მიდგომა
მნიშვნელოვანია სუნთქვის უკმარისობის დროული იდენტიფიცირება, რათა დაიწყოს პროცესის შექცევა და გაიზარდოს გადარჩენისა და კარგი კლინიკური გამოსავლის ალბათობა. გადაუდებელი მდგომარეობის პირობებში, აღნიშნული მოიცავს: სასუნთქი გზების, სუნთქვის, ცირკულაციის, ქმედუუნარობის, ექსპოზიციის (ABCDE) შეფასებას, რასაც მოჰყვება პულსოქსიმეტრია, არტერიული აირების ანალიზი, სისხლის ანალიზები, ეკგ და გულმკერდის რენტგენოგრაფია.[1][22][23] შემდგომი პოტენციური გამოკვლევებია კაპნომეტრია, ტოქსიკოლოგიური ანალიზი, ფილტვის ფუნქციური ტესტი, გულმკერდის კომპიუტერული ტომოგრაფია(CT), ფილტვის კომპიუტერულ-ტომოგრაფიული ანგიოგრამა, ფილტვის ვენტილაცია/პერფუზიის სკანირება და გულმკერდის ულტრაბგერინთი გამოკვლევა.[23][24][25][26] მათთვის, ვისაც აქვს გულის შესაძლო უკმარისობა ან გულის მწვავე დაზიანება, გულის ულტრაბგერით შეიძლება აღმოჩნდეს მიოკარდიუმის დისკინეზია ან სარქვლოვანი დისფუნქცია, როგორც მწვავე რესპირატორული უკმარისობის ხელშემწყობი ფაქტორი..
ანამნეზის ფაქტორები
მწვავე ჰიპოქსემიური რესპირატორული უკმარისობა თავს იჩენს სუნთქვის უკმარისობით (დისპნოე), რაც ხშირად სწრაფად გადადის აგზნებაში, შფოთვაში, რომლის დროსაც პაციენტი ფორსირებულად ცდილობს უფრო ღრმად და სწრაფად ისუნთქოს. ჰიპოქსიის გაუარესებასთან ერთად პაციენტს შესაძლოა განუვითარდეს თავის ტკივილი, კონფუზია, ძილიანობა და გულყრა.
ჰიპერკაპნიის მქონე პაციენტები უკეთ უძლებენ საკუთარ სიმპტომებს, ვიდრე მხოლოდ ჰიპოქსიის მქონენი, ვინაიდან სუნთქვის უკმარისობა უფრო ნელა ვითარდება. როდესაც ჰიპერკაპნიის დროს არტერიული ნახშირორჟანგის პარციალური წნევა (PaCO2) მწვავედ იმატებს >10.7 kPa-მდე (>80 მმ.ვწყ.სვ.) და შესაძლოა განვითარდეს თავის ტკივილი, გონების დაბინდვა, დიზორიენტაცია, კომა და გულყრები.[1] მათთვის, ვისაც აქვს გულის შესაძლო უკმარისობა ან გულის მწვავე დაზიანება, გულის ულტრაბგერითმა კვლევამ შეიძლება აჩვენოს მიოკარდიუმის დისკინეზია ან სარქვლოვანი დისფუნქცია, როგორც მწვავე რესპირატორული უკმარისობის ხელშემწყობი მეგობრები/ნათესავები აღწერენ აგზნებას, მეტყველების გაძნელებას და ტრემორს.
გასინჯვის შედეგები
ABCDE შეფასება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია თითოეულ პაციენტის შემთხვევაში და რეგულარულად უნდა გავიმეოროთ. ფასდება სასუნთქი გზების გამავლობა და რესპირაციული ტრაქტის დამცველობითი უნარი სასუნთქი გზების/ღებინების რეფლექსის შემოწმების გზით, ენის დეპრესორის ან ლარინგოსკოპის პირის გამოყენებით.
სუნთქვის დარღვევა ჩვეულებრივ აღინიშნება პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ჰიპოქსემიური სუნთქვის მწვავე უკმარისობა (1-ლი ტიპის სუნთქვის უკმარისობა). ამის ნიშნებია ტაქიპნოე (სუნთქვის სიხშირე >24 შესუნთქვა წუთში მოზრდილებში), დამატებითი სასუნთქი კუნთების ჩართვა და ციანოზი.[1]ჰიპოქსემიური სუნთქვის უკმარისობის დროს სწრაფი და ეფექტური ჩარევის გარეშე, შესაძლოა, განვითარდეს ენცეფალოპათია, კარდიული დისფუნქცია, ორგანოთა მულტისისტემური უკმარისობა და სიკვდილი.
ჰიპერკაპნიური სუნთქვის უკმარისობა (მე-2 ტიპის სუნთქვის უკმარისობა) ხშირად უფრო რთული ამოსაცნობია, ვიდრე - ჰიპოქსემიური, ვინაიდან ტაქიპნოე, როგორც წესი, უფრო ნაკლებადაა გამოხატული ან საერთოდ არ არის. ადრეული ნიშნები შესაძლოა იყოს სუსტად გამოხატული და მოიცავდეს აგზნებას, მეტყველების გაძნელებას, ასტერიქსისს და ცნობიერების დონის დაქვეითებას.[1]იმ შემთხვევაში, თუ ვერ ხერხდება მწვავე ჰიპერკაპნიური სუნთქვის უკმარისობის ამოცნობა, შესაძლოა განვითარდეს მძიმე რესპირატორული აციდოზი, რასაც მოჰყვება მიოკარდიუმის დისფუნქცია, ელექტროლიტური დისბალანსი და მულტისისტემური უკმარისობა.
პულსოქსიმეტრიით
პულსოქსიმეტრია იზომება გასინჯვისას და უზრუნველყოფს კაპილარებში ჟანგბადის გაჯერების (SpO2) არაინვაზიურ გაზომვას არაპირდაპირი და აბსორბირებული სინათლის წყაროების გამოყენებით. დაბალი SpO2 ან SpO2-ის დროებითი დაქვეითება შესაძლოა მიუთითებდეს სუნთქვის უკმარისობის განვითარებაზე. პულსოქსიმეტრია შესაძლოა სხვადასხვა ფაქტორით შეიზღუდოს, როგორიცაა ანემია, ფრჩხილების ლაქი, დაქვეითებული პერფუზია ოქსიმეტრის მიერთების ადგილას და უზუსტობა წაკითხვისას.[27]
სისხლში გაზების ანალიზი
აუცილებელია არტერიულ სისხლში აირების ანალიზი ადრეულ ეტაპზევე, ABCDE შეფასების შემდეგ, რაც შეიძლება დროულად.
ანალიზი უზრუნველყოფს ფილტვის ფუნქციის სენსიტიურ გაზომვას. დაბალი PaO2 მიუთითებს ჰიპოქსემიაზე და სუნთქვის ჰიპოქსემიური უკმარისობის დიაგნოზზე. ჰიპოქსიის (PaO₂ <8 კპა [<60 მმ.ვწყ.სვ.]) დროს მომატებული PaCO₂ (>6.7 კპა [>50 მმ.ვწყ.სვ.]) მიუთითებს ჰიპერკაპნიური სუნთქვის უკმარისობის არსებობაზე და შესაძლოა გამოიწვიოს რესპირატორული აციდოზი.[1]სუნთქვის მწვავე ჰიპერკაპნიური უკმარისობა ხასიათდება მომატებული PaO2-ით და დაქვეითებული pH-ით. სუნთქვის ჰიპერკაპნიური უკმარისობის ქრონიკული ფორმები ხასიათდება თირკმელებში ბიკარბონატების შეკავებით ნახშირმჟავის კომპენსირების ან ნეიტრალიზაციისთვის. ეს იწვევს pH-ის ოდნავ დაქვეითებას, PaCO2-ს მომატებას და შრატში ბიკარბონატების მომატებას.[28]
სისხლის ანალიზები
სისხლის ანალიზები შესაძლოა დაგვეხმაროს გამომწვევი მიზეზის დადგენაში. სინჯები შესაძლოა ავიღოთ ინტრავენური გზით ABCDE-ის დროს ან მის შემდეგ.
ბიკარბონატების (HCO₃) კონცენტრაცია შრატში უზრუნველყოფს ინფორმაციას მჟავა-ტუტოვანი ბალანსის შესახებ. სხეულში მჟავა-ტუტოვანი ბალანსის შენარჩუნება ხდება PaCO2 და HCO3-ს შორის ურთიერთქმედებით. HCO3-ს აქვს უარყოფითი მუხტი და უკავშირდება თავისუფალი წყალბადის იონებს (H+), რომლებიც მჟავურ გარემოში წარმოიქმნება. თირკმლის სისტემა ხელს უწყობს შრატის HCO₃ რეგულირებას, რომელიც ჩვეულებრივ შენარჩუნებულია დაახლოებით 25 მ.ექვ./ლ დონეზე. მწვავე მეტაბოლური აციდოზი იწვევს HCO₃ კონცენტრაციის შედარებით სწრაფ დაქვეითებას. ქრონიკული რესპირატორული აციდოზი ხშირად აღინიშნება ფილტვის ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადებების დროს და დაკავშირებულია HCO₃-ის ნელ მომატებასთან. მომატებული HCO₃ სუნთქვის მწვავე უკმარისობასთან ერთდ მიუთითებს ფილტვების ფონური ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების არსებობაზე.[29]
სისხლის საერთო ანალიზი (ვლინდება სისხლის თეთრი უჯრედების პროფილის დარღვევები) შესაძლოა დაგვეხმაროს ფონური ინფექციის გამოვლენაში. ანალიზის მეშვეობით შესაძლებელია იდენტიფიცირდეს პოლიციტემიაც, რაც ხშირად ახლავს ფილტვის ქრონიკულ უკმარისობას.
ფილტვის შესაძლო ემბოლიის დასადგენად D-დიმერის ანალიზის ჩატარებას შესაძლოა გარკვეული ღირებულება ჰქონდეს მაშინ, თუ შედეგი უარყოფითია (ნორმის ფარგლებში). D-დიმერის ანალიზი შეზღუდულია ცრუ-დადებითი შედეგების მნიშვნელოვანი სიხშირის რისკის გამო.[30]
გულის ტროპონინი I და T გასათვალისწინებელია, თუ მწვავე რესპირატორული უკმარისობის გულის ეტიოლოგია არის პოტენციური.
ელექტროკარდიოგრამა
ეკგ-ის შესრულება შესაძლებელია ABCDE შეფასების შემდგომ.[23]ეს დაგვეხმარება გულის ფონური პათოლოგიების და იშვიათად ფილტვის ემბოლიის დიაგნოსტიკაში.
გულმკერდის რენტგენი
ABCDE შეფასებისა და პაციენტის მდგომარეობის საკმარისად დასტაბილურების შემდეგ შეგვიძლია ჩავატაროთ რენტგენოგრაფია პორტატული აპარატით. ეს დაგვეხმარება გამომწვევი მიზეზის დადგენაში.
გულმკერდის რენტგენოგრაფიით დიფუზური ან კეროვანი ინფილტრატები შესაძლოა დაკავშირებული იყოს პნევმონიასთან, ფილტვის შეშუპებასთან, ასპირაციასთან, ფილტვის პროგრესირებად ინტერსტიციურ დაავადებასთან, ფილტვის კონტუზიასთან და ალვეოლურ სისხლდენასთან. გულმკერდის რენტგენოგრაფიით მინიმალური ცვლილებები ხშირად აღინიშნება ასთმის, ფილტვის ემბოლიის და სუნთქვის ცენტრის ფუნქციის დაქვეითების დროს. ფილტვების ქრონიკული დაავადების მქონე პაციენტების რენტგენოგრამის შეფასებისას, როგორც წესი, საჭიროა წინა რადიოლოგიური კვლევების შემოწმება, რათა შევადაროთ ამჟამინდელ სურათს და გამოვავლინოთ შესაძლო მწვავე ცვლილებები.
კაპნომეტრია
კაპნომეტრია, რომელიც ჩვეულებრივ ტარდება ენდოტრაქეულ ინტუბაციასთან ერთად, ზომავს ამოსუნთქულ ჰაერში CO2-ს და არტერიულ CO2-ს ასახავს. პარამეტრები დამოკიდებული ფილტვის პერფუზიის მდგომარეობაზე (გულის წუთმოცულობასა და ალევეოლების სისხლმომარაგებაზე). არსებობს 2 ტიპის კაპნოგრაფი, რომლებიც ხშირად გამოიყენება, ძირითადი ნაკადის კაპნოგრაფი, რომელსაც აქვს CO₂ სენსორი სუნთქვის წრეში (ჩვეულბერივ ენდოტრაქეულ მილსა და ჰაერის ნაკადის მექანიკური ვენტილატორის დამაკავშირებლებს შორის), და გვერდითი ნაკადის კაპნოგრაფი, სადაც CO₂ სენსორი მოთავსებულია სუნთქვის წრის გარეთ (ჩვეულებრივ დაკავშირებულია გვერდით მილთან, რომელიც დაკავშირებულია სუნთქვის წრესთან CO₂-ის გასაზომად სუნთქვის წრეში). გვერდითი ნაკადის კაპნოგრაფი შესაძლოა გამოვიყენოთ, როდესაც პაციენტები არ არიან ინტუბირებულნი, და უფრო და უფრო ხშირად გამოიყენება ეს ხელსაწყო მწვავე დაავადების ან დაზიანების მქონე პაციენტების გასინჯვისა და მონიტორინგისთვის, რესპირატორული მდგომარეობების გაუარესების დასადგენად.
ფილტვის ფუნქციური სინჯები
თუ ამოსუნთქვის მაქსიმალური სიჩქარე (PEFR) და/ან ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობა (FEV) სავარაუდოზე ნაკლებია, ეს მიუთითებს ობსტრუქციაზე. ფილტვის ფუნქციური სინჯების მონიტორინგი გვიჩვენებს რესპირატორული ფუნქციის გაუმჯობესებას ან გაუარესებას. ჰოსპიტალურ პირობებში სპირომეტრიის საშუალებით ვადგენთ ფორსირებულ სასიცოცხლო ტევადობას (FVC), რაც ადგენს ფილტვის მოცულობას დროში ან ამოწმებს ნაკადს მოცულობის მიმართ. FVC შესაძლოა დაგვეხმაროს ფილტვის ობსტრუქციული დაავადების სიმძიმის შეფასებაში. FEV და FVC-ს დაქვეითება მიუთითებს ფილტვების რესტრიქციულ დაავადებაზე. ობსტრუქციული დაავადებით გამოწვეული სუნთქვის უკმარისობა არ არის მოსალოდნელი, როდესაც FEV ერთ წამში (FEV1) არის >1 ლიტრი და რესტრიქციული დაავადებების დროს, როცა FVC >1 ლიტრი.
როგორ გამოვიყენოთ პიკ-ფლოუმეტრი პიკური ამოსუნთქვის სიჩქარის გასაზომად.
წოლისას შესუნთქვის უარყოფითი ძალა (NIF) შესაძლოა გამოვიყენოთ ინტენსიური მოვლის განყოფილებებში შესუნთქვის სიმძლავრის შესაფასებლად. არასათანადო NIF შესაძლოა მიუთითებდეს მოსალოდნელ სუნთქვის უკმარისობაზე იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს ეჭვი ნერვკუნთოვან დისფუნქციაზე. ამ მაჩვენებლით ასევე შესაძლებელია პაციენტების დაგეგმილი ექსტუბირების წარმატება/წარუმატებლობის პროგნოზირება.
ფილტვის ფუნქციური ტესტები უფრო გამოსადეგია, როდესაც ერთმანეთს დარდება თანმიმდევრული სინჯები და ვსაზღვრავთ მკურნალობის შედეგად უმჯობესდება თუ უარესდება მდგომარეობა.
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: სპირომეტრიის შედეგები ნორმალური, რესტრიქციული და ობსტრუქციული ფორმების ნიშნების დროსშექმნილია BMJ ცოდნის ცენტრის მიერ [Citation ends].
ტოქსიკოლოგიის სინჯი
შრატისა და შარდის ტოქსიკოლოგიური ანალიზი შესაძლოა დაგვეხმაროს იმის დადასტურებაში, რომ სუნთქვის უკმარისობა გამოწვეულია მედიკამენტით ან რეკრეაციული ნარკოტიკით (მაგ. ოპიოდებით ზედოზირება).
გულმკერდის CT (კომპიუტერული ტომოგრაფია)
გულმკერდის კომპიუტერული ტომოგრაფია ნაკლებად ეფექტურია სუნთქვის უკმარისობის დასადგენად, მაგრამ შესაძლოა დაგვეხმაროს გამომწვევი მიზეზის დადგენაში, როგორც კი პაციენტი დასტაბილიზდება: მაგალითად: ფილტვის შეშუპება, ფილტვის ემბოლია და ასთმის მწვავე გაუარესება.[24] CT კომპიუტერული ტომოგრაფიით შესაძლოა გამოვლინდეს ფილტვის დაავადება, ფილტვის გამკვრივება და ეფუზია, პარენქიმული დაავადება, ბრონქოექტაზია და ფილტვის ემბოლია, რომელიც აზიანებს ფილტვის დიდი და საშუალო ზომის არტერიებს.
კომპიუტერულ ტომოგრაფია შესაძლოა არ იყოს საკმარისად მგრძნობიარე ფილტვის მცირე სისხლძარღვების ემბოლიის განსასაზღვრად. ერთ-ერთი რეტროსპექტული კვლევის მიხედვით, რომელშიც ჩართულნი იყვნენ პაციენტბი ფილტვის მწვავე ემბოლიით, კომპიუტერული ტომოგრაფით დგინდებოდა კლინიკური გამოვლინებების მიზეზი პაციენტთა დაახლოებით 50%-ში, მაგრამ მეორე ნახევარში, ასევე იყო უარყოფითი მონაცემებიც.[32] ვინაიდან აუცილებელია პაციენტის გადაყვანა კომპიუტერული ტომოგრაფიის მოწყობილობასთან, კრიტიკულად მძიმე პირების შემთხვევაში შეზღუდულია აპარატის გამოყენება. პაციენტს ასევე უნდა შეეძლოს სუნთქვის წამიერი შეკავება, რაც აუცილებელია CT გამოსახულების მისაღებად.
ფილტვის კომპიუტერულ-ტომოგრაფიული ანგიოგრაფია (CTPA)
CTPA უპირატესი მეთოდია D-დიმერის არასათანადო შედეგის ან ფილტვის ემბოლიის მაღალი ალბათობის მქონე პაციენტებში.[33] CTPAს დროს ვიყენებთ საკონტრასტო ნივთიერებას ინტრავენური გზით სკანირების პროცედურის პარალელურად. ეს უზრუნველყოფს ავსების დეფექტების ვიზუალიზაციას ფილტვის ცირკულაციის სეგმენტურ და სუბსეგმენტურ ტოტებში. ფილტვის კომპიუტერული ტომოგრაფიული ანგიოგრაფია ფილტვის ემბოლიის დროს ხასიათდება საუკეთესო დიაგნოსტიკური სიზუსტით, თანამედროვე არაინვაზიურ რადიოლოგიურ სხვა მეთოდებთან შედარებით.[33] თუმცა, CTPA უკუნაჩვენებია პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ ალერგია საკონტრასტო ნივთიერების მიმართ ან აქვთ თირკმლის უკმარისობა.[34] გამოკვლევის ამ მეთოდს ასევე არ ვიყენებთ ორსულ ქალებში.[35]
ფილტვის ვენტილაცია/პერფუზიის (V/Q) სკანირება
ვენტილაცია/პერფუზიის სკანირება, უმჯობესად ერთი ფოტონის ემისიის კომპიუტერული ტომოგრაფიით (SPECT, რომელიც ამცირებს არადამაჯერებელი სკანირებების რაოდენობას), წარმოაგდენს CTPA-ის ალტერნატივას.[36] ვენტილაცია/პერფუზიის (V/Q) სკანირების უარყოფითი პასუხი გამორიცხავს ფილტვის ემბოლიას. V/Q სკანირების მგრძნობელობა და სპეციფიკა დამოკიდებულია პაციენტის ფიზიკურ მახასიათებლებზე და ოპერატორის სიზუსტეზე, მაგრამ სწორად შესრულებული უარყოფითი V/Q სკანირება კლინიკურად გამორიცხავს დიდი ზომის ფილტვის ემბოლიას მისი მაღალი უარყოფითი პროგნოზირების ღირებულების გამო.[26]
კარდიოთორაკული ულტრაბგერითი კვლევა
კარდიოთორაკალური ულტრაბგერითი კვლევა კომპლემენტარული სადიაგნოსტიკო საშუალებაა, რაც ხელს უწყობს ადრეული გადაწყვეტილების მიღებას მკურნალობასთან დაკავშირებით განახლებად პათოფიზიოლოგიურ მონაცემებზე დაყრდნობით (ფილტვის პარენქიმის გამკვრივება, პნევმოთორაქსის ნიშნები და მარჯვენა პარკუჭის ავსებისა და ფუნქციის შეფასება).[25]ეს არის არაინვაზიური ტესტი, რომლის გამოყენება შესაძლებელია მწოლიარე პაციენტთან. სრულდება თერაპიის დაწყების წინ, ხოლო დიაგნოზის დასადასტურებლად უფრო მაღალი დონის რადიოლოგიური პროცედურებია საჭირო. გულმკერდის ულტრაბგერითი კვლევა ასევე გამოიყენება ნემსის სწორად წარმართვისთვის თორაკოცენტეზის პროცედურების (დრენაჟი) და დრენაჟის ჩადგმის დროს.[37][38]
ახალი ტესტები
კანის გავლით CO₂ -ის მონიტორინგი შესაძლოა გამოიყენებოდეს PaCO₂-ს მუდმივი მონიტორინგისთვის იმ ოპაციენტებში, რომლებიც არაინვაზიურ ხელოვნურ ვენტილაციაზე რჩებიან.[39] ამჟამად დამუშავების პროცესშია CO₂-ის ტრანსკუტანეური მონიტორინგის ტექნოლოგია. სუბოპტიმალურადაა მიჩნეული PaCO₂ და PCO₂-ს მაჩვენებლებს შორის კავშირი.[40]
როგორ მივიღოთ არტერიული სისხლის ნიმუში რადიალური არტერიიდან
როგორ გავაკეთოთ ბარძაყის არტერიის პუნქცია არტერიული სისხლის ნიმუშის შესაგროვებლად.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას