პირველადი პრევენცია
ყივანახველა არის პრევენტირებადი დაავადება, რომლის წინააღმდეგ არსებობს ეფექტური ვაქცინა.[17]
[ 
]
ყივანახველას ვაქცინების უმეტესობა კომბინირებულია დიფტერიისა და ტეტანუსის ტოქსოიდებთან, ზოგი კი კომბინაციაში შეიცავს B ჰეპატიტის, პოლიოვირუსის და/ან ჰემოფილუს გრიპის B ტიპის ანტიგენებს. კომბინირებული ვაქცინები შეიძლება გამოყენებულ იქნას, თუ ამ დამატებითი კომპონენტებით ვაქცინაციაც რეკომენდებულია და არ არსებობს უკუჩვენებები მათ მიღებასთან დაკავშირებით. ყივანახველას ვაქცინების უმეტესობა ადიუვანტურია ალუმით და შეჰყავთ ინტრამუსკულურად. ბავშვებისთვის განკუთვნილი ვაქცინები შეიცავს ყივანახველას ზოგიერთი ანტიგენისა და დიფტერიის ტოქსოიდის გაზრდილ რაოდენობას მოზარდებისა და მოზრდილების ვაქცინასთან შედარებით და რეკომენდებულია მხოლოდ 7 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის.[4]
დიდ ბრიტანეთში, ყივანახველას ვაქცინაცია რეკომენდებულია 2, 3 და 4 თვის ასაკში, როგორც DTaP/IPV/Hib/HepB ვაქცინის ნაწილი (დიფტერია, ტეტანუსი, ყივანახველა/პოლიო/Haemophilus influenzae b/ B ჰეპატიტის ვაქცინა), ამასთან, გამოიყენება 1 ბუსტერი 3 წლისა და 4 თვის ასაკში (როგორც DTaP/IPV სკოლამდელი ბუსტერის ნაწილი). ყივანახველას ვაქცინა ასევე გამოიყენება საოჯახო კონტაქტებში კლინიკურად საეჭვო ან დადასტურებული შემთხვევის დროს, როდესაც კონტაქტი პირის ასაკი აღემატება 10 წელს და, ამასთანავე, მას არ მიუღია ყივანახველას საწინააღმდეგო ვაქცინა უკანასკნელი 5 წლის განმავლობაში.[18] NHS Choice: vaccinations Opens in new window dTaP/IPV-ის ერთჯერადი დოზა რეკომენდირებულია ქალებისთვის ყოველი ორსულობის დროს გესტაციის 16 კვირის შემდეგ.[18][19]გაერთიანებულ სამეფოში ბუსტერ დოზები (რევაქცინაცია) არაორსულ მოზრდილებში რეკომენდებული არ არის.[18]
აშშ-ში დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების იმუნიზაციის პრაქტიკის მრჩეველთა კომიტეტი (ACIP) ბავშვებში რეკომენდაციას უწევს ტიფტერიის, ტეტანუსისა და აცელულარული ყივანახველას საწინააღმდეგო ვაქცინის დტაყ-ის (DTaP) 5-დოზიანი სერიის გამოყენებას 2, 4, 6 და 15-18 თვის ასაკში, ასევე ბუსტერ დოზას 4-6 წლამდე ასაკში.[20][21]ვაქცინაციის სერიის დაწყება შესაძლებელი 6 კვირის ასაკში და მეოთხე დოზის მიღება შესაძლებელია 12 თვის ასაკში, თუ მესამე დოზის მიღბიდან გასულია მინიმუმ 6 თვე. თუ DTaP ვაქცინის მეოთხე დოზა შმთხვევით გაუკეთდა შედარებით ადრე, ACIP რეკომენდაციას იძლევა, რომ დოზა არ განმეორდეს იმ შემთხვევაში, თუ მესამე დოზის მიცემიდან გასულია სულ მცირე 4 თვე მაინც და აცრის პერიოდში ბავშვი იყო 12 თვის ან მეტის. DTaP-ის მეხუთე დოზის მიცემა არ არის აუცილებელი, თუ მეოთხე დოზის მიღებისას ბავშვი 4 ან მეტი წლის იყო და მესამე დოზიდან სულ მცირე 6 თვე იყო გასული.[21] ხუთვალენტიანი DTaP-ინაქტივირებული პოლიოვირუსი (IPV)-HepB შეიძლება გამოყენებულ იქნას პირველი სამი ჩვეულებრივი დოზისთვის და სერიის დასრულება - DTaP-ით.[20] ხუთვალენტიანი DTaP-IPV/Hib შეიძლება გამოყენებულ იქნას სერიის პირველი ოთხი დოზისთვის.[20] ექვსვალენტიანი DTaP-IPV-Hib-HepB ვაქცინის გამოყენება ნებადართულია ბავშვებში 6 კვირიდან 4 წლამდე ასაკში და ნაჩვენებია პირველადი ვაქცინაციისთვის 2, 4 და 6 თვის ასაკში. [22] DTaP-IPV შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც DTaP-ის მეხუთე დოზა და IPV-ის მეოთხე დოზა.[20]
10 წელზე უფროსი ასაკის მოზარდებმა უნდა მიიღონ Tdap-ის ერთჯერადი დოზა, სასურველია 11-12 წლის ასაკში.[20][21] მოზრდილებმა უნდა მიიღონ Tdap-ის ერთი დოზა, თუ არა აქვთ მიღბული დამატებით დოზა მოზარდობის პერიოდში, შემდეგ Tdap ან ტეტანუს-დიფტერიის (Td) ბუსტერ დოზა ყოველ 10 წელიწადში ერთხელ. ACIP-ისა და მეანობა-გინეკოლოგიის ამერიკული კოლეჯის რეკომენდაციით, ორსულებმა უნდა მიიღონ Tdap-ის დოზა ყოველი ორსულობის დროს, სასურველია გესტაციის 27-დან 36 კვირამდე.[23][24] ქალებს, რომელთაც ორსულობის პერიოდში Tdap ვაქცინა არ მიუღიათ, ესაჭიროებათ ერთი დოზის გაკეთება შეძლებისდაგვარად სწრაფად მშობიარობის შემდეგ.[20][24] ჭრილობების მართვის დროს Tdap შეიძლება გამოყენებულ იქნას ტეტანუსის პროფილაქტიკისთვის, თუ Td არ არის ხელმისაწვდომი და ინდივიდს არ მიუღია Td-ის შემცველი ვაქცინა ბოლო 10 წლის განმავლობაში (სუფთა, მცირე ჭრილობების შემთხვევაში) ან 5 წლის განმავლობაში (ყველა სხვა ჭრილობის შემთხვევაში). Tdap სასურველია იმ პირებისთვის, რომლებსაც ადრე არ მიუღიათ ეს ვაქცინა ან რომელთა ვაქცინაციის ისტორია გაურკვეველია.[23][25]
ყივანახველას მქონე პაციენტების არავაქცინირებულ ან არასრულად ვაქცინირებულ ახლო კონტაქტებს უნდა ჩაუტარდეთ ვაქცინაცია რეკომენდებული სქემის მიხედვით, რაც შეიძლება მალე.[18][21][23] ექსპოზიციის შემდგომი ანტიმიკრობული პროფილაქტიკა ასევე რეკომენდირებულია საყოფაცხოვრებო კონტაქტებისთვის და სხვა ახლო კონტაქტებისთვის, რომლებიც მიჩნეულია მძიმე ყივანახველას მაღალი რისკის ქვეშ ან ცხოვრობენ ოჯახებში, რომელშიც ასევე ცხოვრობენ მძიმე ყივანახველას მაღალი რისკის მქონე ადამიანები.[26]
ვაქცინაციის შემდეგ ბავშვებში და მოზრდილებში შეიძლება გამოვლინდეს მსუბუქი და ზომიერი ადგილობრივი რეაქციები, მათ შორის სიწითლე, შეშუპება, დაბალი ტემპერატურა, ინიექციის ადგილას გამაგრება და მგრძნობელობის მომატება.[10][20] ჩვეულებრივ, ეს მოვლენები უკვალოდ ალაგდება 48 საათში. 7 წლამდე ასაკის ბავშვებში ასევე შეიძლება აღინიშნოს ძილიანობა. კიდურების შეშუპება დაფიქსირდა 7 წლამდე ასაკის ბავშვების 2%-დან 3%-ში, DTaP-ის მეოთხე და მეხუთე დოზის მიღების შემდეგ.[10] ბავშვებში მარტივი ფებრილური კრუნჩხვების რისკი შეიძლება გაიზარდოს DTaP ინაქტივირებულ გრიპის ვაქცინასთან ერთად მიღებისას. ძალიან იშვიათად, ბავშვებში მხრის ნევრიტი შეიძლება გამოვლინდეს როგორც გართულება ტეტანუსის-ტოქსოიდის შემცველი ვაქცინებით იმუნიზაციის შემთხვევაში.[10]
DTaP და Tdap-ის უკუჩვენებები მოიცავს სერიოზულ რეაქციას ვაქცინის წინა დოზაზე, მათ შორის: 1) სერიოზული ალერგიული რეაქცია (ანაფილაქსია) ყივანახველას, დიფტერიის ტოქსოიდის ან ტეტანუსის ტოქსოიდის შემცველი ვაქცინის წინა დოზის შემდეგ, და 2) ენცეფალოპათია, რომელიც არ აიხსნება სხვა მიზეზით და რომელიც იწყება ვაქცინის წინა დოზის მიღებიდან 7 დღის განმავლობაში.[10] იმუნიზაციის სიფრთხილის ზომები მოიცავს: 1) განვითარებადი ნევროლოგიური აშლილობის არსებობას (მკურნალობის რეჟიმის დადგენამდე და მდგომარეობის სტაბილიზებამდე), 2) გილენ-ბარის სინდრომი ვაქცინის წინა დოზიდან 6 კვირის განმავლობაში, 3) ანამნეზში არტუსის ტიპის ჰიპერმგრძნობელობის რეაქცია ვაქცინის წინა დოზის შემდეგ, ან 4) ზომიერი ან მძიმე ფორმის მწვავე დაავადება ცხელებით ან მის გარეშე.[10]
მეორეული პრევენცია
ყივანახველა, აშშ-ში და სხვა არაერთ ქვეყანაში ნავიონალურ დონეზე შეტყობინებადი დაავადებაა. შესაბამისად, ექიმებმა ნებისმიერ პაციენტთნა აღნიშნულ ინფექციაზე ეჭვის მიტანის შემთხვევაში შეტყობინება უნდა გააგზავნონ ჯანდაცვის შესაბამის განყოფილებაში.[18][38] ახლო კონტაქტებმა, რომლებიც არ არიან იმუნიზირებული ან სრულად იმუნიზირებული, შეძლებისდაგვარად სწრაფად უნდა დაიწყონ ან გააგრძელონ ყივანახველასვ საწინააღმდეგო ვაქცინაცია (იხ. პირველადი პრევენცია, ზემოთ).
ინდექს შემთხვევაში ხველის დაწყებიდან 21 დღის განმავლობაში კონტაქტებში ექსპოზიციის შემდგომი ანტიბიოტიკო-პროფილაქტიკის დაწყებით შესაძლებელია სიმპტომური დაავადების პრევენცია ახლო კონტაქტებში.[10][27][30] პროფილაქტიკა ნაჩვენებია ოჯახის ყველა კონტაქტისთვის და იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც აქვთ მძიმე ყივანახველას განვითარების მაღალი რისკი, ან ვისაც აქვთ მჭიდრო კონტაქტი მძიმე ყივანახველას განვითარების მაღალი რისკის ქვეშ მყოფ პირებთან, მათ შორის 1 წლამდე ასაკის ჩვილებისთვის, ორსული ქალებისთვის და პაციენტებისთვის, მიუხედავად მათი იმუნიზაციის სტატუსისა, რომელთაც აღენიშნებათ თანმხლები დაავადებები, რომელიც შეიძლება გაუარესდეს ყივანახველას გამო. აშშ-ის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ყივანახველათი ექსპოზიციის შემდგომ პროფილაქტიკას ჯანდაცვის ყველა პერსონალისთვის, მიუხედავად მათი ვაქცინაციის სტატუსისა, მაშინაც კი, თუ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მათ კავშირი ექნებათ მძიმე ყივანახველას გაზრდილი რისკის ქვეშ მყოფ ადამიანებთან.[37] დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინები განსხვავებულია და რეკომენდაციას უწევს პროფილაქტიკას მხოლოდ ჯანდაცვის მუშაკებისთვის, რომლებიც მუშაობენ ახალშობილებთან ან ორსულ ქალებთან და რომლებსაც ყივანახველას საწინააღმდეგო ვაქცინის შემცველი ბუსტერ დოზა მიღებული აქვთ 1 კვირაზე ნაკლები და 5 წელზე მეტი ხნის წინ.[30][39]
დოზები და რეჟიმები, რომლებიც გამოიყენება ექსპოზიციის შემდგომი პროფილაქტიკისთვის, იგივეა, რაც მკურნალობისთვის გამოყენებული დოზები და რეჟიმები. ყივანახველას ნიშნების და სიმპტომების გამოვლენის მიზნით, უნდა მოხდეს ყივანახველას მქონე პაციენტების კონტაქტების მონიტორინგი სულ მცირე 21 დღის განმავლობაში ინდექს შემთხვევასთან მათი ბოლო კონტაქტიდან. ყივანახველას მქონე პაციენტები იზოლირებული უნდა იყვნენ ჯანდაცვის, საბავშვო ბაღისა და სკოლის დაწესებულებიდან მანამ, სანამ არ დაასრულებენ მინიმუმ 5 დღიან ანტიმიკრობულ მკურნალობას , ან ხველის დაწყებიდან 21 დღის განმავლობაში, თუ ისინი არ მკურნალობენ.[30][37] სამუშაო შეზღუდვები არ ვრცელდება ასიმპტომურ ჯანდაცვის პერსონალზე, რომლებიც ექსპოზირებული იყვნენ ყივანახველათი და მიიღებს პოსტ-ექსპოზიციური პროფილაქტიკის კურსი, მიუხედავად მძიმე ყივანახველას გაზრდილი რისკის მქონე პირებთან კონტაქტის რისკისა.[37] დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინებით განსაზღვრულია სამსახურში არდაშვების პერიოდი 48 საათის განმავლობაში ანტიბიოტიკოთერაპიის დაწყებიდან (ან ხველის დაწყებიდან 21 დღე, თუ მკურნალობა არ უტარდება).[18][39]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას