დიფერენციული დიაგნოზები

ხშირი

წყლულოვანი კოლიტი

ანამნეზი

ჰემატოქეზია და ტენეზმი ძირითადად მნიშვნელოვანია; დიარეა შეიძლება იყოს ხშირი, მაგრამ მცირე მოცულობის; თამბაქოს მოხმარების ბოლოდროინდელი შეწყვეტა დაკავშირებულია აქტიური წყლულოვანი კოლიტის გამოვლენასთან; შესაძლებელია ოჯახური ანამნეზის გამოვლენა[10][11][12][13]

გასინჯვა

ძირითადად არასპეციფიკურია; ნაწლავის გარე გამოვლინებები როგორიცაა კვანძოვანი ერითემა, განგრენული პიოდერმა, უვეიტი, ირიტი, ეპისკლერიტი და ართრიტი

პირველი გამოკვლევა
  • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია ბიოფსიით:

    ლორწოვანის დაზიანებები, შეესაბამება კოლიტს და/ან ენტერიტს[10]

    მეტი
სხვა გამოკვლევები
  • მუცლის ღრუს რადიოგრაფია:

    განივი მსხვილი ნაწლავი ≥6 სმ დიამეტრი, ტოქსიკური მეგაკოლონის შემთხვევაში

    მეტი
  • განავალში კალპროტექტინის შემცველობის:

    მოამტებულია

    მეტი

წყლულოვანი კოლიტი

მიკროსკოპული კოლიტი (ლიმფოციტური კოლიტი და კოლაგენური კოლიტი)

ანამნეზი

ცელიაკიის არსებობა ზრდის ეჭვს ლიმფოციტური კოლიტის შესახებ; დიარეა ხშირი და მოცულობითია, შეიძლება უკავშირდებოდეს მსუბუქ ტკივილს მუცლის არეში, წონის კლებასა და დაღლილობას[14][15][16][17][18][19][20][21][22]

გასინჯვა

ძირითადად არასპეციფიკური

პირველი გამოკვლევა
  • კოლონოსკოპია მსხვილი ნაწლავის ბიოფსიით:

    კოლაგენური კოლიტი: გასქელებული სუბეპითელური კოლაგენური ზონა >7 მიკრომეტრი; ლიმფოციტური კოლიტი: გამოხატული სუბეპითელური ლიმფოციტური ინფილტრატი

    მეტი
სხვა გამოკვლევები
  • IgA-ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზა (tTG):

    მომატებულია, თუ ასევე სახეზეა ცელიაკია (შეამოწმეთ ადგილობრივი სტანდარტული მაჩვენებლები)

  • ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია თორმეტგოჯას ბიოფსიით:

    მომატებულია ინტრაეპითელური ლიმფოციტები, ვლინდება ხაოების ატროფია და კრიპტების ჰიპერპლაზია, თუ ასევე სახეზეა ცელიაკია

მიკროსკოპული კოლიტი

ვირუსული, ბაქტერიული, პარაზიტული, აივ ენტეროპათია

ანამნეზი

დაწყება სავარაუდოდ მწვავეა; შესაძლებელია ანამნეზში აღინიშნოს ბოლოდროინდელი მოგზაურობა, ავადმყოფი კონტაქტები, იმუნოსუპრესია[23][24][25][26][27][28][29][30][31]

გასინჯვა

ძირითადად არასპეციფიკურია; სპეციფიკური ინფექციები ხასიათდება სისტემური გამოვლინებებით (მაგ. გამონაყარი ტიფოიდური ცხელებისას)

პირველი გამოკვლევა
  • განავლის კულტურებში კვერცხები და პარაზიტები:

    დადებითია პათოგენურ ორგანიზმებზე[24]

    მეტი
სხვა გამოკვლევები
  • თორმეტგოჯას ბიოფსია:

    დადებითია პათოგენურ ორგანიზმებზე[28]

    მეტი
  • CD4 უჯრედების რაოდენობა:

    ნორმალური ან დაბალი

    მეტი

გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი

ანამნეზი

დიარეის ხანგრძლივი ანამნეზი, მუდმივი ან ხანგამოშვებითი, საგანგაშო ნიშნების ან ღამით გაღვიძების გარეშე; დიარეის შეტევები ემთხვევა შფოთვას/სტრესს, ოჯახურ ანამნეზში აღინიშნება გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი; შებერილობა, აირების დაგროვება და კრუნჩხვითი მუცლის ტკივილები მსუბუქდება დეფეკაციის შემდეგ; დიარეა შეიძლება მონაცვლეობდეს ყაბზობის შეტევებთან ერთად; რომის კრიტერიუმები (გაიდლაინების ნაკრები, რომელიც აღწერს სიმპტომებს და იყენებს პარამეტრებს, როგორიცაა სიხშირე და ხანგრძლივობა, რათა მივიღოთ უფრო სწორი დიაგნოზი) შეიძლება გამოსადეგი იყოს გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომზე ეჭვის დროს[33][34][35]

გასინჯვა

მუცლის მსუბუქი შებერილობა ან მტკივნეულობა; პაციენტებს შეიძლება აღენიშნოთ ჰიპერლაგეზია ან ალოდინია (ტკივილი არასპეციფიკურ სტიმულზე, მაგ. მუცლის კედლის მსუბუქ პალპაციაზე)

პირველი გამოკვლევა
  • კოლონოსკოპია:

    ნორმის ფარგლებში

    მეტი
  • IgA-ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზა (tTG):

    ნორმის ფარგლებში

    მეტი
სხვა გამოკვლევები
  • სუნთქვის ტესტი ჭარბი ბაქტერიული ზრდისა და ლაქტოზის აუტანლობის დროს:

    ნორმის ფარგლებში

    მეტი
  • ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია:

    ნორმის ფარგლებში

    მეტი
  • განავალში კალპროტექტინის შემცველობის:

    დაბალი

    მეტი

გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომი

მედიკამენტების ეფექტები

ანამნეზი

პაციენტი იღებს მედიკამენტს, რომელიც იწვევს დიარეას; ხშირად, ესენია: პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორები, არასტეროიდული ანტიანთებითი პრეპარატები, მეტფორმინი და ქინინი; ხშირ შემთხვევებში, პაციენტები იღებენ რამდენიმე მედიკამენტს; დიარეის დაწყების თარიღი ვარიაბელურია, ამიტომ რთულია გამომწვევი აგენტის დადგენა[1][36][37]

გასინჯვა

ძირითადად არასპეციფიკური

პირველი გამოკვლევა
  • საეჭვო მედიკამენტის შეწყვეტის ცდა:

    სიმპტომების გაუმჯობესება მედიკამენტის შეწყვეტის შემდეგ

    მეტი
სხვა გამოკვლევები

    განავლის ჩაჭედვა

    ანამნეზი

    მსხვილი ნაწლავის ობსტრუქცია ავთვისებიანი მდგომარეობის ან მძიმე მოტორული დაავადების გამო იწვევს განავლის ჩაჭედვას და სიჭარბის დიარეას, ძირითადად ვლინდება მძიმე ან გაუარესებული ყაბზობის ანამნეზი; სპაზმური ტკივილი, აირები, მუცლის ტკივილი[1]

    გასინჯვა

    გამაგრებული ფეკალური მასა შეინიშნება სწორი ნაწლავის გასინჯვისას

    პირველი გამოკვლევა
    • მუცლის ღრუს სერიული რენტგენი:

      დიდი რაოდენობით განავალი

    სხვა გამოკვლევები

      ყაბზობა

      გლუტენური დაავადება-ცელიაკია

      ანამნეზი

      ცელიაკიის ოჯახური ანამნეზი ან სხვა აუტოიმუნური დაავადების (განსაკუთრებით 1-ლი ტიპის შაქრიანი დიაბეტის ან ფარისებრი ჯირკვლის აუტოიმუნური დაავადების) პირადი ისტორია; პირველადი სიმპტომები, განსაკუთრებით მოზრდილებში, ვარიაბელურია; კლასიკური სიმპტომებია: დიარეა, მუცლის ტკივილი, წონის კლება, დაღლილობა ან ლეთარგია, გულისრევა ან ღებინება, შებერილობა ან ჭარბი ნაწლავური გაზები[38][39][40][41]

      გასინჯვა

      არასპეციფიკური; თუ აღინიშნა, ჰერპეტიფორმული დერმატიტი (ქავილი, ვეზიკულური გამონაყარი გამშლელ ზედაპირებზე) მიუთითებს დაავადებაზე; პირის ღრუს აფთოზური წყლული

      პირველი გამოკვლევა
      • IgA-ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზა (tTG):

        მომატებულია (>20 ერთეული)

        მეტი
      სხვა გამოკვლევები
      • თორმეტგოჯას ბიოფსია:

        მომატებული ინტრაეპითელური ლიმფოციტები, ხაოების ატროფია, კრიპტების ჰიპერპლაზია

        მეტი
      • ენდოსკოპია კაფსულით:

        ხაოების ატროფია, ლორწოვანი მოზაიკური სურათი, ნაოჭების ჩაზნექა, მიკროკვანძოვანება

      გლუტენური დაავადება-ცელიაკია

      კრონის დაავადება

      ანამნეზი

      ქრონიკული მუცლის ტკივილი, შებერილობა, წონის კლება; ნაწლავის ანთებითი დაავადების ოჯახური ანამნეზი[10][11][12][13]

      გასინჯვა

      ძირითადად არასპეციფიკურია; შეიძლება აღინიშნოს სტრიქტურებითა და ობსტრუქციით, მუცლის ღრუს წარმონაქმნები მეორადად გამოწვეული აბსცესის ან ფლეგმონას სახით, მუცლის ან პერირექტული ფისტულა, კანის დაზიანებები, როგორიცაა კვანძოვანი ერითემა ან უფრო იშვიათად- განგრენული პიოდერმა

      პირველი გამოკვლევა
      • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია ბიოფსიით:

        ლორწოვანის დაზიანებები, შეესაბამება კოლიტს და/ან ენტერიტს[10]

        მეტი
      სხვა გამოკვლევები
      • წვრილი ნაწლავი - შემდგომი კვლევები:

        სტრიქტურები, დაზიანებები წვრილ ნაწლავში

      • ენდოსკოპია კაფსულით:

        ანთება, დაწყლულება

      • განავალში კალპროტექტინის შემცველობის:

        მოამტებულია

        მეტი

      კრონის დაავადება

      ნაღვლოვანი მარილების მალაბსორბცია

      ანამნეზი

      თეძოს ნაწლავის >50 სმ სექციის რეზექციის ქირურგიული ანამნეზი; შეიძლება აღინიშნოს ქირურგიული ანამნეზისა და თეძოს ნაწლავის დაზიანების გარეშეც (განიმარტება, როგორც ნაღვლოვანი მარილების იდიოპათიური მალაბსორბცია, სავარაუდოდ გამოწვეულია ნაღვლოვანი მარილების აპიკალური ტრანსპორტერის დაზიანებით თეძოს ნაწლავის ენტეროციტებში)[1][42][43][44][45][46][47]​​

      გასინჯვა

      შეიძლება აღინიშნოს ქირურგიული ნაწიბურები მუცელზე

      პირველი გამოკვლევა
      • 75-სელენიუმ-23-სელენა-25-ჰომოტაუროქოლიური მჟავას ტესტი (SeHCAT):

        თუ მე-7 დღეზე აღინიშნება შენარჩუნების დაბალ დონეზე, სავარაუდოა ნაღვლოვანი მარილების მალაბსორბცია

        მეტი
      სხვა გამოკვლევები
      • საცდელი დაბალცხიმიანი, საშუალო-ჯაჭვიანი ტრიგლიცერიდებით შევსებული დიეტით:

        სიმპტომების მნიშვნელოვანი და ხანგრძლივი გაუმჯობესება მიუთითებს ნაღვლოვანი მარილების დეფიციტზე ან ღვიძლის მძიმე დაავადებაზე

      • შრატში 7-ჰიდროქსიქოლესტეროლი:

        მოამტებულია

      • ქოლესთირამინის ცდა:

        დიარეა გაივლის

      ნაწლავის კედლის ფერმენტების დეფიციტი (ლაქტოზა, ფრუქტოზა, სუქროზა, იზომალტაზა)

      ანამნეზი

      დიარეა ხშირად ვითარდება შებერილობის, სპაზმური ტკივილის, აირების დაგროვების თანხლებით; დაწყება ძირითადად უკავშირდება გამომწვევი ნივთიერების მიღებიდან 1 საათის გასვლას; კონკრეტული ზემოქმედების გამოვლენა მარტივია მხოლოდ ლაქტოზის შემთხვევაში; სიმპტომები ხშირად თანდათან ვითარდება და მძიმდება მოზრდილობის ადრეულ ხანებში; შეიძლება გამოვლინდეს უეცრად, მწვავე დაზიანების შემდეგ (ინფექციური გასტროენტერიტი)[48][49][50]

      გასინჯვა

      ძირითადად არასპეციფიკურია; წონის კლება და ანემია არ უნდა იყოს გამოვლენილი

      პირველი გამოკვლევა
      • დიეტის ჩაწერა ელიმინაციური დიეტით:

        სიმპტომების სწრაფი ალაგება გამომწვევი ნივთიერების მიღების შეწყვეტის შემდეგ

      სხვა გამოკვლევები
      • წყალბადის სუნთქვის ტესტი:

        ბაზისურიდან >20 ნაწილაკი/მილიონზე მეტი ზრდა 2 საათში სავარაუდო გამომწვევი შაქრის მიღების შემდეგ

        მეტი
      • ლაქტოზის ამტანობის კვლევა:

        სიმპტომების პრეციპიტაცია ლაქტოზის მიღებისას

        მეტი

      წვრილ ნაწლავში ჭარბი ბაქტერიული ზრდა

      ანამნეზი

      დიაბეტის, გადატანილი ქირურგიის, ცელიაკის ან კრონის დაავადების ანამნეზი; ხშირი სიმპტომებია შებერილობა, აირების დაგროვება, სპაზმური ტკივილი, მსუბუქი-საშუალო სიმძიმის დიარეა[1][51][52][53][54]

      გასინჯვა

      ძირითადად არასპეციფიკური

      პირველი გამოკვლევა
      • სუნთქვის ტესტი:

        წყალბადის ან მეთანის (ან ორივეს) >20 ნაწილაკი/მილიონზე მეტი მატება 90 წუთის განმავლობაში მიიჩნევა დადებით შედეგად

        მეტი
      • ანტიბიოტიკების თერაპიული საცდელი მკურნალობა:

        სიმპტომების მნიშვნელოვანი და ხანგრძლივი გაუმჯობესება მიუთითებს წვრილი ნაწლავის ჭარბ ბაქტერიულ ზრდაზე

        მეტი
      სხვა გამოკვლევები

        პანკრეასის უკმარისობა

        ანამნეზი

        პანკრეატიტი, ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება ან კისტოზური ფიბროზი ანამნეზში; დაწყება ჩვეულებრივ თანდათანობითი, მაგრამ პროგრესირებადია[1][58][59][60]

        გასინჯვა

        ძირითადად არასპეციფიკური

        პირველი გამოკვლევა
        • განავლის ელასტაზა:

          დადებითია, თუ აღინიშნება ≤200 მიკროგრამი/გ

          მეტი
        სხვა გამოკვლევები
        • განავლის ქემოტრიფსინი:

          დადებითია, თუ აღინიშნება ≤6 ერთეული/გ

          მეტი
        • მუცლის ღრუს მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია:

          შეიძლება გამოვლინდეს კალციფიკატები პანკრეასში

          მეტი
        • მუცლის კომპიუტერული ტომოგრაფიით:

          შეიძლება გამოვლინდეს კალციფიკატები პანკრეასში

          მეტი
        • პანკრეასის ულტრაბგერითი კვლევა:

          შეიძლება გამოვლინდეს კალციფიკატები პანკრეასში

          მეტი
        • საცდელი მკურნალობა პანკრეასის ფერმენტების ჩანაცვლებით:

          სიმპტომების მნიშვნელოვანი და ხანგრძლივი გაუმჯობესება მიუთითებს პანკრეასის უკმარისობაზე

          მეტი

        ქრონიკული პანკრეატიტი

        ალკოჰოლი

        ანამნეზი

        ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარების ანამნეზი

        გასინჯვა

        ვლინდება ალკოჰოლის სუნი ან დადასტურებული ინტოქსიკაცია; ღვიძლის დაავადების კლინიკური ნიშნები (მაგ: სიყვითლე, ობობისებრი ანგიომები, დუპუტრენის კონტრაქტურა, ხელისგულის ერითემა, გინეკომასტია, ასციტი)

        პირველი გამოკვლევა
        • ალკოჰოლის დონე სისხლში:

          შეიძლება მომატებული იყოს

        • LFT:

          ყველა პარამეტრი შეიძლება იყოს მომატებული

        სხვა გამოკვლევები
        • ღვიძლის ულტრაბგერითი კვლევა:

          შეიძლება გამოვლინდეს ჰეპატომეგალია, ცხიმოვანი ღვიძლი, ღვიძლის ციროზი, წარმონაქმნი ღვიძლში, სპლენომეგალია, ასციტი, პორტული ჰიპერტენზიის ნიშნები

        ჰიპერთირეოიდიზმი

        ანამნეზი

        შეიძლება აღინიშნოს სხვა აუტოიმუნური დაავადებების ანამნეზი, მადის მომატება, წონის კლება, სიცხის აუტანლობა და თმის ცვენა[61][62][63]

        გასინჯვა

        წვრილი ტრემორი, ჩიყვი, ეგზოფტალმი, ტაქიკარდია და ჰიპერტენზია ვლინდება მძიმე შემთხვევებში

        პირველი გამოკვლევა
        • ფარისებრი ჯირკვლის მასტიმულირებელი ჰორმონი:

          შემცირებულია

          მეტი
        სხვა გამოკვლევები
        • ფარისებრი ჯირკვლის თავისუფალი ჰორმონები:

          მომატებული

        • ფარისებრი ჯირკვლის რადიოაქტიური იოდის ან ტექნიციუმ-99-ის შეწოვის სკანირება:

          დიფუზურად მომატებული შეთვისება გრეივსის დაავადების დროს, შემცირებული შეთვისება ქვემწვავე თიროიდიტის შემთხვევაში

        თიროიდული დისფუნქციის ზოგადი მიმოხილვა

        შაქრიანი დიაბეტი

        ანამნეზი

        ძირითადად ცნობილია შაქრიანი დიაბეტის ანამნეზი; შეიძლება გამოვლინდეს გულისრევა და სწრაფი დანაყრების შეგრძნება (მიუთითებს გასტროპარეზზე, ხანგრძლივი დიაბეტის ფონზე); ქრონიკული დიარეა იშვიათია, როგორც ახალგამოვლენილი დიაბეტის პირველადი სიმპტომი[64][65][66]

        გასინჯვა

        ძირითადად არასპეციფიკურია; დიაბეტის, ნეიროპათიის, ნეფროპათიისა და რეტინოპათიის მქონე პაციენტებში ხშირად ვლინდება გასტროინტესტინურ სიმპტომებთან ერთად

        პირველი გამოკვლევა
        • HbA1c:

          48 მმოლ/მოლ (6.5%) ან მეტი

        • გლუკოზა პლაზმაში:

          მოამტებულია

        • მოტორიკის კვლევები: კუჭის დაცლა, წვრილი ნაწლავის გადასვლის დრო, მსხვილი ნაწლავის კვლევები (სიტცის მარკერული კვლევა, ანორექტული მანომეტრია):

          პათოლოგიის მტკიცებულება - სწრაფი ან ნელი ნაწლავური გადასვლა

          მეტი
        სხვა გამოკვლევები

          დიაბეტის მიმოხილვა

          რადიაციული ენტერიტი/კოლიტი

          ანამნეზი

          მნიშვნელოვანი რადიაციული ზემოქმედება მუცლის ღრუზე, უმეტესად წინამდებარე ჯირკვლის დასხივების დროს მამაკაცებში და საშვილოსნოს კიბოს თერაპიისას ქალებში; ხშირია ჰემატოქეზია[67][68][6]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკური

          პირველი გამოკვლევა
          • განავლის ანალიზი ფარულ სისხლდენაზე:

            შესაძლოა დადებითი იყოს

            მეტი
          • კოლონოსკოპია:

            ნორმალური ლორწოვანი სისხლძარღვოვანი ნიშნულების გაქრობა, მგრძნობიარე ლორწოვანი და ტელეანგიექტაზიები

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები
          • წვრილი ნაწლავი - შემდგომი კვლევები:

            გასქელების, სტენოზის, ადჰეზიებისა და ზოგჯერ ფისტულების გამოვლენა

            მეტი

          ეოზინოფილური ენტერიტი

          ანამნეზი

          კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ნებისმიერი რეგიონი შეიძლება იყოს ჩართული, სიმპტომები არასპეციფიკური და ვარიაბელურია, მათ შორის: მუცლის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება და დიარეა; პაციენტს შეიძლება აღენიშნებოდეს სხვა ალერგიული მდგომარეობების, მათ შორის საკვების მიმართ მგრძნობელობის ანამნეზი[69][70][71][72][73][74]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკური

          პირველი გამოკვლევა
          • ენდოსკოპია და/ან კოლონოსკოპია ბიოფსიით:

            ჰისტოლოგიურად უნდა გამოვლინდეს გასქელებული სუბლორწოვანი შრე >20 ეოზინოფილით თითოეულ ველში[70]

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები
          • კომპიუტერული ტომოგრაფია ან წვრილი ნაწლავის ენდოსკოპია:

            გასქელებული რეგიონები შეიძლება შეგვხვდეს ნაწლავური ტრაქტის ნებისმიერ რეგიონში

            მეტი
          • ეოზინოფილების რაოდენობა შრატში:

            შეიძლება მომატებული იყოს

          ქრონიკული იშემიური კოლიტი

          ანამნეზი

          ასაკოვანი პაციენტი, სისხლძარღვოვანი დაავადების ანამნეზით, იღებს ანტიჰიპერტენზიულ მედიკამენტებს; ხშირია მუცლის სპაზმური ტკივილი და მსუბუქი-მძიმე ჰემატოქეზია[75][76][77]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკურია; მუცლის მტკივნეულობა შეიძლება გამოვლინდეს და სისხლი შეიძლება შეინიშნოს რექტული გასინჯვისას

          პირველი გამოკვლევა
          • კოლონოსკოპია:

            ლორწოვანის შესიება/ჰემორაგია ელენთის ნაკეცის რეგიონში

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები
          • მუცლის/მენჯის კტ სკანირება:

            მსხვილი ნაწლავის გასქელება ელენთის ნაკეცის ადგილას

            მეტი

          ქირურგიული ბაიფასი ან რეზექცია

          ანამნეზი

          კუჭ-ნაწლავის ტრაქტზე მნიშვნელოვანი ქირურგიული ჩარევის ანამნეზი; დიარეა მოკლე ნაწლავის სინდრომის გამო, გრძელი რეზექციების შემდეგ ან დემპინგ სინდრომი, რომელშიც მთავარი დაავადება მოტორული ხასიათისაა[78][79][80][81]

          გასინჯვა

          მუცელზე უნდა შეინიშნებოდეს ნაწიბურები გადატანილი ქირურგიული ჩარევის გამო; სხვა მხრივ, გასინჯვა ძირითადად არასპეციფიკურია

          პირველი გამოკვლევა
          • საწყისი ტესტის არარსებობა:

            დიაგნოზი ეფუძნება ანამნეზს

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები
          • B12 ვიტამინის დონე თეძოს ნაწლავის რეზექციის შემდეგ:

            დაბალი

            მეტი
          • რკინა შრატში თორმეტგოჯა/მლივი ნაწლავის დიდი ზომის მონაკვეთის რეზექციის შემდეგ:

            დაბალი

            მეტი

          იშვიათია

          ანთების საწინააღდეგო არასტეროიდული მედიკამენტები, ენტეროპათია

          ანამნეზი

          პაციენტი არასტეროიდულ ანთების საწინააღმდეგო საშუალებებს შესაძლოა იღებდეს დროის ნებისმიერი მონაკვეთის განმავლობაში, სიმპტომების დაწყებამდე; ვლინდება ნაწლავის ანთებითი დაავადების მსგავსად, თხიერი ან სისხლიანი დიარეით[36][82][83][84][85]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკური

          პირველი გამოკვლევა
          • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია:

            სპეციფიკური ნიშნების არარსებობა

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები
          • ენდოსკოპია კაფსულით:

            შესაძლოა გამოვლინდეს ლორწოვანი გარსის პათოლოგიები/ეროზიები

          • NSAID პრეპარატის შეწყვეტა:

            სიმპტომები გამოსწორდება 2-4 კვირაში

            მეტი

          მაინფილტრირებელი ავთვისებიანი მდგომარეობა

          ანამნეზი

          ხშირია წონის სწრაფი კლება; შეიძლება გამოვლინდეს ანემიის სიმპტომები (მაგალითად დაღლილობა, თავბრუსხვევა); ჰემატოქეზია და/ან ტკივილი შეიძლება გამოვლინდეს დაზიანების ზომისა და ადგილმდებარეობის მიხედვით[1][86][87]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკურია; შეიძლება გამოვლინდეს კახექსია და ანემიის ნიშნები (მაგ. სიფერმკრთალე)

          პირველი გამოკვლევა
          • მუცლის/მენჯის კტ სკანირება:

            შეიძლება გამოვლინდეს ლორწოვანი გარსის გასქელება ან წარმონაქმნი

          სხვა გამოკვლევები
          • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია:

            შეიძლება გამოყენება ბიოფსიის მიზნით თუ წარმონაქმნი შეინიშნა წინა კვლევისას

          ცილის დაკარგვით გამოწვეული ენტეროპათია

          ანამნეზი

          ფეხის შეშუპება, მუცლის ტკივილი, წონის კლება, სისხლდენა სწორი ნაწლავიდან, ანამნეზში იმუნური დეფიციტი განმეორებითი ინფექციებით; თანმდევი დაავადების ანამნეზი (შემაერთებელქსოვილოვანი დაავადება, ამილოიდოზი, გულის შეგუბებითი უკმარისობა, კონსტრიქციული პერიკარდიტი, წყლულოვანი კოლიტი)[88]

          გასინჯვა

          კახექსია, სიფერმკრთალე, შეშუპება; თანმხლები დაავადების ნიშნები (შემაერთებელქსოვილოვანი დაავადება, ამილოიდოზი, გულის შეგუბებითი უკმარისობა, კონსტრიქციული პერიკარდიტი, წყლულოვანი კოლიტი)

          პირველი გამოკვლევა
          • განავლის ალფა-1 ანტიტრიფსინი:

            წარმოდგენილია

          სხვა გამოკვლევები
          • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია:

            ფონური ლორწოვანი დაავადების მტკიცებულება

          ტრანსპლანტანტისა და მიმღები პაციენტის შეუთავსებლობა

          ანამნეზი

          ანამნეზში ჩატარებული ალოგენური ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია; შეიძლება გამოვლინდეს ტრანსპლანტაზიიდან 1 წლის ან მეტის შემდეგ; სხვა გამოვლინებები, როგორიცაა დერმატიტი და ღვიძლის ჩართულობა, ტიპურია იმ პაციენტებში, რომლებსაც ნაწლავური დაავადება აქვთ[89][90][91]

          გასინჯვა

          ძირითადად არასპეციფიკურია; ზოგიერთ პაციენტს უვლინდება მაკულოპაპულური გამონაყარი კანზე, რომელიც შეიძლება გადაიზარდოს გენერალიზებულ ერითროდერმაში და მძიმე შემთხვევებში ბულოზურ წარმონაქმნებში დესქვამაციით

          პირველი გამოკვლევა
          • დაზიანებული ქსოვილის ბიოფსია (კანი/ღვიძლი/ნაწლავი):

            აქტიური კოლიტი ან ენტერიტი, კრიპტების აპოპტოზის გაძლიერება, დეგენერაციული კრიპტები, ეპითელიური რეგენერაცია

            მეტი
          სხვა გამოკვლევები

            ტრანსპლანტანტისა და მიმღები პაციენტის შეუთავსებლობა

            ჰოჯკინის ლიმფომა

            ანამნეზი

            მუცლის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, წონის კლება, ანემია, ცხელება, ღამით ოფლიანობა, ცელიაკიის ხანგრძლივი ანამნეზი ან ცელიაკიის კლინიკური რეციდივი გლუტენის კვებიდან ამოღების პერიოდში კარგი კლინიკური შედეგის შემდეგ[92]

            გასინჯვა

            არასპეციფიკურია; ზოგჯერ ვლინდება კახექსია, სიფერმკრთალე, ლიმფადენოპათია, გამონაყარი

            პირველი გამოკვლევა
            • კომპიუტერული ტომოგრაფია:

              გამოიყენება დაავადების სტადიის განსაზღვრისთვის; შეიძლება გამოვლინდეს წარმონაქმნი, ლიმფადენოპათია ან მეტასტაზები

            • ლიმფური კვანძების ბიოფსია:

              დიაგნოსტიკური ჰისტოლოგია

            სხვა გამოკვლევები
            • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია:

              შეიძლება გამოვლინდეს დაწყლულება, კვანძები

            • პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია:

              კლონური Ig და T-უჯრედოვანი რეცეპტორის გენების გადაწყობა

            • ენდოსკოპია კაფსულით:

              ლორწოვანის პათოლოგიური ნიშნები

            • წვრილი ნაწლავის ღრმა ბიოფსია:

              დიაგნოსტიკური ჰისტოლოგია

            ჰოჯკინის ლიმფომა

            არაჰოჯკინის ლიმფომა

            ანამნეზი

            მუცლის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, წონის კლება, ანემია, ცხელება, ღამით ოფლიანობა, ცელიაკიის ხანგრძლივი ანამნეზი ან ცელიაკიის კლინიკური რეციდივი გლუტენის კვებიდან ამოღების პერიოდში კარგი კლინიკური შედეგის შემდეგ[92]

            გასინჯვა

            არასპეციფიკურია; ზოგჯერ ვლინდება კახექსია, სიფერმკრთალე, ლიმფადენოპათია, გამონაყარი

            პირველი გამოკვლევა
            • კომპიუტერული ტომოგრაფია:

              გამოიყენება დაავადების სტადიის განსაზღვრისთვის; შეიძლება გამოვლინდეს წარმონაქმნი, ლიმფადენოპათია ან მეტასტაზები

            • ლიმფური კვანძების ბიოფსია:

              დიაგნოსტიკური ჰისტოლოგია

            სხვა გამოკვლევები
            • ენდოსკოპია/კოლონოსკოპია:

              შეიძლება გამოვლინდეს დაწყლულება, კვანძები

            • პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია:

              კლონური Ig და T-უჯრედოვანი რეცეპტორის გენების გადაწყობა

            • ენდოსკოპია კაფსულით:

              ლორწოვანის პათოლოგიური ნიშნები

            • წვრილი ნაწლავის ღრმა ბიოფსია:

              დიაგნოსტიკური ჰისტოლოგია

            არაჰოჯკინის ლიმფომა

            ტროპიკული სპრუ

            ანამნეზი

            ცხოვრება ან მოგზაურობა ენდემურ რეგიონში 1 თვეზე მეტხანს, განსაკუთრებით სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში და კარიბის ზღვის რეგიონში; ხშირად ვლინდება სტეატორეა და წონის კლება[93][94][95]

            გასინჯვა

            ძირითადად არასპეციფიკური

            პირველი გამოკვლევა
            • განავლის კულტურა და სეროლოგიური კვლევა ინფექციებზე:

              უარყოფითია ხშირ პათოგენებზე

              მეტი
            სხვა გამოკვლევები
            • ენდოსკოპია თორმეტგოჯა ნაწლავის ბიოფსიით:

              შეიძლება აღინიშნოს მაკროსკოპული ჩაზნექა; ჰისტოლოგიურად ვლინდება ხაოების დაბლაგვება, კრიპტების ჰიპერპლაზსია და ინტრაეპითელური ლიმფოციტების მომრავლება

              მეტი

            ტროპიკული სპრუ

            ლიმფანგიექტაზია/ლიმფური დრენაჟის შეფერხება

            ანამნეზი

            დიარეა სტეატორეით ან მის გარეშე და გულისრევა/ღებინება ბავშვობაში ან ადრეულ მოზრდილობაში; შეიძლება აღინიშნოს ინფექციის ანამნეზი (მაგ. ტუბერკულოზი), ლიმფომა, კარდიოლოგიური დაავადებები, გარკვეული ქიმიოთერაპიული აგენტების გამოყენება; შეიძლება გამოვლინდეს ადვილი ჩალურჯება ან ქათმის სიბრმავე[96]

            გასინჯვა

            შეიძლება გამოვლინდეს პერიფერიული შეშუპება

            პირველი გამოკვლევა
            • ალფა-1 ანტიტრიფსინის გამოყოფა განავლის 24-საათიან ნიმუშში:

              >24 მლ/დღეში დიარეის გარეშე ან >56 მლ/დღეში გამოხატული დიარეით

              მეტი
            სხვა გამოკვლევები
            • CT კვლევა ლიმფანგიოგრაფიით:

              არჩევის რადიოლოგიური კვლევა ნაწლავური ლიმფაგიექტაზიის დროს

            ჰიპოპარათიროიდიზმი

            ანამნეზი

            დაღლილობა, უძილობა, მიალგია, არამყარი დგომა, შფოთვა, დეპრესია, მეხსიერების დარღვევა, ყაბზობა, კუნთის სპაზმური ტკივილი, პარესთეზიები, მუცლის ტკივილი; შეიძლება აღინიშნოს ოსტეოპენიის, ოსტეოპოროზისა და თირკმლის კენჭების ანამნეზი

            გასინჯვა

            ჰიპერრეფლექსია, ტეტანია, ქირურგიული ნაწიბურები თიროიდექტომიის შემდეგ

            პირველი გამოკვლევა
            • შრატში საკუთრივ ფარისებრახლო ჯირკვლის ჰორმონი (PTH):

              დაბალი

            • შრატის კალციუმის დონე:

              დაბალი

            • შრატში ფოსფატი:

              დაბალი ან ნორმის ფარგლებში

            სხვა გამოკვლევები
            • ძვლის რადიოგრაფია:

              ჰიპეროსტოზი, რბილი ქსოვილების კალციფიკაცია

            • თავის ტვინის CT:

              შეიძლება გამოვლინდეს ბაზალური ბირთვების კალციფიკაცია

            ჰიპოპარათიროიდიზმი

            ადისონის დაავადება

            ანამნეზი

            დაღლილობა, სისუსტე, წონის კლება, ანორექსია

            გასინჯვა

            კანის ჰიპერპიგმენტაცია, ჰიპოტენზია, თმის ცვენა ქალებში

            პირველი გამოკვლევა
            • სინთეზური ACTH სტიმულაციური ტესტი:

              დაბალი ბაზალური კორტიზოლი და/ან ენდოგენური კორტიზოლის შესაბამისი მომატების არარსებობა

            სხვა გამოკვლევები
            • თირკმელზედა ჯირკვლების CT:

              ნორმაშია ან ატროფიულია, ვლინდება კალციფიკაცია ან გადიდება ინფილტრაციის გამო

            • სისხლის შრატში ელექტროლიტების შემცველობა:

              დაბალი ნატრიუმი, მომატებული კალიუმი, მომატებული კალციუმი

            • ინსულინის ჰიპოგლიკემიური ტესტი:

              პათოლოგიურია

            ადისონის დაავადება

            გასტრინომა

            ანამნეზი

            შეიძლება აღინიშნოს წონის კლების ან აწითლების ანამნეზი; გვხვდება სხვა ენდოკრინული სიმსივნეების თანხლებით სინდრომებში, ოჯახის წევრებში ან ერთ ინდივიდში რამდენიმე სიმსივნის სახით (მაგ. მრავლობითი ენდოკრინული ნეოპლაზიური სინდრომი)[62][63][97][98]​​

            გასინჯვა

            ჰიპერტენზია, მსტვინავი სუნთქვა, რომელიც მიუთითებს ბრონქოსპაზმზე

            პირველი გამოკვლევა
            • შარდში 5-ჰიდროქსიინდოლაცეტატის 24-საათიანი გამოყოფა:

              >523 მიკრომოლი/დლ (100 მგ/დღეში)

              მეტი
            • ნაწლავური ჰორმონების პროფილი უზმოზე:

              პათოლოგიურია

              მეტი
            სხვა გამოკვლევები
            • ოქტრეოტიდის სკანირება (სომატოსტატინის რეცეპტორის სინტიგრაფია):

              რადიოაქტიურობის კონცენტრაცია სიმსივნის უბანში

              მეტი
            • გასტრინის დონე:

              ძალიან მომატებულია

              მეტი
            • სეკრეტინის სტიმულაციური ტესტი:

              გასტრინის დონის მომატება ≥95.4 პიკომოლი/ლ (200 პიკოგრამი/მლ) ან >50% ბაზისურიდან 30 წუთში

              მეტი
            • გლუკოზა და ელექტროლიტები:

              ცვალებადია

            მრავლობითი ენდოკრინული ნეოპლაზიების სინდრომები

            კარცინოიდული სიმსივნეები

            ანამნეზი

            შეიძლება აღინიშნოს წონის კლების ან აწითლების ანამნეზი; გვხვდება სხვა ენდოკრინული სიმსივნეების თანხლებით სინდრომებში, ოჯახის წევრებში ან ერთ ინდივიდში რამდენიმე სიმსივნის სახით (მაგ. მრავლობითი ენდოკრინული ნეოპლაზიური სინდრომი)[62][63][97][98]​​

            გასინჯვა

            ჰიპერტენზია, მსტვინავი სუნთქვა, რომელიც მიუთითებს ბრონქოსპაზმზე

            პირველი გამოკვლევა
            • შარდში 5-ჰიდროქსიინდოლაცეტატის 24-საათიანი გამოყოფა:

              >523 მიკრომოლი/დლ (100 მგ/დღეში)

              მეტი
            • ნაწლავური ჰორმონების პროფილი უზმოზე:

              პათოლოგიურია

              მეტი
            სხვა გამოკვლევები
            • ოქტრეოტიდის სკანირება (სომატოსტატინის რეცეპტორის სინტიგრაფია):

              რადიოაქტიურობის კონცენტრაცია სიმსივნის უბანში

              მეტი
            • გასტრინის დონე:

              ძალიან მომატებულია

              მეტი
            • სეკრეტინის სტიმულაციური ტესტი:

              გასტრინის დონის მომატება ≥95.4 პიკომოლი/ლ (200 პიკოგრამი/მლ) ან >50% ბაზისურიდან 30 წუთში

              მეტი
            • გლუკოზა და ელექტროლიტები:

              ცვალებადია

            კარცინოიდული სინდრომი

            ვიპომები

            ანამნეზი

            შეიძლება აღინიშნოს წონის კლების ან აწითლების ანამნეზი; გვხვდება სხვა ენდოკრინული სიმსივნეების თანხლებით სინდრომებში, ოჯახის წევრებში ან ერთ ინდივიდში რამდენიმე სიმსივნის სახით (მაგ. მრავლობითი ენდოკრინული ნეოპლაზიური სინდრომი)[62][63][97][98]​​

            გასინჯვა

            ჰიპერტენზია, მსტვინავი სუნთქვა, რომელიც მიუთითებს ბრონქოსპაზმზე

            პირველი გამოკვლევა
            • შარდში 5-ჰიდროქსიინდოლაცეტატის 24-საათიანი გამოყოფა:

              >523 მიკრომოლი/დლ (100 მგ/დღეში)

              მეტი
            • ნაწლავური ჰორმონების პროფილი უზმოზე:

              პათოლოგიურია

              მეტი
            სხვა გამოკვლევები
            • ოქტრეოტიდის სკანირება (სომატოსტატინის რეცეპტორის სინტიგრაფია):

              რადიოაქტიურობის კონცენტრაცია სიმსივნის უბანში

              მეტი
            • გასტრინის დონე:

              ძალიან მომატებულია

              მეტი
            • სეკრეტინის სტიმულაციური ტესტი:

              გასტრინის დონის მომატება ≥95.4 პიკომოლი/ლ (200 პიკოგრამი/მლ) ან >50% ბაზისურიდან 30 წუთში

              მეტი
            • გლუკოზა და ელექტროლიტები:

              ცვალებადია

            ვიპომა

            აბეტალიპოპროტეინემია

            ანამნეზი

            ახალშობილებში, დიარეა დაკავშირებულია ზრდისა და წონის მომატების შეფერხებასთან; მოგვიანებით, ხშირია კუნთების ცუდი კოორდინაცია, ატაქსია და მხედველობის დარღვევა[100][101]

            გასინჯვა

            გასინჯვით შეიძლება გამოვლინდეს ატაქსია, მხედველობის დარღვევა და სხვა ნევროლოგიური პათოლოგიები

            პირველი გამოკვლევა
            • ბეტა-ლიპოპროტეინი შრატში:

              არ ფიქსირდება

            სხვა გამოკვლევები
            • ქილომიკრონის დონე:

              დაბალი

            • MTTP გენის კვლევა:

              აღინიშნება გენური მუტაცია

            აბეტალიპოპროტეინემია

            ღვიძლის შორსწასული დაავადება

            ანამნეზი

            ღვიძლის მძიმე დაავადების ანამნეზი ნებისმიერი მიზეზით, მათ შორის ალკოჰოლის მოხმარება, გაცხიმოვნება, აუტოიმუნური პათოლოგიები და ინფექციური დაავადებები; მიუხედავად იმისა, რომ ღვიძლის დაავადებასთან დაკავშირებული დიარეა იშვიათადაა სიცოცხლისათვის საშიში, იგი ხშირად მოასწავებს ღვიძლის დაავადების ბოლო სტადიას, ამიტომ საჭიროა გამოკვლევა და მკურნალობა[1][42][43][44][45][46]

            გასინჯვა

            შეიძლება იყოს ღვიძლის ქრონიკული დაავადების სტიგმატები, მათ შორის ობობის ანგიომა, პალმის ერითემა, სიყვითლე და ასციტი

            პირველი გამოკვლევა
            • საცდელი დაბალცხიმიანი, საშუალო-ჯაჭვიანი ტრიგლიცერიდებით შევსებული დიეტით:

              სიმპტომების მნიშვნელოვანი და ხანგრძლივი გაუმჯობესება მიუთითებს ნაღვლოვანი მარილების დეფიციტზე ან ღვიძლის მძიმე დაავადებაზე

            სხვა გამოკვლევები

              ციროზი

              საერთო ვარიაბელური იმუნური დეფიციტი

              ანამნეზი

              შეიძლება გამოვლინდეს ნებისმიერ ასაკში; ხშირია კანისა და სასუნთქი ტრაქტის მრავლობითი ინფექციები[102][103][104][105]

              გასინჯვა

              ძირითადად არასპეციფიკური

              პირველი გამოკვლევა
              • შრატში იმუნოგლობულინის დონე:

                დაბალი

                მეტი
              სხვა გამოკვლევები
              • თორმეტგოჯას ბიოფსია:

                ხაოების ატროფია, კრიპტების ჰიპერპლაზია ინტრაეპითელური ლიმფოციტების მომატების გარეშე

                მეტი

              ჰიპოგამაგლობულინემია

              ამილოიდოზი

              ანამნეზი

              ამილოიდოზის განვითარებასთან დაკავშირებული მდგომარეობის არსებობა, როგორიცაა მრავლობითი მიელომა, ქრონიკული ანთებითი დაავადებები, თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა; სისხლდენა კუჭ-ნაწლავიდან, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ობსტრუქცია, მოტორიკის დაავადებები[106][107][108]

              გასინჯვა

              ძირითადად არასპეციფიკურია; თუმცა, შეიძლება აღინიშნოს მაკროგლოსია, მხრის წინა ნაწილის გადიდება, ეკქიმოზები ან კანქვეშა კვანძები[107]

              პირველი გამოკვლევა
              • შარდის/შრატის ცილის ანალიზი:

                მონოკლონური ცილა შრატში ან შარდში (ბენს ჯონსის ცილები)

              სხვა გამოკვლევები
              • თორმეტგოჯა ნაწლავის ან მსხვილი-სწორი ნაწლავის ლორწოვანის ქსოვილოვანი ბიოფსია:

                პოლარიზებულ განათებაზე ვაშლის ფერის მწვანე ორმაგი სხივის გარდატეხა მიუთითებს ამილოიდის არსებობაზე

                მეტი
              • ცხიმოვანი ბალიშების ბიოფსია:

                პოლარიზებულ განათებაზე ვაშლის ფერის მწვანე ორმაგი სხივის გარდატეხა მიუთითებს ამილოიდის არსებობაზე

                მეტი

              ამილოიდოზი

              ამ მასალის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს განცხადებას