მიდგომა
მოლუსკის მკურნალობა უნდა იყოს ინდივიდუალიზებული, ისეთი ფაქტორების გათვალისწინებით, როგორებიცაა პაციენტის იმუნოკომპეტენტური ან იმუნოკომპრომისული სტატუსი, დაზიანებების ადგილმდებარეობა და გავრცელება, კანის სხვა დაავადებების არსებობა (მაგ. ატოპიური დერმატიტი) და პაციენტის სურვილი.
იმუნოკომპეტენტური პაციენტების მართვა, როგორც წესი, მიმდინარეობს ჯანდაცვის პირველად რგოლში, თუ მას არ აღენიშნება კანის სხვა დაავადებები. კოქრეინის ერთ-ერთი მიმოხილვის შედეგად არ გამოვლენილა მყარი მტკიცებულებები, რომლის მიხედვითაც უპირატესობა მიენიჭებოდა რომელიმე მკურნალობას იმუნოკომპეტენტურ პაციენტებში. მიმოხილვის დასკვნაში აღინიშნა, რომ ინფექციის ბუნებრივი ალაგება არის მნიშვნელოვანი პირველი რიგის ვარიანტი.[22]
იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში (მაგ. აივ ინფიცირებულებში) და ატოპიურ იდერმატიტის მქონე პირებში მოლუსკური ინფექცია შეიძლება იყოს უფრო ხანგრძლივი და გავრცობილი. შესაძლო საჭირო გახდეს სპეციალისტთან კონსულტაცია ან პაციენტის მიმართვა (მაგ. დერმატოლოგთან ატოპიური დერმატიტის კონტექსტში ან აივ-ის გუნდთან თუ არსებობს აივ-ის თანმხლები ინექცია). ასეთ პაციენტებში, განსაკუთრებით ექსტენსიური დაზიანებების დროს, მნიშვნელოვანია ადრეული მკურნალობა.[23] დიაგნოსტიკური გაურკვევლობის შემთხვევაში ასევე გასათვალისწინებელია პაციენტის რეფერალი დერმატოლოგთან.[24]
სპეციალისტთან მიმართვა ასევე საჭიროა პაციენტებისთვის, რომელთაც აღენიშნებათ:[23]
ანოგენიტალური დაზიანებები: ზრდასრულები უნდა რეფერირდნენ შარდ-სასქესო მედიცინის სპეციალისტთან. მათ უნდა ჩაუტარდეთ სკრინინგი სქესობრივი გზით გადმდებ სხვა ინფექციებზე (მათ შორის აივ-ზე). ანოგენიტალური დაზიანებების მქონე ბავშვები უნდა შეფასდნენ შესაძლო სქესობრივი ძალადობის ფაქტზე, თუ არსებობს სხვა მტკიცებულება, რომელიც აღნიშნულს მიუთითებს.
ქუთუთოს კიდის ან თვალის დაზიანებები, რომელიც დაკავშირებულია კონიუნქტივიტთან: ასეთ პაციენტებს ესაჭიროებათ რეფერალი ოფთალმოლოგთან.
იმუნოკომპეტენტური პაციენტების მკურნალობა
იმუნოკომპეტენტურ პაციენტებში, რომელთაც არ აღენიშნებათ კანის სხვა დაავადებები, მოლუსკის ინფექცია ბუნებრივად ლაგდება დროთა განმავლობაში. ასეთ პაციენტებში, როგორც წესი, მკურნალობა საჭირო არ არის.
პაციენტები უნდა დავარწმუნოთ, რომ შემთხვევათა უმრავლესობაში მოლუსკური ინფექცია თვითგანკურნებადია და გაივლის სპონტანურად 1-2 წლის ფარგლებში. თუმცა, მკურნალობის მსურველ პაციენტებში (მაგ. შფოთის, დისკომფორტის, გარეგნობის გამო ან მაშინ, როდესაც პაციენტს არ სურს სხვათა დაინფიცირება) მკურნალობა გასათვალისწინებელია.[9][25] თუ პაციენტები ირჩევენ ჩაიტარონ მკურნალობა, ისინი ინფორმირებული უნდა იყვნენ იმის შესახებ,რომ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მათ შეიძლება განვითარდეთ ახალი დაზიანებები და მათ შეიძლება დასჭირდეთ მკურნალობის ერთზე მეტი კურსი.[9] მკურნალობის ვარიანტებია ტოპიკური საშუალებები ან ფიზიოთერაპია.
კოქრეინის ერთ-ერთმა მიმოხილვამ ვერ აღმოაჩინა კონკრეტული მკურნალობა, რომელიც სარწმუნოდ ეფექტური იქნებოდა იმუნოკომპეტენტურ პაციენტებში მოლუსკის ინეფქციის სამკურნალოდ. მიმოხილვის დასკვნის თანახმად, ინფექციის ბუნებრივი ალაგება საკმაოდ მიზანშეწონილი ვარიანტია.[22]
ტოპიკური მკურნალობა
ტოპიკურ კალიუმის ჰიდროქსიდს, პლაცებოსთან შედარებით, შესაძლოა ჰქონდეს მცირე სარგებელი.[22] არსებობს შეზღუდული მტკიცებულება სხვა ტოპიკური მკურნალობების სარგებლის შესახებ, როგორებიცაა სალიცილის მჟავა, ბენზოილ პეროქსიდი და ტრეტინოინი.[22]
ფიზიკური მკურნალობა
კრიოთერაპია უნდა გავითვალისწინოთ ქირურგიული თერაპიის ან პირველადი ჯანდაცვის ფარგლებში არაექსტენსიური დაზიანებების შემთხვევაში, როგორც ზრდასრულებში, ასევე ბავშვებში.[22][25]
იმუნოკომპრომისული პაციენტების მკურნალობა
იმუნოკომპრომისულ პაციენტებში, მოლუსკის ინფექციების მდგომარეობას, როგორც წესი, აუმჯობესებს, გამომწვევი დაავადების ეფექტური მართვა (მაგ. აივ ან ატოპიური დერმატიტი).
კონტაგიოზურ მოლუსკთან დაკავშირებული იმუნოსუპრესიის ძირითადი მიზეზებია აივ ინფექცია, მყარი ორგანოების ტრანსპლანტაცია, იმუნოსუპრესიული თერაპია (მათ შორის ბიოლოგიური თერაპია), სისტემური წითელი მგლურა, სარკოიდოზი და ნეოპლაზია.[13] პირველ რიგში, ოპტიმიზირებული უნდა იყოს ფონური მდგომარეობის მკურნალობა, რაც გულისხმობს მართვაში შესაბამისი მკურნალი სპეციალისტის ჩართვას.
აივ-ის მქონე პაციენტებში, მოლუსკის ალაგებას, როგორც წესი, უზრუნველყოფს იმუნიტეტის აღდგენა ანტირეტროვირუსული თერაპიით. თუმცა, ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყების შემდეგ მოლუსკი შეიძლება გამოვლინდეს იმუნური რეკონსტიტუციის ანთებით სინდრომთან ერთად. თუ მოლუსკის დაზიანებები ანტირეტროვირუსული თერაპიის დაწყების მიუხედავად რჩება და იწვევს გარეგნულ პრობლემებს, მაგრამ არ არის ექსტენსიური, მკურნალობა შეიძლება გაგრძელდეს კრიოთერაპიით ან კიურეტაჟით, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც დაზიანებები სახეზე ვლინდება.[20] კაუტერიზაცია ან კრიოთერაპია ადგილობრივი საანესთეზიო საშუალების გამოყენებით ფართოდ არის გავრცელებული კლინიკებსა და ჯანდაცვის პირველად რგოლში. ეს მეთოდებიე ფექტურია არაექსტენსიური დაზიანებების ფიზიკური მკურნალობისთვის.
აივ-ის მქონე პაციენტებში ასევე შეიძლება ტოპიკური მკურნალობების გამოყენება, თუმცა ამის შესახებ მტკიც ებულებები შეზღუდული რაოდენობისაა. სამკურნალო ვარიანტებია ციდოფოვირი, პდოფილოტოქსინი, იმიქიმოდი და კანთარიდინი.[13][22][26] იმიკიმოდი არ არის რეკომენდებული ბავშვებში.[13]
ატოპიური დერმატიტის მქონე პაციენტების მკურნალობა
ატოპიური დერმატიტის მქონე პაციენტებს აქვთ კანის ბარიერული ფუნქციის დარღვევა და შეცვლილი იმუნოლოგიური პროფილი, რაც მათ მოლუსკის ინფექციებისადმი უფრო მოწყვლადს ხდის. ისინი შეიძლება იყვნენ იმუნოკომპეტენტურნი, იღებდნენ სისტემურ მედიკამენტებს (მამგ. კორტიკოსტეროიდი ან ციკლოსპორინი) ან იყნენ იმუნოკომპრომისული. ატოპიური დერმატიტის მქონე პაციენტებში ასევე მომატებულია მეორეული აბქტერიული ინფექციის რისკი, რაც გამოწვეულია მოლუსკის ფხანასთან და მოძრობის მცდელობებთან.[8]
მოლუსკის გახანგრძლივი ან გავრცობილი ინფექციები მიუთითებს, რომ ატოპიური დერმატიტი შეიძლება არასაკმარისად იყოს ნამკურნალები. მოლუსკის ინფექციები, როგორც წესი, უმჯობესდება ან ლაგდება ატოპიური დერმატიტის მკურნალობის ოპტიმიზაციის დროს და, შესაბამისად, ეს უნდა იყოს პირველი ნაბიჯი. ოპტიმიზაცია შეიძლება გულისხმობდეს ატოპიური ანტისეპტიკური სარეცხი საშუალების დამატებას მეორეული ბაქტერიული ინექციის შემთხვევაში, დამარბილებლის რაოდენობრივ და სიხშირის მატებას, ტოპიკური კორტიკოსტეროიდის დამატებას აქტიურად ანთებითი ატოპიური დერმატიტის კონტროლისთვის. იხ ატოპიური დერმატიტი (მართვის მიდგომა).
თუ მოლუსკის ინფექცია გრძელდება ტოპიკური თერაპიის ოპტიმიზაციის მიუხედავად, უნდა განვიხილოთ ფოტოთერაპია ან სისტემური თერაპია (მაგ. მეთოტრექსატი).[4] ზოგიერთი თერაპია, რომელიც გმაოიყენება ატოპიური დერმატიტის (და ფსორიაზის) სამკურნალოდ, შესაძლოა გახდეს მოლუსკის გაუმჯობესების ან პირიქით, გამწვავების მიზეზი.[27]
დერმატოლოგთან კონსულტაცია უნდა გავითვალისწინოთ, როდესაც სისტემური წამლის გამოყენების დაწყების შემდეგ ვითარდება ექსტენსიური მოლუსკი.
ანოგენიტალური მოლუსკის მქონე პაციენტების მკურნალობა
ანოგენიტალური მოლუსკის მქონე პაციენტები შეიძლება იყვნენ როგორც იმუნოკომპეტენტური, ასევე იმუნოკომპრომისული. ვინაიდან ანოგენიტალური მოლუსკის შემთხვევათა უმრავლესობა სქესობრივი გზით ვრცელდება, საჭიროა ჩატარდეს სქესობრივი ჯანმრთელობის სრული სკრინინგი, მათ შორის აივ ტესტირება.[13]
იმუნოკომპეტენტურ პირებში, თუ მოლუსკი ექსტენსიური არ არის, პაციენტები შეგვიძლია დავარწმუნოთ, რომ ინექცია სპონტანურად ალაგდება. თუმცა, ამთ უნდა ვურჩიოთ თავი შეიკავონ ანოგენიტალური რეგიონის გაპარსვის ან ცვილის გამოყენებისგან, პირსახოცების ან თეთრეულის გაზიარების პრევენციის მიზნით, სანამ დაზიანებები არ ალაგდება. სქესობრივი ჯანმრთელობის სრული სკრინინგი უნდა ჩატარდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ გამოვლენილია მხოლოდ 1-2 დაზიანება.
ანოგენიტალური მოლუსკის მკურნალობის ჩვენებებია პაციენტის სურვილი, ექსტენსიური და/ან მუდმივი დაავადება, კოსმეტიკური მიზეზები, დაავადების გავრცელების და დანაწიბურების შიში და სიმპტომები/გართულებები (მაგ. ქავილი, ათენა და მეორეული ინფექცია).
ანოგენიტალური მოლუსკის მქონე პაციენტებში შესაძლოა რეკომენდებული იყოს ფიზიკური ან ტოპიკური მკურნალობა.[25] თუმცა, არასაკმარისია მტკიცებულებები ამ პაციენტებში მათი გამოყენების შესახებ.[13]
კრიოთერაპია
კრიოთერაპია ხშირად გამოიყენება სქესობრივი ჯანმრთელობისა და დერმატოლოგიურ კლინიკებში ანოგენიტალური მოლუსკის სამკურნალოდ, თუმცა, გამოქვეყნებული მტკიცებულებები მათი ეფექტურობის შესახებ არასაკმარისია. ოტპიმალური შედეგებისთვის, შესაძლოა საჭირო გახდეს ყოველკვირეული მკურნალობა 6-8 კვირის განმავლობაში.[28]
ხელმისაწვდომობის შემთხვევაში, კიურეტაჟზე უპირატესი მეთოდია კაუტერიზაცია ადგილობრივი საანესთეზიო საშუალებით ანოგენიტალურ კანზე, ვინაიდან არის ნაკლებად ტრავმული და მტკივნეული.
ტოპიკური თერაპიები ანოგენიტალური მოლუსკის დროს
პოდოფილოტოქსინი, კალიუმის ჰიდროქსიდი და იმიკიმოდი შეიძლება განვიხილოთ ანოგენიტალური მოლუსკის დროს.[13] სხვა ტოპიკურმა საშუალებებმა, მაგ. ბენზოილ პეროქსიდმა და ტრეტინოინმა, შეიძლება გამოიწვიოს გაღიზიანება, ამიტომ, მათი გამოყენება არ არის მიზანშეწონილი ანოგენიტალური რეგიონის მგრძნობიარე კანზე.[13]
იმიქვიმოდი (Imiquimod), T უჯრედის მოდიფიკატორი, მიზნად ისახავს მოლუსკუმის ვირუსზე იმუნური პასუხის სტიმულირებას. თუმცა, მოლუსკუმის სამკურნალოდ იმიქვიმოდის გამოყენების ეფექტურობის შესახებ მტკიცებულება მწირია. იმიკიმოდი არ არის რეკომენდებული ბავშვებში.[13][25]
ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას