მუცლის ქრონიკული ტკივილის შეფასება

ყველაზე ხშირი მიდგომაა მსუბუქი დისპეპსიური სიმპტომების დროს და ახალგაზრდა პაციენტის შემთხვევაში.

გასათვალისწინებელია პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ განგაშის სიმპტომები და პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ მრავალი რისკის ფაქტორი ბარეტის საყლაპავის მიმართ.[60]Katz PO, Dunbar KB, Schnoll-Sussman FH, et al. ACG Clinical Guideline for the Diagnosis and Management of Gastroesophageal Reflux Disease. Am J Gastroenterol. 2022 Jan 1;117(1):27-56. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/01000/ACG_Clinical_Guideline_for_the_Diagnosis_and.14.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34807007?tool=bestpractice.com

გაერთიანებული სამეფოს ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს, რომ 55 წელზე მეტი ასაკის პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში და წონაში კლებულობენ, გადაუდებელი ზედა ენდოსკოპია (2 კვირის განმავლობაში).[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 ​ 55 წელზე უფროსი ასაკის პირებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში თრომბოციტების მომატებული რაოდენობის ან დაბალი ჰემოგლობინის ან გულისრევისა და ღებინების დროს, უნდა ჩაუტარდეთ არასასწრაფო ზედა ენდოსკოპია.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

აქტიურ სისხლდენაზე ეჭვის შემთხვევაში უნდა ჩატარდეს დაუყოვნებლივ.[61]Laine L, Jensen DM. Management of patients with ulcer bleeding. Am J Gastroenterol. 2012 Mar;107(3):345-60. https://journals.lww.com/ajg/fulltext/2012/03000/Management_of_Patients_With_Ulcer_Bleeding.6.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22310222?tool=bestpractice.com

გაერთიანებული სამეფოს ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს, რომ 55 წელზე მეტი ასაკის პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში და წონაში კლებულობენ, გადაუდებელი ზედა ენდოსკოპია (2 კვირის განმავლობაში).[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 ​ 55 წელზე უფროსი ასაკის პირებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში თრომბოციტების მომატებული რაოდენობის ან დაბალი ჰემოგლობინის ან გულისრევისა და ღებინების დროს, უნდა ჩაუტარდეთ არასასწრაფო ზედა ენდოსკოპია.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

ნაჩვენებია თუ ანამნეზში ვლინდება ახლახანს ჩატარებული ანტიბიოტიკოთერაპია.

გასტროენტერიტის მქონე პაციენტების დიდ ნაწილში ენდოსკოპიური გასინჯვა საჭირო არ არის. კულტურის უარყოფითი პასუხის პრიობებში, ასევე კონსერვატიული მართვის შედეგად დადებითი დინამიკის გარეშე პერსისტენტული დიარეის შენარჩუნების პირობებში უნდა ჩატარდეს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ქვედა ნაწილის ენდოსკოპია დიარეის სხვა მიზეზების გამოსარიცხად. კოლონოსკოპიის საჭიროება იშვიათად დგება და, როგორც წესი, მისი გამოყენებისგან თავს ვიკავებთ მსხვილი ნაწლავის ანთების კუპირებამდე.

ასპარტატამინოტრანსფერაზა და ალანინამინოყრანსფერაზა ნორმაშია ან 2-ჯერ არის ნორმაში.

გამოიყენება ორსული ქალებისა და ბავშვების შესაფასებლად, რადიაციული ზემოქმედების თავიდან ასაცილებლად.

ხშირად, სხვა მიზეზების გამოსარიცხად, ტარდება რამდენიმე ტესტი, მათ შორის: ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია, კოლონოსკოპია, კტ სკანირება და მიმართვა სხვადასხვა სპეციალობის ექიმებთან.[31]Mearin F, Lacy BE, Chang L, et al. Bowel disorders. Gastroenterology. 2016 May;150(6):P1393-407. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27144627?tool=bestpractice.com

გასტროპარეზის დიაგნოსტიკის სტანდარტად ითვლება კუჭის დაცლის სცინტიგრაფია მყარი ფაზის კვებაზე, 3 საათის ან მეტი ხნის განმავლობაში.[53]Camilleri M, Kuo B, Nguyen L, et al. ACG clinical guideline: gastroparesis. Am J Gastroenterol. 2022 Aug 1;117(8):1197-220. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/08000/ACG_Clinical_Guideline__Gastroparesis.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35926490?tool=bestpractice.com ​ თხევადზე დაფუძნებული კვლევები ან უფრო მოკლე ხანგრძლივობის კვლევები იწვევს დიაგნოსტიკური მგრძნობელობის შემცირებას.

მოუნელებელი უსადენო კაფსულით ჩატარებული გამოკვლევა კუჭის დაცლას საზღვრავს pH-ის ზრდის დაფიქსირებით, როცა კაფსულა გადადის კუჭიდან და ხვდება თორმეტგოჯა ნაწლავის ტუტე გარემოში.[53]Camilleri M, Kuo B, Nguyen L, et al. ACG clinical guideline: gastroparesis. Am J Gastroenterol. 2022 Aug 1;117(8):1197-220. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2022/08000/ACG_Clinical_Guideline__Gastroparesis.15.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35926490?tool=bestpractice.com

ხშირად, სხვა მიზეზების გამოსარიცხად, ტარდება რამდენიმე ტესტი, მათ შორის: ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია, კოლონოსკოპია, კტ სკანირება და მიმართვა სხვადასხვა სპეციალობის ექიმებთან.[36]Stanghellini V, Chan FK, Hasler WL, et al. Gastroduodenal disorders. Gastroenterology. 2016 May;150(6):1380-92. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27147122?tool=bestpractice.com

ხშირად, სხვა მიზეზების გამოსარიცხად, ტარდება რამდენიმე ტესტი, მათ შორის: ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია, კოლონოსკოპია, კტ სკანირება და მიმართვა სხვადასხვა სპეციალობის ექიმებთან.[25]Keefer L, Drossman DA, Guthrie E, et al. Centrally mediated disorders of gastrointestinal pain. Gastroenterology. 2016 May;150(6):1408-19. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27144628?tool=bestpractice.com

ილეოკოლონოსკოპია ბიოფსიით უნდა ჩატარდეს კრონის დაავადების საეჭვო შეფასებისას.[62]Lichtenstein GR, Loftus EV, Isaacs KL, et al. ACG clinical guideline: management of Crohn's disease in adults. Am J Gastroenterol. 2018 Apr;113(4):481-517. https://journals.lww.com/ajg/fulltext/2018/04000/ACG_Clinical_Guideline__Management_of_Crohn_s.10.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29610508?tool=bestpractice.com [63]Lamb CA, Kennedy NA, Raine T, et al. British Society of Gastroenterology consensus guidelines on the management of inflammatory bowel disease in adults. Gut. 2019 Dec;68(suppl 3):s1-s106. https://www.doi.org/10.1136/gutjnl-2019-318484 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31562236?tool=bestpractice.com ​​[64]American College of Radiology. ACR appropriateness criteria®: crohn disease [internet publication]. https://acsearch.acr.org/docs/69470/Narrative ​​

CT ენტეროკლიზის დროს კონტრასტული ნივთიერება ირეცხება წვრილ ნაწლავში და იღებენ CT სურათებს. აღნიშნული მეთოდი უპირატესია წვრილი ნაწლავის სტანდარტულ ენდოსკოპიასა და ენტეროკლიზთან შედარებით.[65]Maaser C, Sturm A, Vavricka SR, et al. ECCO-ESGAR guideline for diagnostic assessment in IBD part 1: initial diagnosis, monitoring of known IBD, detection of complications. J Crohns Colitis. 2019 Feb 1;13(2):144-64. https://academic.oup.com/ecco-jcc/article/13/2/144/5078195?login=false http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30137275?tool=bestpractice.com ​​[66]Sailer J, Peloschek P, Schober E, et al. Diagnostic value of CT enteroclysis compared with conventional enteroclysis in patients with Crohn's disease. AJR Am J Roentgenol. 2005 Dec;185(6):1575-81. https://www.ajronline.org/doi/full/10.2214/AJR.04.1534 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16304016?tool=bestpractice.com გასათვალისწინებელია რადიაციული ექსპოზიცია, განსაკუთრებით ბავშვებსა და მოზარდებში, ასევე განმეორებითი გამოკვლევების ჩატარებისა.

გამოსადეგია პაციენტებში, რომლებსაც სავარაუდოდ აქვთ წვრილი ნაწლავის ჩართულობა, თუმცა უარყოფითია სტანდარტული ტესტირება.[67]Dionisio PM, Gurudu SR, Leighton JA, et al. Capsule endoscopy has a significantly higher diagnostic yield in patients with suspected and established small-bowel Crohn's disease: a meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2010 Jun;105(6):1240-8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20029412?tool=bestpractice.com

შეიძლება ჩატარდეს კლინიკურ პალატაში, ნაწლავური ოყნით მომზადების შემდეგ. არ საჭიროებს სედაციას.

საჭიროა დაავადების გავრცელების დასადგენად.

დიაგნოსტირებაში შეიძლება დაგვეხმაროს ჰისტოლოგიური ნიმუშის ანალიზი.

საერთო IgA-ს ხშირად ითხოვენ IgA-ს დეფიციტის შესაფასებლად, რადგან IgA-ს დეფიციტის არსებობა IgA-tTG-ს არასენსიტიურს ხდის.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com

იმუნოგლობულინი A ქსოვილის ტრანსგლუტამინაზას (IgA-tTG) ტესტი არის სასურველი ერთჯერადი ტესტი ცელიაკიის გამოვლენისთვის, მათ შორის 2 წელზე ნაკლები ასაკის პირებში, რომლებსაც არ აქვთ IgA დეფიციტი.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ​ ტესტი უნდა დაინიშნოს ცელიაკიის საეჭვო ნებისმიერ შემთხვევაში. უფრო მაღალ ტიტრებს აქვს გაზრდილი დადებითი პროგნოზირებადი მნიშვნელობა.  ყველა დიაგნოსტიკური სეროლოგიური გამოკვლევა პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს გლუტენის შემცველი დიეტის მიღების დროს.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com

წვრილი ნაწლავის ჰისტოლოგიური გამოკვლევა არის ყველაზე სპეციფიკური და მგრძნობიარე ტესტი. თუ ეჭვი ცელიაკიაზე მაღალია, წვრილი ნაწლავის ბიოფსია უნდა ჩატარდეს იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სეროლოგიური კვლევები უარყოფითია.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ​

ენდომიზიული ანტისხეულის განსაზღვრა IgA-tTG-ის უფრო ძვირადღირებული ალტერნატივაა, რომელსაც უფრო მაღალი სპეციფიკურობა, თუმცა დაბალი სენსიტიურობა ახასიათებს.[69]Sheppard AL, Elwenspoek MMC, Scott LJ, et al. Systematic review with meta-analysis: the accuracy of serological tests to support the diagnosis of coeliac disease. Aliment Pharmacol Ther. 2022 Mar;55(5):514-27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9305515 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35043426?tool=bestpractice.com ​მაღალი დონის TTG IgA-ს კომბინაცია (ნორმის >10× ზედა ზღვარი) დადებით EMA-სთან მეორე სისხლის სინჯში შეიძლება გამოყენებულ იქნას ბავშვებში ცელიაკიის დიაგნოსტიკისთვის. სიმპტომურ მოზრდილებში, რომლებსაც არ სურთ ან არ შეუძლიათ გაიარონ ზედა კუჭ-ნაწლავის ენდოსკოპია, იგივე კრიტერიუმები შეიძლება ჩაითვალოს სავარაუდო ცელიაკიის დიაგნოზად.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ყველა დიაგნოსტიკური სეროლოგიური გამოკვლევა პაციენტს უნდა ჩაუტარდეს გლუტენის შემცველი დიეტის მიღების დროს.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ​

IgA დეფიციტის მქონე პაციენტებში ტესტირება უნდა ჩატარდეს IgG-ზე დაფუძნებული ანტისხეულების (DGP-IgG ან TTG-IgG) გამოყენებით.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ​ ყველა დიაგნოსტიკური სეროლოგიური ტესტირება უნდა ჩატარდეს გლუტენის შემცველ დიეტაზე მყოფ პაციენტებთან.[43]Rubio-Tapia A, Hill ID, Semrad C, et al. American College of Gastroenterology guidelines update: diagnosis and management of celiac disease. Am J Gastroenterol. 2023 Jan 1;118(1):59-76. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2023/01000/American_College_of_Gastroenterology_Guidelines.17.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/36602836?tool=bestpractice.com ​

შრატში ლიპაზას და ამილაზას დონის მგრძნობელობა და სპეციფიკურობა მსგავსია, მაგრამ ლიპაზას დონე უფრო მეტხანს რჩება მომატებული (სიმპტომების დაწყებიდან 14 დღის განმავლობაში, ხოლო ამილაზას შემთხვევაში - 5 დღის განმავლობაში), რაც სიმპტომების მოგვიანებით გამოვლენის შემთხვევაში დიაგნოსტირების უფრო მაღალ ალბათობას იძლევა.[72]Rompianesi G, Hann A, Komolafe O, et al. Serum amylase and lipase and urinary trypsinogen and amylase for diagnosis of acute pancreatitis. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 21;4(4):CD012010. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6478262 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28431198?tool=bestpractice.com

უზრუნველყოფს პანკრეასის პარენქიმისა და სადინრის უფრო დეტალურ შეფასებას მუცლის ღრუს ულტრაბგერით გამოკვლევასთან, CT-თან შედარებით და ნაკლებ ინვაზიურია ვიდრე ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია. უზრუნველყოფს პანკრეასის უკეთეს გამოსახულებას და საშუალებას იძლევა ცვლილებები ინახოს დაავადების ადრეულ ეტაპზე.

უმჯობესდება ეგზოკრინული უკმარისობის სიმპტოები და ტკივილის კონტროლი.

დიაგნოზის დასადასტურებლად ტარდება ბიოფსია.

გაერთიანებული სამეფოს ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს, რომ 55 წელზე მეტი ასაკის პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში და წონაში კლებულობენ, გადაუდებელი ზედა ენდოსკოპია (2 კვირის განმავლობაში).[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 ​ 55 წელზე უფროსი ასაკის პირებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში თრომბოციტების მომატებული რაოდენობის ან დაბალი ჰემოგლობინის ან გულისრევისა და ღებინების დროს, უნდა ჩაუტარდეთ არასასწრაფო ზედა ენდოსკოპია.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

დიაგნოზის დასადასტურებლად ტარდება ბიოფსია.

გაერთიანებული სამეფოს ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი (NICE) რეკომენდაციას უწევს, რომ 55 წელზე მეტი ასაკის პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში და წონაში კლებულობენ, გადაუდებელი ზედა ენდოსკოპია (2 კვირის განმავლობაში).[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 ​ 55 წელზე უფროსი ასაკის პირებს, რომლებსაც აქვთ ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში თრომბოციტების მომატებული რაოდენობის ან დაბალი ჰემოგლობინის ან გულისრევისა და ღებინების დროს, უნდა ჩაუტარდეთ არასასწრაფო ზედა ენდოსკოპია.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

დიაგნოზის დასადასტურებლად ტარდება ბიოფსია. აშშ-ის გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს 50 წლამდე ასაკის მოზრდილებს, რომლებსაც აქვთ კოლორექტალური სისხლდენის სიმპტომები, გაიარონ კოლონოსკოპია ან შეფასება, რომელიც საკმარისია სისხლდენის მიზეზის დასადგენად.[44]Rex DK, Boland CR, Dominitz JA, et al. Colorectal cancer screening: recommendations for physicians and patients from the U.S. Multi-Society Task Force on colorectal cancer. Am J Gastroenterol. 2017 Jul;112(7):1016-30. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2017/07000/Colorectal_Cancer_Screening__Recommendations_for.13.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28555630?tool=bestpractice.com

Guaiac-ს შეუძლია რეაგირება მოახდინოს საკვებთან ან წამალთან, რასაც ცრუ დადებითი შედეგი მოჰყვება, მაგრამ რაოდენობრივი ფეკალური იმუნოქიმიური ტესტები (FITs) იყენებენ ანტისხეულებს ადამიანის ჰემოგლობინის ნაწილისთვის, მცირე რაოდენობით სისხლის გამოსავლენად.[46]​National Institute of Health and Care Excellence. Quantitative faecal immunochemical testing to guide colorectal cancer pathway referral in primary care. Aug 2023 [internal publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/dg56 [73]Grobbee EJ, Wisse PHA, Schreuders EH, et al. Guaiac-based faecal occult blood tests versus faecal immunochemical tests for colorectal cancer screening in average-risk individuals. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Jun 6;6(6):CD009276. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD009276.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35665911?tool=bestpractice.com ​​​​​ კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გავლისას გლობინის დეგრადაციასთან ერთად, თეორიულად ეს ტესტები ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აღმოაჩინონ გლობინი ზედა კუჭ-ნაწლავის სისხლდენისგან.[73]Grobbee EJ, Wisse PHA, Schreuders EH, et al. Guaiac-based faecal occult blood tests versus faecal immunochemical tests for colorectal cancer screening in average-risk individuals. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Jun 6;6(6):CD009276. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD009276.pub2/full http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35665911?tool=bestpractice.com ​ აშშ და დიდი ბრიტანეთის გაიდლაინები აცნობენ რისკის ზღურბლებს სიმპტომური პაციენტების ტესტირებისთვის.[44]Rex DK, Boland CR, Dominitz JA, et al. Colorectal cancer screening: recommendations for physicians and patients from the U.S. Multi-Society Task Force on colorectal cancer. Am J Gastroenterol. 2017 Jul;112(7):1016-30. https://journals.lww.com/ajg/Fulltext/2017/07000/Colorectal_Cancer_Screening__Recommendations_for.13.aspx http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28555630?tool=bestpractice.com [45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 [46]​National Institute of Health and Care Excellence. Quantitative faecal immunochemical testing to guide colorectal cancer pathway referral in primary care. Aug 2023 [internal publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/dg56 ​​​ დიდი ბრიტანეთის ჯანმრთელობისა და ზრუნვის ბრწყინვალების ეროვნული ინსტიტუტი რეკომენდაციას უწევს გარკვეულ რაოდენობრივ FIT-ებს კოლორექტალური კიბოს რისკის ქვეშ მყოფი პაციენტების ამოცნობისა და მიმართვისთვის.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 [46]​National Institute of Health and Care Excellence. Quantitative faecal immunochemical testing to guide colorectal cancer pathway referral in primary care. Aug 2023 [internal publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/dg56 ​​​ მოზრდილები, რომელთა FIT შედეგია მინიმუმ 10 მიკროგრამი ჰემოგლობინი თითო გრამ განავალზე, უნდა გაიგზავნონ მსხვილი ნაწლავის კიბოსთვის საეჭვო კიბოს გამოსაკვლევად (დიაგნოზის დასადგენად ან კიბოს გამორიცხვის მიზნით გადაუდებელი მითითებიდან 28 დღის განმავლობაში).[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12 [46]​National Institute of Health and Care Excellence. Quantitative faecal immunochemical testing to guide colorectal cancer pathway referral in primary care. Aug 2023 [internal publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/dg56

გადაუდებელი კომპიუტერული ტომოგრაფია (2 კვირის განმავლობაში) უნდა ჩატარდეს 60 წლის და მეტი ასაკის პაციენტებში მუცლის ტკივილით და წონის კლებით, პანკრეასის კიბოს შესაფასებლად. თუ გადაუდებელი კომპიუტერული ტომოგრაფი მიუწვდომელია, უნდა გაკეთდეს გადაუდებელი ულტრაბგერითი სკანირება.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

ენდოსკოპიურ რეტროგრადულ ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიას აქვს უპირატესობა, რადგანაც შესაძლებელია ქსოვილის ბიოფსია თუ დაზიანება პანკრეასის თავშია.

მრავალფაზიან კტ-ს და მრავალფაზიან მრტ-ს მსგავსი დიაგნოსტიკური მახასიათებლები აქვს.[74]Heimbach JK, Kulik LM, Finn RS, et al. AASLD guidelines for the treatment of hepatocellular carcinoma. Hepatology. 2018 Jan;67(1):358-80. https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/hep.29086 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28130846?tool=bestpractice.com

მომატებულია ჰეპატოცელულარული კიბოს მქონე პაციენტთა დაახლოებით 50%-ში.

ენდოსკოპიურ რეტროგრადულ ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიას აქვს უპირატესობა, რადგანაც შესაძლებელია ქსოვილის ბიოფსია პროცედურის დროს.

მომატებულია ქოლანგიოკარცინომის მქონე პაციენტების 85%-ში.[75]Khan SA, Davidson BR, Goldin RD, et al. Guidelines for the diagnosis and treatment of cholangiocarcinoma: an update. Gut. 2012 Dec;61(12):1657-69. https://gut.bmj.com/content/61/12/1657.long http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22895392?tool=bestpractice.com

ეს ბიომარკერი არ არის დიაგნოსტიკური, რადგან CA-125-ის დონე შეიძლება გაიზარდოს არაავთვისებიანი პირობების (მაგ. ენდომეტრიოზი, საშვილოსნოს ფიბროიდები, ორსულობა, მენჯის ღრუს ანთებითი დაავადება, აპენდიციტი და საკვერცხის ცისტები) და სხვა ავთვისებიანი პირობების (მაგ., პანკრეასის, მკერდის, ფილტვის, კუჭისა და მსხვილი ნაწლავის კიბო).[76]Cannistra SA. Cancer of the ovary. N Engl J Med. 2004 Dec 9;351(24):2519-29. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15590954?tool=bestpractice.com ​გარდა ამისა, CA-125 ნორმალური დონე შეინიშნება საკვერცხის კიბოს ადრეული სტადიის მქონე პაციენტების დაახლოებით 50%-ში.[77]Charkhchi P, Cybulski C, Gronwald J, et al. CA125 and ovarian cancer: a comprehensive review. Cancers (Basel). 2020 Dec 11;12(12):3730. https://www.mdpi.com/2072-6694/12/12/3730 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/33322519?tool=bestpractice.com

მიუხედავად მისი შეზღუდვებისა, კლინიცისტებისთვის ჩვეულებრივი პრაქტიკაა CA-125 დონის რუტინული შემოწმება, როგორც ადნექსის მასის წინასაოპერაციო შეფასების ნაწილი.[78]National Comprehensive Cancer Network. NCCN clinical practice guidelines in oncology: ovarian cancerincluding fallopian tube cancer and primary peritoneal cancer [internet publication]. https://www.nccn.org/guidelines/category_1

გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს შრატის CA-125 გაზომვას ქალებში (განსაკუთრებით 50 წელზე უფროსი ასაკის ქალებში), რომლებსაც აქვთ მუდმივი ან ხშირი მუცლის ან მენჯის ტკივილი (ან სხვა სიმპტომები, რომლებიც მიუთითებს საკვერცხის კიბოს შესახებ, მათ შორის მუცლის შებერილობა ან ბოყინი, ადრეული ავსება და/ან მადის დაკარგვა. ან გახშირებული შარდვის აუცილებლობა და/ან სიხშირე), განსაკუთრებით თუ სიმპტომები ვლინდება თვეში 12-ზე მეტჯერ.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

გაერთიანებული სამეფოს გაიდლაინები გვირჩევენ, რომ ქალებს, რომლებსაც აქვთ შრატში CA-125 გაზომვა ≥35 სე/მლ, ჩაიტარონ მუცლისა და მენჯის ულტრაბგერითი სკანირება.[45]National Institute for Health and Care Excellence. Suspected cancer: recognition and referral. Oct 2023 [internet publication]. https://www.nice.org.uk/guidance/ng12

ტესტი სპეციფიკურია, თუ მას გამოცდილი რადიოლოგი ატარებს.

ტესტი სპეციფიკურია, თუ მას გამოცდილი რადიოლოგი ატარებს.[80]Welsch T, Buchler MW, Kienle P. Recalling superior mesenteric artery syndrome. Dig Surg. 2007;24(3):149-56. https://www.karger.com/Article/FullText/102097 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17476104?tool=bestpractice.com

თითქმის ყველა პაციენტს, რომელთაც აქვთ კლასიკური პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია, აქვთ ჰემოგლობინურიის ეპიზოდები ჰემოლიზური ეპიზოდების დროს.

შარდის რკინაზე შეღებვის შესაძლებლობა ამტკიცებს ინტრავასკულარულ ჰემოლიზს.

არ არის აუცილებელი დიაგნოსტიკისთვის ყველა პაციენტში. უნდა შესრულდეს პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ პანციტოპენია[84]Hill A, DeZern AE, Kinoshita T, et al. Paroxysmal nocturnal haemoglobinuria. Nat Rev Dis Primers. 2017 May 18;3:17028. https://www.nature.com/articles/nrdp201728 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28516949?tool=bestpractice.com

ხშირად, სხვა მიზეზების გამოსარიცხად, ტარდება რამდენიმე ტესტი, მათ შორის: ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია, კოლონოსკოპია, კტ სკანირება და მიმართვა სხვადასხვა სპეციალობის ექიმებთან.