მიდგომა

მკურნალობის ძირითადი პრინციპი მდგომარეობს ფონური მიზეზებისა და ხელშემწყობი გარემოებების ამოცნობასა და მკურნალობაში (მაგ. ალერგიული რინიტი, სტრუქტურული ანომალიები). არ არსებობს ერთი მიღებული სამკურნალო რეჟიმი.

მედიკამენტური მკურნალობა

ამერიკული და ევროპული გაიდლაინების თანახმად, საწყისი მედიკამენტური მკურნალობებია ნაზალური ირიგაცია სალინით და ტოპიკური ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდები.[3][20][21][27]​​[28][29][30][31][32][33]​​​​ კორტიკოსტეროიდული ცხვირის ირიგაცია რეკომენდებულია პოსტოპერაციულ პაციენტებში და როგორც ვარიანტი მათთვის, ვინც გადის არაქირურგიულ თერაპიას.[3]​ პერორალური ანტიბიოტიკები შეიძლება განიხილებოდეს გამოკვლევის/ენდოსკოპიური შედეგებისა და საწყის მკურნალობაზე პასუხის მიხედვით. გამოყენების შემთხვევაში, ანტიბიოტიკი უნდა შეირჩეს კულტურის მიხედვით.[21]

არ არის დამტკიცებული აშშ-ს სურსათისა და წამლების ადმინისტრაციის (FDA) ანტიბიოტიკები ქრონიკული რინოსინუსიტის დროს გამოსაყენებლად. ქრონიკული რინოსინუსიტის მკურნალობის საფუძველია ბაქტერიული ინფექციის აღმოფხვრა. ანტიბიოტიკებს ასევე იყენებენ ხანმოკლე პერიოდში დაავადების გამწვავებებისას, მკურნალობის ხანგრძლივობა 4 კვირაზე ნაკლებია.[21] შეიძლება განვიხილოთ ანტიბიოტიკებით მკურნალობის უფრო ხანგრძლივი კურსი (≥4 კვირა), თუ ცხვირის ირიგაცია სალინით და ტოპიკური ინტრანაზალური კორტიკოსტეროიდებით სიმპტომების გაუმჯობესება ვერ მიიღწევა 3 თვის თავზე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც პაციენტის ძირითადი ჩივილი არის გამონაჟონია და/ან ტკივილი სახის არეში.[27] პროლონგირებული მოქმედების ანტიბიოტიკები ასევე შეიძლება გამოყენებული იქნეს პაციენტებში, რომელთაც აღენიშნებათ მუდმივი ჩირქოვანი დაავადება. მაგრამ მტკიცებულებები არ არის მაღალი სარწმუნოების და პრაქტიკაში ეს იშვიათია.[21] ერთ სისტემურ მიმოხილვაში, როგორც მკურნალობის ერთ-ერთი ვარიანტი, რეკომენდებულია ანტიბიოტიკების ხანმოკლე (<3 კვირა) კურსი, გარდა მაკროლ,იდებისა, რომელთათვისაც არსებობს მტკიცებულება ანტიბიოტიკების უფრო ხანგრძლივი კურსის გამოყენების ეფექტურობისა ცალკეულ პაციენტებში[34] კოქრეინის ერთ-ერთმა მიმოხილვამ გამოავლინა საშუალო ხარისხის მტკიცებულებები, რომ ქრონიკული რინოსინუსიტის მქონე ზრდასრულებს (პოლიპების გარეშე) მაკროლიდური ჯგუფის ანტიბიოტიკების 3-თვის განმავობაში მიღების შედეგად, აღენიშნათ ცხოვრების ხარისხის საშუალო გაუმჯობესება[35] უპირატესია კულტურაზე ორიენტირებული ანტიბიოტიკოთერაპია, თუმცა ხშირად გამოიყენება ფართო სპექტრის პრეპარატები.

FDA-მ გამოსცა უსაფრთხოების რეკომენდაცია ფტორქინოლონების გამოყენებასთან დაკავშირებით, სადაც ნათქვამია, რომ ანტიბიოტიკების ამ კლასთან დაკავშირებული სერიოზული გვერდითი მოვლენები აღემატება სარგებელს რინოსინუსიტის, ბრონქიტისა და საშარდე გზების გაურთულებელი ინფექციების მქონე პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ მკურნალობის სხვა ვარიანტები.[36] სურსათისა და წამლის სააგენტო გირჩევთ, რომ აღნიშნული მდგომარეობების მქონე პაციენტებში ფთორქინოლონები უნდა გადავინახოთ მხოლოდ მათთვის, ვისაც მკურნალობის ალტერნატიული ვარიანტები არ ექნებათ.

პაციენტები უნდა შეფასდნენ ფონურ ქრონიკულ მდგომარეობებზე, რომლებმაც შეიძლება გავლენა იქონიოს მკურნალობაზე/მართვაზე, ასეთებია, მაგ.: ალერგიული რინიტი, ასთმა, ცისტური ფიბროზი, იმუნოკომპრომისული მდგომარეობა და ცილიალური დისკინეზია.[20] დამხმარე თერაპიებად მოიაზრება პერორალური კორტიკოსტეროიდების და დეკონგესტანტების ხანმოკლე კურსები. შეგვიძლია განვიხილოთ ლეიკოტრიენის რეცეპტორის ანტაგონისტების გამოყენებაც, განსაკუთრებით ასთმის, პოლიპების ან მძიმე ალერგიული რინიტის დროს.[21][28][32][37]​​ FDA-მ გააძლიერა მონტელუკასტის (ლეიკოტრიენის რეცეპტორების ანტაგონისტი) გაფრთხილება ქცევისა და განწყობის სერიოზული ცვლილებების შესახებ. სურსათის და წამლის სააგენტოს ამ გადაწყვეტილების მიზეზი მონტელუკასტის რისკებისა და სარგებლის ხელახალი შეფასება მისი უსაფრთხოების შესახებ მონაცემების მიმოხილვის შემდეგ. ალერგიული რინიტის შემთხვევაში, სურსათისა და წამლის სააგენტომ დაადგინა, რომ მონტელუკასტი უნდა გადავინახოთ პაციენტებისთვის, რომლებშიც ალერგიის საწინააღმდეგო სხვა მედიკამენტები არაეფექტურია ან ვლინდება ამტანობის პრობლემა.[38]

ორალური კორტიკოსტეროიდები შეიძლება გამოყენებულ იქნას ოპერაციის ან მწვავე გამწვავების აღმოსაფხვრელად[27] თუ პაციენტს ალერგიული სიმპტომებიც აქვს, გამოსადეგია ანტიჰისტამინური პრეპარატების ჩართვა. ალერგიული კონსულტაცია შეიძლება გამართლებული იყოს შემდგომი იმუნოთერაპიით იმ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ქრონიკული ან მორეციდივე რინოსინუსიტი, ალერგიული რინიტი ან მუდმივი რინოსინუსიტი ოპერაციის მიუხედავად.[21] ასთმის მქონე პაციენტებს დასჭირდებათ მკურნალობის რეჟიმის ოპტიმიზაცია. მოწევის შეწყვეტა აუმჯობესებს სამედიცინო და ქირურგიული მკურნალობის ეფექტურობას.

ქირურგიული მკურნალობა

ქირურგიული მკურნალობის კანდიდატია ის პაციენტი, რომელსაც აღენიშნება გამოხატული სიმპტომები და სინუსის ანთების თვალსაჩინოება თერაპიის შემდგომ ჩატარებულ კომპიუტერულ-ტომოგრაფიულ სკანირებაზე. სინუსის ენდოსკოპიური ქირურგია ტარდება სინუსური ღრუს ვენტილაციისა და დრენირების აღდგენის მიზნით, რისთვისაც აფართოებენ სინუსების ხვრელებს და გამავალ გზებს (მაგ. ცხვირის ღრუს ნიჟარების ძვლოვანი კომპლექსის გაფართოება). [Figure caption and citation for the preceding image starts]: პრეოპერაციული დაგეგმვა ქირურგიული ნავიგაციის სამუშაო ოთახშიFrom the personal collection of Dr Raj Sindwani; used with permission [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@2544b71c ექსტენსიური დაავადების მქონე, წარსულში ნაოპერაციები ან ანატომიურად მგრძნობიარე მიდამოების (ფრონტალური ან სოლისებრი სინუსები) ჩართულობის მქონე პაციენტებისთვის უპირატესია ინტრაოპერაციული ქირურგიული ნავიგაციის (ან რადიოლოგიური დაკვირვებით მიმდინარე ქირურგიული ჩარევის) გამოყენება.[39][40] რადიოლოგიური დაკვირვებით მიმდინარე ოპერაციული სისტემები სასარგებლოა პრეოპერაციული დაგეგმვისათვის, ასევე ზუსტი ლოკალიზაციისათვის და უსაფრთხო პროცედურისათვის. [Figure caption and citation for the preceding image starts]: სინუსების რადიოლოგიური დაკვირვებით მიმდინარე ენდოსკოპიური ოპერაცია ოპტიკური ქირურგიული ნავიგაციის სისტემითFrom the personal collection of Dr Raj Sindwani; used with permission [Citation ends].com.bmj.content.model.Caption@32295263 აღნიშნული ტექნოლოგია ამჟამად ფართოდაა ხელმისაწვდომი, თუმცა ჯერ კიდევ არ ითვლება სტანდარტული თერაპიის მოთხოვნად. ქირურგიული ჩარევის შესაძლო გართულებებია: სისხლდენა, ინფექცია, თავის ტვინის დაზიანება ან თავზურგტვინის სითხის გაჟონვა, თვალის დაზიანება (დაჟეჟილობა, გაორებული მხედველობა ან სიბრმავე), ნარჩენი ან განმეორებითი სინუსური დაავადება, რევიზიული ქირურგიის საჭიროება, ყნოსვის დარღვევები და ზოგად ანესთეზიასთან დაკავშირებული პრობლემები. მძიმე გართულებები (მაგ. ინტრაკრანიული ან თვალბუდის დაზიანება) ძალიან იშვიათია (<1%). კონვენციური ენდოსკოპიური სინუსური ქირურგია ძალიან კარგი ამტანობით ხასიათდება და არ იწვევს დაჟეჟილობას ან ჭრილობებს სახეზე. იშვიათად გამოიყენება ცხვირის ღრუს ტამპონადა. სიმპტომები უმჯობესდება და პაციენტები სამუშაოს უბრუნდებიან ხანმოკლე გამოჯანმრთელების პერიოდის შემდეგ.[41] აშშ-ს ოტოლარინგოლოგიის ერთი გაიდლაინი, რომელიც ფოკუსირებულია პოსტოპერაციული ტკივილის მართვაზე, ვარაუდობს, რომ არ არის შეზღუდული ოპიოიდების გამოყენების მოთხოვნა ESS-ის შემდეგ და რომ ალტერნატიული მედიკამენტები, როგორიცაა არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები, უნდა იქნას გამოყენებული პირველი რიგის ტკივილისთვის.[42] ქირურგიულ ჩარევამდე პაციენტებთან საუბრისას, მნიშვნელოვანია აღნიშნოთ, რომ ცხვირის ღრუს ობსტრუქციის მოხსნა მალე შეამსუბუქებს სახის ტკივილსა და გამონადენის სიმპტომებს, თუმცა თავის ტკივილი და ჰიპოსმია ყველაზე ნაკლებად გამოკეთდება.[43] ენდოსკოპიური ქირურგიის შემდეგ ასევე შემსუბუქდება დაღლილობისა და სხეულის ტკივილის სიმპტომები.[44][45]

ზოგიერთ პაციენტს შეიძლება დასჭირდეს რევიზიული ქირურგია. პოლიპების არმქონე პაციენტებში, სტრუქტურული პრობლემები (როგორიცაა კრიტიკული უბნის დანაწიბურება, შუა ნიჟარის ლატერალიზაცია, რაც დრენირებას ხელს უშლის) შეიძლება ხელს უწყობდნენ პროცედურის წარუმატებელ შედეგს, რაც გამოიხატება ქირურგიული ჩარევის შემდეგ სიმპტომების განმეორებით. ჰიპერპლასტიკური ან პოლიპოიდური ქრონიკული რინოსინუსიტის მქონე პაციენტებში, პოლიპების რეციდივმა (ხშირი შემთხვევა ამ ქვეჯგუფში) შეიძლება მოითხოვოს განმეორებითი ოპერაცია.

ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას