გართულებები
მას შემდეგ რაც კბილის აბსცესი სცდება ძვალს და ირგვლივ მდებარე რბილ ქსოვილებზე გადადის, ვითარდება დიფუზური ანთება (ცელულიტი). იქიდან გამომდინარე, რომ ორგანიზმის დამცველობითი ფუნქცია მზად არის, შეებრძოლოს პირის ღრუს/სახის ინფექციას, ცელულიტი გადადის ძლიერ ინფილტრაციულ სტადიაზე. ამ სტადიაზე ხშირადა ხდება დაჩირქება, რომელიც კონკრეტულ ადგილას არ არის ლოკალიზებული. სივრცესთან დაკავშირებული აბსცესი ვითარდება როდესაც ჩირქოვანი ინფექცია ლოკალიზდება. მას შემდეგ რაც ინფექცია რბილ ქსოვილებზე გადადის, მას შეუძლია გავრცელდეს პირდაპირ ლორწოვანის, კანის, კუნთის საშუალებით ან გაიაროს ანატომიური ფასციური შრეები.[11]
კლინიკურად ეს დაკავშირებულია ტკივილთან, ერითემასთა, შეშუპებასთან ცხელებასთან და შეუძლოდ ყოფნასთან.[11][Figure caption and citation for the preceding image starts]: ოდონტოგენური ინფექციიდან გამომდინარე სახის მარცხენა მხარის შეშუპების მქონე ბავშვიFrom the personal collection of Melanie S. Lang and Thomas B. Dodson [Citation ends].
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ოდონტოგენური ინფექციით განპირობებული მარცხენა ყბის ერითემისა და მდგრადი ანგიოედემის მქონე პაციენტიFrom the personal collection of Melanie S. Lang and Thomas B. Dodson [Citation ends].
მაქსილარული სინუსის პირველადი ინფექცია როგორც წესი არ მომდინარეობს კბილიდან, თუმცა იმის გამო, რომ მაქსილარული სინუსი ახლოს არის ანტრალურ ნაწილთან, შესაძლოა იყოს მაქსილარული უკანა პერიაპიკალური აბსცესის პირდაპირი გავრცელება ანტრალური ნაწილის საშუალებით, რაც იწვევსმაქსილარული სინუსის ლორწოვანის მეორეულ ინფექციას.
ძირითადად სიმპტომებია გამონადენი და ტკივილი, პერკუსიისას სენსიტიურობა და შემცირებული ტრანსილუმინაცია.
მკურნალობა მოიცავს სიმპტომების შემსუბუქებას და ანტიბიოტიკოთერაპიის გამოყენებას.
ზოგიერთ შემთხვევაში, ორალურ-ანტრალური კავშირი არის კბილის ექსტრაქციის გართულება და საჭიროებს მეორეულ აღდგენას.
ყველა ოდონტოგენური ინფექციებისთვის ძირითადად გასათვალისწინებელია სასუნთქი გზების შესაძლო ობსტრუქცია, რაც განპირობებულია ინფექციის ფასციალურ სივრცეებში ექსტენსიით, რაც შემოსაზღვრავს ოროფარინქს.
დისფაგია, ნერწყვდენა, სტრიდორი და დისფონია მიუთითებს ჰოპოფარინქსის უფრო ღრმა სტრუქტურების ჩართულობაზე და სასუნთქი გზების შესაძლო ობსტრუქციაზე.[11]
სასუნთქი გზების მართვის დაგეგმვა და წარმატებული შესრულება საჭიროებს გუნდურ მიდგომას, რომელშიც შედის ანესთეზიოლოგები, ქირურგები და ქირურგიული გუნდის წევრები.[42] ზოგიერთ შემთხვევაში ინტუბაციამდე ან ტრაქეოტომიამდე შესაძლოა სასარგებლო იყოს აბსცესის ნემსით დეკომპრესია. როდესაც არსებობს სასუნთქი გზების ობსტრუქციის საშიშროება, ქირურგი მზად უნდა იყოს, რომ ამ ვითარებაში განახორციელოს გადაუდებელი ქირურგიული ჩარევა თუ ინტუბაციის მცდელობა წარუმატებელი იქნება.
სიცოცხლისთვის საშიში შესაძლო გართულებაა დიფუზური ცელულიტი, რომელიც მოიცავს ნიკაპქვეშა სივრცეს, ისევე როგორც ორმხრივად ენისქვეშა და ყბისქვეშა სივრცეებს. ქვედა ძირითადი კბილებით გამოწვეული კბილის ინფექციების შემთხვევათა 80%-ს შეადგენს. სიკვდილობის მაჩვენებელია 5%.[11][41][54]
სწრაფად პროგრესირებს ანატომიური ბარიერების მიუხედავად და შესაძლოა გამოიწვიოს სასუნთქი გზების ობსტრუქცია, რაც საჭროებს სასწრაფო ტრაქეოტომიას.
სიმპტომებია ცხელება, შეუძლოდ ყოფნა, დისფაგია, ტკივილი ყლაპვისას, სუნთქვის გაძნელება და ტრიზმი.
აუცილებელია ადრეული ოპერაციული ჩარევა და სასუნთქი გზების ინტუბაციით ან ტრაქეოტომით კონტროლი.
აბსცესი განლაგებულია ყელში, ხახის უკანა კედლის უკან.
შესაძლოა განვითარდეს ოდონტოგენური ინფექციის ექსტენსიის შედეგად. გამოწვეულია ბაქტერიული ინფქციით, რომელიც იწყება ნაზოფარინქსში, სინუსებში, შუა ყურში, ტონზილებში ან ადენოიდებში.
ყველაზე ხშირად ნანახია ჩვილებსა და მცირეწლოვან ბავშვებში.
რთული სადიაგნოსტიკოა რაც განპირობებულია მათი ღრმა ქსოვილებში არსებობით. სიმპტომები შესაძლოა იყოს ცხელება, შეუძლოდ ყოფნა, კისრის ტკივილი და კისრის კუნთების გაშეშება, სტრიდორი, ხველა და ნერწყვდენა.
შესაძლოა გამოიწვიოს სასუნთქი გზების ობსტრუქცია, სეფსისი ან ინფექციის შუასაყარში გავრცელება.[11][54]
შესაძლოა მოხდეს ოდონტოგენური ინფექციის პირდაპირი ექსტენსიის შედეგად; თუმცა უფრო ხშირად მომდინარეობს ახლომდებარე სინუსებიდან, მოზრდილებში ყველაზე გავრცელებული წყაროა ფრონტალური სინუსი.[54]
კავერნოზული
როგორც წესი პაციენტები წარმოდგენილია ცხელებით, ტკივილით, ეგზოფტალმით და მძიმე ფორმის ქუთუთოს/პერიორიბალური შეშუპებით, ხშირად ისეთი ფორმით, რომ თვალი მთლიანად დაფარულია.
რეკომენდებული მკურნალობაა ოპერცია და შესაბამისი ანტიბიოტიკოთერაპია.
კავერნოზული
იშვიათი მაგრამ პოტენციურად ფატალური, პროგრესული, რბილი ქსოვილის დამაზიანებელი ინფექცია, რომელიც სწრაფად ვრცელდება კანქვეშა ქსოვილში და ქმნის დიდ ნეკროზულ დაზიანებას. ის უფრო ხშირად ვრცელდება კიდურებსა და მუცლის ღრუში, ვიდრე თავზე და კისერზე.[39][54][55] ერთმა მიმოხილვამ დაადგინა კბილის ინფექციის მქონე პაციენტების 125 შემთხვევა.[56]
უფრო ხშირია იმუნოკომპრომისულ ან დიაბეტის მქონე პაციენტებში.
დაზიანებული კანი შესაძლოა იყოს მტკივნეული ან პარაესთეტიკური, აჭრელებული მოლურჯო-მოიისფრო შესახედაობით და ცუდად გამოკვეთილი ერითემატოზული კიდეებით.
საჭიროებს აგრესიულ მკურნალობას ქირურგიულად დამუშავებით და ინტრავენურად ანტიბიოტიკოთერაპიით, ჰიპერბარიული ჟანგბადით ან მის გარეშე.
სერიოზული, სიცოცხლისთვის საშიში ოდონტოგენური ინფექციის გართულება, რომელიც მოიცავს პარაფარინგეულ ან რეტროფარინგეულ სივრცეებს, რომელიც ვრცელდება ქვემოთ კისრის ან საძილე არტერიის ფასციალური ბუდის საშუალებით და მოიცავს შუასაყარს და/ან პერიკარდს.
დიაგნოსტიკური ნიშნები ვლინდება ინფექციის გვიან პერიოდში და არის ტკივილი, კისრის კუნთების გაშეშება კისრის შეშუპებასთან ერთად სტერნოკლეიდომასტოიდური კუნთის ქვეშ და კრეპიტაცია, დისფაგია, დისპნოე და სასუნთქი გზების შესაძლო ობსტრუქცია.
რთულია სადიაგნოსტიკოდ და შესაბამისად აქვს სიკვდილობის მაღალი მაჩვენებელი (42.8%).[59][60][61]
ცერებრალური პარენქიმის ლოკალიზებული ჩირქოვანი ინფექცია, უმეტესად საფეთქლის ან ნათხემის წილში. შესაძლოა იყოს სეპტიკური მეტასტაზის ან კავერნოზული სინუს თრომბოფლებიტის შედეგი.
მიუხედავად იმისა რომ იშვიათია, ის აღწერილია კბილის ინფექციების, ექსტრაქციის, პერიოდონტალური ოპერაციისა და კბილის პროფილაქტიკური ჩარევის შემდეგ.
გაზრდილი ინსიდენტობაა იმუნოსუპრესირებულ პაციენტებში (მაგ. აივ ინფექცია/შიდსი, ტრანსპლანტის მიმღები პაციენტები).
შესაძლოა წარმოდგენილი იყოს ცხელებით, თავის ძლიერი ტკივილით, შადრევანისებრი ღებინებითა და გულყრებით. სხვა ნიშნები დამოკიდებულია ტვინში ინფექციის ადგილმდებარეობაზე.
მკურნალობა მოიცავს ქირურგიულ დრენირებას, ინტრავენურად ანტიბიოტიკებს, ანტიკონვულსანტებსა და კორტიკოსტეროიდებს.
ბავშვებში თავის ტვინის აბსცესის შემთხვევათ 25% ვითარდება 4-7 წლის ასაკში და ხშირად ვლინდება მრავლობითად. ეს ასაკობრივი ჯგუფი შეიძლება განსაკუთრებით მგრძნობიარე იყოს, ვინაიდან სწორედ ამ პერიოდში მიმდინარეობს კბილების ექსფოლიაციის პირველი ფაზა.[62]
უიშვიათესი, მაგრამ სერიოზული გართულება, რომლის დროსაც ტვინის კავენოზულ სინუსში ვითარდება თრომბოზი. შესაძლოა დაკავშირებული იყოს სახის, პერიორბიტალური ან ინფრატემპორალური რეგიონების ოდონტოგენურ ინფექციასთან. დადგენილია, რომ კავენოზული სინუსის თრომბოზის შემთხვევების 7% გამოწვეულია ოდონტოგენური ინფექციით.[11][54][64]
შესაძლოა წარმოდგენილი იყოს ცხელებით, თვალის ტკივილით და წნევაზე სენსიტიურობით, პაპილარული დილატაციით, პროპტოზით, ოფთალმოპლეგიით, პტოზით, განმზიდველი ნერვის დამბლით, მხედველობის ნერვის დისკოს შეშუპებითა და ცნს დაზიანების ნიშნებით.
საჭიროებს ადრეულ დადგენასა და ინტრავენურად ანტიბიოტიკებითა და ანტიკოაგულანტებით მკურნალობას.
მიუხედავად იმისა, რომ იშვიათია, არის ოდონტოგენური ინფექციის ყველაზე მეტად გავრცელებული გართულება. შესაძლოა იყოს სეპტიკური მეტასტაზის ან კავენოზული სინუს თრომბოფლებიტის შედეგი.
ძირითადად წარმოდგენილია ცხელებით, ჟრჟოლით, თავის ძლიერი ტკივილით, ღებინებითა და კისრის კუნთების გაშეშებით. გასინჯვისას პაციენტს შესაძლოა ჰქონდეს კერნინგისა და/ან ბრუძინსკის დადებითი ნიშნები.[54]
მკურნალობა მოიცავს ემპირიულ ინტრავენურ ანტიბიოტიკოთერაპია და შესაბამის დამხმარე მოვლას.
ლიტერატურაში აღწერილია უჩვეულო გართულება, ოდონტოგენურ ინფექციასთან დაკავშირებული ARDS-ის რამდენიმე შემთხვევით.[61][66][67]
ძირითადად გამოწვეულია სეფსისით/სეპტიკური შოკით.
მთავარია ადრეული დადგენა და აგრესიული მართვა, სხვა შემთხვევაში შესაძლოა განვითარდეს ფილტვის ფიბროზი.
დიაგნოზი დაფუძნებულია ეჭვზე და სუნთქვის დარღვევის სწრაფ გამოვლენაზე გულმკერდის რენტგენოგრაფიის ნიშნებთან და არტერიული სისხლის აირების მონაცემებთან ერთად.
მკურნალობა მოიცავს ფონურად მიმდიანრე სეფსისი ან სხვა ეტიოლოგიის მართვას, რესპირაციულ მხარდაჭერას ამოსუნთქვის ბოლოს დადებითი წნევით, რათა გაუმჯობესდეს რესპირაცია და შენარჩუნდეს არტერიული სისხლის აირების მისაღები დონე.
ოდონტოგენურმა ინფექციამ, ისევე როგორც კბილის სხვადასხვა პროცედურამ, შესაძლოა გამოიწვიოს ოდონტოგენური სეფსისი. აღწერილია ოდონტოგენური სეფსისით განპირობებული პულმონური ინფექცია; თუმცა, ჯერ კიდევ საკამათოა ეს ნამდვილად სეფსისითაა გამოწვეული თუ პირდაპირი ანატომიური გზით ბაქტერიების ტრანსლოკაციით.[58]
აგრესიული ოდონტოგენური ინფექცია შესაძლოა სიცოცხლისთვის საშიში იყოს, განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებში.
სიკვდილი ძირითადად განპირობებულია რეტროფარინგული ან პარაფარინგული აბსცესით სასუნთქი გზების ობსტრუქციით ან სხვა გართულებებით, როგორიცაა პიოთორაქსი, მედიასტინიტი, კავენოზული სინუსის თრომბოზი ან ჰემორაგია.
ოდონტოგენური ინფექციის მართვის პირველი წესია ინფექციის წყაროს მოშორება, რომელიც არის კბილი.
როდესაც ფესვის არხის მკურნალობა ვერ ტარდება, ან პერიოდონტალურად უიმედო კბილის ან ნაწილობრივ ამოჭრილი სიბრძნის კბილის შემთხვევაში, საუკეთესო საბოლოო მკურნალობა ექსტრაქციაა, ჩვენების მიხედვით ქირურგიულ განაკვეთთან და დრენირებასთან ერთად.
ზოგიერთ შემთხვევაში , მხოლოდ კბილის მოშორება განაპირობებს ადეკვატურ დრენირებას, ქირურგიული განაკვეთისა და დრენაჟის საჭიროების გარეშე
მცირედი ნაწიბური შესაძლოა დაკავშირებული იყოს ფისტულას ტრაქტის პირდაპირ ამოჭრასთან, თუ წარმოდგენილია, აბსცესის წარმატებული მკურნალობის შემდეგ.
შესაძლოა მოხდეს პირის ღრუს გარეთ ქირურგიული განაკვეთი და დრენირება.
ზოგიერთ პაციენტს მოგვიანებით შესაძლოა დასჭირდეს ნაწიბურის გასინჯვა.
ძვლის მწვავე ან ქრონიკული დაავადება, რომელიც ვითარდება პერიაპიკალური აბსცესიდან ორგანიზმის ინვაზიით. ძირითადად ხდება ქვედა ყბაზე და მხოლოდ იშვიათადაა წარმოდგენილი ზედა ყბაზე. შესაძლოა ჩართული იყოს ძვლისსაზრდელა, კორტიკალური ან ღრუბლოვანი ძვალი ან ძვლის ტვინი.[11][38][39]
უფრო ხშირია იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში.
ოსტეორადიონეკროზი არის ოსტეომიელიტის ფორმა, რომელიც მოიცავს წინათ რადიაციულ ძვალს. წამლით განპირობებული ყბის ოსტეონეკროზი არის ბისფოსფონატებთან და დენოზუმაბთან დაკავშირებული ფორმა.[20]
ძირითადად წარმოდგენილია ტკივილით, ცხელებით, სინუსური ტრაქტის ფორმირებითა და პარესთეზიით.
მკურნალობა მოიცავს ანტიბიოტიკოთერაპიას და საჭიროების შემთხვევაში ქირურგიულ ჩარევას.
ოდონტოგენურმა ინფექციამ, ისევე როგორც კბილის სხვადასხვა პროცედურამ შესაძლოა გამოიწვიოს ოდონტოგენური სეფსისი. ყველაზე ხშირად ის გამოწვეულია ბაქტერიით, რომელიც ჩვეულებრივ ცხოვრობს პირის ღრუსა და ყელში. ინფექციური ენდოკარდიტის შემთხვევების 35-45% პირის ღრუს ბაქტერიებითაა გამოწვეული.[57]
შესაძლოა რთული იყოს სადიაგნოსტიკოდ, ვინაიდან ბევრი სიმპტომი არასპეციფიკურია (მაგ. ცხელება, დაღლილობა, წონის კლება, ხველა, ტკივილი გულმკერდის არეში ან გულის ახალი ან შეცვლილი შუილი).[58]
ყველაზე ხშირად ვითარდება დაზიანებულ კბილთან ახლოს, პირის ღრუს შიგნით სადრენაჟო ტრაქტის სახით; თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა განვითარდეს პირის ღრუს გარეთ ლოყაზე ან ნიკაპზე კანის სინუსური ტრაქტის სახით.[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პანორამული რენტგენოგრაფია პირის ღრუს შიგნით ფისტულას gutta percha tracking-ით; აჩვენებს დიდ პერიაპიკალურ რენტგენოგამჭირვალობას, რაც დაკავშირებულია ფესვის არხის წარუმატებელ მკურნალობასთან ( აღსანიშნავია მრავალ ფესვიანი კბილის არხის მკურნალობა).From the personal collection of Melanie S. Lang and Thomas B. Dodson [Citation ends].
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: პირის ღრუს გარეთ სინუსური ტრაქტი მარჯვენა უკანა კისრის მხარე დაკავშირებულია ქვედა ყბის პირველი ძირითადი კბილის ნეკროზთან.From the personal collection of Melanie S. Lang and Thomas B. Dodson [Citation ends].
ფისტულური ტრაქტის ეპითელიზაციიდან გამომდინარე ზოგიერთ პაციენტს შესაძლოა დასჭირდეს ფისტულას პირდაპირი ამოჭრა მას შემდეგ რაც წარმატებით მოხდება აბსცესის/ინფექციის მკურნალობა.
ჩართულობის ზონა დამოკიდებულია ინფექციის ადგილზე და ოპერაციული ჩარევის ტიპზე.
ყველაზე მეტად გავრცელებული გამოვლინებაა სენსორული ცვლილებები და დაკავშირებულია სამწვერა ნერვთან. შესაძლოა გამოვლინდეს სახის ნერვთან დაკავშირებული მოძრაობის დეფიციტი, მაგრამ იშვიათად. პარესთეზია შესაძლოა გამოვლინდეს როგორც შემდგომ განვითარებული ედემასთან ერთად წნევის/კომპრესიის თავდაპირველ ნიშნად.
შესაძლოა ნანახი იყოს ოპერაციული ჩარევების შემდეგ, რაც განპირობებულია განაკვეთთან და დრენირებასთან დაკავშირებული ქირურგიული მანიპულაციით.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას