მიდგომა

IBS ხასიათდება მუცლის ტკივილით, რომელიც დაკავშირებულია ნაწლავის მოქმედების შეცვლილ ჩვევებთან.[34] ტკივილი მსუბუქდება დეფეკაციით ან გაზის გამოყოფით. სხვა გავრცელებული თანმხლები სიმპტომებია მუცლის შებერვა, განავალთან ერთად ლორწოს გამოყოფა, დეფეკაციის უეცარი მოთხოვნილება, ნაწლავის მოქმედების შემდეგ არასრული დაცლის შეგრძნება.[10]

ანამნეზი

პაციენტის ანამნეზმა შესაძლოა გამოავლინოს რამდენიმე რისკფაქტორის ექსპოზიცია, როგორიცაა ფიზიკური ან სქესობრივი ძალადობა, წარსულში ენტერული ინფექცია და სტრესი სახლში ან სამსახურში.[20][21][22]​​[24][32]​​ ზრდასრული პაციენტები ორჯერ უფრო ხშირად არიან ქალები.[14]

შეიძლება იყოს IBS-ის ოჯახური ისტორია. ნაწლავის ანთებითი დაავადების, კოლორექტული კიბოს ან ცელიაკიის ოჯახური ანამნეზის შემთხვევაში უნდა გავზარდოთ ამ დაავადებებზე ეჭვის ინდექსი. დეტალურმა დიეტურმა ანამნეზმა შეიძლება გამოავლინოს ისეთი საკვების მოხმარება, რომელიც ამძაფრებს სიმპტომებს (მაგ. კოფეინი, ძროხის რძე, ფრუქტოზის შემცველი საკვები, ხელოვნური დამატკბობლები, ალკოჰოლი), არარეგულარული ან არაადეკვატური კვება, არასაკმარისი სითხის მიღება, ან გადაჭარბებული ან მცირე რაოდენობით (განსაკუთრებით ყაბზობის მქონეებში). ) ბოჭკოების მიღება.[10]

ფიზიკური გამოკვლევა

ფიზიკური შეფასება ჩვეულებრივ ნორმალურია. თუმცა, შეიძლება იყოს რბილი მგრძნობელობა ქვედა კვადრატებში მასის გარეშე.

Carnett ტესტი გვეხმარება განვასხვავოთ მუცლის კედლიდან წამოსული ტკივილი მუცლის ტკივილისგან, რომელიც წარმოიშვება მუცლის შიგნით. ამ ტესტში, თუ ტკივილი გაიზარდა მუცლის შეკუმშვისას, ის წარმოიქმნილია მუცლის კედლიდან (დადებითი კარნეტის ტესტი). ინტრაპერიტონეალური ტკივილი მცირდება მუცლის კედლის შეკუმშვასთან ერთად.[35] ნეგატიური კარნეტის ტესტი მოსალოდნელია IBS-ის მქონე პაციენტებში.

ლაბორატორული ტესტები

გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის სპეციფიკური დიაგნოსტიკური ტესტი არ არსებობს. პირველადი ტესტების არჩევანი იქნება დამოკიდებული ისეთ ფაქტორებზე, როგორიცაა სიმპტომები და პაციენტის ასაკი.[2]

სხვა დაავადებების გამოკვლევა, მათ შორის ნაწლავის ანთებითი დაავადების და კოლორექტალური კიბო.

სისხლის სრული ანალიზი (FBC) უნდა ჩატარდეს პირველადი გამოკვლევის ფარგლებში.[34] თუ პაციენტი ანემიურია ან თუ ლეიკოციტები მომატებულია, განსახილველია სხვა დაავადებები.

შეიძლება ჩატარდეს განავლის ანალიზი ფარულ სისხლდენაზე ნაწლავის ანთებითი დაავადების და გაღიზიანების ნაწლავის სინდრომის დიფერენცირების მიზნით განავალში ფარული სისხლდენის კვლევის დადებითი პროგნოზული მაჩვენებელი არის 97%, ხოლო უარყოფითი პროგნოზული მაჩვენებელი- 43%.[36] პირველადი ჯანდაცვის პირობებში, განავლის ანალიზი ფარულ სისხლდენაზე შეიძლება გამოყენებულ იქნას იმ პაციენტების გამოსავლენად, რომელთაც აქვთ აუხსნელი კუჭ-ნაწლავის სიმპტომები, მაგრამ რომელთაც აქვს კოლორექტალური კიბოს დაბალი რისკი, გადაწყვეტილების მისაღებად სპეციალისტთან გასაგზავნად​

რაოდენობრივი ფეკალური იმუნოქიმიური ტესტი (FIT) შეიძლება დაინიშნოს კოლორექტალური კიბოს ეჭვის შემთხვევაში. გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს რაოდენობრივ FIT-ს, რათა მიმართოს საეჭვო კოლორექტალურ კიბოს რისკის მქონე გარკვეულ მოზრდილებში მუცლის აუხსნელი ტკივილით ან მათ, ვისაც ნაწლავის მოქმედება აქვს შეცვლილი.[37][38]​​​ თუ FIT მნიშვნელობა არის ≥10 მიკროგრამი ჰემოგლობინი/გ განავალში, რეკომენდებულია სასწრაფო გადამისამართება მეორად სამედიცინო დახმარებაზე. FIT-ის შედეგებზე დაყრდნობით, ისეთი გამოკვლევების თავიდან აცილება, როგორიცაა კოლონოსკოპია, შესაძლებელია იმ ადამიანებში, რომლებსაც ნაკლებად აქვთ კოლორექტალური კიბოს რისკი, რითაც რესურსები ხელმისაწვდომი გახდება მათთვის, ვისაც ეს ყველაზე მეტად სჭირდება.[37][38]

იმისათვის, რათა ერთმანეთისგან განვასხვავოთ IBS და ნაწლავის ანთებითი დაავადება, შესაძლოა დაგვჭირდეს ფეკალური კალპროტექტინის ან განავლის ლაქტოფერინის ტესტი.[39][40][41][42][43] გასტროენტეროლოგიის ამერიკული კოლეჯის (ACG) გაიდლაინები უპირატესობას ანიჭებს კალპროტექტინს, ვიდრე ლაქტოფერინს, რადგან მაღალია მისი მგრძნობელობა და სპეციფიკურობა ნაწლავის ანთებითი დაავადებისთვის.[39]

C-რეაქტიული ცილა (CRP) ან ერითროციტების დალექვის სიჩქარე (ESR) ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ნაწლავის ანთებითი დაავადების გამოსარიცხად.[34][39][40] მიუხედავად იმისა, რომ ორივე არასპეციფიკურია, ACG გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ CRP ამ ორიდან უფრო სასარგებლოა.[39] ყოვლისმომცველმა მეტა-ანალიზმა შეაფასა მარკერები 2145 პაციენტში ნაწლავის ანთებითი დაავადებით, IBS ან ჯანმრთელი პაციენტებში კონტროლო ჯგუფში და აღმოაჩინა, რომ მომატებული ESR ან განავლის ლაქტოფერინი ვერ განასხვავებს პაციენტების ჯგუფებს, ხოლო CRP ≤5 მგ/ლ (≤0.5 მგ/დლ). ) ან ფეკალური კალპროტექტინი ≤40 მიკროგრამი/გ საიმედოდ იძლევა ნაწლავის ანთებითი დაავადების ალბათობას 1% ან უფრო ნაკლებს, რაც არსებითად გამორიცხავს მას, როგორც დიაგნოზს.[42]

ცელიაკიის სეროლოგიური ტესტები

ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზას ანტისხეულების ტესტი დაგეხმარებათ ცელიაკიის გამორიცხვაში.[34][39][40][44][45]

თუ პაციენტს აქვს დიარეა და/ან წონის კლება, ცელიაკიაზე ეჭვი უნდა მივიტანოთ. ყველაზე სარწმუნო ტესტია იმუნოგლობულინი(Ig) A ადამიანის ქსოვილოვანი ტრანსგლუტამინაზას საწინააღმდეგო ანტისხეულების (anti-tTG) ენზიმშეკავშირებული იმუნოსორბენტული ანალიზი. ტესტის მგრძნობელობა ცელიაკიის დაავადების სადიაგნოსტიკოდ თითქმის 100%-ს აღწევს, ხოლო სპეციფიკურობა კი 95-97%-ს.[44]

დადებითი შედეგი უნდა დადასტურდეს თორმეტგოჯა ნაწლავის ბიოფსიით.[40]

IgA ენდომიზიური ანტისხეულები (EMAs) შეიძლება შემოწმდეს, როდესაც ანტი-tTG სუსტად დადებითია ან დიაგნოზის დასადასტურებლად ბავშვებში ან მოზრდილებში, რომლებისთვისაც ენდოსკოპია გამოუსადეგარია.

IgA დეფიციტის მქონე პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ ცრუუარყოფითი ანტი- tTG შედეგი. ამ შემთხვევაში შესაძლებელია IgG ქსოვილოვანი ტრანსგლუტამინაზას და IgG ან IgA დეამიდირებული გლიადინის პეპტიდების ტესტირება.[40]

კვლევები ნაღველის მჟავას მალაბსორბციის გამოსარიცხად

შრატის ფიბრობლასტის ზრდის ფაქტორი 19-ის და 23-სელენო-25-ჰომოტაუროქოლის მჟავის ტესტები, ხელმისაწვდომობის პირობებში, რეკომენდებულია ქრონიკული დიარეის მქონე პაციენტებში ნაღვლის მჟავების მალაბსორბციის გამოსარიცხად.[39][40][46]

ორმოცდარვა საათიანი განავლის შეგროვება მთლიანი ნაღვლის მჟავებისთვის ასევე შეიძლება ჩაითვალოს იმავე მითითებისთვის.[40]

თუ სხვა დიაგნოსტიკური ტესტები მიუწვდომელია, ნაღვლის მჟავას შემკვრელის ემპირიული კვლევა შეიძლება ჩატარდეს ქრონიკული დიარეის მქონე პაციენტებში, რათა გამოირიცხოს ნაღვლის მჟავას მალაბსორბცია.[39][40]

წყალბადის/მეთანის სუნთქვის ტესტი

დიარეასა და მუცლის შებერვის მქონე პაციენტებში შემდგომი გამოკვლევისთვის საჭიროა ბაქტერიის ჭარბი ზრდისთვის წყალბადის სუნთქვის ტესტი ან ლაქტაზას დეფიციტის ტესტი. თუმცა, ეს ტესტი არ არის რეკომენდებული დიაგნოზის დასადასტურებლად პაციენტებში, რომლებიც გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის კრიტერიუმებს აკმაყოფილებენ.[34]

ნაწლავური პათოგენების ტესტი

განავლის რუტინული ტესტირება ნაწლავის პათოგენებზე (ანუ განავლის ლეიკოციტები, კვერცხუჯრედები და პარაზიტები) არ არის რეკომენდებული პაციენტებისთვის საეჭვო IBS-ით.[39]

განავლის იმუნოკვლევა ან პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია ნაჩვენებია გიარდიოზის რისკფაქტორების მქონე პაციენტებში. [39][40]

გამოსახულების მიღება

ენდოსკოპიური შეფასება

გაიდლაინები რეკომენდაციას არ უწევს რუტინული კოლონოსკოპიის ჩატარებას გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის მქონე 45 წელზე უმცროსი ასაკის პაციენტებისთვის, გარდა შემთხვევებისა, როცა ფიქსირდება საგანგაშო ნიშნები, მაგ.:[39]

  • ჰემატოხეზია

  • მელენა

  • წონაში დაკლება უნებლიედ

  • სიმპტომების დაწყება უფროს ასაკში (50 წელზე ზემოთ)

  • ნაწლავის ანთებითი დაავადების, მსხვილი ნაწლავის კიბოს ან სხვა მნიშვნელოვანი კუჭ-ნაწლავის დაავადების ოჯახური ისტორია.

კოლონოსკოპია უნდა განიხილოთ საგანგაშო ნიშნების მქონე პაციენტებში.[39]

პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ IBS ეჭვი დიარეით, რომლებიც იმყოფებიან მიკროსკოპული კოლიტის მაღალი რისკის ქვეშ, ან ხანდაზმული ასაკი (60 წელზე მეტი), მდედრობითი სქესი და უფრო ინტენსიური დიარეა, არსებობს გარკვეული მტკიცებულებები, რომლებიც მხარს უჭერენ კოლონოსკოპიის გამოყენებას.[39] მიკროსკოპული კოლიტი ეჭვი ასევე უნდა გაჩნდეს, თუ პაციენტს არ აქვს მუცლის ტკივილი.

მოქნილ სიგმოიდოსკოპიას შეუძლია გამოავლინოს პათოლოგიური ლორწოვანი გარსი, რამაც შეიძლება მიუთითოს ნაწლავის ანთებით დაავადებაზე, პოლიპებზე ან კარცინომაზე; თუმცა, გაიდლაინებით არ არის მხარდაჭერილი მისი გამოყენება გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომის დასადასტურებლად.[34]

მუცლის ღრუს რენტგენოგრაფია შეიძლება სასარგებლო იყოს შეშუპების მქონე პაციენტების შეფასებისას.[47]

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას