელურად.

აღნიშნული მიზნით გამოყენებულია გელები (ფტორის გელი), ნერწყვის მასტიმულირებელი საწუწნი აბები ან უშაქრო საღეჭი რეზინები, სავლებები და ექიმის მიერ დანიშნული კბილის პასტა.

დროებით კომფორტს შეიძლება მივაღწიოთ წყლის დალევით ან სხვა უშაქრო სითხის მიღებით.

ქოლინერგული მედიკამენტები ეგზოკრინულ ჯირკვლებში ასტიმულირებენ ცრემლის წარმოქმნას.

ფილტვისმიერი დაავადების (მაგ. ქრონიკული ბრონქიტი, ასთმა და ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება) მქონე ან ანტიჰიპერტენზიულ მკურნალობაზე მყოფ პაციენტებში უმჯობესია სისტემური პილოკარპინის გამოყენებისაგან თავის შეკავება, რადგანაც მიუხედავად იმისა, რომ მნიშვნელოვანი წამალთაშორისი რეაქცია არ აღწერილა, მაინც შესაძლებელია არსებობდეს ბეტა-ბლოკერებთან ურთერთქმედება.[114]Porter SR, Scully C, Hegarty AM. An update of the etiology and management of xerostomia. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2004 Jan;97(1):28-46. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14716254?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ლუბრიკაციისა და პირის ღრუს ქსოვილის ჰიდრატაციის გაუმჯობესების მიზნით მხოლოდ ნერწყვის ჩამნაცვლები წარმოადგენს პირველი რიგის თერაპიას.[36]Foulks GN, Forstot SL, Donshik PC, et al. The Sjogren's Syndrome Foundation clinical practice guidelines. Ocular management in Sjogren's patients. 2015 [internet publication]. https://sjogrens.org/sites/default/files/inline-files/SF_CPG-Ocular_2022_0.pdf ​

თუ ისინი საკმარისი არ იქნებიან, მათი გამოყენების გაგრძელება საჭიროების შემთხვევაში შესაძლებელია მკურნალობის პარალელურად.

აღნიშნული მიზნით გამოყენებულია გელები (ფტორის გელი), ნერწყვის მასტიმულირებელი საწუწნი აბები ან უშაქრო საღეჭი რეზინები, სავლებები და ექიმის მიერ დანიშნული კბილის პასტა.

დროებით კომფორტს შეიძლება მივაღწიოთ წყლის დალევით ან სხვა უშაქრო სითხის მიღებით.

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

ჰაერისა და კანის დატენიანება გვეხმარება აორთქლებით სეკრეტების კარგვის შემცირებაში.

მკვებავი კრემი ან ვაზელინი ტუჩებზე გვეხმარება ნახეთქებისა და სიმშრალის პრევენციაში.

დაღლილობა აწუხებს პაციენტების დაახლოებით 50%-ს. სპეციფიკური მკურნალობა არ არსებობს.

გასათვალისწინებელია თანმხლები ჰიპოთირეოზი, ფიბრომიალგია, ლიმფომა ან დეპრესია და ჩამოთვლილთა თანაარსებობის შემთხვევაში მათი მკურნალობა. იხ პირველადი ჰიპოთირეოზი, ფიბრომიალგია, არაჰოჯკინის ლიმფომა, ჰოჯკინის ლიმფომა, და დეპრესია მოზრდილებში.

კონსენსუსის რეკომენდაცია ვარაუდობს, რომ ჰიდროქსიქლოროქინი შეიძლება გამოყენებულ იქნას დაღლილობის სამკურნალოდ, მაგრამ არ არსებობს რანდომიზებული კლინიკური კვლევები, რომლებიც მხარს უჭერენ ამ ჩარევას.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com ჰიდროქსიქლოროქინის პოტენციური გამოყენება უნდა განიხილებოდეს მხოლოდ დაავადების აქტივობის, სიკა მანიფესტაციების და სუბიექტური ცვლადების ყოვლისმომცველი შეფასების შემდეგ და უნდა იყოს ინდივიდუალური კლინიკური კონტექსტის მიხედვით.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com ​

მარტივი ტკივილგამაყუჩებელი, როგორიცაა პარაცეტამოლი, უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (აასს). ეფექტურობის შემთხვევაში უპირატესად ის უნდა იქნას გამოყენებული.

თუ მარტივი ტკივილგამაყუჩებლები უეფექტო ან უკუნაჩვენებია, შესაძლებელია აასს გამოყენება. თუმცა, მათი დანიშვნა შოგრენის სინდრომის დროს ართრალგია/ მიალგია/ართრიტისთვის მტკიცებულებით რეკომენდირებული არ არის. ხანდაზმულ პაციენტებში რეკომენდებულია თავი ავარიდოთ აასს-ს, რადგანაც არსებობს გასტროპათიის რისკი.

ჰიდროქსიქლოროქინი რეკომენდირებულია, როგორც დაავადების მოდიფიკაციის პირველი რიგის ანტირევმატული პრეპარატი (DMARD) ანთებითი კუნთოვანი ტკივილის დროს pSS-ის მქონე პაციენტებში.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com ​

თუ პაციენტი არ რეაგირებს მარტო ჰიდროქსიქლოროქინზე, უნდა გადავიდეს მხოლოდ მეტოტრექსატზე.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com

თუ ორივე მონოთერაპია არაეფექტურია, შეიძლება ჩაითვალოს კომბინირებული მკურნალობა ჰიდროქსიქლოროქინთან პლუს მეტოტრექსატთან.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

მარტივი ტკივილგამაყუჩებელი, როგორიცაა პარაცეტამოლი, უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (აასს). ეფექტურობის შემთხვევაში უპირატესად ის უნდა იქნას გამოყენებული.

თუ მარტივი ტკივილგამაყუჩებლები უეფექტო ან უკუნაჩვენებია, შესაძლებელია აასს გამოყენება. თუმცა, მათი დანიშვნა შოგრენის სინდრომის დროს ართრალგია/ მიალგია/ართრიტისთვის მტკიცებულებით რეკომენდირებული არ არის. ხანდაზმულ პაციენტებში რეკომენდებულია თავი ავარიდოთ აასს-ს, რადგანაც არსებობს გასტროპათიის რისკი.

ორალური კორტიკოსტეროიდის მოკლე კურსი (1 თვე ან ნაკლები) არის ვარიანტი პაციენტებისთვის, რომლებიც არ პასუხობენ ჰიდროქსიქლოროქინს პლუს მეთოტრექსატს.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივი კურსი შეიძლება იყოს ეფექტური, მაგრამ კორტიკოსტეროიდებისგან დამცველი პრეპარატი უნდა დაემატოს რაც შეიძლება მალე.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com ​

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

მარტივი ტკივილგამაყუჩებელი, როგორიცაა პარაცეტამოლი, უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (აასს). ეფექტურობის შემთხვევაში უპირატესად ის უნდა იქნას გამოყენებული.

თუ მარტივი ტკივილგამაყუჩებლები უეფექტო ან უკუნაჩვენებია, შესაძლებელია აასს გამოყენება. თუმცა, მათი დანიშვნა შოგრენის სინდრომის დროს ართრალგია/ მიალგია/ართრიტისთვის მტკიცებულებით რეკომენდირებული არ არის. ხანდაზმულ პაციენტებში რეკომენდებულია თავი ავარიდოთ აასს-ს, რადგანაც არსებობს გასტროპათიის რისკი.

თუ პაციენტი არ პასუხობს საწყის მკურნალობას, შეიძლება განიხილებოდეს ლეფლუნომიდი, სულფასალაზინი, აზათიოპრინი ან ციკლოსპორინი.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com თუმცა, ამ მკურნალობის რეკომენდაციები ეფუძნება უფრო სუსტ მტკიცებულებებს და მკურნალობის არჩევანი უნდა ხელმძღვანელობდეს ექიმის გამოცდილებით და ინდივიდუალური პაციენტის საჭიროებებით.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com

თუ pSS-ის მქონე პაციენტებში არის ორგანოს ძირითადი ჩართულობა, აზათიოპრინი შეიძლება იყოს უკეთესი არჩევანი, ვიდრე ლეფლუნომიდი ან სულფასალაზინი ყველა გართულების სამკურნალოდ, მათ შორის ანთებითი კუნთოვანი ტკივილის სამკურნალოდ.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com

დამატებითი მკურნალობა, რომელიც რეკომენდებულია <strong>ზოგიერთი</strong> პაციენტისთვის შერჩეული ჯგუფიდან

მარტივი ტკივილგამაყუჩებელი, როგორიცაა პარაცეტამოლი, უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები (აასს). ეფექტურობის შემთხვევაში უპირატესად ის უნდა იქნას გამოყენებული.

თუ მარტივი ტკივილგამაყუჩებლები უეფექტო ან უკუნაჩვენებია, შესაძლებელია აასს გამოყენება. თუმცა, მათი დანიშვნა შოგრენის სინდრომის დროს ართრალგია/ მიალგია/ართრიტისთვის მტკიცებულებით რეკომენდირებული არ არის. ხანდაზმულ პაციენტებში რეკომენდებულია თავი ავარიდოთ აასს-ს, რადგანაც არსებობს გასტროპათიის რისკი.

ვასკულიტის მქონე პაციენტებში, ჯირკვალგარე გამოვლინებებიდან ყველაზე ხშირია გამონაყარი, მეტწილად პალპირებადი პურპურა. პაციენტების უმეტესობას აღენიშნება კანის ვასკულიტის ერთეული ეპიზოდი მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. მკურნალობა გულისხმობს კორტიკოსტეროიდების ხანმოკლე კურსს.[110]Scofield RH. Vasculitis in Sjogren's Syndrome. Curr Rheumatol Rep. 2011 Dec;13(6):482-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21870104?tool=bestpractice.com

მძიმე/რეზისტენტულ შემთხვევებში შეიძლება ეფექტური იყოს ინტრავენური იმუნოგლობულინი, თუმცა ვასკულიტის შემთხვევაში თერაპიული გამოცდილება შეზღუდულია.[110]Scofield RH. Vasculitis in Sjogren's Syndrome. Curr Rheumatol Rep. 2011 Dec;13(6):482-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21870104?tool=bestpractice.com

რიტუქსიმაბი შეიძლებაგანვიხილოთ პაციენტებში pSS ვასკულიტით ან კრიოგლობულინემიით, რომლებიც დაკავშირებულია ვასკულიტის გამოვლინებებთან, თუ მათ განუვითარდათ მიუღებელი გვერდითი ეფექტები ან ტოქსიკურობა კორტიკოსტეროიდებთან ან სხვა პრეპარატებთან, ან მათ არ შეუძლიათ შემცირონ და შეწყვიტონ კორტიკოსტეროიდული მკურნალობა.[109]Carsons SE, Vivino FB, Parke A, et al. Treatment guidelines for rheumatologic manifestations of Sjögren's syndrome: use of biologic agents, management of fatigue, and inflammatory musculoskeletal pain. Arthritis Care Res (Hoboken). 2017 Apr;69(4):517-27. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/acr.22968 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27390247?tool=bestpractice.com ​

პაციენტების მცირე ნაწილს თირკმლის პროქსიმალური ტუბულარული აციდოზი შეიძლება გამოუვლინდეთ მძიმედ, ღრმა ჰიპოკალემიით ტიპი 2 თირკმლის პროქსიმალური მილაკოვანი აციდოზის დროს, რა ეტიოლოგიისაც არ უნდა იყოს ის, უნდა დაინიშნოს სტანდარტული მკურნალობა. აღნიშნული მოიცავს კალიუმის შევსებას და პერ-ოს ტუტის მიღებას. თირკმლის ტუბულარული აციდოზი

პაციენტების მნიშვნელოვან უმცირესობას აღენიშნება პერიფერიული მგრძნობელობითი ნეიროპათია. ზოგჯერ ნეიროპათია იმდენად მძიმეა, რომ სიარულის მანერაც იცვლება. არსებობს რამდენიმე ანგარიში და შემთხვევათა მცირე სერია, რომელშიც ინტრავენური იმუნოგლობულინი ეფექტური აღმოჩნდა.[111]Wakasugi D, Kato T, Gono T, et al. Extreme efficacy of intravenous immunoglobulin therapy for severe burning pain in a patient with small fiber neuropathy associated with primary Sjogren's syndrome. Mod Rheumatol. 2009;19(4):437-40. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19458906?tool=bestpractice.com [112]Rist S, Sellam J, Hachulla E, et al. Experience of intravenous immunoglobulin therapy in neuropathy associated with primary Sjogren's syndrome: a national multicentric retrospective study. Arthritis Care Res (Hoboken). 2011 Sep;63(9):1339-44. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21584943?tool=bestpractice.com [113]Morozumi S, Kawagashira Y, Iijima M, et al. Intravenous immunoglobulin treatment for painful sensory neuropathy associated with Sjogren's syndrome. J Neurol Sci. 2009 Apr 15;279(1-2):57-61. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19168191?tool=bestpractice.com