მიდგომა
მწვავე პერიკარდიტი კლინიკური დიაგნოზია. დიაგნოსტიკისთვის აუცილებელია კლინიკური ანამნეზის, პაციენტის დათვალიერების/გასინჯვის შედეგად მიღებული მონაცემების და ეკგ შედეგების კომბინირება. დიაგნოზის დადასტურება ხდება 4დან სულ მცირე 2 კლინიკური კრიტერიუმის არსებობის შემთხვევაში:[16][20][35][36][37]
ტიპიური ტკივილი გულმკერდის არეში
პერიკარდიუმის ხახუნის ხმიანობა
გავრცელებული ST ელევაცია
პერიკარდიული გამონაჟონი.
ვინაიდან მწვავე პერიკარდიტის ძირითადი მიზეზები ჩვეულებრივ კეთილთვისებიანად მიმდინარეობს,, არ არის აუცილებელი განისაზღვროს ეტიოლოგია ყველა პაციენტში, განსაკუთრებით, სადაც ტუბერკულოზის შემთხვევების გავრცელება დაბალია.[1]გარდა ამისა, დიაგნოსტიკურ გამოკვლევებს შედარებით ნაკლები სარგებელი მოაქვს. თუმცა, პაციენტებს უნდა ჩაუტარდეთ სკრინინგი მაღალი რისკის მახასიათებლებზე და რეკომენდებულია ვეცადოთ დავადგინოთ ეტიოლოგიაც, რათა მოხდეს გართულებების გაზრდილ რისკთან დაკავშირებული კონკრეტული მიზეზების იდენტიფიცირება.[1]
ანამნეზი.
ანამნეზიდან მთავარი მახასიათებლებია მუდმივი, პლევრალური ხასიათის ტკივილი გულმკერდის ცენტრალურ არეში, რომელიც უარესდება მწოლიარე მდგომარეობაში და ირადირებს ტრაპეციული კუნთის ერთი ან ორივე კიდისაკენ (დიაფრაგმის ნერვები ორივე ახდენს პერიკარდიუმის და ტრაპეციული კუნთის ინერვაციას ამიტომაც ხდება მათზე ტკივილის გადაცემა).
ტკივილი გამჭოლია, პლევრალური ხასიათისაა ან შემაწუხებელია და შესაძლოა მიოკარდიუმის იშემიის ან ინფარქტისათვის დამახასიათებელ ტკივილს ჰგავდეს, განსაკუთრებით, როცა ზეწოლითი ხასიათისაა.
ტკივილის ტრაპეციულ კუნთზე გადაცემა პერიკარდიული ტკივილისათვის მეტად სპეციფიურია. თითქმის ყველა პაციენტი აღნიშნავს ტკივილის მოხსნას წამოჯდომისას ან წინ გადახრისას.[38]
ტკივილი ზოგადად მუდმივია, არ არის დაკავშირებული დატვირთვასთან და ცუდად რეაგირებს ნიტრატებზე.[13][15]
მაღალი, ჰექტიური ცხელებები ინფექციურ ეტიოლოგიაზე მიუთითებს.
ძირითადი რისკფაქტორებია:[2][3]
მამრობითი სქესი
ასაკი 20-50 წელი
ტრანსმურული მიოკარდიუმის ინფარქტი
კარდიოქირურგია
ნეოპლაზმა
ვირუსული და ბაქტერიული ინფექცია (მაგ, კოქსაკის ვირუსი A9 or B1-4, Echo 8, ყბაყურა, EBV, ციტომეგალოვირუსი, ჩუტყვავილა, წითელა, HIV, Parvo-19, SARS-CoV-2, ტუბერკულოზი).
ურემია
დიალიზით მკურნალობა
სისტემური აუტოიმუნური დაავადებები
სხვა გამომწვევი ასევე შეიძლება იყოს სხივური თერაპია, კარდიო ქირურგია, სტენტირება და ნეოპლაზმური პათოლოგიები.
ანტიბიოტიკების ერაში ბაქტერიული პერიკარდიტი შედარებით იშვიათია. მას ახასიათებს მწვავე მიმდინარეობა მაღალი სიცხით, ტაქიკარდიითა და ხველით. პლევრალური ან არაპლევრალური ტკივილი გულმკერდის არეში პაციენტების უმცირესობაში აღინიშნება. პოსტოპერაციული ბაქტერიული პერიკარდიტის მქონე პაციენტებს აქვთ გულმკერდის ჭრილობის ინფექციების ან მედიასტინიტის ნიშნები. დიაგნოსტიკა ვარაუდის მაღალ ინდექსს საჭიროებს.
ფიზიკური გამოკვლევა
ფიზიკური გასინჯვისას პერიკარდიუმის ხახუნის ხმიანობა ის ძირითადი ნიშანია, რომელიც ამყარებს ეჭვს აღნიშნულ დიაგნოზზე.[38] ის ყველაზე უკეთ ისმინება მკერდის ძვლის მარცხენა ქვედა კიდესთან და გულის საზღვრებთან. პერიკარდის ხახუნის ხმიანობა 100% სპეციფიურია, მაგრამ დაავადების დასაწყისში ხშირად არარსებობს (ხახუნის ხმიანობა შესაძლებელია მოვისმინოთ 33% ზე ნაკლებ შემთხვევებში).[1]ხახუნის ხმიანობა შესაძლოა გამოჩნდეს და გაქრეს საათების განმავლობაში, ამგვარად მისი მგრძნობელობა, სენსიტიურობა დამოკიდებულია გულის აუსკულტაციის სიხშირეზე, და მნიშვნელოვანია პერიკარდიტზე საეჭვო პაციენტების განმეორებით გასინჯვა.[14]
კონსტრიქციულ პერიკარდიტზე ეჭვი უნდა მივიტანოთ აუხსნელი მარჯვენამხრივი გულის უკმარისობის მქონე პაციენტებთან, რომლებსაც ანამნეზში პერიკარდიუმის დაავადება ან პერიკარდიუმის დაზიანების ხელშემწყობი მდგომარეობა აქვთ, მაშინაც კი თუ პერიკარდიუმის დაზიანება კლინიკურ გამოვლინებას წლებით უსწრებს წინ.[39] გულის მარჯვენამხრივი უკმარისობის სიმპტომები და ნიშნებია სისუსტე, შეშუპება კოჭის სახსრის არეში და მძიმე შემთხვევებში ასციტი.
საწყისი კვლევა
მართალია როგორც წესი დიაგნოზი კლინიკურად ისმება, თუმცა ზოგიერთი კვლევა ნაჩვენებია.[3][13][15][37]
ელექტროკარდიოგრამა
ეკგ ყველა პაციენტის საწყისი კვლევისთვის ძალიან მნიშნველოვანია. ეკგ ცვლილებები ვლინდება პაციენტების უმრავლესობაში. კლასიკური ეკგ ცვლილებებია ზემოდან ჩაზნექილი ST- სეგმენტის ელევაციები (J-წერტილზე) PR სეგმენტის დეპრესიით განხრების უმეტესობაში J-წერტილების დეპრესიით და PR ელევაციით aVR და V1 განხრებში. თუ პაციენტს სიმპტომების დაწყებისთანავე ვნახავთ, PR დეპრესია შესაძლოა ST სეგმენტის ელევაციამდე დაფიქსირდეს. ეკგ შესაძლოა გამოვლინდეს 4 ფაზით: 1-ელი სტადია მოიცავს ST სეგმენტის ელევაციას და ვერტიკალურ T-კბილებს, რომლებიც შესაძლოა გადავიდეს ნორმაში (მე-2 სტადია) რამდენიმე დღის განმავლობაში ან გადადის T-კბილების ინვერსიაში (მე-3 სტადია) და შემდეგ ნორმაში (მე-4 სტადია).
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: მწვავე პერიკარდიტის მქონე პაციენტებში ეკგ-ზე ST-სეგმენტის დიფუზური ელევაცია პერიკარდიულ განხრებში მოჩანს. ასევე აღინიშნება PR-სეგმენტის დეპრესია V2-V6 განხრებში (ისრები)Rathore S, Dodds PA. BMJ Case Reports 2009; doi:10.1136/bcr.2006.097071 [Citation ends].
ლაბორატორული ტესტები
საწყის ეტაპზე უნდა ჩატარდეს შემდეგი სისხლის ანალიზები:
სისხლის საერთო ანალიზი: სისხლის ანალიზი არ გვაძლევს პირდაპირ მითითებას ეტიოლოგიაზე ან მკრუნალობის სტრატეგიის თაობაზე. ლეიკოციტოზი მარცხნივ მკვეთრი გადახრით შესაძლოა გამოვლინდეს ჩირქოვანი პერიკარდიტით ან სხვა ინფექციური ეტიოლოგიით.[15] ნაჩვენებია კოლხიცინით მკურნალობის დაწყებამდე, რომელმაც შესაძლოა გამოიწვიოს ნეიტროპენია და ძვლის ტვინის სუპრესია.
შარდოვანა: შარდოვანის მომატებული დონე (კერძოდ >21.4 მმოლ/ლ [>60 მგ/დლ]) პათოლოგიის ურემიულ წარმოშობაზე მიუთითებს[15]
ედსი: მომატებული ედსი შეესაბამება ანთებით მდგომარეობას[15]
C-რეაქტიული ცილა; მომატებული C-რეაქტიული ცილა ხშირია და შეესაბამება ანთებით მდგომარეობას; განმეორებითი გაზომვები შესაძლოა სასარგებლო იყოს დაავადების აქტივობისა და მკურნალობის მიზნობრივი ეფექტურობის მონიტორინგისთვის.[1][15]
შრატის ტროპონინების საწყისი და სერიული განსაზღვრა:შესაძლოა გამოვლინდეს მომატებული დონეები, რაც შესაძლოა მიუთითებდეს პათოლოგიურ პროცესში მიოკარდიუმის ჩართვაზე (მაგალითად, მიოპერიკარდიტი), მაგრამ ტესტი არ არის სპეციპიური ან სენსიტიური.[12][15]პლაზმის ტროპონინები, რომელიც მატულობს 35% -დან 50%-მდე პერიკარდიტის მქონე პაციენტებში. მომატების მაჩვენებელი კორელაციაშია ST-სეგმენტის ელევაციის მაჩვენებელთან და ზოგიერთი პაციენტის შემთხვევაში შეიძლება მოხვდეს მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტის დიაგნოსტიკურ დიაპაზონში. მონაცემები დიაგნოზის დასმიდან 1-2 კვირაში ნორმას უბრუნდება (ხშირად რამოდენიმე დღეში). მონაცემების აწეული დონეები არ განხილება როგორც პროგნოზული მნიშვნელობის მქონე.
სხვა გამოკვლევები
მართალია იშვიათია, მაგრამ ჩირქოვანი პერიკარდიტი არის დაუყოვნებლივ სიცოცხლისათვის საშიში და მოითხოვს ასევე დაუყოვნებელ დიაგნოზის დადასტურებას გადაუდებელი პერიკარდიოცენტეზის მეშვეობით. პერიკარდიული სითხე უნდა გამოვიკვლიოთ ბაქტერიულ, სოკოვან და ტუბერკულოზურ გამომწვევებზე, ხოლო სისხლი უნდა გაიგზავნოს გამოსაკვლევად კულტურაზე.
გულმკერდის რენტგენოგრაფია უტარდება ყველა პაციენტს, მაგრამ ხშირად ის ნორმაშია, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც პერიკარდიუმში მოცულობითი გამონაჟონის გამო რენგენოგრამაზე წყლის ბოთლის ფორმის გულის გადიდებული სილუეტი ფიქსირდება. გულმკერდის რენტგენოგრაფიით ასევე შეიძლება გამოვლინდეს ფილტვის თანმხლები პათოლოგიები, რომლებიც იძლევა ტუბერკულოზის, სოკოვანი დაავადების, პნევმონიის ან ნეოპლაზმის ნიშნებს, რაც შეიძლება დაკავშირებული იყოს დაავადებასთან.
შომდგომი მეთვალყურეობის კვლევები
გაურთულებელი მწვავე პერიკარდიტის დროს სხვა რადიოლოგიური კვლევები ნაკლებად სარგებლიანია, თუმცა გართულებების შესაფასებლად მათი გამოყენება მნიშვნელოვანია.[13][15]ექოკარდიოგრაფია ნაჩვენებია განსაკუთრებით მაშინ, როცა გულის ტამპონადაზე გვაქვს ეჭვი. ის ასევე შესაძლოა დაგვეხმაროს პერიკარდიტის მწვავე კორონარული სინდრომისგან დიფერენცირებაში. ST სეგმენტის გლობალური ელევაციები, მარცხენა პარკუჭის (LV) კედლის მოძრაობის ანომალიების გარეშე და უმნიშვნელო პერიკარდიული გამონაჟონის არსებობა, ამყარებს მწვავე პერიკარდიტის დიაგნოზს. მშრალი პერიკარდიტის შემთხვევაში პერიკარდიუმის ანთების დასადგენად ექოკარდიოგრაფია არამგძნობიარეა, თუმცა პერიკარდიუმის გამონაჟონის განსასაზღვრად მნიშვნელოვანია. გულმკერდის CT (კომპიუტერული ტომოგრაფია) და უფრო მეტად მაგნოტო რეზონანსული გამოსახულება შესაძლოა გამოყენებული იყოს კონსტრიქციული პერიკარდიტისა და პერიკარდიული გამონაჟონის სადიაგნოსტიკოდ.[18][40]
თუ არსებობს ეჭვი ტუბერკულოზურ პერიკარდიტზე, დიაგნოზი შესაძლოა დაზუსტდეს მიკობაქტერიის იდენტიფიცირებით პერიკარდიულ სითხეში ან პერიკარდიუმის ბიოფსიით.[41][42][43]ადენოზინ დეამინაზას აქტივობა პერიკარდიულ გამონაჟონში შესაძლოა დამატებითი მარკერის სახით დაგვეხმაროს დიაგნოსტირებაში.[44]
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: ექოკარდიოგრამა ჩირქოვანი პერიკარდიტის მქონე ბავშვებში პერიკარდიულ შეგუბებას ავლენს. LV = მარცხენა პარკუჭი, RV = მარჯვენა პარკუჭიKaruppaswamy V, Shauq A, Alphonso N. BMJ Case Reports 2009; doi:10.1136/bcr.2007.136564 [Citation ends].
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: გულმკერდის კტ აჩვენებს პერიკარდიუმის ორივე შრის კალციფიკაციას 56 წლის მამაკაცაში, რომელსაც იდიოპათიური კალციფიცირებული კონსტრიქციული პერიკარდიტი აქვსPatanwala I, Crilley J, Trewby PN. BMJ Case Reports 2009; doi:10.1136/bcr.06.2008.0015 [Citation ends].
[Figure caption and citation for the preceding image starts]: გულმკერდის კტ ბავშვებში, რომლებსაც აქვთ ჩირქოვანი პერიკარდიტი, აჩვენებს პერიკარდიულ Segubebas მარცხენა და მარჯვენა პარკუჭების კომპრესიიTKaruppaswamy V, Shauq A, Alphonso N. BMJ Case Reports 2009; doi:10.1136/bcr.2007.136564 [Citation ends].
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას