ასთმა მოზრდილებში

ტესტი

სპირომეტრია პირველი არჩევის გამოკვლევაა ჰაერის ნაკადის ობსტრუქციის იდენტიფიცირებისთვის.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 დიდ ბრიტანეთში ჩვეულებრივი კლინიკური პრაქტიკაა სპირომეტრიის ჩატარება ყველა პაციენტთან, ვისთანაც ასთმა სავარაუდოა.

ეს შეესაბამება ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტის (NICE) გაიდლაინებს, რომელთა მიხედვითაც მხოლოდ სიმპტომები ასთმის დიაგნოსტიკისთვის არ უნდა იყოს გამოყენებული და ყოველთვის უნდა გამოიყენოთ ობიექტური ტესტი, თუ სტრუქტურირებული კლინიკური შეფასების შემდეგ ეჭვი გაქვთ ასთმაზე.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 NICE რეკომენდაციას უწევს ამოსუნთქული აზოტის მონოქსიდის ფრაქციული შემცველობის ტესტს (FeNO) და სპირომეტრიას როგორც აუცილებელ ტესტებს ასთმის სიმპტომების მქონე ნებისმიერი მოზრდილის შემთხვევაში.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 ბრონქოდილატატორის შექცევადობის (BDR) ტესტი რეკომენდებულია NICE-ს მიერ, თუ სპირომეტრია აჩვენებს ობსტრუქციას. NICE-ის მიხედვით პიკური ექსპირაციული ნაკადის (PEF) მონიტორინგი 2-4 კვირის განმავლობაში შეიძლება საჭირო გახდეს, თუ FeNO და სპირომეტრიის შემდეგ დიაგნოსტიკური გაურკვევლობაა.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 თუმცა, გახსოვდეთ, რომ ბრიტანეთის თორაკალური საზოგადოება/შოტლანდიის უნივერსიტეტთაშორისი გაიდლაინების ქსელის (BTS/SIGN) მიხედვით ადამიანებთან ასთმის მაღალი ალბათობით (კოდი მინიჭებული აქვს როგორც "საეჭვო ასთმა") მკურნალობა შეიძლება დაიწყოს ობიექტური მონიტორინგით (მაგ. PEF-ით, ვალიდური კითხვარებით და/ან სპირომეტრიით) და შემდგომში დადასტურდეს ასთმა სპირომეტრიის ან FeNO-ს აუცილებლად ჩატარების გარეშე.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma BTS/SIGN გაიდლაინი რეკომენდაციას უწევს სპირომეტრიას ნებისმიერი პაციენტისთვის, ვისთანაც ასთმის საშუალო ალბათობაა, და BDR ტესტს თუ სასუნთქი გზების ობსტრუქცია დადასტურებულია.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

FEV1 და ფორსირებული სასიცოცხლო ტევადობა (FVC) შეიძლება გამოყენებულ იქნას ჰაერის ნაკადის შეზღუდვის გამოსავლენად. FEV1/FVC თანაფარდობისთვის გამოიყენეთ ნორმის ქვედა ზღვარი (LLN), FEV1/FVC თანაფარდობის ფიქსირებული მაჩვენებლის 0,7-ის ნაცვლად; LLN მონაცემია, რომელიც სულ უფრო ხელმისაწვდომი ხდება სპირომეტრების პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებით.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

ფიქსირებული თანაფარდობის გამოყენებამ შეიძლება გამოიწვიოს ობსტრუქციის ჰიპერდიაგნოსტიკა მოზრდილებში თანაფარდობის ასაკთან დაკავშირებული ცვალებადობის გამო.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma 40 წელზე მეტი ასაკის მოზრდილებში 70%-ზე დაბალი მაჩვენებელი შეიძლება ნორმა იყოს და ზღვრულ მაჩვენებლად 70%-ის გამოყენებამ შეიძლება ობსტრუქცია გადაჭარბებულად შეაფასოს. NICE გირჩევთ გამოიყენოთ LLN დიაგნოსტიკისთვის, თუ ეს შესაძლებელია; წინააღმდეგ შემთხვევაში, NICE ასევე გირჩევთ გამოიყენოთ ფიქსირებული FEV1/FVC თანაფარდობა 70%.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

გამოიყენეთ BDR ტესტი ჰაერის ნაკადის ობსტრუქციის შექცევადობის დემონსტრირებისთვის ხანმოკლე მოქმედების ბრონქოდილატატორზე საპასუხოდ. BTS/SIGN და NICE თანხმდებიან, რომ მოზრდილებში ობსტრუქციული სპირომეტრიით, FEV1-ის გაუმჯობესება 12%-ით ან მეტით ბეტა აგონისტებზე საპასუხოდ (ან კორტიკოსტეროიდებით მკურნალობის ფონზე), მოცულობის 200 მლ ან მეტი მატებასთან ერთად, დადებით ტესტად ითვლება.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 BTS/SIGN ასევე გირჩევთ, რომ FEV1-ის 400 მლ-ზე მეტად გაუმჯობესება დამაჯერებლად მიუთითებს ასთმაზე.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

გაითვალისწინეთ, რომ ნორმალური სპირომეტრია უსიმპტომო პაციენტთან ასთმის დიაგნოზს არ გამორიცხავს.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma სპირომეტრიის, როგორც ასთმის დიაგნოსტიკური ტესტის ცრუ უარყოფითი მაჩვენებელი მინიმუმ 50%-ია.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 [57]Schneider A, Gindner L, Tilemann L, et al. Diagnostic accuracy of spirometry in primary care. BMC Pulm Med. 2009 Jul 10;9:31. https://bmcpulmmed.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2466-9-31 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19591673?tool=bestpractice.com

ასთმის დიაგნოზის დადასტურება დროის მოკლე პერიოდში ჰაერის ნაკადის ცვალებადობის გამოვლენას ეყრდნობა.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

BTS/SIGN-ის რეკომენდაციით ადამიანებთან ასთმის მაღალი ალბათობით (კოდი მინიჭებული აქვს როგორც "საეჭვო ასთმა") მკურნალობა შეიძლება დაიწყოს ობიექტური მონიტორინგით (მაგ. PEF-ით, ვალიდური კითხვარებით და/ან სპირომეტრიით) და შემდგომში დადასტურდეს ასთმა სპირომეტრიის ან FeNO-ს აუცილებლად ჩატარების გარეშე.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma BTS/SIGN გაიდლაინი რეკომენდაციას უწევს სპირომეტრიას ნებისმიერი პაციენტისთვის, ვისთანაც ასთმის საშუალო ალბათობაა, და BDR ტესტს თუ სასუნთქი გზების ობსტრუქცია დადასტურებულია.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

გაეცანით თქვენს ადგილობრივ გაიდლაინს სპირომეტრიის ჩვენებების შესახებ პაციენტებისთვის ვისთანაც ასთმა სავარაუდოა.

სპირომეტრიის ტექნიკა და ინტერპრეტაცია

გაიდლაინი, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს სპირომეტრია და მოხდეს შედეგების ინტერპრეტაცია, მათ შორის ხშირად გამოვლენილი სირთულეები.

ტესტი

ჩაინიშნეთ პიკური ექსპირატორული ნაკადის (PEF), როგორც სამი ჩაბერვის საუკეთესო ფორსირებული ამოსუნთქვის მონაცემი ფილტვის მთლიანი ტევადობიდან, ჩაბერვამდე მაქსიმალური 2 წამიანი პაუზით.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma პაციენტი შეიძლება იყოს როგორც მდგომარე, ასევე მჯდომარე პოზიციაში. ჩაინიშნეთ შემდგომი ჩაბერვის მონაცემები, თუ ორი, ყველაზე დიდი PEF არ არის 40 ლ/წუთში.

20%-ზე მეტი ცვალებადობის მაჩვენებელი განიხილეთ, როგორც დადებითი ტესტი.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 ცვალებადობის ნორმალური დიაპაზონის ზედა ზღვარი დაახლოებით 20%-ია PEF-ის დღეში 4-ჯერ ან მეტად გამოყენების პირობებში.[61]Higgins BG, Britton JR, Chinn S, et al. The distribution of peak expiratory flow variability in a population sample. Am Rev Respir Dis. 1989 Nov;140(5):1368-72. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/ajrccm/140.5.1368 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2817599?tool=bestpractice.com [62]Quackenboss JJ, Lebowitz MD, Krzyzanowski M. The normal range of diurnal changes in peak expiratory flow rates. Relationship to symptoms and respiratory disease. Am Rev Respir Dis. 1991 Feb;143(2):323-30. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/ajrccm/143.2.323 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1990947?tool=bestpractice.com

ბრიტანული თორაკალური საზოგადოება/შოტლანდიის უნივერსიტეტთაშორისი გაიდლაინების ქსელი (BTS/SIGN) რეკომენდაციას უწევს PEF-ის გამოყენებას ჰაერის ნაკადის ცვალებადობის შესაფასებლად 2-4 კვირის განმავლობაში ჩატარებული მრავალჯერადი გაზომვით.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma გაზრდილი ცვალებადობის გამოვლენა შესაძლებელია მონაცემების დღეში ორჯერ წაკითხვით.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma გაითვალისწინეთ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მონაცემთა უფრო ხშირი წაკითხვა უკეთეს შეფასებას მოგვცემს, პაციენტის მხრიდან ამისთვის საჭიროა უფრო კარგი დამყოლობა. სადაც ხელმისაწვდომია, ელექტრონულ და ამობეჭდილ მონაცემებზე კვლევის დროის და თარიღის დატანა გააუმჯობესებს დამყოლობას და სიზუსტეს, თუ PEF-ის მონაცემები ქაღალდზე დიაგრამის სახით არის მოცემული.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma PEF-ის ცვალებადობა ჩვეულებრივ გამოითვლება, როგორც სხვაობა PEF-ის ყველაზე მაღალ და დაბალ მონაცემებს შორის, გამოხატული PEF-ის საშუალო მაჩვენებლის პროცენტით.[61]Higgins BG, Britton JR, Chinn S, et al. The distribution of peak expiratory flow variability in a population sample. Am Rev Respir Dis. 1989 Nov;140(5):1368-72. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/ajrccm/140.5.1368 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2817599?tool=bestpractice.com [62]Quackenboss JJ, Lebowitz MD, Krzyzanowski M. The normal range of diurnal changes in peak expiratory flow rates. Relationship to symptoms and respiratory disease. Am Rev Respir Dis. 1991 Feb;143(2):323-30. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/ajrccm/143.2.323 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1990947?tool=bestpractice.com [63]Higgins BG, Britton JR, Chinn S, et al. Comparison of bronchial reactivity and peak expiratory flow variability measurements for epidemiologic studies. Am Rev Respir Dis. 1992 Mar;145(3):588-93. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/ajrccm/145.3.588 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1546839?tool=bestpractice.com ​ თუმცა, ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ კვირაში სამ ან მეტ დღეს დაფიქსირებული საგულისხმო ცვალებადობა უფრო მგრძნობიარე და სპეციფიკური იყო, ვიდრე საშუალო განსხვავების გამოთვლა.[64]Thiadens HA, De Bock GH, Dekker FW, et al. Value of measuring diurnal peak flow variability in the recognition of asthma: a study in general practice. Eur Respir J. 1998 Oct;12(4):842-7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9817156?tool=bestpractice.com

BTS/SIGN-ის მიხედვით ცვალებადობის დასადასტურებლად რეკომენდებულია სიმპტომურ (მაგ., ასთმის შეტევის შეფასებისას) და უსიმპტომო (მაგ., ასთმის შეტევის მოხსნის შემდეგ) პერიოდებში PEF-ის შედარება.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს PEF-ის დიაგრამის შედგენას 2-4 კვირის განმავლობაში, თუ საწყისი შეფასების და ამოსუნთქული აზოტის მონოქსიდის ფრაქციული შემცველობის (FeNO) ტესტის შემდეგ დიაგნოსტიკური გაურკვევლობაა და პაციენტს აქვს: ნორმალური სპირომეტრია; ან ობსტრუქციული სპირომეტრია, სასუნთქი გზების შექცევადი ობსტრუქციით (პოზიტიური ბრონქოდილატატორის შექცევადობა [BDR]), მაგრამ FeNO-ს მონაცემი 39-ია მილიარდზე (ppb) ან ნაკლებია.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 NICE ასევე რეკომენდაციას უწევს PEF-ის მონაცემების დიაგრამის შედგენას 2-4 კვირის განმავლობაში, თუ საწყისი შეფასებისას დიაგნოსტიკური გაურკვევლობაა და პაციენტს აქვს: ობსტრუქციული სპირომეტრია და სასუნთქი გზების შეუქცევადი ობსტრუქცია (უარყოფითი BDR) და FeNO-ს მაჩვენებელი 25 ppb-დან 39 ppb-მდეა.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

PEF-ის მონაცემებს ასევე აქვს მნიშვნელოვანი როლი ასთმის კონტროლის მიმდინარე მონიტორინგში. იხ მონიტორინგის თავი დამატებითი დეტალებისთვის.

პიკური დინების გაზომვა- ანიმაციური გზამკვლევი

როგორ გამოვიყენოთ პიკ-ფლოუმეტრი პიკური ამოსუნთქვის სიჩქარის გასაზომად.

ტესტი

ნაჩვენებია პირველად გამოვლენისას სხვა პათოლოგიების გამოსარიცხად.

შეიძლება ასევე გამოვლინდეს ინფექციის ნიშნები გამოხატული გამწვავებისას, ან პნევმოთორაქსის შემთხვევაში. იხ. ასთმის გამწვავება მოზრდილებში.

ტესტი

ნაჩვენებია პირველად გამოვლენისას, როდესაც ანამნეზის და გამოკვლევის მიხედვით გართულების გამოვწვევი ფაქტორებია სავარაუდო.

სისხლში ეოზინოფილების მომატებული მაჩვენებელი ჩვეულებრივ ასოცირდება უფრო მძიმე გამწვავებებთან და ასთმის ცუდ კონტროლთან.[60]Price DB, Rigazio A, Campbell JD, et al. Blood eosinophil count and prospective annual asthma disease burden: a UK cohort study. Lancet Respir Med. 2015 Nov;3(11):849-58. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26493938?tool=bestpractice.com იხ ასთმის მწვავე გამწვავება მოზრდილებში.

ტესტი

FeNO-ს გაზომვა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ეოზინოფილური ანთების შესახებ მტკიცებულების მისაღებად.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 FeNO ტესტირება დიდი ბრიტანეთის ჯანდაცვის პირველად ქსელში ფართოდ ხელმისაწვდომი არ არის (თუმცა ღონისძიებები ამის შესაცვლელად ხორციელდება). დადებითი ტესტი იძლევა დამხმარე, მაგრამ არა დამაჯერებელ მტკიცებულებას ასთმის დიაგნოზისთვის; ამიტომ უარყოფითი ტესტი არ გამორიცხავს დიაგნოზს.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

მოზრდილებთან, რომლებსაც კორტიკოსტეროიდები არ მიუღიათ, FeNO-ს მაჩვენებელი 40 მილიარდზე (ppb) ან მეტი ითვლება დადებითად.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 ჯანდაცვის მეორეული რგოლის მონაცემებით FeNO ტესტის დადებითი შედეგის მქონე მოზრდილი პაციენტების ყოველი ხუთიდან ერთს არ აქვს ასთმა (ცრუ დადებითი შედეგია), და პირიქით FeNO ტესტის უარყოფითი შედეგის მქონე ხუთიდან ერთ პაციენტს აქვს ასთმა (ცრუ უარყოფითი შედეგია).[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

გაითვალისწინეთ, რომ FeNO-ს მაჩვენებლები: მომატებულია ალერგიული რინიტის მქონე პაციენტებში, რომლებიც ალერგენის ექსპოზიციას განიცდიან, მაშინაც როცა არანაირი რესპირატორული სიმპტომები არ აქვთ; მომატებულია რინოვირუსული ინფექციის გამო ჯანმრთელ ადამიანებთან, მაგრამ ეს ეფექტი ასთმის მქონე პირებთან არ ვლინდება; უფრო მაღალია მამაკაცებში და მაღალ ადამიანებში.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [66]American Thoracic Society, European Respiratory Society. ATS/ERS recommendations for standardized procedures for the online and offline measurement of exhaled lower respiratory nitric oxide and nasal nitric oxide, 2005. Am J Respir Crit Care Med. 2005 Apr 15;171(8):912-30. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.200406-710ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15817806?tool=bestpractice.com [67]Alving K, Malinovschi A. Basic aspects of exhaled nitric oxide. Exhaled biomarkers. Eur Respir Monogr. 2010;49:1-31. https://www.ers-education.org/lr/show-details/?idP=86826 [68]Bjermer L, Alving K, Diamant Z, et al. Current evidence and future research needs for FeNO measurement in respiratory diseases. Respir Med. 2014 Jun;108(6):830-41. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(14)00062-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636813?tool=bestpractice.com FeNO-ს მაჩვენებლები ბავშვებში უფრო დაბალია, მცირდება (მწვავედ და კუმულაციურად) მწეველებში, მცირდება საინჰალაციო ან პერორალური კორტიკოსტეროიდებით და იზრდება ნიტრატიანი საკვების მიღებისას.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 [66]American Thoracic Society, European Respiratory Society. ATS/ERS recommendations for standardized procedures for the online and offline measurement of exhaled lower respiratory nitric oxide and nasal nitric oxide, 2005. Am J Respir Crit Care Med. 2005 Apr 15;171(8):912-30. https://www.atsjournals.org/doi/10.1164/rccm.200406-710ST http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15817806?tool=bestpractice.com [67]Alving K, Malinovschi A. Basic aspects of exhaled nitric oxide. Exhaled biomarkers. Eur Respir Monogr. 2010;49:1-31. https://www.ers-education.org/lr/show-details/?idP=86826 [68]Bjermer L, Alving K, Diamant Z, et al. Current evidence and future research needs for FeNO measurement in respiratory diseases. Respir Med. 2014 Jun;108(6):830-41. https://www.resmedjournal.com/article/S0954-6111(14)00062-6/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24636813?tool=bestpractice.com

ბრიტანეთის თორაკალური საზოგადოების/შოტლანდიის უნივერსიტეტთაშორისი გაიდლაინების ქსელის (BTS/SIGN) და ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტის (NICE) გაიდლაინები განსხვავდება რეკომენდაციებში FeNO ტესტის როლის შესახებ ასთმის დიაგნოსტიკაში. BTS/SIGN რეკომენდაციას უწევს FeNO ტესტირებას, სადაც ხელმისაწვდომია, როგორც ვარიანტს, მოზრდილებში ასთმის საშუალო ალბათობით და ნორმალური სპირომეტრიის შედეგებით. ამ შემთხვევაში, დადებითი FeNO ტესტი ზრდის ასთმის ალბათობას.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma ამის საპირისპიროდ, NICE რეკომენდაციას უწევს FeNO-ს, როგორც პირველი არჩევის გამოკვლევას (სპირომეტრიასთან ერთად) ნებისმიერი ზრდასრული ადამიანისთვის, ვისთანაც განიხილება ასთმის დიაგნოზი.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

საერთაშორისო გაიდლაინების რეკომენდაციები განსხვავებულია. ამერიკის თორაკალური საზოგადოება (ATS) რეკომენდაციას უწევს FeNO-ს, როგორც დამხმარე ტესტს ასთმის დიაგნოსტიკისთვის და აცხადებს, რომ ის უნდა ჩატარდეს, თუ აღჭურვილობა ხელმისაწვდომია.[69]Dweik RA, Boggs PB, Erzurum SC, et al. An official ATS clinical practice guideline: interpretation of exhaled nitric oxide levels (FENO) for clinical applications. Am J Respir Crit Care Med. 2011 Sep 1;184(5):602-15. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.9120-11ST#.VBhYRvldU9I http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21885636?tool=bestpractice.com ევროპის რესპირატორული საზოგადოება (ERS) თანხმდება, რომ ასთმის დიაგნოსტიკისთვის FeNO შეიძლება გამოყენებულ იქნას სტანდარტულ ტესტებზე დამატებით.[70]Menzies-Gow A, Mansur AH, Brightling CE. Clinical utility of fractional exhaled nitric oxide in severe asthma management. Eur Respir J. 2020 Mar;55(3):1901633. https://www.doi.org/10.1183/13993003.01633-2019 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31949116?tool=bestpractice.com თუმცა ასთმის გლობალური ინიციატივა (GINA) არ გირჩევთ FeNO-ს, როგორც ტესტს ასთმის დიაგნოზის დასასმელად ან გამოსარიცხად. GINA-ს ამ რეკომენდაციის საფუძვლად ასთმის მქონე და არმქონე პირებს შორის FeNO-ს მონაცემების ურთიერთგადაფარვა მოჰყავს. GINA-ს მტკიცებით FeNO-ს მთავარი როლი მძიმე ასთმის მქონე პაციენტებში მკურნალობის ტაქტიკის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებაა.[1]Global Initiative for Asthma (GINA). Global strategy for asthma management and prevention. 2024 [internet publication]. https://ginasthma.org/reports

FeNO-ს, ნახველის ეოზინოფილიაზე გამოკვლევასთან ერთად გამოყენებისას, მაღალი მგრძნობელობა და სპეციფიკა აქვს.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [69]Dweik RA, Boggs PB, Erzurum SC, et al. An official ATS clinical practice guideline: interpretation of exhaled nitric oxide levels (FENO) for clinical applications. Am J Respir Crit Care Med. 2011 Sep 1;184(5):602-15. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.9120-11ST#.VBhYRvldU9I http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21885636?tool=bestpractice.com [71]Powell H, Murphy VE, Taylor DR, et al. Management of asthma in pregnancy guided by measurement of fraction of exhaled nitric oxide: a double-blind, randomised controlled trial. Lancet. 2011 Sep 10;378(9795):983-90. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21907861?tool=bestpractice.com [72]Honkoop PJ, Loijmans RJ, Termeer EH, et al; Asthma Control Cost-Utility Randomized Trial Evaluation (ACCURATE) Study Group. Symptom-and fraction of exhaled nitric oxide-driven strategies for asthma control: a cluster-randomized trial in primary care. J Allergy Clin Immunol. 2015 Mar;135(3):682-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25174865?tool=bestpractice.com თუმცა ნახველის ეოზინოფილიაზე კვლევა UK-ის ჯანდაცვის პირველად რგოლში სტანდარტული ტესტი არ არის.

კოკრეინის ორმა სისტემატურმა მიმოხილვამ, რომლებიც ეძღვნებოდა ასთმის თერაპიის კავშირს ან ნახველში ეოზინოფილების ან FeNO დონესთან, აჩვენა ნაკლები გამწვავებების რაოდენობა თითოეულ ჯგუფში, მაგრამ არ აჩვენა მნიშვნელოვანი განსხვავება ყველა სხვა გამოსავალებში ცხოვრების ხარისხის, FeNO დონეების ან ინჰალირებულ კორტიკოსტეროიდების დოზების ჩათვლით.[73]Petsky HL, Kew KM, Turner C, et al. Exhaled nitric oxide levels to guide treatment for adults with asthma. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Sep 1;(9):CD011440. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD011440.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27580628?tool=bestpractice.com [74]Petsky HL, Li A, Chang AB. Tailored interventions based on sputum eosinophils versus clinical symptoms for asthma in children and adults. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Aug 24;(8):CD005603. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005603.pub3/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28837221?tool=bestpractice.com

ტესტი

ბრიტანეთის თორაკალური საზოგადოების/შოტლანდიის უნივერსიტეტთაშორისი გაიდლაინების ქსელის (BTS/SIGN) რეკომენდციით განხილულ უნდა იქნას პაციენტის გადამისამართება პირდაპირ პროვოკაციულ ტესტებზე, თუ საწყის შეფასებაზე ჰაერის ნაკადის ობსტრუქციის შესახებ მტკიცებულება არ არის და სხვა ობიექტური ტესტები დაუზუსტებელია, მაგრამ ასთმის საშუალო ალბათობა რჩება.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma პროვოკაციული ტესტები პირდაპირ და არაპირდაპირ ტესტებად იყოფა.

პირდაპირი პროვოკაციული ტესტები სასუნთქი გზების მხრიდან რეაგირების გაზომვის ყველაზე ფართოდ გამოყენებული მეთოდია. მათი საშუალებით პასუხი იზომება მოცემულ დროში FEV1-ის ცვლილებით ბრონქოკონსტრიქტორის (ჰისტამინის ან მეთაქოლინის) მაღალი კონცენტრაციის შესუნთქვის შემდეგ.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma ბრონქოკონსტრიქტორის 8 მგ/მლ ან ნაკლები პროვოკაციული კონცენტრაცია (PC20) დადებითად ითვლება.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს პირდაპირ ბრონქოპროვოკაციულ ტესტს, თუ არსებობს დიაგნოსტიკური გაურკვევლობა ნორმალური სპირომეტრიის შემდეგ და ამოსუნთქული აზოტის მონოქსიდის ფრაქციული შემცველობა (FeNO) 40-ია მილიარდზე (ppb) ან მეტი და პიკური ექსპირაციული ნაკადის (PEF) მაჩვენებლების ცვალებადობა არ არის, ან FeNO-ს მაჩვენებელია 39 ppb ან ნაკლები, PEF მაჩვენებლების ცვალებადობით.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 NICE რეკომენდაციას აძლევს პირდაპირ პროვოკაციულ ტესტს ჰისტამინით ან მეთაქოლინით პირებთან ყველა შემდეგით: ობსტრუქციული სპირომეტრია ბრონქოდილატატორის შექცევადობის გარეშე; FeNO-ს მაჩვენებელი 25 ppb-დან 39 ppb-მდე; PEF მაჩვენებლებში ცვლილება არ არის (20%-ზე ნაკლები ცვლილება 2-4 კვირის განმავლობაში).[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80 NICE-ი არაპირდაპირ პროვოკაციულ ტესტებს, როგორც დიაგნოსტიკურ ტესტებს რეკომენდაციას არ უწევს.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

ტესტი

მიუხედავად იმისა, რომ რუტინულ დიაგნოსტიკურ ტესტებად რეკომენდებული არ არის, BTS/SIGN რეკომენდაციას უწევს კანის ჩხვლეტით ტესტებს, სისხლში ეოზინოფილების რაოდენობას 4% ან მეტი, ან მომატებულ ალერგენ-სპეციფიკურ იმუნოგლობულინს E (IgE) ანამნეზში ატოპიური სტატუსის დასადასტურებლად.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma ჯანდაცვის და სამედიცინო დახმარების დახელოვნების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რუტინულ სადიაგნოსტიკო ტესტებად რეკომენდაციას არ უწევს, მაგრამ გვთავაზობს კანის ჩხვლეტით ტესტებს აეროალერგენებზე ან სპეციფიკურ IgE ტესტებს ასთმის ოფიციალური დიაგნოზის შემდეგ გამომწვევის დასადგენად.[56]National Institute for Health and Care Excellence. Asthma: diagnosis, monitoring and chronic asthma management. Mar 2021 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng80

კლინიკურ პრაქტიკაში ალერგიის დასადასტურებლად პაციენტებთან, ვისთანაც ანამნეზის მიხედვით ალერგიულ გამომწვევთან შეხება სავარაუდოა, ალერგენზე მგრძნობელობის სპეციფიური სკრინინგი უნდა იყოს გათვალისწინებული.

თუ ეჭვი გაქვთ პროფესიულ გამომწვევზე, იხილეთ პროფესიული ასთმა.

ტესტი

მატულობს T-ჰელფერი ტიპი-2 ანთების დროს.

გამოხატავს სასუნთქი გზების ანთების დონეს და რეაქციას ჩასუნთქული კორტიკოსტეროიდებისადმი.

შეზღუდულია პაციენტის შესაძლებლობა გამოყოს ნახველი ინდუქციის/სტიმულაციის შემდეგ.

ამოსუნთქული აზოტის მონოქსიდის ფრაქციული შემცველობის (FeNO) და ნახველის ეოზინოფილიის ტესტთან კომბინაციაში მაღალი სპეციფიურობა და სენსიტიურობა ახასიათებს.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma [69]Dweik RA, Boggs PB, Erzurum SC, et al. An official ATS clinical practice guideline: interpretation of exhaled nitric oxide levels (FENO) for clinical applications. Am J Respir Crit Care Med. 2011 Sep 1;184(5):602-15. https://www.atsjournals.org/doi/full/10.1164/rccm.9120-11ST#.VBhYRvldU9I http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21885636?tool=bestpractice.com [71]Powell H, Murphy VE, Taylor DR, et al. Management of asthma in pregnancy guided by measurement of fraction of exhaled nitric oxide: a double-blind, randomised controlled trial. Lancet. 2011 Sep 10;378(9795):983-90. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21907861?tool=bestpractice.com [72]Honkoop PJ, Loijmans RJ, Termeer EH, et al; Asthma Control Cost-Utility Randomized Trial Evaluation (ACCURATE) Study Group. Symptom-and fraction of exhaled nitric oxide-driven strategies for asthma control: a cluster-randomized trial in primary care. J Allergy Clin Immunol. 2015 Mar;135(3):682-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25174865?tool=bestpractice.com

ამჟამად დიდ ბრიტანეთის პირველადი ჯანდაცვის ქსელში სტანდარტულ ტესტად არ არის.