მიდგომა

დაარწმუნეთ პაციენტი, რომ დაავადება თვითგანკურნებადია და 7-10 დღეში გაივლის. აღმოჩნდა, რომ სიმპტომების სიმძიმე და ხანგრძლივობა უკავშირდება იმას, თუ რამდენად სჯერა და რას ფიქრობს პაციენტი ჩატარებულ მკურნალობაზე, ხოლო ემპათიური მკურნალობა, როგორც ამას აღიქვამს პაციენტი, უკავშირდება სიმპტომების და ბიოქიმიური მარკერების გაუმჯობესებას.[32][33][34]

ურჩიეთ პაციენტებს ჰიგიენური ზომების შესახებ და სხვებზე გავრცელების შეზღუდვის შესახებ, ასევე დასვენების და სითხის მიღების მნიშვნელობის შესახებ ჰიდრატაციის შესანარჩუნებლად.​[7]​ მწვავე რესპირატორული ინფექციების დროს სითხის გაზრდილი მიღების შედეგები დღემდე არ არის შესწავლილი არცერთ კვლევაში.[35]

სიმპტომების შემსუბქება შეადგენს მკურნალობის მთავარ ნაწილს. სტანდარტული გაციების დროს სიმპტომების შემსუბუქებას ბევრი ურეცეპტოდ გაყიდვადი მედიკამენტი უწყობს ხელს; თუმცა, ამის მაღალი ხარისხის მტკიცებულება შეზღუდულია.[36]

The BMJ: what treatments are effective for common cold in adults and children? Opens in new window

The BMJ: treatments for cough and common cold in children - practice pointer Opens in new window

ცხელება და ტკივილი

ტკივილის და/ან ცხელების დროს რეკომენდებულია პარაცეტამოლი. არსებობს მტკიცენულება, რომ ის ასევე ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვას და რინორეას, თუმცა არ მოქმედებს ყელის ტკივილზე, შეუძლოდ ყოფნაზე, ცემინებაზე ან ხველაზე.[37] ამის მიუხედავად, მაინც ყველაზე ხშირად გამოყენებადი ანალგეტიკი/ანტიპირეტიკია და ბევრი კლინიცისტისთვის პირველი რიგის პრეპარატია ტკივილის და ცხელების სამართავად, როგორც ზრდასრულებში, ასევე ბავშვებში.[38]

ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატების (NSAID) მიმოხილვით დადგინდა, რომ ეს პრეპარატები ამცირებენ დისკომფორტს, მაგრამ არ ამსუბუქებენ რესპირატორულ სიმპტომებს. გასათვალისწინებელია შესაძლო გვერდითი მოვლენებიც (მაგ. გასტროინტესტინური მოვლენები, გამონაყარი).[39] [ Cochrane Clinical Answers logo ] ​ ასპირინის კვლევით გამოვ, რომ ის ეფექტურია ტკივილისა და ცხელების დროს, მოკლევადიანი გამოყენებისას გასტროინტესტინური მნიშნელოვანი გვერდითი ეფექტეი გარეშეა, თუმცა დაფიქსირდა დისპეფსიის მცირედ გაზრდილი რისკი.[40][41] ასპირინის მიცემა 18 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის სასურველი არ არის რეის სინდრომის რისკის გამო.

ანალგეტიკები ხელმისაწვდომია როგორც იზოლირებული აგენტები ან კომბინირებული პრეპარატები (შეგუბების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინურ პრეპარატებთან ერთად).

არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ურეცეპტოდ გაცემული წამლები (ადგილობრივი საანესთეზიო, ანტისეპტიკური ან არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებების შემცველი) შეიძლება დამხმარე იყოს მოზრდილებში ყელის ტკივილთან დაკავშირებული ტკივილის შემცირების თვალსაზრისით. თუმცაღა, ისინი მხოლოდ მცირედ ამცირეენ ტკივილს. არ არსებობს მტკიცებულება არასამკურნალო აბების, პირის ღრუს სარეცხი საშუალებების ან ადგილობრივი საანესთეზიო სპრეების შესახებ.[42]​ აღნიშნული აბები არ უნდა მიეცეს 4 წლამდე ასაკის ბავშვებს.[43]

ნაზალური სიმპტომები

დამატენიანებელი, მაორთქლეელი საშუალების გამოყენება ან ორთქლის ჩასუნთქვა ცხელი წყლის თასიდან ან შხაპიდან შეიძლება დაგვეხმაროს. შეიძლება გამოყენებულ იქნას ნაზალური მარილიანი წვეთები ან სპრეი. მცირეწლოვან ბავშვებში შეიძლება გამოყენებულ იქნას რეზინის ასპირატორი ნათურა ლორწოსგან გასასუფთავებლად.[43]​ არსებობს დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, რომ მარილიანი წვეთები ან სპრეი შეიძლება იყოს ეფექტური და უსაფრთხო მცირეწლოვან ბავშვებში. უფრო დიდ ბავშვებში ის ამსუბუქებს ცხვირის გაჭედვის სიმპტომებს და შესაძლოა, ამცირებდეს რინორეას.[44]​ არსებობს დეკონგესტანტების და/ან ანტიჰისტამინების მრავალი განსხვავებული ფორმულაცია, რომლებიც ხელმისაწვდომია რეცეპტის გარეშე ცხვირის სიმპტომების სამკურნალოდ (მაგ., შეშუპება, რინორეა, ცემინება), მათ შორის ერთჯერადი და კომბინირებული ფორმულირებები.

ზრდასრულებში შეგუბების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინური პრეპარატები საუკეთესო არჩევანია შემაწუხებელი ნაზალური სიმპტომების დროს; თუმცა, ითვლება, რომ ეფექტი მცირეა.[36]

მონოთერაპია შეშუპების საწინააღმდეგო პრეპარატებით

  • შეგუბების სააწინააღმდეგო პრეპარატები ხელმისაწვდომია როგორც პერორული (მაგ. ფსევდოეფედრინი), ასევე ინტრანაზალური (მაგ. ოქსიმეტაზოლინი) ფორმით. არ არსებობს მტკიცებულება ადმინისტრირების რომელიმე გზის უპირატესობის შესახებ.[36] კოჰრეანის მიმოხილვის მიხედვით დადგინდა, რომ ნაზალური შეშუპების საწინაღმდეგო საშუალებები მაღალი დოზებით (3-4 დოზა დღეში 5-10 დღის განმავლობაში) სუბიექტურად მცირედ ამსუბუქებს ნაზალურ შეშუპებას, თუმცა გაურკვეველია, მოაქვს თუ არა ამას სარგებელი პაციენტისთვის.[45]

  • აღმოჩნდა, რომ ოქსიმეტაზოლინის ნაზალური სპრეი ამცირებს სასუნთქი გზების რეზისტენტობას, თუმცა არსებობს მხოლოდ შეზღუდული მტკიცებულებები პაციენტზე ორიენტირებულ სარგებელთან დაკავშირებით.[46][47] ინტრანაზალური შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებების გამოყენება შესაძლებელია მაქსიმუმ 3-7 დღის განმავლობაში, ვინაიდან არსებობს ქრონიკული/განმეორებითი ნაზალური შეგუბების რისკი (მედიკამენტური რინიტი).

  • ფსევდოეფედრინის შემცველი მედიკამენტები დაკავშირებულია უკანა შექცევადი ენცეფალოპათიის სინდრომის (PRES) და შექცევადი ცერებრალური ვაზოკონსტრიქციის სინდრომის (RCVS) რისკთან. ეს არის იშვიათი მდგომარეობები პოტენციურად მნიშვნელოვანი და სიცოცხლისათვის საშიში გართულებებით. ფსევდოეფედრინის შემცველი მედიკამენტები არ უნდა იქნას გამოყენებული მძიმე ან უკონტროლო ჰიპერტენზიით დაავადებულ პაციენტებში ან თირკმლის მწვავე ან ქრონიკული დაავადების ან უკმარისობის მქონე პაციენტებში.[48]

მონოთერაპია ანტიჰისტამინებით

  • Cochrane-ის მიმოხილვით გამოვლინდა, რომ პირველი თაობის (დამამშვიდებელი) ანტიჰისტამინები ასოცირდება ცემინების და რინორეის შემსუბუქებასთან, მაგრამ არა ცხვირის შეშუპებასთან; ჩვეულებრივ აღინიშნება სედაცია. კვლევებით, რომელთა საშუალებითაც ფასდება მეორე თაობის (არა დამამშვიდებელ) ანტიჰისტამინები, გამოვლინდა გაურკვეველ ეფექტი ცხვირის შეშუპებაზე, არავითარი ეფექტი ცემინებასა ან რინორეაზე.[49]

შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებებისა და ანტიჰისტამინების კომბინირებული ფორმები

  • ანტიჰისტამინები და შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ხშირად კომბინირებულია ანალგეტიკთან ან მის გარეშეა. ამ აგენტების ზოგიერთმა კომბინაციამ შეიძლება შეამსუბუქოს შეშუპება, რინორეა და ცემინება. კოქრეინის მიმოხილვით გამოვლინდა, რომ არსებობს შეზღუდული მონაცემები ამ კომბინაციების ეფექტურობის შესახებ გაციების დროს; თუმცა, როგორც ჩანს, არსებობს ზოგადი სარგებელი მოზრდილებსა და უფროს ბავშვებში, რაც უნდა შეფასდეს გვერდითი ეფექტების რისკთან. ეფექტი ცალკეულ სიმპტომებზე, ალბათ, ძალიან მცირეა იმისათვის, რომ კლინიკურად რელევანტურად მივიჩნიოთ. არასასურველი ეფექტები მოიცავს თავის ტკივილს, სედაციას და უძილობას.[50]

იპრატროპიუმი

  • სისტემური მიმოხილვით, გამოვლინდა დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, რომ იპრატროპიუმი პლაცებოზე ეფექტურია რინორეის, მაგრამ არა ცხვირის გაჭედვის დროს. გვერდითი მოვლენები (მაგ. პირის სიმშრალე, ცხვირიდან სისხლდენა, ცხვირის სიმშრალე) უფრო ხშირი იყო პლაცებოსთან ან მკურნალობის გარეშე შემთხვევებთან შედარებით.[51]

ბავშვებში ამ მკურნალობის სარგებელის მტკიცებულება უფრო შეზღუდულია. არ არსებობს მტკიცებულება, რომ შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები ამსუბუქებდა ნაზალურ სიმპტომებს ბავშვებში, თუმცა ცნობილია მათი არასასურველი ეფექტები (მაგ. ძილიანობა, კუჭ-ნაწლავის აშლილობა, ან უფრო სერიოზული ეფექტები, როგორიცაა კრუნჩხვები, გულისცემის აჩქარება და სიკვდილი). შესაბამისად, შეშუპების საწინააღმდეგო საშუალებები არაა რეკომენდებული <6 წლამდე ბავშვებში და სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ 6-დან 12 წლამდე ბავშვებში.[36]

  • აშშ სურსათისა და წამლის ადმინისტრაცია არ უწევს რეკომენდაციას 4 წლამდე ბავშვებში შეშუპების საწინააღმდეგო და/ან ანტიჰისტამინების შემცველი გაციების საწინააღმდეგო პრეპარატების გამოყენებას, შესაძლო მნიშვნელოვანი და სიცოცხლისთვის საშიში არასასურველი ეფექტების გამო.[52]

  • FDA: use caution when giving cough and cold products to kids Opens in new window

  • ​მითითებები განსხვავდება სხვადასხვა ქვეყნებში. მაგალითად, გაერთიანებულ სამეფოში და კანადაში 6 წლამდე ბავშვებში საერთოდ არ არის რეკომენდებული გაციების საწინააღმდეგო ურეცეპტო მედიკამენტების გამოყენება.

ამ გაფრთხილებების მიუხედავად, ხველის და გაციების უსაფრთხოების ზედამხედველობის სისტემის მონაცემები გვაჩვენებს, რომ <12 წლამდე ბავშვებში ხველისა და გაციების საწინააღმდეგო ურეცეპტო მედიკამენტების არასასურველი ეფექტის ჯამური მაჩვენებელი შედარებით დაბალია (1 არასასურველი ეფექტი 1,75 მილიონ გაყიდულ დოზაზე), ხოლო ამ ეფექტების 67% დაკავშირებულია ამ მედიკამენტების შემთხვევით, უმეთვალყურეოდ მიღებასთან. სიკვდილის შემთხვევები უკიდურესად იშვიათია (პაციენტების 0,6%) და თერაპიულ დოზებთან არ არის დაკავშირებული.[53]

ხველა

ბევრი სხვადასხვა ხველის დამთრგუნველი ან ამოსახველებელი საშუალება ხელმისაწვდომია ურეცეპტოდ, მათ შორის ერთჯერადი და კომბინირებული ფორმულაციები (ხშირად შერწყმულია დეკონგესტანტებთან და/ან ანტიჰისტამინებთან), და ადამიანებს შეიძლება სურდეთ მათი მოსინჯვა.

  • არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება, რომელიც მხარს უჭერს ან უარყოფს ხველის საწინააღმდეგო საშუალებების, ამოსახველებელი საშუალებების (მაგ., გუაიფენეზინი) ან მუკოლიზური საშუალებების გამოყენებას მოზრდილებსა და ბავშვებში ხველის შესამცირებლად, განსაკუთრებით მცირეწლოვან ბავშვებში.[54][55]

  • თუმცა, თორაკული მედიცინის ამერიკული კოლეგია რეკომენდაციას უწევს, არ გამოვიყენოთ ხველის ან გაციების ურეცეპტო მედიკამენტები ხველის სამკურნალოდ.[56][მტკიცებულების დონე A]

​ხველისა და გაციების სამკურნალო საშუალებები, რომლებიც შეიცავს ოპიოიდებს, როგორიცაა კოდეინი ან ჰიდროკოდონი, არ უნდა იქნას გამოყენებული 18 წლისა და უმცროს ბავშვებში, რადგან რისკები (შენელებული ან გაძნელებული სუნთქვა, შეცდომით გამოყენება, ბოროტად გამოყენება, დამოკიდებულება, დოზის გადაჭარბება და სიკვდილი) აღემატება სარგებელს, როდესაც გამოიყენება ხველის დროს ამ პაციენტებში.[57]

  • ფოლკოდინის შემცველი მედიკამენტები ამოღებულ იქნა ბაზრიდან მთელ რიგ ქვეყნებში, მათ შორის ევროპასა და დიდ ბრიტანეთში, ნეირომუსკულური ბლოკირების აგენტების მიმართ ანაფილაქსიის ძალიან იშვიათი რისკის გამო (გამოიყენებოდა ზოგად ანესთეზიაში) პაციენტებში, რომლებიც იღებდნენ ფოლკოდინის შემცველ მედიკამენტებს წინა პერიოდში. 12 თვე.[58][59]

  • ALPHO კვლევის შედეგებით გამოვლინდა, რომ ფოლკოდინის გამოყენება უკნასკნელი 12 თვის განმავლობაში ნეირომუსკულური ბლოკირების აგენტებით მიმდინარე ანესთეზიამდე, დაკავშირებულია პერიანაესთეზიური ანაფილაქსიის უფრო მაღალ რისკთან.[60]​ რისკი შეფასებულია, როგორც 1 შემთხვევა 10000 პროცედურაზე.[61]​​ ძალიან მცირე რისკი შეიძლება გაგრძელდეს 3 წლამდე.[62]

  • ურჩიეთ პაციენტებს შეწყვიტონ ფოლკოდინის შემცველი მედიკამენტების მიღება და განიხილონ შესაბამისი ალტერნატივები. პაციენტები, რომლებსაც დაგეგმილი აქვთ ზოგადი ანესთეზია ნეირომუსკულური მაბლოკირებელი საშუალებებით, უნდა შემოწმდნენ ფოლკოდინის გამოყენებაზე უკანასკნელი12 თვის განმავლობაში.[63]

​თაფლი შეიძლება გამოყენებულ იქნას ხველის შესამსუბუქებლად ≥1 წლამდე ასაკის ბავშვებსა და მოზრდილებში.[43] 1-დან 18 წლამდე ბავშვებში თაფლი მეტად ამსუბუქებს ხველის სიმპტომებს, ვიდრე პლაცებო, მკურნალობის გარეშე მართვა ან დიფენჰიდრამინი, თუმცა დექსტრომეტორფანთან შედარებით უკეთესი ეფექტი არა აქვს.[56][64][მტკიცებულების დონე A]

მწვავე და ნაკლებად მწვავე ხველისთვის საინჰალაციო კორტიკოსტეროიდების განხილვით ვერ გამოვლინდა საკმარისი მტკიცებულებები იმისთვის, რომ რეკომენდირებულ იქნას მათი რუტინული გამოყენება ასუნთქი ტრაქტის მწვავე ინფექციებისთვის შემთხვევაში მოზრდილებში. თუმცა, ზოგიერთი კვლევით გამოვლინდა დადებითი მხარეები, რომელთა საფუძველზეც საჭიროა შემდგომი, მაღალი ხარისხის, სათანადო კვლევების ჩატარება.[65]

ანტიბიოტიკებით მკურნალობა

ანტიბიოტიკები გაციების დროს არაეფექტურია და იწვევს არასასურველ ეფექტებს.[66] აშშ დაავადების კონტროლის და პრევენციისცენტრები და ექიმთა ამერიკული კოლეგია რეკომენდაციას არ უწევს ანტიბიოტიკებით მკურნალობას.[7]​​[43]

სხვა ქვეყნების რეკომენდაციები შეიძლება განსხვავდებოდეს და თქვენ უნდა მიმართოთ თქვენს ადგილობრივ ხელმძღვანელობას. დიდ ბრიტანეთში ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას იძლევა:

  • ზედა სასუნთქი გზების ინფექციასთან დაკავშირებული მწვავე ხველის სამკურნალოდ, ანტიბიოტიკები უნდა განვიხილოთ მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომლებიც მუდმივდ ძალიან ცუდად არიან (დაუყოვნებლივ ვთავაზობთ ანტიბიოტიკს) ან მათთან, ვინც გართულებების უფრო მაღალი რისკის ქვეშ არიან (შესთავაზეთ ანტიბიოტიკი დაუყოვნებლივ ან მოგვიანებით).[67]

  • მწვავე ყელის ტკივილის მქონე პაციენტებისთვის დაუყოვნებელი ანტიბიოტიკის (ან დაგვიანებული რეცეპტის) გათვალისწინება და FeverPAIN ქულა 4 ან 5 (ან Centor ქულა 3 ან 4). დაუყოვნებლივ უნდა შევთავაზოთ ანტიბიოტიკები იმ პაციენტებს, რომლებიც სისტემურად ძალიან ცუდად არიან, აქვთ უფრო სერიოზული დაავადების ან მდგომარეობის სიმპტომები და ნიშნები, ან აქვთ გართულებების მაღალი რისკი. მოგვიანებით შეიძლება განიხილებოდეს პაციენტებში FeverPAIN ქულით 2 ან 3.[42] NICE: FeverPAIN and Centor criteria Opens in new window

კონსულტაციის დროს პაციენტები ხშირად ითხოვენ ანტიბიოტიკებს, მაგრამ არსებობს მზარდი მტკიცებულება, რომ ამ დროს ანტიბიოტიკების გამოყენება უწყობს რეზისტენტული ბაქტერიული შტამების ჩამოყალიბებას და დამაზიანებელია. არსებობს შეზღუდული მტკიცებულება იმისა, რომ ჩირქოვანი გამონადენი ცხვირიდან (მრავალი კლინიკოსისა და პაციენტის აზრით, როგორც ბაქტერიული ინფექციის გამომწვევი) არ ექვემდებარება ანტიბიოტიკოთერაპიას.[66] აღმოჩნდა, რომ ანტიბიოტიკების მიღების გადავადება, დაავადების ბუნებრივი ანამნეზისა და სიმპტომატური მკურნალობის რეკომენდაციებთან ერთად, ამცირებს ანტიბიოტიკების გამოყენების სიხშირეს (31%) ანტიბიოტიკების დაუყოვნებელ გამოყენებასთან შედარებით (93%), პაციენტის კმაყოფილების იგივე მაჩვენელის ფონზე.[68] ანტიბიოტიკების გამოყენების შესახებ წერილობითი ინფორმაციის მიცემა მშობლებისთვის, რომელთა შვილებს აქვთ ზემო სასუნთქი გზების ინფექცია, ასევე ამცირებს მოხმარებული ანტიბიოტიკების რაოდენობას, მშობელთა კმაყოფილების შემცირების გარეშე.[69]

ჯანდაცვის პირველადი რგოლის დონეზე სასუნთქი გზების მწვავე ინფექციის დროს ანტიბიოტიკების დანიშვნა შეიძლება ასევე შევამციროთ C-რეაქტიული ცილის განსაზღვრით და პროკალციტონინის მიხედვით დაავადების მართვით, ასევე ექიმებისა და მათი პაციენტების მიერ ერთობლივი გადაწყვეტილებების მიღებით; თუმცა, ამ ჩარევების სასარგებლოდ მხოლოდ საშუალო ხარისხის მტკიცებულება მეტყველებს.[70] [ Cochrane Clinical Answers logo ]

სხვა მკურნალობა ეფექტიანობის შეზღუდული მტკიცებულებით ან მტკიცებულების გარეშე

სხვა მკურნალობა შესაბამისი მტკიცებულებით დადასტურებული არ არის. პლაცებო-კონტროლირებად კვლევებში შესწავლილია ისეთი ჩარევები, როგორიცაა ექინაცეა და დატენიანებული ჰაერი.[26][71][72] მთლიანობაში, მათი ეფექტურობის მონაცემები იყო მინიმალური.

აღმოჩნდა, რომ C ვიტამინის დანამატები გაციების სიხშირეზე ზეგავლენას არ ახდენენ.[19][20] მაშინ როცა ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ C ვიტამინი ამცირებს გაციების ხანგრძლივობას, სისტემური მიმოხილვით (რომელიც მოიცავდა შვიდ რანდომიზებულ კვლევას) დადგინდა, რომ C ვიტამინი მინიმალურ ან სულ არავითარ გავლენას არ ახდენს გაციების ხანგრძლივობაზე, სახლში ან სამსახურის გარეშე გატარებული დღეების რაოდენობის თვალსაზრისით.[19]​​[73] თუმცა, აღმოჩნდა, რომ გაციების დასაწყისში რუტინულ დანმატებთან ერთად C ვიტამინის დამატებითი თერაპიული დოზების მიღება ამცირებს გაციების ხანგრძლივობას, სახლში ყოფნის ვადას და ამსუბუქებს გულმკერდის ტკივილის, ცხელებისა და შემცივნების სიმპტომებს.[74]

თუთიის შემცველი პერორული საწუწნი აბები პლაცებოსთან შედარებით, ჯანმრთელ ზრდასრულებში ამცირებს ზედა სასუნთქი გზების ინფექციის ეპიზოდის ხანგრძლივობას 2.25 დღით, თუმცა, მტკიცებულების ხარისხი დაბალია.[24]

ფართოდ გამოიყენება კომერციული საინჰალაციო პროდუქტები, თუმცა კლინიკური კვლევების მონაცემები მათი ეფექტურობის შესახებ შეზღუდულია. კვლევებით, რომლებიც შეისწავლიდნენ ინტრანაზალური და საინჰალაციო ნატრიუმის კრომოგლიკატის კომბინაციას, არასაკმარისი მტკიცებულება იქნა მიღებული მისი ეფექტიანობის შესახებ.[75][76] არსებობს გარკვეული მონაცემები „vapour rubs“ -ის ეფექტურობის თაობაზე, სიმპტომების შემსუბუქებასთან დაკავშირებით.[77] არსებული მონაცემების საფუძველზე, გაციების დროს ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდების მიღება სრულებით უეფექტოა.[78]

სამკურნალო საშუალებებს, რომელთა სარგებელის შესახებ არსებობს ერთი კვლევის ან რამდენიმე კვლევის დაბალი ხარისხის მტკიცებულება, მიეკუთვნეა მწვანე ჩაი, ნიორი, სხვადასხვა ჩინური მცენარეული საშუალება, აფრიკული ნემსიწვერა და  Pelargonium sidoides-ის პრეპარატები (რომელიც ასევე ცნობილია umckaloabo-ს სახელით).[79][80][81][82][83][84][85][86][87] არსებობს შეზღუდული მტკიცებულება იმის თაობაზე, რომ ქაცვს არა აქვს ეფექტი.[88] სისტემური მიმოხილვით დადგინდა, რომ შავი ანწლი (Sambucus nigra) ამცირებს ზედა სასუნთქი გზების სიმპტომებს.[89] კოჰრეანის მიმოხილვით დადგინდა, რომ პლაცებოსთან შედარებით ჰომეოპათიური საშუალებები არ იძლევა სარგებელს ბავშვებში განკურნების მაჩვენებლისა და მწვავე რესპირატორული ინფექციის პროფილაქტიკის თვალსაზრისით.[90] [ Cochrane Clinical Answers logo ] [ Cochrane Clinical Answers logo ]

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას