პირველადი პრევენცია
მიუხედავად იმისა, რომ ვარიცელაზე იმუნიზაცია აშშ-ში რუტინულად ტარდება, ევროპის ქვეყნებში ვარიცელას ვაქცინა სხვადასხვაგვარად გამოიყენება.[19]
გაერთიანებულ სამეფოში და ევროპის რამდენიმე სხვა ქვეყანაში ვარიცელას ვაქცინის გამოყენება რუტინულად ბავშვებში დღესდღეობით რეკომენდებული არ არის. თუმცა რეკომენდებულია მძიმე დაავადების განვითარების რისკის ქვეშ მყოფი პირების დაცვა ინფიცირებულ პაციენტებთან კონტაქტში მყოფი ინდივიდების იმუნიზაციის გზით. ასეთი ინდივიდები შეიძლება იყვნენ: იმუნიტეტის არმქონე სამედიცინო პერსონალი და ჯანმრთელი პირები, რომლებსაც სახლის პირობებში იმუნოკომპრომისულ პირებთან აქვთ მუდმივი კონტაქტი.[20]
აშშ-ში ჩუტყვავილას საპროფილაქტიკოდ გამოყენებულია 2 სახის ცოცხალი,ატენუირებული ვაქცინა,რომლებიც შეიცავენ ჩუტყვავილას ვირუსს(VZV). ესენია: ჩუტყვავილას საწინააღმდეგო ერთვალენტიანი ვაქცინა(VAR) 12 თვიდან და მეტი ასაკის ჯანმრთელი ბავშვებისთვის და მე-2 სახის კომბინირებული ვაქცინა წითელა,წითურა,ყბაყურა,ჩუტყვავილას წინააღმდეგ(MMRV) 12 თვიდან 12 წლამდე ჯანმრთელი ბავშვებისთვის. აშშ-ში რეკომენდირებულია ჩუტყვავილას საწინააღმდეგო ვაქცინაციის 2 ეტაპად ჩატარება.პირველი დოზა შეყავთ 12 დან 15 თვემდე ასაკში,მე-2 დოზა კეთდება 4 დან 6 წლამდე ასაკში.[21][22] პირველი დოზა აშშ რეკომენდაციით კეთდება MMR ივაქცინაციასთან ერთად,სხვადასხვა შპრიცით ცალ-ცალკე,ერთ დღეს,12 და 47 თვის ასაკში[22] Routine -რეკომენდირებულია გეგმიური ვაქცინაცია (2 დოზა 4 ან 8 თვიანი შუალედით)-ყველა ჯანმრთელ პირში,იმუნიტეტის შესწავლის მიუხედავად,ან თუ პირს 1 დოზა უკვე გაკეთებული აქვს კეთდება მე-2 დოზა[23]ვაქცინაცია უკუნაჩვენებია ორსულ ქალებში[23]ვაქცინაცია შეიძლება განვიხილოთ აივ ინფექციის მქონე პაციენტებში თუ CD4 პროცენტული მაჩვენებელი ≥ 15%,და CD4უჯრედების რაოდენობა ≥ 200 უჯრედი/მმ,იმუნიტეტის შესწავლის გარეშე კეთდება 2 დოზა 3 თვის ინტერვალით. საყურადღებოა,რომ VAR უკუნაჩვენებია აივ ინფექციით დაავადებულებში CD4 პროცენტით < 15%,ან CD4უჯრედების რაოდენობა< 200 უჯრედი /მმ.[23]
მიუხედავად იმისა, რომ ერთჯერადი დოზის ეფექტურობა დაახლოებით 80-85%-ია , ამჟამად რეკომენდებული მეორე დოზა ეფექტიანობას 95%-ზე მეტადაც კი ზრდის.[24][25][26][27][28]ვაქცინის ეფექტიანობის შემფასებელი კლინიკური კვლევები, როგორც წესი, პაციენტებს ხანმოკლე პერიოდის (1-2 წელი) განმავლობაში იკვლევენ. იაპონიის კვლევებმა აჩვენა,რომ ვაქცინირებულ ადამიანებში ანტისხეულები შენარცუნებულია 20 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში.ერთი გრძელვადიანი კვლევის შედეგებმა აჩვენა,რომ ვაქცინირებული პირების 95% მინიმუმ 7 წლის განმავობაში არ დაავადდნენ ჩუტყვავილათი.[24][29] 10-წლიანი დაკვირვების სხვა კვლევამ, რომელიც ჩატარებული იყო იმავე ჯგუფის მიერ აჩვენა, რომ ვაქცინის სავარაუდო ეფექტურობა 10-წლიანი დაკვირვების შედეგად იყო 94.4% ერთი ინექციის პირობებში, ხოლო ორი ინექციის შემთხვევაში ეფექტიანობამ 98.3%-ს მიაღწია.[25] კოქრეინის მიმოხილვამ აჩვენა, რომ წწყჩ (წითელა, წითურა, ყბაყურა, ჩუყვავილა) ვაქცინა 95%-ით ეფექტურია ვარიცელას პრევენციის მხრივ ორი დოზის გამოყენების შემდეგ 11-დან 22 თვემდე ბავშვებში, 10 წლიანი დაკვირვებით.[30]
[ 
]
უნივერსალური იმუნიზაციის სტრატეგიების დანერგვამ ასევე მნიშვნელოვანწილად შეამცირა ვარიცელასთან დაკვშირებული სიკვდილიანობა.[31]
ზოგიერთი ქვეყანა რეკომენდაციას არ უწევს ბავშვებში ვარიცელას რუტინულ ვაქცინაციას. ამის ნაწილობრივ მიზეზად სახელდება ვარაუდები იმის შესახებ, რომ ბუნებრივი ინფექციისგან (ვარიცელას მქონე ბავშვები) ეგზოგენური ბუსტინგის შემცირება გამოიწვევს მოზრდილებში ჰერპეს-ზოსტერის განვითარების მაღალ რისკს.[32][33]ევროპაში ვარიცელას ვაქცინაციასთან დაკავშირებულ რეკომენდაციებს ჰეტეროგენული სახე აქვს: ევროკავშირის მხოლოდ 7 ქვეყანა უწევს რეოკმენდაციას უნივერსალურ ვაქცინაციას.[34] რეტროსპექტრულმა კვლევებმა აჩვენა ურთიერთსაწინააღმდეგო შედეგები,შემოიფარგლებოდა ჰერპესვირუსული ინფექციით ავადობის მატებით ბავშვებში ჩუტყვავილათი ვაქცინაციის დაწყებამდე.[35][36][37][38]
ვაქცინაცია წინააღმდეგნაჩვენებია ახალშობილებში, ორსულებში, იმუნოკომპრომისულ პირებში და სისტემური, მაღალი დოზის იმუნოსუპრესიული თერაპიაზე მყოფ პირებში; თუმცა, ზოგიერთ ქვეყანაში ვაქცინაცია რეკომენდებულია ყველა არაიმუნიზებული ქალისთვის ორსულობამდე ან მშობიარობის შემდგომი მკურნალობის სახით.[39] ვარიცელას მიმართ იმუნური სტატუსი და ვაქცინაციის შესახებ ანამნეზი დოკუმენტირებული უნდა იყოს თითოეული ორსული ქალის შემთხვევაში. ხოლო ნებისმიერ სეროუარყოფით პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს კონსულტაცია ორსულობის დროს პირველადი ვარიცელას ინფექციის მომატებული რისკის შესახებ. პაციენტებს უნდა განემარტოთ დაუყოვნებლივი სამედიცინო დახმარების მოთხოვნის შესახებ შესაძლო ექსპოზიციის შემთხვევაში.[40]ვაქცინიაცია უკუნაჩვენებია ასევე ვაქცინის რომელიმე კომპონენტის მიმართ ჰიპერმგრძნობელობის მქონე პირებში. პაციენტი შესაძლოა ჰიპერმგრძნობიარე იყოს ჟელატინის მიმართ, ან აღენიშნებოდეს ნეომიცინზე ანაფილაქტოიდური რეაქციის სამედიცინო ისტორია. დამატებითი უკუჩვენებები არსებობს და საფრთხილო ზომებია გამოსაყენებელი კომბინაციური ვაქცინის (წითელა, ყბატურა, წითურა და ვარიცელას ვაქცინა) მიმღებ ბავშვებში.[41]
არარაონდიმიზებული კვლევების მიხედვით ვარიცელა უსაფრთხოა ორგანოს დისფუნქციისა და იმუნოსუპრესიის მსუბუქი ფორმის მქონე ზოგიერთ პაციენტში.[42][43][44][45][46][47]აგრეთვე ხელმისაწვდომია რეკომენდაციების მიმოხილვები ვარიცელას ვაქცინის გამოყენების შესახებ მაღალი რისკის მქონე ტრანსპლანტანტის მიმღებ პაციენტებში.[48][49]ცოცხალი ვირუსის ვაქცინაცია შეგვიძლია ჩავუტაროთ ლეიკემიის, ლიმფომის ან სხვა ავთვისებიანი სიმსივნის მქონე პაციენტებს, რომელთაც აღენიშნებათ დაავადების რემისია, ხოლო ქიმიოთერაპია დასრულებულია სულ მცირე 3 თვის განმავლობაში. გარკვეული ხარისხის იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტების იმუნიზაციისას უნდა გამოვიყენოთ ერთეული ანტიგენის მქონე ვაქცინა. ლეიკემიით დაავადებულ რემისიაში მყოფი ბავშვების ან სხვა იმ იმუნოკომპრომისული პირების იმუნიზაცია, რომლებსაც არ აღენიშნებათ ვარიცელას მიმართ იმუნიტეტის მტკიცებულება, უნდა ჩატარდეს სპეციალისტის ხელმძღვანელობის ქვეშ და ანტივირუსული თერაპიის ხელმისაწვდომობის პირობებში გართულებებთან გასამკლავებლად.[21]
ზოგიერთ ქვეყანაში რეკომენდებულია ვარიცელა-ზოსტერის იმუნოგლობულინის გამოყენება ყველა იმ ახალშობილში, რომელთა დედებსაც დაავადება მშობიარობამდე 5 დღით ადრე და მშობიარობის შემდეგ 2 დღემდე პერიოდის ფარგლებში განუვითარდათ. ასეთ დროს ჩვილები დგანან მძიმე დისემინირებული ვარიცელას განვითარების რისკის ქვეშ.[50][51]
მეორეული პრევენცია
პოსტექსპოზიციის პროფილაქტიკა ჩუტყვავილას ვაქცინის,იმუნოგლობულინის ან ანტივირუსული საშუალებების გამოყენებით რეკომენდებულია ზოგიერთი პაციენტისთვის მწვავე ვარიცელა ზოსტერის ან ჰერპეს ზოსტერის მქონე პირებთან კონტაქტის შემდეგ.
ჩუტყვავილას საწინააღმდეგო ვაქცინაცია
აშშ-ის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევენ ჩუტყვავილას საწინააღმდეგო ვაქცინაციას 12 თვიდან მეტი ასაკის ჯანმრთელ ბავშვებში და მოზრდილებში ექსპოზიციიდან რაც შეიძლება მალე 3 და 5 დღის განმავლობაში.[41]გამოვლენილია, რომ ეფექტურობა არის 90%-ზე მეტი, როდესაც კეთდება ექსპოზიციის შემდეგ 3 დღის განმავლობაში და დაახლოებით 70% - 5 დღის განმავლობაში.[21]
პასიური იმუნოპროფილაქტიკა.
გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინები გვიჩვენებენ ვარიცელას ზოსტერის იმუნოგლობულინის( VZIG) გამოყენებას მგრძნობიარე პირებისთვის,რომლებსაც არ შეუძლიათ პერორალური ანტივირუსული საშუალებების მიღება და მგრძნობიარე ახალშობილებისთვის,რომლებიც ექსპოზიციას განიცდიან მშობიარობიდან 1 კვირის განმავლობაში(საშვილოსნოში ან მშობიარობის შემდეგ).[129]
აშშ-ის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს ვარიცელა-ზოსტერის იმუნოგლობულინის (VariZIG)გამოყენებას მაღალი რისკის მქონე პაციენტებისთვის,რომლებსაც არ აქვთ ჩუტყვავილას იმუნიტეტის ნიშნები და რომლებშიც ჩუტყვავილას იმუნიზაცია უკუნაჩვენებია.[41][49][51][130][131][132]სპეციფიკური ჯგუფები, სადაც რეკომენდირებულია VariZIG მოიცავს შემდეგს:[41][130]
იმუნოკომპრომისული პაციენტები
ახალშობილები, რომელთა დედებს აქვთ ვარიცელას ნიშნები და სიმპტომები მშობიარობის დროისთვის (ანუ 5 დღე მშობიარობამდე და მშობიარობის შემდეგ 2 დღე)
ორსულობის ≥28 კვირაზე დაბადებული ნაადრევი ახალშობილები, რომლებიც ნეონატალურ პერიოდში იყვნენ ექსპოზირებულები და რომელთა დედებს არა აქვთ ვარიცელას მიმართ იმუნიტეტის მტკიცებულება.
ორსულობის <28 კვირაზე დაბადებული ნაადრევი ახალშობილები ან რომელთა წონა დაბადებისას ≤1 კგ-ია და რომლებიც ნეონატალურ პერიოდში იყვნენ ექსპოზირებულები, მიუხედავად ვარიცელას მიმართ მათი დედების იმუნიტეტის მტკიცებულებისა.
ორსული ქალები იმუნიტეტის მტკიცებულების გარეშე.
ასეთ პირებს VariZIG უნდა მიეცეს რაც შეიძლება მალე და ექსპოზიციიდან სულ მცირე 10 დღის განმავლობაში.[41][51]პაციენტებში, რომლებიც ვარიცელას ვაქცინას ექვემდებარებიან, იმუნიზაცია უნდა გადაიდოს 5 თვით VariZIG-ის მიღების შემდეგ.[21]
ინტრავენური იმუნოგლობულინი (IVIG) არის ალტერნატიული ვარიანტი, როდესაც ვარიცელა-ზოსტერის იმუნოგლობულინის გამოყენება შეუძლებელია.[41][129]
ანტივირუსული პროფილაქტიკა
დიდ ბრიტანეთში ანტივირუსული საშუალებები ახლა რეკომენდებულია ექსპოზიციის შემდგომი პროფილაქტიკისთვის ყველა რისკის ჯგუფისთვის (გარდა მგრძნობიარე ახალშობილებისა).[129] ანტივირუსული საშუალებები ინიშნება ექსპოზიციის შემდეგ მე-7 დღიდან მე-14 დღემდე.
აშშ-ის გაიდლაინები აღნიშნავენ, რომ პრევენციული ანტივირუსული თერაპია შეიძლება გამოყენებულ იქნას შერჩეულ პაციენტებში, თუ VariZIG და IVIG არ არის ხელმისაწვდომი.[41]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას