კოლხიცინი ერთადერთი დამტკიცებული მკურნალობაა ხმელთაშუა ზღვის ცხელების დიაგნოზის მქონე პაციენტებისთვის (პირველად წარადგინეს 1972 წელს) და შეუძლია პოტენციურად ფატალური გართულების, თირკმლის ამილოიდოზის პრევენცია.[68]Goldfinger SE. Colchicine for familial Mediterranean fever. N Engl J Med. 1972 Dec 21;287(25):1302.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4636899?tool=bestpractice.com
[69]Demirkaya E, Erer B, Ozen S, et al. Efficacy and safety of treatments in familial Mediterranean fever: a systematic review. Rheumatol Int. 2016 Mar;36(3):325-31.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26687683?tool=bestpractice.com
ის თითქმის 95%-ით ეფექტურია (მათი გამორიცხვის შემდეგ, რომლებმაც ვერ შეიწყნარეს ან არ მოხდა წამალთან დაკავშირება).[90]Lidar M, Scherrmann JM, Shinar Y, et al. Colchicine nonresponsiveness in familial Mediterranean fever: clinical, genetic, pharmacokinetic, and socioeconomic characterization. Semin Arthritis Rheum. 2004 Feb;33(4):273-82.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14978665?tool=bestpractice.com
კოლხიცინი გამოიყენება მწვავე შეტევების სამკურნალოდ,ის თრგუნავს შეტევებს, ახდენს ამილოიდოზის პრევენციას და ასტაბილურებს პროტეინურიას ამილოიდური ნეფროპათიის მქონე პაციენტებში.[68]Goldfinger SE. Colchicine for familial Mediterranean fever. N Engl J Med. 1972 Dec 21;287(25):1302.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4636899?tool=bestpractice.com
[91]Livneh A, Zemer D, Langevitz P, et al. Colchicine treatment of AA amyloidosis of familial Mediterranean fever. An analysis of factors affecting outcome. Arthritis Rheum. 1994 Dec;37(12):1804-11.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7986228?tool=bestpractice.com
ზოგიერთ პაციენტს კოლხიცინის გამოყენება მწვავე შეტევების სამკურნალოდ შეუძლია.
კოლხიცინი როგორც წესი არ გამოიყენება უსიმპტომო პაციენტებისთვის, მაშინაც კი თუ დადგენილია ხმელთაშუა ზღვის ცხელების მუტაცია. ინდექს შემთხვევის ოჯახის წევრები, რომელთაც მწვავე ფაზის რეაქტანტები აქვთ მომატებული და იგივე მუტაცი(ებ)ს ატარებენ, რასაც სიმპტომური ჯახის წევრები, უნდა ჩაიტარონ კოლხიცინით მკურნალობა , ვინაიდან მათ შეიძლება განუვითარდეთ ხმელთაშუა ზღვის ცხელების სრული სიმპტომები მოგვიანებით და შესაძლოა იყვნენ მეორეული ამილოიდოზის რისკის ქვეშ.
გახანგრძლივებული მიალგია
უწყვეტი მიალგიის მქონე პაციენტებს შესაძლოა დასჭირდეთ დამატებითი თერაპია პრედნიზოლონით და/ან NSAID-ებით 6 კვირის განმავლობაში, მაგრამ აგრეთვე შესაძლებელია, რომ უპასუხონ მხოლოდ კოლხიცინით მკურნალობას.[53]Sidi G, Shinar Y, Livneh A, et al. Protracted febrile myalgia of familial Mediterranean fever: mutation analysis and clinical correlations. Scand J Rheumatol. 2000;29(3):174-6.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10898070?tool=bestpractice.com
[72]Livneh A, Langevitz P, Zemer D, et al. The changing face of familial Mediterranean fever. Semin Arthitis Rheum. 1996 Dec;26(3):612-27.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8989806?tool=bestpractice.com
[93]Majeed HA, Al-Qudah AK, Qubain H, et al. The clinical patterns of myalgia in children with familial Mediterranean fever. Semin Arthritis Rheum. 2000 Oct;30(2):138-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11071586?tool=bestpractice.com
პროფილაქტიკა მთელი ცხოვრების მანძილზე
პაციენტები საჭიროებენ ყოველდღიურად კოლხიცინით მკურნალობას მთელი ცხოვრების მანძილზე. თავდაპირველად დაკავშირება შესაძლოა ცუდი იყოს, რაც განპირობებულია ისეთი არასასურველი ეფექტებით, როგორიცაა დიარეა, გულისრევა, მუცლის სპაზმური ტკივილი და მუცლის შებერვა. თუმცა, კოლხიცინით ხანგრძლივი თერაპია ძალიან ეფექტური და უსაფრთხოა მსუბუქი და იშვიათი არასასურველი ეფექტებით. ინტრავენურად კოლხიცინის გამოყენება არ არის რეკომენდებული, რაც განპირობებულია ძვლის ტვინის დათრგუნვისა და სიკვდილის პოტენციური რისკით. გამოყენებულია დამატებუთი ბიოლოგიური აგენტები და ეფექტურია იმ პაციენტებისთვის, რომლებიც ცუდად პასუხობენ ან ცუდად იწყნარებენ კოლხიცინს.[94]Meinzer U, Quartier P, Alexandra JF, et al. Interleukin-1 targeting drugs in familial Mediterranean fever: a case series and a review of the literature. Semin Arthritis Rheum. 2011 Oct;41(2):265-71.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21277619?tool=bestpractice.com
[95]Hashkes PJ, Spalding SJ, Giannini EH, et al. Rilonacept for colchicine-resistant or -intolerant familial Mediterranean fever: a randomized trial. Ann Intern Med. 2012 Oct 16;157(8):533-41.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23070486?tool=bestpractice.com
[96]Ozen S, Bilginer Y, Aktay Ayaz N, et al. Anti-interleukin 1 treatment for patients with familial Mediterranean fever resistant to colchicine. J Rheumatol. 2011 Mar;38(3):516-8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21159830?tool=bestpractice.com
ამჟამად ბიოლოგიური აგენტების გამოყენების დამადასტურებელი მტკიცებულებები შეზღუდულია. ფუნქციური კვლევები მიუთითებს, რომ ინტერლეიკინ (IL)1 ჩართულია ხმელთაშუა ზღვის ცხელების ანთებით რეაქციაში; შესაბამისად, ფიქრობენ, რომ IL-1-ის ინჰიბიტორების გამოყენება კარგი მიდგომაა რეზისტენტული ხმელთაშუა ზღვის ცხელების დროს. კვლევებმა დაამტკიცა კოლხიცინის მიმართ რეზისტენტული ხმელთაშუა ზღვის ცხელების მქონე პაციენტებში კარგი პასუხი ინტერლეიკინ 1 (IL-1) ინჰიბიტორებზე.[97]Kuemmerle-Deschner JB, Gautam R, George AT, et al. A systematic literature review of efficacy, effectiveness and safety of biologic therapies for treatment of familial Mediterranean fever. Rheumatology (Oxford). 2020 Oct 1;59(10):2711-24.
https://academic.oup.com/rheumatology/article/59/10/2711/5856849?login=false
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32533192?tool=bestpractice.com
[98]Poddighe D, Romano M, Garcia-Bournissen F, et al. Conventional and novel therapeutic options in children with familial Mediterranean fever: a rare autoinflammatory disease. Br J Clin Pharmacol. 2022 Jun;88(6):2484-99.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34799863?tool=bestpractice.com
[99]Kacar M, Savic S, van der Hilst JCH. The efficacy, safety and tolerability of canakinumab in the treatment of familial mediterranean fever: a systematic review of the literature. J Inflamm Res. 2020 Mar 9;13:141-49.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32210604?tool=bestpractice.com
კოხრეინის ერთ-ერთმა მიმოხილვამ დაასკვნა, რომ ანაკინრა და კანაკინუმაბი, ალბათ, ეფექტურია, მაგრამ მეტი კვლევაა საჭირო რილონაცეპტის შემთხვევაში.[100]Yin X, Tian F, Wu B, et al. Interventions for reducing inflammation in familial Mediterranean fever. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Mar 29;(3):CD010893.
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010893.pub4/full
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35349164?tool=bestpractice.com
IL-1 ინჰიბიტორები პირველად გამოიცადა კოლხიცინზე რეზისტენტული და/ან შეუწყნარებელი პაციენტებისთვის.[101]Ter Haar N, Lachmann H, Özen S, et al. Treatment of autoinflammatory diseases: results from the Eurofever Registry and a literature review. Ann Rheum Dis. 2013 May;72(5):678-85.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22753383?tool=bestpractice.com
მაშინაც კი, თუ ინტერლეიკინ 1-ის (IL-1) სამიზნე წამლები ამჟამად ხელმისაწვდომია, მკურნალობა უნდა დაიწყოს ხანმოკლე ნახევარდაშლის პერიოდის მქონე წამლით (მაგ. ანაკინრა), იმისთვის რომ შემოწმდეს ეფექტიანობა. საშუალო ან ხანგრძლივი ნახევარდაშლის პერიოდის მქონე წამლები (ანუ რილონაცეპტი, კანაკინუმაბი) უნდა განიხილებოდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ხანმოკლე ნახევარდაშლის პერიოდის მქონე პრეპარატი ეფექტურია.[99]Kacar M, Savic S, van der Hilst JCH. The efficacy, safety and tolerability of canakinumab in the treatment of familial mediterranean fever: a systematic review of the literature. J Inflamm Res. 2020 Mar 9;13:141-49.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32210604?tool=bestpractice.com
[102]Hentgen V, Grateau G, Kone-Paut I, et al. Evidence-based recommendations for the practical management of familial Mediterranean fever. Semin Arthritis Rheum. 2013 Dec;43(3):387-91.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23742958?tool=bestpractice.com
კანაკინუმაბი და ანაკინრა დამტკიცებულია ხმელთაშუა ზღვის ოჯახური ცხელებისთვის ზოგიერთ ქვეყანაში.
სიმსივნის ნეკროზის ფაქტორი (TNF) ალფას ანტაგონისტები შემოწმდა კოლხიცინის შეუწყნარებლობის მქონე პაციენტებში სახსრის ჩართულობით და ეს წამლები კარგი თერაპიული ვარიანტი აღმოჩნდა უმეტესობისთვის. TNF ანტაგონისტები განსახილველია ხმელთაშუა ზღვის რეზისტენტული ცხელების მქონე პაციენტებში, რომლებშიც დაავადება მოიცავს სახსრებს.[102]Hentgen V, Grateau G, Kone-Paut I, et al. Evidence-based recommendations for the practical management of familial Mediterranean fever. Semin Arthritis Rheum. 2013 Dec;43(3):387-91.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23742958?tool=bestpractice.com
[103]Bilgen SA, Kilic L, Akdogan A, et al. Effects of anti-tumor necrosis factor agents for familial Mediterranean fever patients with chronic arthritis and/or sacroiliitis who were resistant to colchicine treatment. J Clin Rheumatol. 2011 Oct;17(7):358-62.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21946459?tool=bestpractice.com