ანამნეზი და გასინჯვა

ძირითადი დიაგნოსტიკური ფაქტორები

ხშირი

რისკფაქტორების არსებობა

ძირითადი რისკ ფაქტორები მოიცავს: პროფესიულ ზემოქმედებას, საქონლის მოვლას, პროფესიულად ან საოჯახო მეურნეობაში, ცხოველების უმი ბიოლოგიური სითხეების ან ქსოვილების მოხმარება, გენეტიკური პოლიმორფიზმი, ასაკი ან კოღოების ზემოქმედება.

ტემპერატურა ≥37.5°C

გამოვლენის სიმპტომი >90% პაციენტებში და ხშირად >39°C რემისიის დროს.[12][39][40][47][49]

სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები

ხშირი

თავის ტკივილი

გამოვლენის სიმპტომი დაახლოებით 90% პაციენტებში.[1][12][39][49]

მიალგია

გამოვლენის სიმპტომი პაციენტების უმეტესობისთვის.[1]​​[39][49] ვითარდება მწვავე ავადმყოფობის დროს, მართალია ხანგრძლივი გართულების სახით მიალგია ამჟამად არაა დახასიათებული, მაგრამ ეს მაინც შესაძლებელია.[47]

ართრალგია

გამოვლენის სიმპტომი პაციენტების უმეტესობისთვის.[1]​​[39] ადგილი აქვს მწვავე ავადმყოფობის დროს, თუმცა, ხანგრძლივი გართულების სახით ართრალგია ამჟამად არაა დახასიათებული და შესაძლებელი უნდა იყოს.[47]

სისუსტე

გამოვლენის სიმპტომი დაახლოებით 90% პაციენტებში.[1][12][39][49]

ზურგის ტკივილი

ხშირად წარმოადგენს ავამდყოფობის გამოვლენის სიმპტომს, სიცხესთან, სისუსტესთან და თავბრუსხვევასთან ერთად.[12]

კისრის კუნთების გაშეშება

ჩვეულებრივ ჯგუფდება მიალგიასთან, თვალების სიღრმეში ტკივილთან ან თავის ტკივილთან ერთად.[1][49]

თავბრუსხვევა

გამოვლენის სიმპტომი, რომელიც შეიძლება გამოწვეული იყოს სიცხით, უმადობით ან დეჰიდრატაციით.[12]

შემცივნება

გამოვლენის სიმპტომი, ხშირად გამოწვეულია მუდმივი სიცხით.[32]

უმადობა

ავადმყოფობის და დისკომფორტის მუდმივმა შეგრძნებამ შეიძლება გამოიწვიოს პაციენტებში მადის დაკარგვა.[1][2]

პირღებინება

აუცილებელია პაციენტების მონიტორინგი, ჰემატემეზისის დასაფიქსირებლად, რაც შეიძლება მიანიშნებდეს ჰემორაგიული ცხელების დაწყებაზე ან შეიძლება სხვა მძიმე ავადმყოფობის სიმპტომი იყოს.[1][2][40]

ფოტოფობია

აღინიშნება, როგორც სენსიტიურობა სინათლის მიმართ და შეიძლება თან ერთვოდეს ტკივილი თვალების სიღმეში.[50][51]

ტკივილი თვალების სიღრმეში

ტკივილი შეიძლება იყოს რიფტის ველის ცხელების სხვა სიმპტომების (მაგ. სიცხის, თავის ტკივილის, მხედველობის დაქვეითების გამო დაძაბულობის) მაჩვენებელი.[40][50]

იშვიათი

მხედველობის დაქვეითება

მხედველობის დაქვეითება, როგორიცაა სკოტომა (მხედვეობის ველის ნაწილობრივი შემცირება), უმტკივნეულო დაბინდვა ან შემცირებული ხედვა, რეტინალური ან მაკულარული ცვლილებების შედეგად, შესაძლოა დროებითი (როდესაც ცვლილება უვეიტითაა გამოწვეული) ან მუდმივი (როდესაც ცვლილება გამოწვეულია რეტინიტით).[35][39][50][51] საჭიროა მხედველობის ცვლილებების მონიტორინგი, რეტინიტის ჩამოყალიბების ან მუდმივი დაზიანების დასაფიქსირებლად.

რეტინიტი

ვლინდება დაახლოებით ს პაციენტები 10% - ში.[1][2] როგორც წესი, იწყება სიმპტომების პირველადი გამოვლენიდან 1-3 კვირაში, მსუბუქი ან სუბკლინიკური შემთხვევების ჩათვლით. რეტინიტი, როგორც წესი, პაციენტებს ეწყებათ მოულოდნელად და სწრაფად პროგრესირებს.[50] ჩვეულებრივ, პაციენტებს ტკივილის გარეშე ებინდებათ მხედველობა ან უჩნდებათ სკოტომები. ჩვეულებრივ, სიმპტომები 10-12 კვირის განმავლობაში გრძელდება, თუმცა, შესაძლებელია მხედველობის სამუდამოდ დაკარგვაც.[1][2][35][39][40][52] მხედველობის მუდმივი დაკარგვა დაკავშირებულია წყლულებთან ყვითელ ლაქაზე, 70% შემთხვევებში. წყლულები შეიძლება მოიცავდეს სისხლჩაქცევებს ბადურაში, მინისებრი სხეულის რეაქციებს, მხედველობის ნერვის დისკოს შეშუპებას ან რეტინალურ ვასკულიტს.[8][32][50][51]

მენინგოენცეფალიტი

გვხვდება პაციენტთა დაახლოებით 1%-ში.[1][2][39][49] იწყება სიმპტომების პირველადი გამოვლენიდან 1-4 კვირაში. ნევროლოგიური გართულებები და ნარჩენი მოვლენები შეიძლება გამოვლინდეს RVF პირველი სიმპტომების გამოვლენიდან 60 დღეზე მეტი ხნის შემდეგ. ძირითადი ნიშნებია: ძლიერი თავის ტკივილი, მეხსიერების დაკარგვა, ჰალუცინაციები, გონების არევა, დეზორიენტაცია, ვერტიგო, კრუნჩხვები, ლეთარგია და კომა. ნარჩენი ნევროლოგიური დეფიციტი გავრცელებულ შედეგს წარმოადგენს.[1][2][8][39]

ჰეპატიტი

გვხვდება შემთხვევათა დაახლოებით 1%-ში.[49] შეიძლება განვითარდეს სხვა გართულებებთან ერთად (მაგ. ჰემორაგია ან მენინგოენცეფალიტი) ან წინ უსწრებდეს მათ.[1][2]

თირკმლის მწვავე დაზიანება

გვხვდება შემთხვევათა დაახლოებით 1%-ში. თირკმლის მწვავე დაზიანება შეიძლება განვითარდეს მეორეულად, ჰიპოვოლემიის, მულტიორგანული დისფუნქციის, ჰეპატორენალური სინდრომის შემდგომ, ან წარმოადგენდეს უშუალოდ ვირუსთან დაკავშირებულ დაზიანებას.[1][2][53]

ჰემორაგიული ცხელება

ადგილი აქვს დაახლოებით 1% შემთხვევებში, თუმცა, ხასიათდება სიკვდილობის მაღალი მაჩვენებლით (65%-მდე) იმ პირების შემთხვევაში, ვისაც რიფტის ველის ცხელების ჰემორაგიული ფორმა აქვს.[1][2][8][39][40][47][49] ვლინდება სწრაფად, RVF პირველად დაწყებიდან 2-4 დღეში. ხშირად ვლინდება ჰემატემეზისის, მელენას, პეტექიური ან პურპურული გამონაყარის, ექიმოზების, ცხვირიდან ან ღრძილებიდან სისხლდენის, მენორაგიის ან ვენოპუნქციის ადგილებიდან სისხლდენის სახით. შეიძლება ასევე ადგილი ჰქონდეს ჰეპატიტს, რომელიც წინ უსწრებს ჰემორაგიულ მდგომარეობას და შეიძლება განვითარდეს ღვიძლის უკმარისობაც.[1][2][39][40]

რისკფაქტორები

ძლიერი

ცხოველებთან კონტაქტი, პროფესიის ან საოჯახო მეურნეობაში მუშაობის გამო

ენდემურ რეგიონებში გავრცელებული პროფესიებია საქონლის მომვლელები, მეჯოგეები ან სასაკლაოს თანამშრომლები. ასევე ხშირია საოჯახო მეურნეობებსა და თემებში, სადაც ჰყავთ საქონელი. ცხოველების ბიოლოგიურ სითხეებთან და სხეულთან კონტაქტი ზრდის ზოონოზური ინფექციების რისკს. სახელდობრ, პირები, რომლებსაც შეხება აქვთ ცხოველების მშობიარობასთან, აბორტისას ქსოვილების და სითხეების დამუშავებასთან, ცხოველების დაკვლასთან და გატყავებასთან, ექვემდებარებიან რიფტის ველის ცხელების ვირუსით (RVFV) ინფიცირების მომატებულ რისკს.[9][28][30][31][32][33]

რეგიონში ბოლო დროს გახშირებული აბორტების და ახალშობილი და ახალგაზრდა ცხოველების გარდაცვალების მიზეზი განხილულ უნდა იქნას, რათა დადგინდეს, ხომ არ არის შესაძლო მიზეზი RVFV.

ცხოველის უმი სითხეების ან ქსოვილების მოხმარება

იმ ადგილებში, სადაც RVFV ენდემურია, უმი ხორცის, რძის და ცხოველის სისხლის მოხმარება, კულტურული ან ცერემონიული პრაქტიკის სახით, როგორც დადგინდა, ზრდის ადამიანის RVF ვირუსით ინფიცირების რისკს.[6][30][32][34][35][36]

გენეტიკური პოლიმორფიზმი

აღმოჩენილია ურთიერთკავშირი ერთეული ნუკლეოტიდის პოლიმორფიზმის გენოტიპს, სეროლოგიასა და რიფტის ველის ცხელების სიმპტომების კლასტერებს შორის. მენინგოენცეფალიტის სიმპტომური ფენოტიპის კლასტერი სეროდადებით პაციენტებში დაკავშირებულია DDX58/RIG-I და TLR-ის პოლიმორფიზმებთან. რიფტის ველის ცხელებასთან დაკავშირებული 3 ან მეტის სიმპტომის არსებობა მნიშვნელოვნად მიუთითებს TICAM1/TRIF, MAVS, IFNAR1 და DDX58/RIG-I პოლიმორფიზმებს. ერთეული ნუკლეოტიდის პოლიმორფიზმები მჭიდროდ უკავშირდება თვალის დაავადების განვითარებას TL8-ის 3 სხვადასხვა პოლიმორფიზმის დროს, ხოლო ჰემორაგიული ცხელების სიმპტომები კი უკავშირდება TLR3, TLR7, TLR8 და MyD88-ის პოლიმორფიზმებს.[29]

ხანდაზმული ასაკი

მრავალი კვლევით დადგენილია, რომ ხანდაზმულმა ასაკმა შეიძლება გაზარდოს ინფიცირების რისკი.[8][28][32][37] ასევე ვარაუდობენ, რომ ხანდაზმულმა ასაკმა შეიძლება გაზარდოს მძიმე დაავადების განვითარების შესაძლებლობა.[28]

კოღოების ზემოქმედება

დადგენილია, რომ Aedes spp. და Culex spp. სახეობის კოღოებს გადააქვთ RVFV ენდემურ ზონებში.[7][9] ზოგიერთი კვლევის მიხედვით, სივრცული და დროისთვის დამახასიათებელი სურათები მნიშვნელოვნად დაკავშირებულია სეროპოზიტიურობასთან, კავშირის ალბათობა არსებობს წყალდიდობებსა ან წყალსატევებთან კოღოების ხელმისაწვდომობასთან დაკავშირებით..[7][9][38] RVFV სეროპოზიტიურობა არ შემოიფარგლება იმ პირებით, ვინც დაკავებული არიან მეცხოველეობით, ამგვარად, ფიზიკალური გასინჯვის და სამედიცინო ისტორიის შესწავლისას მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული კოღოების ზემოქმედება და მათთან ბრძოლის ზომებიც. ასევე ვარაუდობენ, რომ კოღოს ნერწყვი აძლიერებს ვირემიას და დაავადების სიმძიმეს.[39]

სუსტი

სქესი

ზოგიერთი კვლევის მიხედვით ვარაუდობენ, რომ მამაკაცებს აქვთ ინფრქციის მეტად მაღალი რისკი, თუმცა, სხვა კვლევების მიხედვით ინფექციის რისკი არ არის დაკავშირებული გენდერთან.[28][31][32][37][40] აუცილებელია შემდგომი კვლევები იმის დასადგენად, თუ რამდენად რეალურია გენდერთან დაკავშირებული რისკი.

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას