მძიმე კომბინირებული იმუნოდეფიციტი

ტესტი

სისხლის საერთო ანალიზი (FBC) ლეიკოციტური ფორმულით და ლიმფოციტების აბსოლუტური რაოდენობა (ALC) საეჭვო SCID-ის მქონე პაციენტების საწყისი ლაბორატორიული კვლევებია.

სისხლის რუტინულ საერთო ანალიზში ლიმფოპენიის არსებობამ ეჭვი უნდა აღძრას მძიმე კომბინირებულ იმუნოდეფიციტზე.

ALC რაოდენობა გამოითვლება ლიმფოციტების პროცენტული მაჩვენებლის გამრავლებით ლეიკოციტების აბსოლუტურ რაოდენობაზე.

ლიმფოციტების რაოდენობა (ACL) <3000 უჯრ/მმ^3 არის ზღვრული მაჩვენებელი, რომელიც პაციენტების SCID-ზე გამოკვლევის საჭიროების განსასაზღვრად გამოიყენება.[38]Krishna MT, Tarrant JL, Cheadle EA, et al. An audit of lymphopenia in infants under 3 months of age. Arch Dis Child. 2008 Jan;93(1):90-1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17827195?tool=bestpractice.com

დედის ორგანიზმიდან ლიმფოციტების ტრანსპლაცენტური მიგრაციის, გენების ნაწილობრივ ფუნქციური ექსპრესიის (მაგ:. ჰიპომორფული SCID) ან ლიმფოციტურ პოპულაციაში B უჯრედების დომინირების (მაგ:. T-B+ SCID) შემთხვევაში ACL შეიძლება ნორმის ფარგლებში იყოს.

ტესტი

SCID-ის დიაგნოსტირებისა და ლიმფოციტების ფენოტიპის მიხედვით პაციენტების კლასიფიცირებისთვის უნდა გაკეთდეს ფლოუციტომეტრია. ეს არის საწყისი დიაგნოსტიკური ტესტი საეჭვო SCID-ის მქონე ყველა პაციენტისთვის.[2]Bousfiha A, Moundir A, Tangye SG, et al. The 2022 update of IUIS phenotypical classification for human inborn errors of immunity. J Clin Immunol. 2022 Oct 6 [Epub ahead of print]. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36198931?tool=bestpractice.com [4]Bonilla FA, Khan DA, Ballas ZK, et al. Practice parameter for the diagnosis and management of primary immunodeficiency. J Allergy Clin Immunol. 2015 Nov;136(5):1186-205.e1-78. http://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00883-0/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26371839?tool=bestpractice.com

ფლოუციტომეტრიით ითვლიან პერიფერიულ სისხლში უჯრედების და მათი ქვეტიპების რაოდენობას (ე.ი. CD4+ T უჯრედები, CD8+ T უჯრედები), მეხსიერების T უჯრედების (CD4+CD45RO+), B უჯრედებისა და ბუნებრივი ქილერების (NK) რაოდენობას.

SCID-ის ფენოტიპური კლასიფიკაცია ეფუძნება პერიფერიულ სისხლში ფლოუ ციტომეტრიით B უჯრედების (B- ან B+) და ბუნებრივი ქილერების (NK) (NK- ან NK+) არსებობა-არარსებობას, T უჯრედების (T-) არარსებობასთან ერთად.[2]Bousfiha A, Moundir A, Tangye SG, et al. The 2022 update of IUIS phenotypical classification for human inborn errors of immunity. J Clin Immunol. 2022 Oct 6 [Epub ahead of print]. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36198931?tool=bestpractice.com [3]Tangye SG, Al-Herz W, Bousfiha A, et al. Human inborn errors of immunity: 2022 update on the classification from the International Union of Immunological Societies Expert Committee. J Clin Immunol. 2022 Jun 24;1-35 [Epub ahead of print]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9244088 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35748970?tool=bestpractice.com

ჯანმრთელ ჩვილებში T უჯრედების უმეტესობა ნაივურია (მაგ. CD45RA იზოტიპი +). SCID-ის ყველა ფორმის დროს მნიშვნელოვნად არის შემცირებული ყველა ტიპის T უჯრედების, მათ შორის ნაივური T უჯრედების რაოდენობა.

დედის ორგანიზმიდან T ლიმფოციტების მიგრაციის ან ჰიპომორფული SCID-ის შემთხვევაში გენების ნაწილობრივი ფუნქციონირების დროს T უჯრედების რაოდენობა შეიძლება დაბალი ან ნორმის ფარგლებში იყოს, თუმცა უჯრედთა უმეტესობა მეხსიერების T-უჯრედებს წარმოადგენს (CD4+CD45RO+).[8]Buckley RH. Molecular defects in human severe combined immunodeficiency and approaches to immune reconstitution. Ann Rev Immunol. 2004:22:625-55. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15032591?tool=bestpractice.com

პირველადი იმუნოდეფიციტის მკურნალობის კონსორციუმი განსაზღვრავს SCID-ს როგორც T უჯრედების არარსებობას ან ძალიან მცირე რაოდენობას (CD3 T უჯრედი <300/მიკროლიტრზე) და T-უჯრედების ფუნქციის სრულ არარსებობას ან ძლიერ დაქვეითებას (ნორმის ქვედა ზღვარის <10%), როგორც ეს გაიზომება T-უჯრედების პროლიფერაციის კვლევით ფიტოჰემაგლუტინინის გამოყენებით.[39]Shearer WT, Dunn E, Notarangelo LD, et al. Establishing diagnostic criteria for severe combined immunodeficiency disease (SCID), leaky SCID, and Omenn syndrome: the Primary Immune Deficiency Treatment Consortium experience. J Allergy Clin Immunol. 2014 Apr;133(4):1092-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24290292?tool=bestpractice.com

ტესტი

SCID-ის მქონე ყველა პაციენტში ვლინდება თიმუსის ჩრდილის არარსებობა (გარდა კორონინ 1A ნაკლებობით გამოწვეული SCID-ის შემთხვევებისა).[40]Punwani D, Pelz B, Yu J, et al. Coronin-1A: immune deficiency in humans and mice. J Clin Immunol. 2015 Feb;35(2):100-7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4489527 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25666293?tool=bestpractice.com [4]Bonilla FA, Khan DA, Ballas ZK, et al. Practice parameter for the diagnosis and management of primary immunodeficiency. J Allergy Clin Immunol. 2015 Nov;136(5):1186-205.e1-78. http://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00883-0/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26371839?tool=bestpractice.com [Figure caption and citation for the preceding image starts]: ჩვილის გულმკერდის რენტგენი, რომელზეც თიმუსის ჩრდილი არ აღინიშნება; SCID-ის მქონე ჩვილებს დაავადების გამოვლინებისას შეიძლება თიმუსი არ ჰქონდეთვისკონსინის პედიატრიული კლინიკა, რადიოლოგიის დეპარტამენტი; გამოყენებულია მფლობელის ნებართვით [Citation ends].[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ჩვილის გულმკერდის რენტგენი, რომელზე გამოხატულია თიმუსის ნორმალური ჩრდილივისკონსინის პედიატრიული კლინიკა, რადიოლოგიის დეპარტამენტი; გამოყენებულია მფლობელის ნებართვით [Citation ends]. აღნიშნული გამოვლინება ამყარებს მძიმე კომბინირებული იმუნოდეფიციტის დიაგნოზს.[4]Bonilla FA, Khan DA, Ballas ZK, et al. Practice parameter for the diagnosis and management of primary immunodeficiency. J Allergy Clin Immunol. 2015 Nov;136(5):1186-205.e1-78. http://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00883-0/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26371839?tool=bestpractice.com

ადენოზინ დეამინაზას ნაკლებობით მიმდინარე SCID-ის დროს რენტგენოგრაფიით ვლინდება ნეკნების წინა ნაწილის პათოლოგიები (მაგ. ნეკნ-ხრტილოვანი შეერთების გაცვეთა).[41]Manson D, Diamond L, Oudjhane K, et al. Characteristic scapular and rib changes on chest radiographs of children with ADA-deficiency SCIDS in the first year of life. Pediatr Radiol. 2013 Mar;43(5):589-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23179487?tool=bestpractice.com

ტესტი

დიაგნოზის დადასტურების მიზნით იმუნოგლობულინების რაოდენობრივი ტესტი საეჭვო SCID-ის ყველა შემთხვევაში უნდა გაკეთდეს.

SCID-ის მქონე ყველა პაციენტს (მათ შორის B უჯრედების ნორმალური რაოდენობით) აქვს ჰიპოგამაგლობულინემია, რომელიც მეორეულად ვითარდება იმის გამო, რომ T-უჯრედები ვერ ასტიმულირებენ ანტისხეულების გამოყოფას.[4]Bonilla FA, Khan DA, Ballas ZK, et al. Practice parameter for the diagnosis and management of primary immunodeficiency. J Allergy Clin Immunol. 2015 Nov;136(5):1186-205.e1-78. http://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00883-0/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26371839?tool=bestpractice.com ამასთან ერთად, ასეთ პაციენტებში არ წარმოიქმნება იზოჰემაგლუტინინები და ინაქტივირებული ცილოვანი ვაქცინების საწინააღმდეგო სპეციფიკური ანტისხეულები, როგორიცაა მაგალითად ტეტანუსის და დიფტერიის ვაქცინა.[34]Candotti F, de Villartay JP, Moshous D, et al. Severe combined immune deficiency. In: Sullivan KE, Stiehm ER, eds. Stiehm’s immune deficiencies: inborn errors in immunity. 2nd ed. Cambridge, MA: Academic Press, 2020:153-205.

ახალშობილებს ჩვეულებრივ აქვთ IgG-ის შეფასებადი დონე, რაც გამოწვეულია დედის IgG-ების პლაცენტური მიგრაციით, თუმცა IgM და IgA არ ისაზღვრება, ან მათი დონე ძალიან დაბალია.

ტესტი

SCID-ის მქონე პაციენტებში თიმუსის ჩრდილი არ არის გამოხატული.

შიძლება გაკეთდეს, თუ გულმკერდის რენტგენოგრაფია ვერ კეთდება ან თუ მისი შედეგი გაურკვეველია.

ტესტი

SCID-ის მქონე პაციენტებში თიმუსის ჩრდილი არ არის გამოხატული.

შიძლება გაკეთდეს, თუ გულმკერდის რენტგენოგრაფია ვერ კეთდება ან თუ მისი შედეგი გაურკვეველია.

ტესტი

SCID-ის მქონე პაციენტებში თიმუსის ჩრდილი არ არის გამოხატული.

შიძლება გაკეთდეს, თუ გულმკერდის რენტგენოგრაფია ვერ კეთდება ან თუ მისი შედეგი გაურკვეველია.

ტესტი

ციტომეგალოვირუსული (CMV) ინფექციის მქონე ჩვილებში საეჭვო SCID-ით რეგულარულად უნდა გაკეთდეს CMV რეტინიტის ფუნდოსკოპიური შეფასება.

ტესტი

პურინის მეტაბოლიზმის დარღვევის საეჭვო შემთხვევაში (მაგ. ადენოზინ დეამინაზას ნაკლებობა და პურინის ნუკლეოზიდური ფოსფორილაზას ნაკლებობა), უნდა გაიზომოს ენზიმების დონე და მათთან დაკავშირებული ტოქსიკური მეტაბოლიტების (მაგ. დეოქსი-ATP-ის) დონე.[34]Candotti F, de Villartay JP, Moshous D, et al. Severe combined immune deficiency. In: Sullivan KE, Stiehm ER, eds. Stiehm’s immune deficiencies: inborn errors in immunity. 2nd ed. Cambridge, MA: Academic Press, 2020:153-205.

ადენოზინ დეამინაზას დაკლებობით გამოწვეული SCID-ის დროს აღნიშნული ენზიმის რაოდენობა მნიშვნელოვნად შემცირებულია, ხოლო პურინ ნუკლეოსიდ ფოსფორილაზას რაოდენობა კი შესაბამისი ენზიმის ნაკლებობით პროვოცირებული SCID-ის დროს.[34]Candotti F, de Villartay JP, Moshous D, et al. Severe combined immune deficiency. In: Sullivan KE, Stiehm ER, eds. Stiehm’s immune deficiencies: inborn errors in immunity. 2nd ed. Cambridge, MA: Academic Press, 2020:153-205.

ამასთან ერთად, პურინ ნუკლეოსიდ ფოსფორილაზას ნაკლებობა შეიძლება დაკავშირებული იყოს შრატში შარდმჟავას შემცირებულ რაოდენობასთან (<59 მიკრომოლი/ლ [1 მგ/დლ]).

ტესტი

შრატში შარდმჟავას დონის დაქვეითება მიუთითებს პურინის ნუკლეოზიდური ფოსფორილაზას ნაკლებობაზე.[42]Grunebaum E, Zhang J, Roifman CM. Novel mutations and hot-spots in patients with purine nucleoside phosphorylase deficiency. Nucleosides Nucleotides Nucleic Acids. 2004 Oct;23(8-9):1411-5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15571269?tool=bestpractice.com

ტესტი

იმუნური სისტემის ფუნქციური ანალიზი T უჯრედების პროლიფერაციის კვლევის გამოყენებით უნდა ჩატარდეს, თუ არსებობს T უჯრედების გაზომვადი რაოდენობა.

მძიმე კომბინირებული იმუნოდეფიციტის მქონე ჩვილებს მიტოგენებზე, მათ შორის ფიტოჰემაგლუტინინზე (PHA) და კონკანავალინ A-ზე, შემცირებული რეაგირება ახასიათებთ.[34]Candotti F, de Villartay JP, Moshous D, et al. Severe combined immune deficiency. In: Sullivan KE, Stiehm ER, eds. Stiehm’s immune deficiencies: inborn errors in immunity. 2nd ed. Cambridge, MA: Academic Press, 2020:153-205. თუ T უჯრედები არ არის, შესაძლებელია T უჯრედების PHA-თი პროლიფერაციული კვლევის გადავადება.

ტესტი

საეჭვო SCID-ის მქონე ყველა პაციენტს უნდა გაუკეთდეს პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციის ანალიზი აივ-1, ციტომეგალოვირუსის (CMV) და ებშტეინ-ბარის (EBV) ვირემიაზე.

ვირუსული ინფექციების სეროლოგიური ტესტები არ გამოიყენება, რადგან პლაცენტის გავლით მიღებულმა დედის ანტისხეულებმა შეიძლება ცრუ-დადებითი შედეგი აჩვენოს.

ტესტი

შიძლება გაკეთდეს პაციენტებში, როცა ეჭვია გენების დეფექტებზე, რომლებიც მონაწილეობენ დნმ-ის რეპარაციასა და რეკომბინაციაში (მაგ. Artemis/დნმ ჯვარედინი რეპარაციის 1C [DCLRE1C], დნმ ლიგაზა IV და Cernunnos/XLF).

ტესტი

მძიმე კომბინირებული იმუნოდეფიციტის გამომწვევი გენეტიკური დეფექტების იდენტიფიცირების მიზნით შესაძლებლობის შემთხვევაში უნდა ჩატარდეს დნმ ანალიზი.[31]Gennery AR, Cant AJ. Diagnosis of severe combined immunodeficiency. J Clin Pathol. 2001 Mar;54(3):191-5. https://jcp.bmj.com/content/54/3/191.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11253129?tool=bestpractice.com