ასთმა მოზრდილებში

ასთმის ფართოდ მიღებული, თანმიმდევრული დიაგნოსტიკური კრიტერიუმების ოქროს სტანდარტი არ არსებობს. ყველა განმარტებაში ცენტრალურია სიმპტომების არსებობა (ერთზე მეტი ჩამოთვლილი სიმპტომებიდან: ხიხინი, სუნთქვის გაძნელება, გულმკერდის შებოჭილობა, ხველა) და ჰაერგამტარი გზების ცვალებადი ობსტრუქცია. გამწვავებების დიაგნოსტიკისთვის სპეციფიკური ინფორმაციისთვის იხ ასთმის მწვავე გამწვავება მოზრდილებში.

ბრიტანეთის თორაკალური საზოგადოება/შოტლანდიის უნივერსიტეტთაშორისი გაიდლაინების ქსელი (BTS/SIGN)[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

BTS/SIGN რეკომენდაციას უწევს კლინიკურ დიაგნოზს, რომელიც დაფუძნებულია კლინიკურ შეფასებაზე, რომელიც მხარდაჭერილია ობიექტური ტესტებით, რომლებიც აჩვენებენ ჰაერის ნაკადის ცვალებად ობსტრუქციას ან სასუნთქი გზების ანთების არსებობას. გამოიყენეთ ეს ინფორმაცია იმის დასადგენად, არის თუ არა პაციენტის ასთმის ალბათობა მაღალი, საშუალო ან დაბალი.[55]British Thoracic Society; Scottish Intercollegiate Guidelines Network. British guideline on the management of asthma: a national clinical guideline. Jul 2019 [internet publication]. https://www.sign.ac.uk/sign-158-british-guideline-on-the-management-of-asthma

• ასთმის მაღალი ალბათობა (ყველა ქვემოთ ჩამოთვლილი ტიპიური მახასიათებელი):

  • სიმპტომების განმეორებითი ეპიზოდები ("შეტევები")

  • მსტვინავი სუნთქვა, რომელიც დადასტურებულია სამედიცინო პროფესიონალის მიერ

  • ატოპიის დადებითი ანამნეზი

  • ჰაერის ნაკადის ცვლადი ობსტრუქციის ჩანაწერი ისტორიაში

  • ალტერნატიულ დიაგნოზზე არანაირი სიმპტომი არ მიუთითებს.

• ასთმის საშუალო ლბათობა:

  • ზოგიერთი, მაგრამ არა ყველა ტიპიური მახასიათებელი (ზემოთ ჩამოთვლილი) ან

  • ცუდი პასუხი საწყის მკურნალობაზე.

• ასთმის დაბალი ალბათობა

  • ასთმის არც ერთი ტიპიური მახასიათებელი (ზემოთ ჩამოთვლილი) ან

  • წარმოდგენილია ალტერნატიულ დიაგნოზზე უფრო დამაფიქრებელი მახასიათებლებით.

გლობალური ინიციატივა ასთმისთვის (GINA)[1]Global Initiative for Asthma (GINA). Global strategy for asthma management and prevention. 2024 [internet publication]. https://ginasthma.org/reports

GINA-ს საერთაშორისო გაიდლაინების მიხედვით, ასთმა განისაზღვრება ანამნეზში რესპირატორული სიმპტომებით, როგორიცაა ხიხინი, ქოშინი, შებოჭილობა გულმკერდის არეში და ხველა, რომლებიც იცვლება დროის და ინტენსივობის მიხედვით, და თან ახლავს დადასტურებულად ცვლადი ექსპირატორული ჰაერის ნაკადის შეზღუდვა.[1]Global Initiative for Asthma (GINA). Global strategy for asthma management and prevention. 2024 [internet publication]. https://ginasthma.org/reports

ვარიაბელური რესპირატორული სიმპტომები

• სიმპტომები იცვლება დროთა განმავლობაში და ინტენსივობით

• სიმპტომები ხშირად უარესდება ღამით, ან გაღვიძებისას

• სიმპტომები შეიძლება გამოიწვიოს ფიზიკურმა დატვირთვამ, სიცილმა, ალერგენებმა ან ცივმა ჰაერმა

• სიმპტომები შეიძლება გამოჩნდეს ან გაუარესდეს ვირუსული ინფექციების დროს

დადასტურდა ცვლადი ექსპირატორული ჰაერის ნაკადის შეზღუდვა

• მოიცავს ფილტვის ფუნქციის დადასტურებულ ჭარბ ვარიაბილობას და ექსპირატორული ჰაერის ნაკადის დადასტურებულ შეზღუდვას.

• პიკური ექსპირატორული ნაკადის (PEF) გაზომვა შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც სპირომეტრიის ალტერნატივა, სადაც სპირომეტრიის სერვისები არ არის ხელმისაწვდომი. მიუხედავად იმისა, რომ სპირომეტრიასთან შედარებით PEF-ი ნაკლებად სანდოა, მისი გამოყენება სასურველია იქ, სადაც დიაგნოზი სხვაგვარად მხოლოდ სიმპტომებზე იქნებოდა დამოკიდებული. გამოიყენეთ სამი მაჩვენებლიდან ყველაზე მაღალი და გაზომვის ერთიდაიგივე მეთოდი ყოველი გაზომვისას დროთა განმავლობაში.

• მაშინ, როდესაც ფორსირებული ამოსუნთქვის მოცულობა 1 წამში (FEV₁) დაქვეითებულია, დაქვეითებული FEV₁/ფორსირებული სასიცოცხლო ტევადობა (FVC) თანაფარდობა, სპირომეტრიის შედეგები გვიჩვენებს ჰაერის ნაკადის შეზღუდვას. მოზრდილებს, რომლებსაც არ აქვთ შეზღუდული ჰაერის ნაკადი, ჩვეულებრივ FEV₁/FVC თანაფარდობა არის >0.75 to 0.80.

• ქვემოთ ჩამოთვლილთაგან ერთი ან მეტი ტესტი ადასტურებს ფილტვის ფუნქციის ჭარბ ვარიაბილობას. რაც უფრო დიდია ვარიაციები, ან ჭარბი ვარიაციის რაც უფრო მეტი შემთხვევაა დაფიქსირებული, მით უფრო სავარაუდოა ასთმის დიაგნოზი. ტესტები შეიძლება განმეორდეს სიმპტომების დროს ან დილით ადრე, თუ საწყისად ისინი უარყოფითი იყო:

  • ბრონქოდილატატორზე დადებითი რეაქციის (შექცევადობის) ტესტი; უფრო სავარაუდოა, რომ დადებითი იქნება, თუ ბრონქოდილატატორის მიღება შეჩერებულია ტესტირებამდე: ხანმოკლე მოქმედების ბეტა აგონისტი (SABA) ≥4 საათით ადრე, დღეში ორჯერ ხანგრძლივი მოქმედების ბეტა აგონისტი (LABA) 24 საათით ადრე, დღეში ერთხელ LABA 36 საათით ადრე. მოზრდილებში FEV1-ის ზრდა საწყისიდან >12%-ით და >200 მლ-ით (ან PEF ≥20%), 200-400 მიკროგრამი სალბუტამოლის (ალბუტეროლის) ან ექვივალენტის მიღებიდან 10-დან 15 წუთამდე პერიოდში, დადებითი ტესტია; არსებობს უფრო დიდი დიაგნოსტიკური ნდობა, თუ ზრდა არის >15%-ით და >400 მლ-ით.

  • ჭარბი ცვალებადობა 2 კვირის განმავლობაში დღეში ორჯერ ჩატარებულ PEF-ში (გამოაკელით ყოველი დღის ყველაზე მაღალი ყოველი დღის ყველაზე დაბალ მაჩვენებელს და გაყავით საშუალოზე). მოზრდილებში, PEF-ის საშუალო ყოველდღიური ვარიაბილობა > 10%-ზე ითვლება ჭარბად.

  • ფილტვების ფუნქციის მნიშვნელოვანი ზრდა 4 კვირის განმავლობაში ანთების საწინააღმდეგო მკურნალობის შემდეგ. მოზრდილებში Fსაწყისიდან მკურნალობის 4 კვირის შემდეგ FEV1-ის მატება >12%-ით და >200 მლ-ით (ან PEF-ით ≥20%-ით), გარდა რესპირატორული ინფექციების შემთხვევისა, მიუთითებს ჭარბ ცვალებადობაზე.

  • დადებითი ფიზიკური დატვირთვის პროვოკაციული ტესტი. მოზრდილებში საწყისიდან FEV1-ის დაცემა >10%-ით და >200 მლ-ით არის დადებითი ტესტი.

  • დადებითი ბრონქოპროვოკაციული ტესტები. მეთაქოლინის სტანდარტული დოზებით FEV1-ის დაცემა საწყისიდან ≥20%-ით, ან ≥15%-ით სტანდარტიზებული ჰიპერვენტილაციით, ჰიპერტონული ფიზიოლოგიური ხსნარით ან მანიტოლით.

  • ფილტვების ფუნქციური მაჩვენებლების ჭარბი ცვალებადობა ვიზიტებს შორის: კარგი სპეციფიურობა, მაგრამ ცუდი სენსიტიურობა. მოზრდილებში, FEV1-ის ცვალებადობა >12% და >200 მლ ვიზიტებს შორის (ან PEF ≥20%), გარდა რესპირატორული ინფექციების შემთხვევებისა, მიუთითებს გადაჭარბებულ ცვალებადობაზე.