სწრაფად მზარდი წარმონაქმნი კისერში
კისრის წარმონაქმნების სწრაფი გადიდება შესაძლოა გამოვლინდეს სასუნთქი გზების ობსტრუქციით, რაც იწვევს სტრიდორს. ეს არის გადაუდებელი სამედიცინო მდგომარეობა, რაც საჭიროებს ურგენტულ ინტერვენციას. პაციენტს ასევე შეიძლება ჰქონდეს დისფონია და დისფაგია. კისრის წარმონაქმნების სწრაფი გადიდება და სახმო იოგების დამბლა ფარისებრი ჯირკვლის ავთვისებიანი მდგომარეობის გამაფრთხილებელი ნიშანია. ფარისებრი ჯირკვლის ანაპლასტიური კიბო და პირველადი თირეოიდული ლიმფომა (როგორც წესი, B უჯრედული) გასათვალისწინებელია კისრის სწრაფადმზარდი წარმონაქმნების დიფერენციულ დიაგნოსტიკაში.[2]Gharib H, Papini E, Garber JR, et al. AMERICAN ASSOCIATION OF CLINICAL ENDOCRINOLOGISTS, AMERICAN COLLEGE OF ENDOCRINOLOGY, AND ASSOCIAZIONE MEDICI ENDOCRINOLOGI medical guidelines for clinical practice for the diagnosis and management of thyroid nodules - 2016 update. Endocr Pract. 2016 May;22(5):622-39.
https://endocrinepractice.org/article/S1530-891X(20)42954-4/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27167915?tool=bestpractice.com
ფარისებრი ჯირკვლის ადენომისა და ჰიპერპლაზიური კვანძების უეცარმა გადიდებამ შეიძლება ასევე კვანძში სისხლდენა გამოიწვიოს. აღნიშნული, კვანძის გადიდების გამო, ხშირად იწვევს მწვავე ტკივილს; თუმცა ზეწოლის ხარისხი, როგორც წესი, არ არის ისეთი მძიმე, როგორიც ვითარდება აგრესიული ავთვისებიანი მდგომარეობების შედეგად.
კისრის არეში შემთხვევით აღმოჩენილი წარმონაქმნები
გასინჯვისას ან რადიოლოგიური კვლევისას შემთხვევით აღმოჩენილი წარმონაქმნები საჭიროებს შემდგომ კვლევას ულტრაბგერით და ასპირაციული ბიოფსიით რადიოლოგიური მახასიათებლების მიხედვით.[33]American College of Radiology. ACR–AIUM–SPR–SRU practice parameter for the performance and interpretation of diagnostic ultrasound of the thyroid and extracranial head and neck. 2022 [internet publication].
https://www.acr.org/-/media/ACR/Files/Practice-Parameters/ExtracranialHeadandNeck.pdf
[34]National Institute for Health and Care Excellence. Thyroid cancer: assessment and management. Dec 2022 [internet publication].
https://www.nice.org.uk/guidance/ng230
[35]Durante C, Hegedüs L, Czarniecka A, et al. 2023 European Thyroid Association cinical practice guidelines for thyroid nodule management. Eur Thyroid J. 2023 Oct 1;12(5).
https://etj.bioscientifica.com/view/journals/etj/12/5/ETJ-23-0067.xml
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/37358008?tool=bestpractice.com
ფარისებრი ჯირკვლის კვანძები, რომელიც PET სკანირების დროს მეტაბოლურად აქტიურია (მაგ., გამოხატული კეროვანი შთანთქმა ფარისებრ ჯირკვალში), ავთვისებიანი მდგომარეობების გამოსარიცხად ასევე საჭიროებს წვრილნემსიან ასპირაციულ ბიოფსიას.[36]Agrawal K, Weaver J, Ngu R, et al. Clinical significance of patterns of incidental thyroid uptake at (18)F-FDG PET/CT. Clin Radiol. 2015 May;70(5):536-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25687827?tool=bestpractice.com
PET კვლევისას ფარისებრი ჯირკვლის მიერ დიფუზური შთანთქმა უფრო სავარაუდოა ჰაშიმოტოს თირეოდიტით იყოს გამოწვეული და ჰქონდეს ავთვისებიანობის დაბალი რისკი.[23]Rothman IN, Middleton L, Stack BC Jr, et al. Incidence of diffuse FDG uptake in the thyroid of patients with hypothyroidism. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2011 Oct;268(10):1501-4.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21327732?tool=bestpractice.com
[36]Agrawal K, Weaver J, Ngu R, et al. Clinical significance of patterns of incidental thyroid uptake at (18)F-FDG PET/CT. Clin Radiol. 2015 May;70(5):536-43.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25687827?tool=bestpractice.com
კისრის პალპირებადი წარმონაქმნი მომატებული კალციუმითა და პარაფარისებრი ჰორმონით
პარათეიროიდული კარცინომა ვლინდება ფარისებრახლო ჯირკვლების დარღვევების მქონე პაციენტთა 1%-ზე ნაკლებში.[31]Fingeret AL. Contemporary evaluation and management of parathyroid carcinoma. JCO Oncol Pract. 2021 Jan;17(1):17-21.
https://ascopubs.org/doi/10.1200/JOP.19.00540
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32040373?tool=bestpractice.com
კეთილთვისებიანი პირველადი ჰიპერპარათირეოზის მქონე პაციენტებთან შედარებით, პარათირეოიდული კარცინომა შეიძლება გამოვლინდეს უფრო ახალგაზრდა ასაკში, უფრო მკვეთრად მომატებული პარათჰორმონის და კალციუმის დონით და კისრის პალპირებადი წარმონაქმნის არსებობით (შემთხვევათა 75%-მდე); კეთილთვისებიანი ჰიპერპარათირეოზის დროს კისრის პალპირებადი წარმონაქმნი იშვიათი ნიშანია.[31]Fingeret AL. Contemporary evaluation and management of parathyroid carcinoma. JCO Oncol Pract. 2021 Jan;17(1):17-21.
https://ascopubs.org/doi/10.1200/JOP.19.00540
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32040373?tool=bestpractice.com
პარათირეოიდული კარცინომის მქონე პაციენტთა 10-30%-ს მომართვისას ექნება მეტასტაზური დაავადება, ყველაზე ხშირად ფილტვებში, ძვლებსა ან ღვიძლში.[31]Fingeret AL. Contemporary evaluation and management of parathyroid carcinoma. JCO Oncol Pract. 2021 Jan;17(1):17-21.
https://ascopubs.org/doi/10.1200/JOP.19.00540
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32040373?tool=bestpractice.com
ფარისებრი ჯირკვლის დიფერენცირებული კიბო
ფარისებრი ჯირკვლის დიფერენცირებული კიბოს (ფარისებრი ჯირკვლის პაპილარული კიბო და მისი ვარიანტები, ასევე ფარისებრი ჯირკვლის ფოლიკულური კიბო) დადასტურებული ან საეჭვო შემთხვევები საჭიროებს ქირურგიულ მკურნალობას.[2]Gharib H, Papini E, Garber JR, et al. AMERICAN ASSOCIATION OF CLINICAL ENDOCRINOLOGISTS, AMERICAN COLLEGE OF ENDOCRINOLOGY, AND ASSOCIAZIONE MEDICI ENDOCRINOLOGI medical guidelines for clinical practice for the diagnosis and management of thyroid nodules - 2016 update. Endocr Pract. 2016 May;22(5):622-39.
https://endocrinepractice.org/article/S1530-891X(20)42954-4/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27167915?tool=bestpractice.com
პრეოპერაციული რისკის სტრატიფიკაციისთვის, მკურნალობის ვარიანტების დასადგენად საჭიროა პაციენტის მდგომარეობის და სიმსივნის კლინიკურ-პათოლოგიური შეფასება.[1]Haugen BR, Alexander EK, Bible KC, et al. 2015 American Thyroid Association management guidelines for adult patients with thyroid nodules and differentiated thyroid cancer. Thyroid. 2016 Jan;26(1):1-133.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4739132
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26462967?tool=bestpractice.com
[2]Gharib H, Papini E, Garber JR, et al. AMERICAN ASSOCIATION OF CLINICAL ENDOCRINOLOGISTS, AMERICAN COLLEGE OF ENDOCRINOLOGY, AND ASSOCIAZIONE MEDICI ENDOCRINOLOGI medical guidelines for clinical practice for the diagnosis and management of thyroid nodules - 2016 update. Endocr Pract. 2016 May;22(5):622-39.
https://endocrinepractice.org/article/S1530-891X(20)42954-4/fulltext
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27167915?tool=bestpractice.com
[18]Garber JR, Papini E, Frasoldati A, et al. American Association of Clinical Endocrinology and Associazione Medici Endocrinologi thyroid nodule algorithmic tool. Endocr Pract. 2021 Jul;27(7):649-60.
https://www.endocrinepractice.org/article/S1530-891X(21)00164-6/fulltext#secsectitle0130
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34090820?tool=bestpractice.com
ფარისებრი ჯირკვლის დიფერენცირებული კიბოს მქონე ბავშვებისთვის არსებობს სპეციფიკური მართვის გაიდლაინები.[37]Francis GL, Waguespack SG, Bauer AJ, et al. Management guidelines for children with thyroid nodules and differentiated thyroid cancer. Thyroid. 2015 Jul;25(7):716-59.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4854274
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25900731?tool=bestpractice.com
ფარისებრი ჯირკვლის მედულარული კიბო
ფარისებრი ჯირკვლის მედულარული კიბოს დადასტურებული ან საეჭვო შემთხვევები საჭიროებს მულტიდისციპლინარულ კონსულტაციას, მათ შორის ქირურგიულ და ენდოკრინოლოგიურ გამოკვლევას.