ჰიპერნატრიემიის შეფასება

ჰიპოტონური შარდი, პოლიურიასთან ერთად გამოხატულია უშაქრო დიაბეტის (ცენტრალური ან ნეფროგენული) დროს.

პოტენციურად საფრტხის შემცველი ტესტია რომელიც უნდა ჩატარდეს სიფრთხილით, მხოლოდ იმ განყოფილებებში, რომელთაც აქვთ შესაბამისი გამოცდილება ტესტის შედეგების ინტერპრეტაციაში. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია წყლის ბალანსის საგულდაგულო მონიტორინგი, რაც მოიცავს საათობრივ წონის, შარდის გამოყოფის(დარწმუნდით, რომ შარდის ბუშტი მთლიანად დაცლილია) და შრატის ნატრიუმის და/ან ოსმოლარობის მონიტორინგს. თუ პაციენტს აქვს მძიმე უშაქრო დიაბეტი, დეჰიდრატაცია შეიძლება სწრაფად განვიტარდეს.

როდესაც საეჭვო შემთხვევაა, შეიძლება დაგვეხმაროს ნეფროგენული უშაქრო დიაბეტის ცენტრალური წარმოშობის უშაქრო დიაბეტისაგან გასარჩევად. ნეფროგენული უშაქრო დიაბეტის დროს, შარდის ოსმოლარობა არ იზრდება ვაზოპრესინის ანალოგის DDAVP-ის დანიშვნის შემდეგ(10 მიკროგრამი ინტრანაზალურად). თუმცა, ამ გზით ეტიოლოგიის განსხვავება ზოგიერთ შემთხვევაში გაძნელბულია, ვაზოპრესინის სეკრეციის და მოქმედების ნაწილობრივი დეფექტის გამო.[6]Muhsin SA, Mount DB. Diagnosis and treatment of hypernatremia. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2016 Mar;30(2):189-203. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1521690X16000415?via%3Dihub http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27156758?tool=bestpractice.com ​

ცენტრალური უშაქრო დიაბეტის შემთხვევების უმეტესობა გამოწვეულია შეძენილი ანატომიური დაზიანებით, რომლებიც ანადგურებენ ან აზიანებენ ნეიროჰიპოფიზს.[14]Christ-Crain M, Gaisl O. Diabetes insipidus. Presse Med. 2021 Dec;50(4):104093. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0755498221000300?via%3Dihub http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34718110?tool=bestpractice.com

ეს მდგომარეობა მიიჩნევა როგორც მძიმე ჰიპერნატრიემია (განსაზღვრული, როგორც პლაზმაში ნატრიუმის კონცეტრაცია >158 მმოლ/ლ-ზე[158 mEq/L] )

ჰიპოტონური შარდი, პოლიურიასთან ერთად გამოხატულია უშაქრო დიაბეტის (ცენტრალური ან ნეფროგენული) დროს.

პოტენციურად საფრტხის შემცველი ტესტია რომელიც უნდა ჩატარდეს სიფრთხილით, მხოლოდ იმ განყოფილებებში, რომელთაც აქვთ შესაბამისი გამოცდილება ტესტის შედეგების ინტერპრეტაციაში. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია წყლის ბალანსის საგულდაგულო მონიტორინგი, რაც მოიცავს საათობრივ წონის, შარდის გამოყოფის(დარწმუნდით, რომ შარდის ბუშტი მთლიანად დაცლილია) და შრატის ნატრიუმის და/ან ოსმოლარობის მონიტორინგს. თუ პაციენტს აქვს მძიმე უშაქრო დიაბეტი, დეჰიდრატაცია შეიძლება სწრაფად განვიტარდეს.

როდესაც საეჭვო შემთხვევაა, შეიძლება დაგვეხმაროს ნეფროგენული უშაქრო დიაბეტის ცენტრალური წარმოშობის უშაქრო დიაბეტისგან გასარჩევად. ნეფროგენული უშაქრო დიაბეტის დროს, შარდის ოსმოლარობა არ იზრდება ვაზოპრესინის ანალოგის DDAVP-ის დანიშვნის შემდეგ(10 მიკროგრამი ინტრანაზალურად). თუმცა, ამ გზით ეტიოლოგიის განსხვავება ზოგიერთ შემთხვევაში გაძნელბულია, ვაზოპრესინის სეკრეციის და მოქმედების ნაწილობრივი დეფექტის გამო.[6]Muhsin SA, Mount DB. Diagnosis and treatment of hypernatremia. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2016 Mar;30(2):189-203. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1521690X16000415?via%3Dihub http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27156758?tool=bestpractice.com ​

შრატში გლუკოზის დონე ჩვეულებრივ თვალსაჩინოდ გაზრდილია, ხშირად >44.4 მმოლ/ლ (800 mg/dL).

შრატის ეფექტური ოსმოლარობა ასე გამოიანგარიშება: 2 (გაზომილი Na [mEq/L] ან [მმოლ/ლ]) + (გლუკოზა [მგ/დლ] ან [მმოლ/ლ])/18 = mOsm/kg ან მმოლ/კგ.[12]Fayfman M, Pasquel FJ, Umpierrez GE. Management of hyperglycemic crises: diabetic ketoacidosis and hyperglycemic hyperosmolar state. Med Clin North Am. 2017 May;101(3):587-606. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28372715?tool=bestpractice.com ​

შარდოვანა და კრეატინინი იზრდება მოცულობის დაქვეითების გამო

კალიუმის ჯამური დეფიციტი არის 4 - 6 mEq/კგ, გაძლიერებული დიურეზის გამო.

თუმცა, შრატში კალიუმის მომატება განპირობებულია ინსულინის უკმარისობის, ჰიპერტონიის და აციდემიის გამო კალიუმის ექსტრაცელულარული გადანაცვლებით.

შემოსვლისას კალიუმის დაბალი დონე მიუთითებს მძიმე ,ტოტალურ კალიუმის დეფიციტზე.[12]Fayfman M, Pasquel FJ, Umpierrez GE. Management of hyperglycemic crises: diabetic ketoacidosis and hyperglycemic hyperosmolar state. Med Clin North Am. 2017 May;101(3):587-606. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28372715?tool=bestpractice.com ​

არ არის საჭირო შესაძლო ინფექციური დიარეის ყველა შემთხვევაში. რეკომენდებულია პაციენტებისთვის: იმუნოკომპრომისულ , მრავლობითი თანმხლები დაავადებით, სისხლიანი დიარეით, ნაწლავის ანთებითი დაავადებით და ეპიდაფეთქებების კვლევისას.

დაგეხმარებათ დიარეის სიმძიმის შეფასებაში.

განავალში ლეიკოციტების არსებობისას სავარაუდოა დაავადების ინფექციურ ეტიოლოგია.

განავლის pH-ს დონე 6 ან <6-ზე მიუთითებს ნახშირწყლების აუტანლობაზე. ნაწლავში ბაქტერია ახდენს ნახშირწყლების ფერმენტაციას, რის შედეგადაც გამოიყოფა მოკლე ჯაჭვიანი ცხიმოვანი მჟავები, რაც ამცირებს განავლის pH მაჩვენებელს.[28]Sweetser S. Evaluating the patient with diarrhea: a case-based approach. Mayo Clin Proc. 2012 Jun;87(6):596-602. https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(12)00382-5/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22677080?tool=bestpractice.com

განავალში დამჟანგავი ნივთიერებების/შაქარის არსებობა მიგვანიშნებს ნახშირწყლების მალაბსორბციაზე. ოსმოსური დიარეის მქონე პაციენტებში დამჟანგავი ნივთიერებების რაოდენობა უფრო მეტია, ვიდრე სეკრეტორული დიარეის დროს.[29]Castro-Rodríguez JA, Salazar-Lindo E, León-Barúa R. Differentiation of osmotic and secretory diarrhoea by stool carbohydrate and osmolar gap measurements. Arch Dis Child. 1997 Sep;77(3):201-5. https://adc.bmj.com/content/77/3/201.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9370895?tool=bestpractice.com

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

გახანგრძლივებული და ჭარბი ღებინება იწვევს წყლის მოცულობის კლებას (მოცულობის შემცირება ) და შეიძლება შეცვალოს ელექტროლიტების სტატუსი. ღებინება იწვევს მჟავების(პროტონების) და ქლორიდების პირდაპირ კარგვას.

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

გახანგრძლივებული ღებინების დროს შეიძლება მოიმატოს შრატში ბიკარბონატების დონემ და შესაბამისად განვითარდეს ალკალოზი.

ეს არის ამ მდგომარეობის მთავარი კრიტერიუმი

შრატის ეფექტური ოსმოლარობა ასე გამოიანგარიშება: 2 (გაზომილი Na [mEq/L] ან [მმოლ/ლ]) + (გლუკოზა [მგ/დლ] ან [მმოლ/ლ])/18 = mOsm/kg ან მმოლ/კგ.[12]Fayfman M, Pasquel FJ, Umpierrez GE. Management of hyperglycemic crises: diabetic ketoacidosis and hyperglycemic hyperosmolar state. Med Clin North Am. 2017 May;101(3):587-606. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28372715?tool=bestpractice.com

ვალიდური შედეგის მისაღებად საჭიროა ნიმუშის ადექვატურად შეგროვება 24 საათის განმავლობაში. შარდში კრეატინინის ექსკრეცია შეიძლება გამოყენებულ იქნას შეგროვებული მასალის სანდოობის შესაფასებლად.

საჭიროა 1 მგ დექსამეტაზონი საღამოს 11 საათზე და კორტიზოლის გაზომვა მეორე დღის დილის 8 საათზე. უფრო სპეციფიკური იმუნოკვლევების თანახმად, ადამიანების უმეტესობას დილის 8 საათზე შრატის კორტიზოლი აქვთ <55.2 ნანომოლ/ლ (2 მიკროგრამი/დლ).

ნერწყვში კორტიზოლი <1.3 ნანოგრამი/მლ (რადიოიმუნოკვლევა) ან <1.5 ნანოგრამი/მლ (ცილის კონკურენტული მიმაგრების კვლევა), გამორიცხავს კუშინგის სინდრომის დიაგნოზს.

კუშინგის სინდრომი ჩვეულებრივ იწვევს დაიბეტს და გლუკოზის ინტორელანტობას.

პირველადი ალდოსტერონიზმი იწვევს ნატრიუმის რეაბსორბციის გაძლიერებას და შედეგად სითხის მოცულობის გაზრდას. სუსტი, მაგრამ პერსისტენტული მოცულობის ზრდა ცვლის ანტიდიურეზული ჰორმონის (ADH) გამოთავისუფლების ოსმოსტატიურ რეგულაციას და წყურვილის შეგრძნება იმატებს რამდენიმე მილიმოლით ლიტრზე (mEq/ლ). შედეგად, პირველადი ალდოსტერონიზმის მქონე პაციენტებს აქვთ პლაზმაში ნატრიუმის კონცენტრაცია 143-147 მმოლ/ლ (143-147 mEq/ლ).[19]Young WF Jr. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism: practical clinical perspectives. J Intern Med. 2019 Feb;285(2):126-48. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.12831 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30255616?tool=bestpractice.com ​

პაციენტებს შეიძლება ჰქონდეთ ჰიპოკალიემია ალდოსტერონის ჭარბი სეკრეციის გამო; თუმცა, შრატის კალიუმი ნორმალურია პირველადი ალდოსტერონიზმის მქონე პაციენტების 70%-ზე მეტში.[19]Young WF Jr. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism: practical clinical perspectives. J Intern Med. 2019 Feb;285(2):126-48. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.12831 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30255616?tool=bestpractice.com ​

პირველადი ალდოსტერონიზმი სავარაუდოა, როდესაც პლაზმის რენინის აქტივობა სუპრესიულია, ხოლო პლაზმის ალდოსტერონის კონცენტრაცია მომატებული.[19]Young WF Jr. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism: practical clinical perspectives. J Intern Med. 2019 Feb;285(2):126-48. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.12831 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30255616?tool=bestpractice.com

PRA ჩვეულებრივ დაბალია პაციენტებში მინერალოკორტიკოსტეროიდების პირველადი სიჭარბით. პირველადი ალდოსტერონიზმი სავარაუდოა, როდესაც PRA სუპრესირებულია, ხოლო პლაზმის ალდოსტერონის კონცერაცია მომატებული.[19]Young WF Jr. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism: practical clinical perspectives. J Intern Med. 2019 Feb;285(2):126-48. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.12831 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30255616?tool=bestpractice.com

თანაფარდობა უნდა განვიხილოთ მხოლოდ როგორც ტესტი სკრინინგისთვის და ის შეიძლება რამოდენიმეჯერ გაიზომოს (სერიულად, თუ იცვლება ნიმუშების, მათ შორის მედიკამენტების ჩათვლით, აღების პირობები), სანამ მიიღება გადაწყვეტილება, ჩატარდეს თუ არა სუპრესიის ტესტი, დიაგნოზის საბოლოოდ დასაზუსტებლად ან გამოსარიცხად.[27]Reincke M, Bancos I, Mulatero P, et al. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism. Lancet Diabetes Endocrinol. 2021 Dec;9(12):876-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34798068?tool=bestpractice.com

ალდოსტერონის სუპრესიის ტესტირება შეიძლება ჩატარდეს პერორალურად მიღებული ნატრიუმის ქლორიდისა და შარდში ალდოსტერონის ექსკრეციის გაზომვით ან ნატრიუმის ქლორიდის IV დატვირთვით და პლაზმაში ალდოსტერონის კონცენტრაციის გაზომვით.​[19]Young WF Jr. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism: practical clinical perspectives. J Intern Med. 2019 Feb;285(2):126-48. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joim.12831 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30255616?tool=bestpractice.com ​​[27]Reincke M, Bancos I, Mulatero P, et al. Diagnosis and treatment of primary aldosteronism. Lancet Diabetes Endocrinol. 2021 Dec;9(12):876-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34798068?tool=bestpractice.com ​​ პერორალური მიღება უფრო უსაფრთხოა, ვიდრე IV ინფუზია, ჰიპოკალიემიის ინდუქციის ან გაუარესების ალბათობის შემცირების გამო.

ცვლილებები ორივე ჯირკვალშ სავარაუდოს ქმნის თირკმელზედა ჯირკვლის ჰიპერპლაზიის არსებობას, თუმცა ასეთ პაციენტებს ასევ შიძლება CT ან MRI კვლევებით ნომალური შედეგები ჰქონდეთ. წარმონაქმნის არარსებობა ყოველთვის არ გამორიცხავს ადენომას და ორმხრივი დაზიანებები არ წარმოადგენს ჰიპერპლაზიის სადიაგნოსტიკო კრიტერიუმს(რადგან, ზოგიერთი პაციენტს, რომლის ერთ ჯირკვალზე აღინიშნება ალდოსტერონომა, მეორე თირკმელზედა ჯირკვალი შეიძლება არ უმუშავებდეს ).

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

იზოტონური შარდი შეიძლება აღინიშნოს დიურეტიკების გამოყენების, ოსმოსური დიურეზისა და მარილების კარგვის ფონზე.

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

ნეიტროპენია და თრომბოციტოპენია შეიძლება სეფსისი მიმანიშნებელი იყოს

ჰიპერტონული შარდი ჩვეულებრივ ვლინდება სითხის ექსტრარენული კარგვის დროს.

ნატრიუმით გადატვირთვა ხშირად ასოცირდება მნიშვნელოვან ჰიპერნატრიემიასთან[17]Metheny NA, Krieger MM. Salt toxicity: a systematic review and case reports. J Emerg Nurs. 2020 Jul;46(4):428-39. https://www.jenonline.org/article/S0099-1767(20)30054-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32340735?tool=bestpractice.com

ნატრიუმით გადატვირთვა ხშირად ასოცირდება მნიშვნელოვან ჰიპერნატრიემიასთან[17]Metheny NA, Krieger MM. Salt toxicity: a systematic review and case reports. J Emerg Nurs. 2020 Jul;46(4):428-39. https://www.jenonline.org/article/S0099-1767(20)30054-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32340735?tool=bestpractice.com

ნატრიუმით გადატვირთვა ხშირად ასოცირდება მნიშვნელოვან ჰიპერნატრიემიასთან[17]Metheny NA, Krieger MM. Salt toxicity: a systematic review and case reports. J Emerg Nurs. 2020 Jul;46(4):428-39. https://www.jenonline.org/article/S0099-1767(20)30054-4/fulltext http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32340735?tool=bestpractice.com