მიდგომა
დიაგნოსტირდება ძირითადად დამახასიათებელი ლაბორატორიული მონაცემების საფუძველზე, მაგრამ მას ამყარებს კლინიკური სურათი.
სიმპტომები და ნიშნები
ანემიის არასპეციფიკური სიმპტომებია: სიფერმკრთალე, დაღლილობა, სისუსტე, ფიზიკური დატვირთვის ამტანობის დაქვეითება და ქოშინი ფიზიკური დატვირთვის დროს.
ანამნეზში შეიძლება იყოს ფონური აუტოიმუნური, სიმსივნური ან ინფექციური დაავადება; ახალგადატანილი დიდი ოპერაცია, დიდი ტრავმა ან კრიტიკული მდგომარეობა; ან თირკმლის ქრონიკული დაავადება, გულის შეგუბებითი უკმარისობა ან ფილტვის ქრონიკული დაავადება.
ასეთი ფონური დაავადებები ხშირად ვლინდება შემდეგი ნიშნებით: ცხელებით, ანორექსიით, ღამის ოფლიანობით, ართრალგიით, მიალგიით, წონის კლებით, წარმონაქმნების არსებობით, ადენოპათიით, ჰეპატომეგალიით, სპლენომეგალიით, შესუსტებული სუნთქვის ფონზე ხიხინის არსებობით, კისრის კუნთების გაშეშებით, გამონაყარით, მუცლის მომატებული მგრძნობელობით და სახსრების, მხრის სარტყლის ან ძვლების მტკივნეულობით.
ანამნეზში სისხლდენა იშვიათია, მაგრამ თუ ის აღინიშნა - საჭიროა ალტერნატიული ან დამატებითი დიაგნოსტიკური კვლევების ჩატარება.
საწყისი კვლევები
სისხლის სრული ანალიზი, პერიფერიული სისხლის ნაცხი, რეტიკულოციტების რაოდენობა, შრატის რკინა და ფერიტინი, საერთო რკინის შეკავშირების უნარი (TIBC), ტრანსფერინის სატურაცია და კრეატინინი თავდაპირველი კვლევებია.
ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის სინდრომი განისაზღვრება ერთობლივად შემდეგი ლაბორატორიული კვლევის შედეგების მიხედვით:
მსუბუქიდან ზომიერ სიმძიმემდე ანემია, რომელიც ან ნორმოციტული ნორმოქრომული ან მიკროციტული ჰიპოქრომულია
სხვამხრივ ერითროციტები (RBC) მორფოლოგიურად ნორმალურია
შრატში ნორმალური ან მომატებული ფერიტინი
ტრანსფერინის სატურაცია <15%
ერითროციტები ნორმოციტული და ნორმოქრომულია, ეს მიანიშნებს ახლადგამოვლინებულ ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიაზე. თუ ერითროციტების მაჩვენებელი და სისხლის ნაცხი მიკროციტული და ჰიპოქრომულია, ეს მიანიშნებს ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიაზე, რაც არსებობს რამდენიმე კვირის ან თვის განმავლობაში.[31][32] დიაგნოსტიკური მიდგომა ყველაზე მარტივად შეიძლება დაეფუძნოს ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) გაზომვას.[31]
შემდგომი გამოკვლევები
თუ ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია არ დიაგნოსტირდება გამორიცხვის მეთოდით, ხშირად მიზანშეწონილია შემდგომი ტესტირება ანემიის სხვა მიზეზის დასადგენად (როდესაც საწყისი ტესტირების შედეგები არ არის კლასიკური ან კლინიკური სურათი მოულოდნელად ვითარდება ან კომპლექსურია). ანთების დროს მომატებულია C-რეაქტიული ცილა (CRP) და ერითროციტების დალექვის სიჩქარე (ESR), რაც გვეხმარება ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის დიაგნოსტირებაში, თუ ანემიის მიზეზი გაურკვეველია.
პაციენტები, ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) დაქვეითებით
შრატის რკინა, საერთო რკინის შეკავშირების უნარი (TIBC), ტრანსფერინის სატურაცია და ფერიტინი საწყისი კვლევებია, რომელიც საჭიროა რკინადეფიციტური ანემიის გამოსარიცხად.
დაქვეითებული ფერიტინი (<67 პიკომოლი/ლ [<30 ნანოგრამი/მლ]) ჩვეულებრივ, რკინის დეფიციტის დიაგნოსტიკური კრიტერიუმია, მაშინ, როცა ფერიტინის ნორმალური ან მომატებული რაოდენობა ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის დროს ვლინდება.[5][33] პერიფერიული სისხლის ნაცხში გამოხატული ანიზოციტოზი და პოიკილოციტოზი, ელიფსოციტოზის ჩათვლით, მიანიშნებს რკინადეფიციტურ ანემიაზე და არა ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიაზე, ხოლო C რეაქტიული ცილის მომატება და მნიშვნელოვნად გაზრდილი ედს - ქრონიკული დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიაზე.
ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის დროს ტრანსფერინის სატურაცია, ჩვეულებრივ, >5%-ზე, მაგრამ <15%-ზე. ასევე შემცირებულია საერთო რკინის შეკავშირების უნარი (TIBC). ამისგან განსხვავებით, ტრანსფერინის ძალიან დაბალი სატურაცია (<5%-ზე) და საერთო რკინის შეკავშირების უნარის მომატება რკინის დეფიციტზე მიმანიშნებელია.
მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ, რომ ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია და რკინის დეფიციტი შესაძლოა ერთდროულად არსებობდეს. მაგალითად, ნაწლავის ანთებითი დაავადების დროს ხშირია რკინის დეფიციტი კვებითი ფაქტორების, მალაბსორბციის და სისხლის დაკარგვის გამო, ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიასთან ერთად, რაც გამოწვეულია ანთებით.[34] როდესაც ერთდროულად აღინიშნება რკინის დეფიციტი და ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია, ფერიტინის დონის განსაზღვრა ნაკლებად ინფორმატიულია. თუმცა, ანთების შემთხვევაში ფერიტინი, საწყის მაჩვენებელთან შედარებით დაახლოებით 3-ჯერ არის მომატებული. ამრიგად, თუ პაციენტს, რომელსაც ცოტა ხნის წინ ფერიტინის მაჩვენებელი ჰქონდა 33 პიკომოლი/ლ (15 ნანოგრამი/მლ) და არ ჩატარებია მკურნალობა რკინის პრეპარატებით, ფერიტინის შემცველობა აქვს 100 პიკომოლი/ლ-ზე (45 ნანოგრამი/მლ), მიანიშნებს ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიისა და რკინის დეფიციტის თანაარსებობაზე.
თუ საბოლოოდ რკინის დეფიციტი ვერ გამოირიცხა, შემდგომი მიდგომა მოიცავს კლინიკური ეჭვისა და ხელმისაწვდომი ტესტების გათვალისწინებას:[17][35][36][37][38]
სისტემური მიდგომა სისხლდენის აღმოსაჩენად
ხსნადი ტრანსფერინის რეცეპტორის (sTfR) ანალიზი (sTfR მომატებულია რკინის დეფიციტის დროს და ნორმის ფარგლებშია ქრონკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის შემთხვევაში
sTfR (მგ/ლ) შეფარდება log ფერიტინთან (>2-ზე რკინის დეფიციტის ან ერთდროულად ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიისა და რკინის დეფიციტის დროს, მაგრამ <1-ზე მხოლოდ ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის შემთხვევაში)
მიელოგრამა რკინის დეპოს შესაფასებლად
თუ რკინის დეფიციტზე კვლევები ნორმაშია და არ აღინიშნება ფონური დაავადების ნიშნები, რომელსაც შეიძლება გამოეწვია ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია, შესაძლებელია თალასემიის ერთ-ერთი ფორმის არსებობა, განსაკუთრებით, თუ პაციენტს ხანგრძლივი დროის განმავლობაში აღენიშნებოდა ანემია და ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) დაბალი მაჩვენებელი, ან თალასემიის ოჯახური ანამნეზი. ეს პათოლოგია უფრო გავრცელებულია ხმელთაშუა ზღვის, სამხრეთ აზიის ან აღმოსავლეთ აზიის პოპულაციაში.[39] ამ შემთხვევაში რეკომენდებულია ჰემოგლობინის (Hb) რაოდენობრივი ანალიზი.
პაციენტები, ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) ნორმალური მაჩვენებლით
გავრცელებული მიზეზებია: ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემია, რკინის მსუბუქი დეფიციტი, თირკმლის უკმარისობა, ფარისებრი ჯირკვლის დაავადება, მნიშვნელოვანი მალნუტრიცია და ძვლის ტვინის პირველადი პათოლოგიები (მაგ., მიელოდისპლაზია).
ნაჩვენებია რკინის ცვლასთან დაკავშირებული გამოკვლევების ჩატარება (ისევე, როგორც პაციენტებში, დაბალი MCV-ით), აგრეთვე სისხლის შრატის კრეატინინის დონის განსაზღვრა (მომატებულია თირკმლის დაავადების დროს). ასევე ნაჩვენებია ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციური ტესტების (TFT) ჩატარება, რადგან ჰიპო- და ჰიპერთირეოზმა ზოგჯერ შეიძლება გამოიწვიოს ანემია.
ერითროპოეტინის კვლევამ შეიძლება აჩვენოს მისი უფრო დაქვეითებული დონე ანემიის მოსალოდნელ სიმძიმესთან შედარებით.
მედიკამენტებისა და ალკოჰოლის მიღების, რადიაციასა და ქიმიურ ნივთიერებებთან ექსპოზიციის თაობაზე სპეციალური კითხვების დასმა საჭიროა ამ აგენტებით გამოწვეული ნორმოციტული ანემიის გამოსარიცხად.
პაციენტები, ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) მომატებით
პაციენტებში, ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის მომატებით, ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებული ანემიის დიაგნოზი თავიდანვე არ განიხილება. მნიშვნელოვანია ალკოჰოლის მოხმარებასა და კვებასთან დაკავშირებით სპეციფიკური შეკითხვების დასმა, რადგან კვების დარღვევისას ან ალკოჰოლის ქრონიკული ჭარბი მოხმარების დროს პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ ფოლიუმის მჟავის ან B12 ვიტამინის დეფიციტი, რაც იწვევს მაკროციტულ ანემიას (გამოირიცხება შრატში B12-ისა და ფოლიუმის მჟავის განსაზღვრით).
ღვიძის ფუნქციური სინჯი (LFT) ნაჩვენებია ღვიძლის დაავადებებზე საეჭვო შემთხვევაში, რადგან ამ ორგანოს პათოლოგიებმა შეიძლება გამოიწვიოს მაკროციტული ანემია.
ჰემოლიზური ანემიის არსებობა საეჭვოა, თუ რეტიკულოციტების აბსოლუტური რაოდენობა იმაზე უფრო მეტად მაღალია, ვიდრე ეს მოსალოდნელია მოცემული სიმძიმის ანემიის შემთხვევაში, ან თუ მომატებულია ლაქტატდეჰიდროგენაზა (LDH) და არაპირდაპირი ბილირუბინი.
პაციენტები, ერითროციტების საშუალო კორპუსკულური მოცულობის (MCV) იზოლირებული მომატებით, ასევე უნდა გამოიკვლიოთ მიელოდისპლაზიურ სინდრომზე.
ძვლის ტვინის გამოკვლევა (მიელოგრამა), თუ მანამდე არ ჩატარებულა, რკინის დეპოს შესაფასებლად.
დასკვნითი დიაგნოსტიკისთვის, ძვლის ტვინის ფონური პათოლოგიების შეფასების მიზნით, გასათვალისწინებელია მიელოგრამა, თუ:
სისხლის ნაცხის პათოლოგია არ შეესაბამება იმ ფონურ დარღვევებს, რომლებიც იწვევს ქრონიკულ დაავადებასთან ასოცირებულ ანემიას (მაგ., გრანულოციტების, თრომბოციტების დაქვეითებული რაოდენობა, მნიშვნელოვნად მომატებული თრომბოციტები, ბირთვიანი ერითროციტები, მოცირკულირე სხვა წინამორბედი უჯრედები).
ლაქტატდეჰიდროგენაზა (LDH) მომატებულია, სხვა აუხსნელი ადეკვატური მიზეზის გამო
არ არსებობს ანემიის განვითარების სხვა შესაძლო მიზეზი (სიტუაცია უფრო ხშირია 50 წელზე უფროსი ასაკის პაციენტებში, მიელოდისპლაზიის და სხვადასხვა ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი მდგომარეობის ასაკთან ერთად მზარდი ინციდენტობის გათვალისწინებით).
პაციენტს ჩვეულებრივ, ამ ეტაპზე გადასვლამდე უტარდება ჰემატოლოგის კონსულტაცია.
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას