მკურნალობის ალგორითმი
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულა/შეყვანის გზა და დოზა შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდის, ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით: იხილეთ გაფრთხილება
ბაზალური-ბოლუს ინსულინი
შესთავაზეთ პაციენტს, იქნება ეს ზრდასრული თუ ბავშვი, მრავალჯერადი დღიური საინექციო ბაზალურ-ბოლუსური ინსულინის რეჟიმი დიაგნოზის მომენტიდან.[36][34] ახლადდიაგნოსტირებულ დიაბეტი ტიპი 1-ის შემთხვევაში, არ შესთავაზოთ დღეში ორჯერ შერეული, მხოლოდ ბაზალური ან მხოლოდ ბოლუსური ინსულსინის სქემები.[36]
ხანგრძლივი მოქმედების ინსულინის (ინსულინის დეტემირი, დეგლუდეკი ან გლარგინი) კომბინაციის გამოყენებით ბაზალური დოზირებისთვის და სწრაფი მოქმედების ინსულინის (ინსულინი ლისპრო, ასპარტი ან გლულიზინი) ბოლუსური დოზირებისას, მრავალჯერადი დღიური ინექციის სქემები შეიძლება შეიქმნას ექიმისა და პაციენტის გამოცდილებასა და გლუკოზას მონიტორინგის შედეგად მიღებულ მონაცემებზე დაყრდნობით.
ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ნაციონალური ინსტიტუტი რეკომენდაციას უწევს ინსულინის დეტემირის მიღებას დღეში ორჯერ, ბაზალური ინსულინოთერაპიის სახით მოზრდილებისთვის.[36] ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ნაციონალური ინსტიტუტი გვირჩევს განვიხილოთ დღეში ორჯერადი ინსულინის დეტემირის ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთი ალტერნატივა: ინსულინის რეჟიმი, რომელზეც პაციენტი იმყოფება და აკმაყოფილებს მკურნალობის შეთანხმებულ მიზნებს; ინსულინ გლარგინი დღეში ერთხელ, თუ პაციენტს აქვს აუტანლობა ინსულინ დეტემირის მიმართ ან მკაფიო უპირატესობას ანიჭებს დღეში ერთჯერად ბაზალურ ინექციებს; დღეში ერთხელ ინსულინ დეგლუდეკი, თუ არსებობს განსაკუთრებული წუხილი ღამის ჰიპოგლიკემიასთან დაკავშირებით; დღეში ერთხელ ულტრახანგრძლივი მოქმედების ინსულინი (მაგ., ინსულინი დეგლუდეკი), თუ პაციენტს ესაჭიროება მომვლელის ან ჯანდაცვის სპეციალისტის დახმარება ინექციების გასაკეთებლად.[36] თუ პაციენტი ვერ აღწევს თავის მკურნალობის მიზნებს ამ ვარიანტებით, ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ნაციონალური ინსტიტუტი გირჩევთ გაითვალისწინოთ სხვა ბაზალური ინსულინის სქემები, პაციენტის გამოცდილებისა და თანმხლები დაავადებების, ჰიპოგლიკემიისა და დიაბეტური კეტოაციდოზის რისკის და მკურნალობის მიმართ დამყოლობის ირგვლივ არსებული ნებისმიერი პრობლემის გათვალისწინებით.[36]
ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ნაციონალური ინსტიტუტი რეკომენდაციას უწევს ანალოგურ, სწრაფი მოქმედების ინსულინს, როგორც პირველი რიგის არჩევანს ბოლუსური დოზირებისას.[36]
არ არსებობს თანხმობა იმის შესახებ, ინსულინის ანალოგები უპირატესია თუ არა ტრადიციულ ინსულინთან შედარებით გლიკემიური კონტროლისთვის ან გართულებების შესამცირებლად.[62][63]
[ 
]
ზრდასრულებში ინსულინის საწყისი დღიური დოზა შესაძლოა იყოს 0.2 - 0.4 ერთეული/კგ/დღეში. ბავშვებში საწყისი დღიური დოზა არის 0.5 - 1 ერთეული/კგ/დღეში, ხოლო მომწიფების პერიოდში ინსულინზე მოთხოვნილება შესაძლოა გაიზარდოს 1.5 ერთეულამდე/კგ/დღეში. ხშირად ტიპი 1 დიაბეტი დაავადებულ პაციენტებში ინსულინის დაწყებისას ვითარდება ე.წ. "თაფლობის პერიოდი", რომლის დროსაც შესაძლოა საჭირო იყოს დღეში უფრო ნაკლები ერთეულის გამოყენება. ზოგადად, მთლიანი დოზის ნახევარი მიიღება ბაზალური ინსულინის სახით და ნახევარი ბოლუს დოზის სახით.[45] ბოლუსის დოზა იყოფა და მიიღება ჭამის წინ. ბაზალური დოზის დრო განსხვავდება პაციენტის ინდივიდუალური მოთხოვნებისა და გამოყენებული ინსულინის ტიპის მიხედვით (მაგ., ინსულინის დეტემირი ჩვეულებრივ მიიღება დღეში ერთხელ ან ორჯერ, პაციენტის საჭიროებიდან გამომდინარე, ინსულინ გლარჯინი და ინსულინ დეგლუდეკი ჩვეულებრივ ინიშნება დღეში ერთხელ, დღის ნებისმიერ დრო, სასურველია ყოველდღე ერთსა და იმავე დროს). მიღების დრო შეიძლება განსხვავდებოდეს; შეამოწმეთ თქვენი ადგილობრივი გაიდლაინები დამატებითი ინფორმაციისთვის. პაციენტებს ესაჭიროებათ სისხლში გლუკოზას თვითმონიტორინგი. ზრდასრულებში ინსულინის დოზები შესაძლოა დაკორექტირდეს ყოველ 2-3 დღეში სამიძნე გლუკოზას შესანარჩუნებლად. წაახალისეთ ბავშვები და ახალგაზრდები, რომლებიც ყოველდღიურად იღებენ ინსულინის მრავალჯერად ინექციებს, დაარეგულირონ ინსულინის დოზა, საჭიროების შემთხვევაში, სისხლში გლუკოზის ყოველი გაზომვის შემდეგ.[34]
HbA1c-ის სამიზნე 48 მმოლ/მოლ (6.5%) ან უფრო დაბალი დონის შესანარჩუნებლად, ტიპი 1 დიაბეტით დაავადებულ მოზრდილებს ურჩიეთ, მიზნად დაისახონ: გაღვიძებისას, უზმოდ პლაზმური გლუკოზას დონე 5-7 მმოლ/ლ (90-126 მგ/დლ) ; დღის სხვა დროს ჭამის წინ, პლაზმაში გლუკოზას დონე 4-7 მმოლ/ლ (72-126 მგ/დლ); ჭამის შემდეგ, პლაზმაში გლუკოზას დონე 5-9 მმოლ/ლ (90-162 მგ/დლ) ჭამიდან სულ მცირე 90 წუთის შემდეგ; ძილის წინ, გლუკოზას პერსონალიზებული პლაზმური დონე, რომელიც ითვალისწინებს მათი ბოლო ჭამის დროს და მასთან დაკავშირებულ ინსულინის დოზას და შეესაბამება რეკომენდებულ დონეს უზმოდ გაღვიძებისას.[36]
18 წლამდე ასაკის ბავშვებსა და ახალგაზრდებში სამიზნე უნდა იყოს: გაღვიძებისას, უზმოდ პლაზმაში გლუკოზის დონე 4-7 მმოლ/ლ (72-126 მგ/დლ); დღის სხვა დროს ჭამის წინ, პლაზმაში გლუკოზას დონე 4-7 მმოლ/ლ (72-126 მგ/დლ); ჭამის შემდეგ, პლაზმური გლუკოზის დონე 5-9 მმოლ/ლ (90-162 მგ/დლ).[34]
თუ პაციენტი მართავს მანქანას, დარწმუნდით, რომ იგი გაცნობილია შესაბამის ადგილობრივ რჩევებს პლაზმაში გლუკოზას დონის შესახებ. დიდ ბრიტანეთში, მძღოლთა და სატრანსპორტო საშუალებების ლიცენზირების სააგენტო გვირჩევს, რომ ავტომობილის მართვამდე მიღწეული იყოს მინიმუმ 5 მმოლ/ლ (90 მგ/დლ) სამიზნე.[48]
მარტივი მიდგომა ჭამის დროს ინსულინის მოთხოვნილების დასაფარად არის დოზათა დიაპაზონის შეთავაზება, როგორიცაა 4 ერთეული მსუბუქი საკვებისთვის, 6 ერთეული საშუალო რაოდენობის საკვებისთვის და 8 ერთეული დიდი ოდენობის საკვებისთვის. საკვების ნახშირწყლების უფრო მეტი მოქნილობისთვის, ჭამის წინ მისაღები ინსულინი, შესაძლოა გამოითვალოს საკვების ნახშირწყლების შესაბამისი რაოდენობის და პაციენტის ინდივიდუალური ინსულინ-ნახშირწყლების თანაფარდობის მიხედვით.
მოზრდილებში, კონსერვატიული საწყისი მიდგომაა 1 ერთეული ინსულინის გამოყენება ჭამის დროს ყოველ 15 გ ნახშირწყალზე საკვებში (თუმცა გაითვალისწინეთ, რომ ინსულინ-ნახშირწყლების თანაფარდობა შეიძლება განსხვავდებოდეს ადგილობრივი პროტოკოლების მიხედვით). პაციენტებმა შესაძლოა გამოიყენონ შეფუთვაზე ნაჩვენები ნახშირწყლების შემცველობა იმის გამოსათვლელად, თუ რამდენი გრამი ნახშირწყალია მათ საკვებში, თუმცა სასურველია ამ დროს დიეტოლოგის ან დიაბეტის სტრუქტურიზებული განათლების პროგრამის დახმარება.[36] კვების დღიურის დახმარებით და საკვების მიღებიდან 2 საათში გლუკოზის გაზომვით შესაძლებელია ინსულინ-ნახშირწყლების თანაფარდობის დაკორექტირება.
რეჟიმი უნდა იყოს ინდივიდუალურად მორგებული საუკეთესო შესაძლო გლიკემიური კონტროლის მისაღწევად.
კორექტირებული დოზა შესაძლოა ჩართული იყოს ინსულინის დოზაში საკვების მიღების წინ გლუკოზის დონეებზე დაყრდნობით.
ინსულინის ტუმბო (ინსულინის უწყვეტი კანქვეშა ინფუზია [CSII]) შეიძლება განიხილებოდეს ზოგიერთ პაციენტთან, რომლისთვისაც მრავალჯერადი დღიური ინექციის რეჟიმები შეუსაბამო ან წარუმატებელია.
დიდი ბრიტანეთის ჯანმრელობისა და კლინიკური დახელოვნების ეროვნული ნსიტიტუტი რეკომენდაციას უწევს ინსულინის ტუმბოს, როგორც სამკურნალო ვარიანტს 12 წელზე უმცროსი ასაკის ბავშვებში, რომლებისთვისაც მრავალჯერადი დღიური ინექციის თერაპია არაპრაქტიკული ან შეუსაბამოა. ამ პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ მრავალჯერადი დღიური ინექციის საცდელი მკურნალობა 12-დან 18 წლამდე ასაკში.[64]
დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და კლინიკური დახელოვნების ეროვნული ნსტიტუტი ასევე რეკომენდაციას უწევს ტუმბოს გამოყენებას მოზრდილებსა და 12 წელზე უფროსი ასაკის ბავშვებში, რომელთა მცდელობამ მიეღწიათ HbA1c-ის სამიზნე დონეს მრავალჯერადი დღიური ინექციის რეჟიმით, გამოიწვია უნარშემზღუდავი ჰიპოგლიკემია, რაც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ცხოვრების ხარისხზე. ტუმბოს მოქმედება უნდა გაგრძელდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს იწვევს HbA1c დონის მუდმივ დაცემას და/ან ჰიპოგლიკემიის ეპიზოდების სიხშირის შემცირებას.[64]
ინსულინის ტუმბოს აქვს კანქვეშა ინსულინის საინფუზიო პორტი, რომელიც იცვლება ყოველ 3 დღეში. ტუმბო იყენებს ხანმოკლე მოქმედების ან სწრაფი მოქმედების ინსულინს და უზრუნველყოფს ინსულინის ბაზალურ სიჩქარეს და აწვდის ჭამის დროს ბოლუს დოზირებას. თუმცა, პაციენტმა (ან მშობელმა ან მზრუნველმა) მაინც უნდა განისაზღვროს სისხლში გლუკოზა ხშირად (პრაქტიკაში, 4-7-ჯერ დღეში), რათა ტუმბო დარეგულირდეს ინსულინის შესაბამისი რაოდენობის მიწოდებისთვის. ინსულინის ტუმბოებს შეუძლია შეამციროს ჰიპოგლიკემია, განსაკუთრებით გლუკოზას მუდმივი მონიტორინგის (CGM) სისტემებთან და ზღვრული შეჩერების ფუნქციებთან კომბინაციაში და გააუმჯობესოს HbA1c, ამასთან, უზრუნველყოს უფრო მეტი მოქნილობა.[53][65][66][67][68] საჭირო მონიტორინგისა და დოზის კორექტირების გამო, ტუმბოს გამოყენება მოითხოვს მოტივირებულ პაციენტს, რომელიც გამოცდილია დიაბეტის თვითმართვაში და აქვს წვდომა ტუმბოთი თერაპიის გამოცდილების მქონე პრაქტიკოსებთან.[69][70] თუ პაციენტი ბავშვია, მას დასჭირდება ოჯახის მხარდაჭერა.[69]
ინსულინის ტუმბოს, ინტეგრირებული გლუკოზას სენსორებით, უწოდებენ სენსორით გაძლიერებულ ინსულინის ტუმბოს. სენსორისა და ტუმბოს ფუნქცია გაერთიანებულია ერთ მოწყობილობაში: "დახურული მარყუჟის" სისტემაში. ბაზალური ინსულინის მიწოდება დგინდება ავტომატურად, გლუკოზას განსაზღვრული დონის საფუძველზე. ამ გაერთიანებულ მოწყობილობებში გამოიყენება კომპიუტერული კონტროლის ალგორითმი, ინსულინის მიწოდების ჰიბრიდული დახურული მარყუჟის სისტემის შესაქმნელად, რომელიც ხელოვნური პანკრეასის ფუნქციას ასრულებს.[39][71][72] კლინიკურ კვლევებში ასეთი სისტემები ამცირებს ღამის ჰიპოგლიკემიის რისკს და აუმჯობესებს გლუკოზის კონტროლს, მათ შორის ბავშვებში.[73][74][75] ზოგიერთ მოდელს სმარტფონის აპლიკაცია მოჰყვება, რომელიც გამოიყენება გლუკოზასა და ინსულინის დოზის მონიტორინგისთვის. იზრდება სენსორების და სენსორებით გაძლიერებული ტუმბოების გამოყენება.
შეახსენეთ პაციენტს, რომ შეცვალოს ინექციის ადგილები სხეულის იმავე რეგიონში. მედიკამენტებისა და ჯანდაცვის პროდუქტების მარეგულირებელი სააგენტოს რეკომენდაციით, ამის მიზეზია კანის ამილოიდოზის (ინსულინის ლიპოდისტროფია) პრევენცია ან რისკის შემცირება განვითარების რისკი ინექციის ადგილზე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს დიაბეტის არასათანადო კონტროლი, რაც განპირობებულია ამილოიდური მასის გამო ინსულინის შეწოვის ნაკლებობით.[76]
არ შეიძლება ინსულინის ამოღება ინსულინის კალმის მოწყობილობებიდან ან კარტრიჯებიდან.[36] ინგლისის ჯანდაცვის ეროვნული სერვისი გვაფრთხილებს, რომ ინსულინის სიძლიერე კალმის მოწყობილობებში შეიძლება განსხვავდებოდეს 100 ერთეული/მლ-ის ჯერადად, მაშინ როცა ინსულინის შპრიცებს აქვთ გრადუირება, რომელიც შესაფერისია მხოლოდ სტანდარტული 100 ერთეული/მლ დოზების გამოსათვლელად. თუ კალმიდან ან კარტრიჯიდან ამოღებული ინსულინი უფრო ძლიერია, ვიდრე წინასწარ განსაზღვრული იყო და ეს არ არის გათვალისწინებული საჭირო მოცულობის განსაზღვრისას, ამან შეიძლება გამოიწვიოს მნიშვნელოვანი და პოტენციურად ფატალური დოზის გადაჭარბება.[77]
დარწმუნდით, რომ მედიკამენტებთან დაკავშირებული შეცდომის რისკი მინიმუმამდეა დაყვანილი ინსულინების ბრენდის მიხედვით დანიშვნით.[36] არსებობს რამდენიმე „მსგავსი დასახელების" ინსულინი და, ზოგიერთ შემთხვევაში, ინსულინის თითოეული ტიპის მრავალი განსხვავებული სიძლიერე და ფორმულაცია.[78]
ამასთან, დაიცავით ადგილობრივი გაიდლაინები მედიკამენტების შეშლის რისკის მინიმუმამდე დაყვანის თაობაზე. კერძოდ, ინსულინის ფიქსირებული, ძლიერი კომბინაციებისა და ბიომსგავსი ინსულინის არევის თავიდან ასარიდებლად.[36] MHRA: High strength, fixed combination and biosimilar insulin products: minimising the risk of medication error Opens in new window
პირველადი პარამეტრები
ინსულინ დეტემირი
იყოს
ინსულინ გლარგინი
იყოს
ინსულინ დეგლუდეცი
--და--
ინსულინ ლისპრო
იყოს
ინსულინ ასპარტი
იყოს
ინსულინ გლულიზინი
აირჩიეთ პაციენტების ჯგუფი ჩვენი რეკომენდაციების სანახავად
მიაქციეთ ყურადღება, რომ ფორმულაცია/შეყვანის გზა და დოზირება შეიძლება განსხვავებული იყოს მედიკამენტების დასახელების და ბრენდების, წამლების ფორმულარის ან გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით. მკურნალობის შესახებ რეკომენდაციები სპეციფიკურია პაციენტის ჯგუფების მიხედვით. იხილეთ გაფრთხილება
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას