E coli-ით გამოწვეული საკვებისმიერი ინფექცია

საკვებისმიერი E coli-ს ინფექციის კლინიკური სურათი წააგავს გასტროინტესტინური ტრაქტის სხვა ინექფციებს. დიაგნოზის დასადგენად, შესაბამისად, საჭიროა დეტალური ანამნეზის შეკრება, ვინაიდან არ არსებობს დიაგნოსტიკური ღირებულების კლინიკური ნიშნები.

განავლის კულტურით დასტურდება დიაგნოზი, ხოლო სეროტიპირება გამოიყენება კონკრეტული შტამის (მაგ.  E coli O157:H7) გამოსავლენად. CDC: E. coli (Escherichia coli) – resources for clinicians and laboratories Opens in new window

ანამნეზი

E coli ინკუბაციური პერიოდი განსხვავდება ეტიოლოგიური აგენტის მიხედვით; ეს შეიძლება იყოს სულ მცირე 6-48 საათი nbspE coli (ETEC)-თვის ან 1-10 დღე (ჩვეულებრივ 3-4 დღე) nbspE coli O157:H7-თვის.[33]Centers for Disease Control and Prevention. Guide to Confirming an Etiology in Foodborne Disease Outbreak. Oct 2015 [internet publication]. https://www.cdc.gov/foodsafety/outbreaks/investigating-outbreaks/confirming_diagnosis.html

პაციენტებს აღენიშნებათ გასტროენტერიტის სიმპტომები, მათ შორის დიარეა (ძირითადი სიმპტომი), მუცლის ტკივილი/დისკომფორტი, უმადობა და გულისრევა; ღებინება იშვიათია. ზოგჯერ აღინიშნება სისტემური სიმპტომები, მათ შორის ლეთარგია ან ცხელება.

ენტეროჰემორაგიული  E coli (EHEC) და ენტეროტოქსიგენური E coli (ETEC)ვლინდება უფრო კონკრეტული კლინიკური ნიშნებით. ენტეროტოქსიგენური Ecoli ინფექცია, როგორც წესი, განაპირობებს ძლიერ წყლიან დიარეას, ხოლო შიგას მსგავსი ტოქსინი ენტეროჰემორაგიული E coli-ს დროს განაპირობებს სისხლიან დიარეას და მუცლის ტკივილს.[31]American Medical Association; American Nurses Association-American Nurses Foundation; Centers for Disease Control and Prevention; Center for Food Safety and Applied Nutrition, Food and Drug Administration; Food Safety and Inspection Service, US Department of Agriculture. Diagnosis and management of foodborne illnesses: a primer for physicians and other health care professionals. MMWR Recomm Rep. 2004 Apr 16;53(RR-4):1-33. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5304a1.htm http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15123984?tool=bestpractice.com

ანამნეზი მნიშვნელოვანია რისკფაქტორების და გამომწვევი აგენტის იდენტიფიცირების კუთხით. მიუხედავად იმისა, რომ საკვების მიღების ისტორია მნიშვნელოვანია, სავარაუდოდ ვერ მოახერხებთ დიფერენცირებას  E coli-ით გამოწვეულ შემთხვევასა და სხვა ინფექციას შორის. საქონლის ფარშის მიღების ანამნეზი (მაგ. ჰამბურგერი) მნიშვნელოვანია, ვინაიდან არსებობს მჭიდრო კავშირი საქონლის ფარშის მიღებასა და E coli-ს  O157:H7 ქვეტიპს შორის.[14]Rangel JM, Sparling PH, Crowe C, et al. Epidemiology of Escherichia coli O157:H7 outbreaks, United States, 1982-2002. Emerg Infect Dis. 2005 Apr;11(4):603-9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3320345 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15829201?tool=bestpractice.com

ერთ-ერთი მეტა-ანალიზის თანახმად, ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაში შიგა ტოქსინის წარმომქმნელი E coli-ს შეძენის ყველაზე მნიშვნელოვანი საკვები წყარო აღმოჩნდა საქონლის ხორცი, ხოლო წყნარ ოკეანეთის დასავლეთ ნაწილში ყველაზე მნიშვნელოვანი წყარო იყო ქათმის ხორცი.[34]Devleesschauwer B, Pires SM, Young I, et al. Associating sporadic, foodborne illness caused by Shiga toxin-producing Escherichia coli with specific foods: a systematic review and meta-analysis of case-control studies. Epidemiol Infect. 2019 Jul 8;147:e235. https://www.cambridge.org/core/journals/epidemiology-and-infection/article/associating-sporadic-foodborne-illness-caused-by-shiga-toxinproducing-escherichia-coli-with-specific-foods-a-systematic-review-and-metaanalysis-of-casecontrol-studies/02ECA8393170E6E5BED704EEF70E2A0E http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31364553?tool=bestpractice.com

საჭიროა მოგზაურობის ანამნეზის შეკრება, რადგან  E coli მოგზაურთა დიარეის ყველაზე ხშირი მიზეზია. განსხვავებები ზოგიერთი ქვეტიპის შეძენის კუთხით რეგიონულ ხასიათს ატარებს.[34]Devleesschauwer B, Pires SM, Young I, et al. Associating sporadic, foodborne illness caused by Shiga toxin-producing Escherichia coli with specific foods: a systematic review and meta-analysis of case-control studies. Epidemiol Infect. 2019 Jul 8;147:e235. https://www.cambridge.org/core/journals/epidemiology-and-infection/article/associating-sporadic-foodborne-illness-caused-by-shiga-toxinproducing-escherichia-coli-with-specific-foods-a-systematic-review-and-metaanalysis-of-casecontrol-studies/02ECA8393170E6E5BED704EEF70E2A0E http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31364553?tool=bestpractice.com კონტაქტის ანამნეზის შეგროვება აუცილებელია ყველა პაციენტთან.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ მცირეწლოვანი ბავშვები (<5 წლამდე), ხანდაზმული ადამიანები (>60 წელზე მეტი) და იმუნოკომპრომისული პირები უფრო მეტად განიცდიან კლინიკური მდგომარეობის გაუარესებას bsp E coli ინფექციის შედეგად

ფიზიკური გამოკვლევა

არ არსებობს პათოგნომური ნიშნები, რომლითაც E coli-ით გამოწვეულ გასტროენტერიტს განასხვავებთ სხვა ტიპის საკვებისმიერი ავადობებისგან.[31]American Medical Association; American Nurses Association-American Nurses Foundation; Centers for Disease Control and Prevention; Center for Food Safety and Applied Nutrition, Food and Drug Administration; Food Safety and Inspection Service, US Department of Agriculture. Diagnosis and management of foodborne illnesses: a primer for physicians and other health care professionals. MMWR Recomm Rep. 2004 Apr 16;53(RR-4):1-33. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5304a1.htm http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15123984?tool=bestpractice.com ინფექციური დიარეული ავადმყოფობის დროს ფიზიკური გასინჯვით მიღებული მონაცემებიდან ყველაზე ხშირია ცხელება და არასპეციფიკური მომატებული მგრძნობელობა მუცლის არეში. აუცილებელია პაციენტების მონიტორინგი დეჰიდრატაციის ნიშნებზე და ჰემოდინამიკურ უკმარისობაზე, რაც გამოწვეულია სისხლძარღვშიდა სითხეების მოცულობის კლებით. ვლინდება ლორწოვანი გარსების სიმშრალით, კანის ტურგორის დაქვეითებით და მძიმე შემთხვევებში ტაქიკარდიითა და ჰიპოტენზიით.

ლაბორატორიული კვლევები

E coli-თ გამოწვეული მწვავე გასტროენტერიტით დაავადეული პაციენტების უმრავლესობა არ იტარებს რუტინულ ლაბორატორიულ ტესტირებას.

ხშირად გამოკვლევები საჭიროა მხოლოდ საშუალო ან მძიმე ავადმყოფობის ნიშნებისა და სიმპტომების არსებობის დროს.[35]Shane AL, Mody RK, Crump JA, et al. 2017 Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines for the Diagnosis and Management of Infectious Diarrhea. Clin Infect Dis. 2017 Nov 29;65(12):e45-e80. https://academic.oup.com/cid/article/65/12/e45/4557073 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29053792?tool=bestpractice.com [36]Clark SD, Sidlak M, Mathers AJ, et al. Clinical Yield of a Molecular Diagnostic Panel for Enteric Pathogens in Adult Outpatients With Diarrhea and Validation of Guidelines-Based Criteria for Testing. Open Forum Infect Dis.2019 Apr 16;6(4):ofz162. https://academic.oup.com/ofid/article/6/4/ofz162/5420457 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31041357?tool=bestpractice.com

განავლის ბაქტერიული კულტურები და სეროტიპირება O157:H7 შტამზე

განავლის ბაქტერიული კულტურა უნდა ჩატარდეს გასტროენტერიტის მსგავსი პერსისტენტული სიმპტომების ან კლინიკური კრიტერიუმებით საშუალო და მძიმე მდგომარეობის შემთხვევაში. კრიტერიუმებია ცხელება, რეჰიდრატაცია ან ფონური დაავადებების არსებობა. სისტემური ტოქსიკურობის ნიშნების არსებობის ან სისხლიანი დიარეის შემთხვევაში სავალდებულოა განავლის კულტურის კვლევა.

კულტურის შედეგები ჩვეულებრივ ხელმისაწვდომია 2-4 დღის შემდეგ. განავლის სინჯი უნდა გაიგზავნოს ლაბორატორიაში ჰოსპიტალიზაციის პირველი 3 დღის ფარგლებში. ამ პერიოდის შემდგომ კვლევის დიაგნოსტიკური ინფორმატიულობა მნიშვნელოვნად მცირდება. განავლის რუტინული კულტურა მოიცავს  სალმონელას, შიგელას, კამპილობაქტერს და შიგა ტოქსინის მაპროდუცირებელ E coli-ს. განავალს ხშირად იკვლევენ Clostridium difficile-ს ტოქსინზე შესაბამისი კლინიკური სურათის დროს.

განავლის რუტინული კულტურა ყოველთვის დადებითია  E coli-ზე, რომელიც მარტივად იზრდება სტანდარტულ გარემოში და წარმოადგენს ადამიანის ნაწლავის ნორმალური მიკროფლორის ნაწილს. ზუსტი სახეობის იდენტიფიცირების მიზნით, როგორიცაა O157:H7, განავლის კულტივირება საჭიროა სპეციალურ ნიადაგზე, როგორიცაა მაკკონკის სორბიტოლის აგარი. რეკომენდებულია განავლის ნიმუშის ერთდროიული კულტივირება O157:H7 EHEC -ზეც და არა-O157:H7 EHEC-ზეც.[37]Gould LH, Bopp C, Strockbine N, et al. Recommendations for diagnosis of shiga toxin--producing Escherichia coli infections by clinical laboratories. MMWR Recomm Rep. 2009 Oct 16;58(RR-12):1-14. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5812a1.htm http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19834454?tool=bestpractice.com

ენტეროჰემორაგიული E coli-ის არსებობის დადასტურება შესაძლებელია სეროლოგიური ტესტირებით შიგას მსგავსი ტოქსინების გამოსავლენად, რისთვისაც გამოიყენება, ანტი-შრატი, ენზიმშეკავშირებული იმუნოსორბენტული ანალიზი, იმუნოფლუორესცენცია, იმუნოქიმია, ან ლატექს აგლუტინაცია. ამის გარდა, პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქციით შესაძლებელია ხსენებული ტოქსინების წარმომქმნელი გენების იდენტიფიცირება.

სპეციფიკური შტამის იდენტიფიცირება სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა, ვინაიდან იგი საშუალებას აძლევს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის უფლებამოსილ ორგანოებს დაადასტურონ, გამოიკვლიონ და აკონტროლონ ენტეროჰემორაგიული E coli-ის ეპიდაფეთქებები.

სისხლის ანალიზები

ამბულატორიულად მიღებულ პაციენტებს სისხლის რუტინული ტესტები არ უტარდებათ. ჰოსპიტალიზაციის შემთხვევაში მინიმუმ კეთდება სისხლის ანალიზი, თირკმელების ფუნქციის ტესტები (მოიცავს ელექტროლიტებსაც). ჰემოლიზურ-ურემიული სინდრომის საკონტროლოდ უნდა განისაზღვროს ჰემოგლობინი, თრომბოციტების რაოდენობა და თირკმელების ფუნქცია, ვინაიდან მდგომარეობა უკავშირდება E coli O157:H7 ინფექციას.

სისხლის კულტურა საჭიროა მხოლოდ სისტემურ დაავადებაზე ეჭვის არსებობის დროს (ე.ი. ტაქიკარდია, ჰიპოტენზია, ცხელება) ბაქტერემიის გამოსარიცხად.

ანთებითი პასუხის და პაციენტის მდგომარეობის გაუმჯობესების მონიტორინგისთვის გამოიკვლევა ანთების მარკერები, როგორებიცაა C რეაქტიული ცილა და ერითროციტების დალექვის სიჩქარე, თუმცა აღნიშნული სტრატეგიის მიზანშეწონილობის და საჭიროების შესახებ მტკიცებულებები არ არსებობს.

გამოსახულებითი კვლევები

მუცლის რადიოგრაფია უნდა ჩატარდეს მძიმე ტოქსიკური ნიშნების მქონე პაციენტებში (ტაქიკარდია, ჰიპოტენზია, ცხელება ≥38°C [100.5°F]). მიუხედავად იმისა, რომ არ გააჩნიათ დიაგნოსტიკური ღირებულება, რადიოგრაფიული გამოკვლევები გვეხმარება მსხვილი ნაწლავის ანთების შეფასებაში და ტოქსიკური დილატაციის ან ნაწლავების პერფორაციის გამორიცხვაში.

მძიმე პაციენტებში მუცლის ღრუს კომპიუტერული ტომოგრაფიის განხორციელება საჭიროა სეფსისისა და დიარეის უფრო მძიმე მიზეზების (მაგ. დივერტუკულური აბსცესი, ნაწლავების პერფორაცია) გამოსარიცხად.

ენდოსკოპია

ენდოსკოპიით ხშირად ვლინდება მსხვილი ნაწლავის ანთება, თუმცა ამ მახასიათებელს დიაგნოსტიკური ღირებულება არ გააჩნია. კულტურის კვლევის უარყოფითი პასუხის შემთხვევაში, ან მიუხედავად კონსერვატიული მართვისა მუდმივი დიარეის არსებობის დროს, რეკომენდებულია კონსულტაცია გასტროენტეროლოგთან კოლონოსკოპიის მიზანშეწონილობის შესახებ, რათა გამოირიცხოს დიარეის სხვა მიზეზები (მაგ. ნაწლავების ანთებითი დაავადება, ფსევდომემბრანული კოლიტი). სიგმოიდოსკოპია საკმარისია ლორწოვანი გარსის ვიზუალიზაციისა და ქსოვილის ბიოფსიისათვის.

საშუალო და მძიმე ხარისხის კოლიტის დროს, ძირითადად, ექიმები თავს იკავებენ კოლონოსკოპიის ჩატარებისგან პერფორაციის რისკის გამო. კოლონოსკოპიის შესრულების შესახებ გადაწყვეტილება გასტროენტეროლოგთან კონსულტაციის შედეგად უნდა მივიღოთ.