სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელებები

პირველადი პრევენციული სტრატეგიები მოიცავს:

• მღრღნელების პოპულაციების შემცირებას

  • ბოლივიური ჰემორაგიული ცხელების შემთხვევების მომატებული რაოდენობა ქალაქებში დაფიქსირდა 1960-იანი წლების დასაწყისში, რასაც წინ უძღოდა დაავადებების ფაქტების დაფიქსირება მხოლოდ სასოფლო რეგიონებში. ეს გამოწვეული იყო მღრღნელების პოპულაციის მნიშვნელოვანი მატებით რამდენიმე პატარა ქალაქში, რაც დაფიქსირდა ინსექტიციდ დიქლორდიფენილტრიქლორმეტანის (DDT) მაღალი ექსპოზიციის გამო კატების პოპულაციის შემცირების შემდეგ. ეს ეპიდაფეთქება კონტროლის ქვეშ მოექცა, როდესაც იდენტიფიცირებული იქნა ბუნებრივი რეზერვუარი მღრღნელი და კატების პოპულაციის იმპორტთან ერთად გამოიყენეს როდენტიციდები და მღრღნელების სისტემური დაჭერა ხაფანგებით.[1]Patterson M, Grant A, Paessler S. Epidemiology and pathogenesis of Bolivian hemorrhagic fever. Curr Opin Virol. 2014;5:82-90. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4028408/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636947?tool=bestpractice.com

• საზოგადოებრივი კონტაქტებისა და მედიცინის მუშაკებისთვის დაავადების გადაცემის რისკის შემცირების მიზნით, აუცილებელია შემთხვევების ადრეული იდენტიფიკაცია და შესაბამისი იზოლაცია, მათ შორის:

  • საზოგადოების განათლება და ცოდნის ამაღლება ამგვარ შემთხვევებთან დაკავშირებით, მათ შორის სწორი ჰიგიენური ზომების (მაგ. ხელის დაბანა, ნარჩენების სათანადო დამუშავება) გატარება

  • მედიცინის მუშაკების განათლება სასოფლო ჯანდაცვის ცენტრებში ენდემურ რეგიონებში

  • პირადი დაცვის საშუალებების (PPE) გამოყენება მედიცინის მუშაკებისთვის სასოფლო დასახლებებში და რეფერალურ ცენტრებში, შესაბამისი განათლებით მათი ჩაცმისა და გახდის შესახებ, გაძლიერებული უსაფრთხოება, პაციენტების ნიმუშებთან სწორად მოპყრობა და ნარჩენების უსაფრთხო დამუშავება. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO), აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრებმა (CDC), და გაერთიანებული სამეფოს ჯანდაცვის დეპარტამენტმა (DoH) გამოსცეს სახელმძღვანელო კლინიკურ კონტექსტში პირადი დაცვის საშუალებების (PPE) გამოყენების შესახებ. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) სახელმძღვანელო მიმართულია დაბალ ან საშუალოშემოსავლიან ქვეყნებზე, ხოლო აშშ-ს დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების (CDC) და გაერთიანებული სამეფოს ჯანდაცვის დეპარტამენტის (DoH) სახელმძღვანელო მაღალშემოსავლიან ერებზეა გათვლილი:[20]World Health Organization. Guidance: steps to remove personal protective equipment. 2014 [internet publication]. http://www.who.int/csr/disease/ebola/remove_ppequipment.pdf?ua=1 [21]World Health Organization. Guidance: steps to put on personal protective equipment. 2014 [internet publication]. http://www.who.int/csr/disease/ebola/put_on_ppequipment.pdf?ua=1 [22]Centers for Disease Control and Prevention. Guidance on personal protective equipment (PPE) to be used by healthcare workers during management of patients with confirmed Ebola or persons under investigation (PUIs) for Ebola who are clinically unstable or have bleeding, vomiting, or diarrhea in US hospitals, including procedures for donning and doffing PPE. August 2018 [internet publication]. https://www.cdc.gov/vhf/ebola/healthcare-us/ppe/guidance.html [23]UK Department of Health. Management of Hazard Group 4 viral haemorrhagic fevers and similar human infectious diseases of high consequence. November 2015 [internet publication]. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/534002/Management_of_VHF_A.pdf

    • WHO: steps to put on personal protective equipment Opens in new window

    • WHO: steps to remove personal protective equipment Opens in new window

    • CDC: guidance on personal protective equipment (PPE) to be used by healthcare workers during management of patients with confirmed Ebola or persons under investigation (PUIs) for Ebola Opens in new window

    • UK Department of Health: management of Hazard Group 4 viral haemorrhagic fevers and similar human infectious diseases of high consequence Opens in new window

  • პაციენტების ტრანსპორტირებისა და იზოლაციისთვის საჭირო საშუალებები

  • შესაბამისი ლაბორატორიული დაწესებულებები (ანუ ბიოუსაფრთხოების დონის 4 [BSL-4] ფუნქციებით) დიაგნოზის დასმისა და ლაბორატორიის თანამშრომლების დაცვის მიზნით. სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელებების (SAHF) ვირუსები კლასიფიცირდებიან, როგორც BSL-4 პათოგენები.

ვაქცინები:

• ვაქცინა ხელმისაწვდომია არგენტინაში, არგენტინული ჰემორაგიული ცხელებისთვის. შემუშავდა 1980-იან წლებში და ცნობილია Candid#1-ის სახელით. მან მნიშვნელოვნად შეამცირა არგენტინული ჰემორაგიული ცხელებით ავადობის შემთხვევები ენდემურ რეგიონებში, სადაც აიცრა რისკის ქვეშ მყოფი პოპულაციის დიდი რაოდენობა.[1]Patterson M, Grant A, Paessler S. Epidemiology and pathogenesis of Bolivian hemorrhagic fever. Curr Opin Virol. 2014;5:82-90. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4028408/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636947?tool=bestpractice.com [4]Enria DA, Briggiler AM, Feuillade MR. An overview of the epidemiological, ecological and preventive hallmarks of Argentine haemorrhagic fever (Junin virus). Bulletin Institut Pasteur. 1998;96:103-114.[24]Olschläger S, Flatz L. Vaccination strategies against highly pathogenic arenaviruses: the next steps toward clinical trials. PLoS Pathog. 2013;9:e1003212. http://journals.plos.org/plospathogens/article?id=10.1371/journal.ppat.1003212 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23592977?tool=bestpractice.com [25]Kerber R, Reindl S, Romanowski V, et al. Research efforts to control highly pathogenic arenaviruses: a summary of the progress and gaps. J Clin Virol. 2015;64:120-127. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25549822?tool=bestpractice.com

• არაადამიანურ პრიმატებზე ჩატარებულ კვლევებში გამოვლინდა ბოლოვიური ჰემორაგიული ცხელების ჯვარედინი დაფარვა Candid#1-ით.[1]Patterson M, Grant A, Paessler S. Epidemiology and pathogenesis of Bolivian hemorrhagic fever. Curr Opin Virol. 2014;5:82-90. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4028408/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636947?tool=bestpractice.com [25]Kerber R, Reindl S, Romanowski V, et al. Research efforts to control highly pathogenic arenaviruses: a summary of the progress and gaps. J Clin Virol. 2015;64:120-127. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25549822?tool=bestpractice.com ბოლივიურ ჰემორაგიულ ცხელებისთვის Candid#1-ის გამოყენების კვლევა ადამიანებზე არ ჩატარებულა.

• სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელებების (SAHF) სხვა ვაქცინის კანდიდატები არ არის ხელმისაწვდომი.

თითოეული სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელება (SAHF) საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესაბამისი უწყებისთვის შეტყობინებადი დაავადებაა.

მიუხედავად იმისა, რომ სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელების (SAHF) დროს ადამიანიდან ადამიანზე გადაცემა იშვიათად ხდება, კონტაქტების კვლევა და ინკუბაციის პერიოდის განმალობაში (ე.ი. დაახლოებით 3-16 დღე) არსებული სიმპტომების მონიტორინგი არსებითი მნიშვნელობის არის ნებისმიერ მიმდინარე გადაცემის შესამცირებლად და სიმპტომების წარმოშობის შემთხვევაში სწრაფი იზოლაციისა და მკურნალობის უზრუნველსაყოფად.

არ არსებობს ცნობილი პროფილაქტიკა, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას კონტაქტებთან მიმართებაში. ანტივირუსული წამალი რიბავირინი შესაძლოა იყოს პოტენციური თერაპია პროფილაქტიკისთვის, რადგან ის გამოიყენება ლასას ცხელების პროფილაქტიკისთვის; თუმცა, არ არსებობს რაიმე არსებითი კლინიკური მონაცემები ლასას ცხელების დროს მის ეფექტურობასთან და დაკავშირებით და რაიმე მონაცემები სამხრეთ ამერიკული ჰემორაგიული ცხელების ვირუსებთან დაკავშირებით.[50]Hadi CM, Goba A, Khan SH, et al. Ribavirin for Lassa fever postexposure prophylaxis. Emerg Infect Dis. 2010;16:2009-2011. http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/16/12/10-0994_article http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21122249?tool=bestpractice.com მიუხედავად იმისა, რომ არგენტინული ჰემორაგიული ცხელების ვაქცინა Candid#1 არ არის გამოკვლეული კონტაქტებში და ამ დაავადების გადადება ადამიანისგან ადამიანზე იშვიათი შემთხვევაა, შეიძლება საჭირო გახდეს მისი გამოყენება არგენტინული ჰემორაგიული ცხელების მაღალი რისკის მატარებელ კონტაქტებში, რომლებიც წინასწარ აცრილი არ ყოფილან. არაადამიანურ პრიმატებში ჩატარებული კვლევები მიუთითებს, რომ ვაქცინა Candid#1 შესაძლოა დამცავი იყოს ბოლივიური ჰემორაგიული ცხელების საწინააღმდეგოდაც.[1]Patterson M, Grant A, Paessler S. Epidemiology and pathogenesis of Bolivian hemorrhagic fever. Curr Opin Virol. 2014;5:82-90. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4028408/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636947?tool=bestpractice.com [25]Kerber R, Reindl S, Romanowski V, et al. Research efforts to control highly pathogenic arenaviruses: a summary of the progress and gaps. J Clin Virol. 2015;64:120-127. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25549822?tool=bestpractice.com ვინაიდან სხვა ჰემორაგიულ ცხელებებთან შედარებით, ამ ვირუსის შემთხვევაში ნოზოკომიური და ადამიანიდან ადამიანზე გადაცემის რისკი, როგორც ჩანს, უფრო მაღალია,[1]Patterson M, Grant A, Paessler S. Epidemiology and pathogenesis of Bolivian hemorrhagic fever. Curr Opin Virol. 2014;5:82-90. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4028408/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636947?tool=bestpractice.com ბოლივიური ჰემორაგიული ცხელების მქონე პირების კონტაქტებში იმუნიზაცია Candid#1-ით შესაძლოა განხილულ იქნას მომავალში, თუ ადამიანებში გამოვლინდება უსაფრთხოება და იმუნოგენურობა; თუმცა, ვაქცინა ამჟამად ხელმისაწვდომია მხოლოდ არგენტინაში.